ئەگەری دروست بوونی دەوڵەتی کوردستان

رەحیم رەشیدی _ واشینگتۆن/کوردستان تی‌ڤی

 

 

ئەنجومەنی زانیاری نەتەوەیی ئامریکا، کە ناوەندێکی شرۆڤەو هه‌ڵسه‌نگاندنی سـتراتیژیـیه‌ کە سەبارەت بە پـێشـهات‌و گۆڕانکاریـیە جیهانیەکان له‌ پاشه‌ڕۆژدا، هەر چوار ساڵ جارێک زانیاری بڵاو دەکاتەوە، لە نوێترین ڕاپۆرتی خۆی‌دا کە ١٦٠ لاپەڕە لە خۆ دەگرێ، باسێکی سەبارەت بە داهاتووی کوردستان هێناوەتە گۆڕێ‌‌و دەنووسی کە شیمانە دەکرێ لە رۆژهەڵاتی نێوەراست‌دا، وڵاتی کوردستان دروست ببێ.
هەمان سەرچاوە باس لەوە دەکات کە، قارەی ئاسیا تاکوو سالی ٢٠٣٠، واتە لە ماوەی دوو دەیەی داهاتوودا، دەبێتە بەهیزترین کیشوەری جیهان‌و پێش ئامریکاو ئورووپا دەکەوێتەوە. زانیاریەکانی هەمان راپۆرت باس لەوە دەکات کە وڵاتی چین لە بواری ئابوری‌دا وەپێش ئامریکاش دەکەوێتەوە.
ئەو راپۆرتە لە باره‌ی پـێشـهاته‌کانی جیهان لە ماوەی دوو دەیەی داهاتوودا، باس لەوە دەکات کە ڕه‌نگه‌ سنووره‌کانی وڵاتانی ڕۆژهه‌ڵاتی نێوه‌ڕاست، بە هۆی دروست بوونی دەوڵەتی کوردستانەوە گۆڕانکاریان تێدا پێکبێت‌و ئەوەش لەوانیە کە یەکپارچەیی وڵاتی تورکیە لەگەڵ گرفت‌و ئاستەنگ ڕوو بە ڕوو بکاتەوە. هەروەها لە پێوەندی لەگەڵ زیاد بوونی حەشیمەتی کورد، ئەوەش هاتۆتە گۆڕێ کە ڕه‌نگه‌ هه‌ر ژنێـکی کورد له‌ باشوری ڕۆژهەڵاتی تورکیە، کە مەبەست "کوردستانە" نزیکه‌ی 4 منداڵیان لێبکەوێتەوە.
هەر بە گوێرەی زانیاریەکانی ئەو ڕاپۆرتە، رەنگە لە سوریەی پاش ئەسەدا، کەسێکی سونی مەزهەب بە هاوپەیمانەتی لەگەڵ کوردو ئیخوان ئه‌لموسلیمین حکومەت پێکبێنن.
ئەو ڕاپۆرتە سەبارەت بە ئێران نوسیویەتی، ئه‌گه‌ر کۆماری ئیسلامی توانی له ‌سه‌ر ده‌سه‌ڵات بمێنێته‌وه‌و دەستی بە چه‌کی ناوکی ڕابگات، ئه‌وا ڕۆژهه‌ڵاتی نێوه‌ڕاست ڕوو به‌ ڕووی پاشه‌ڕۆژێـکی زۆر شپڕێوو ناسەقامگیر ده‌بێته‌وه‌.
ئەو بوارانەی کە ئاسیا وەپێش ئوروپاو ئامریکا دەخاتەوە، بەرهەم هێنان، چەکداری‌و سەرمایەدانان‌و ئی دیکەش لە خۆ دەگرێ‌و رەنگە وڵاتی سین بە تەنیایی ببێتە گەورەترین ئابوری جیهان‌و پێش ئامریکا بکەوێتەوە، لەوەش ناچێ کە چین بۆ چارەسەر کردنی قەیرانە نێونەتەوەییەکان هاوپەیمانی بکات وەکوو ئەوەی ئامریکا کردویەتی‌و دەیکات.
بە گوێرەی زانیاریەکانی ڕاپۆرتی ئاماژە بۆ کراو،  وڵاتە یەکگرتوەکانی ئامریکا، لە ماوەی دو دەیەی داهاتودا، لە بواری وزەدا، سەربەخۆ دەبێت.
ڕاوێژکاری شۆرای ئاسایشی نەتەوەیی ئامریکا لە کۆنفراسێکی رۆژنامەوانی‌و سەبارەت بە بڵاوبونەوەی ڕاپۆرتی ئەنجومەنی زانیاری نەتەوەیی ئامریکا وتی: "...ئەوە کە وڵاتێک مەزنترین ئابوری جیهانی ببێ، بەو مانا نیە کە زلهێترین وڵاتی جیهانیشە..."

ڕاپۆرتەکە بۆ یەکەم جار بەم چەشنە باسی دروست بوونی دەوڵەتی کوردستان لە ماوی داهاتوودا دێنیتە گۆڕێ‌و بەگوێرەی سەرنج‌و لێکدانەوەشیان بۆ ڕووداو پێشهاتەکانی پێشووتری ئەو ناوەندە لە ئاستی جهیانی‌دا، ئەم بابەتە بایەخی تایبەتی هەیە لەبەر ئەوەی کە کەسانی زۆر شارەزاو پسپۆر کە زانیاری وردو هەمەلایەنەیان لە بەر دەست دایە، ئەو باسانە سەبارەت بە ڕووداوو پێشهاتە جیهانیەکان لە داهاتوودا، دەخەنە رۆژەڤەوە...

ئەنجوومەنی زانیاری نەتەوەیی، سەنتەری توێژینەوەی دڕێژخایەنە لە نێو كۆمەڵگای هەواڵگریی ئامریکادا.
ساڵی 1979 دامەزراوەو توێژینەوەكانی لە لایەن بەرپرسانی كۆشكی سپی‌و دەزگای هەواڵگریی ئامریکاوە جێی بایەخن، ئەوەش بە هۆی ئەوەی بە شێوەیەكی بێلایەنانە‌و زانستیانە شیكاری ڕووداوو پێشهاتەكان دەكەن.
چوار ساڵ جارێك‌و پێش دەستبەكار بوونی هەر سەرۆكکۆمارێک، ڕاپۆرتێكی نوێ دەربارەی جیهان‌و گۆڕانكارییە پێشبینیكراوەكان ئامادە دەكات.
سەرۆکۆماریش، پێش دەستبەكاربوونی ئەم ڕاپۆرتە وەردەگرێت‌و زۆر بە وردی دەیخوێنێتەوەو پێشنیارە ئاماژە بۆ کراوەکان لە سیاسەتی خۆی‌داو لە پێناو بەرژەوەندی ئامریکادا، ڕەچاو دەکات.

بۆ خوێندنەوەی هەموو راپۆرتەکە، ئەم تالۆکەیە بچرکێنە.