ره‌حیم ره‌شیدی
ئاوایی زه‌رده، له باکووری شاری سه‌رپێلی زه‌هاو، له ناوچه‌ی کرماشان هه‌لکه‌وتووه. ده‌ستپێکی به‌رزایه‌کانی چیای سه‌رکه‌ش‌و به ئاسمان داچووی داڵاهۆ، که ناوچه‌یه‌کی سه‌رسه‌وزو دڵڕفێنه، گوندی زه‌رده‌ی له باوشێ سروشتی سێحراوی خۆیدا جێکردۆته‌وه.
خه‌ڵکی گوندی زه‌رده، وه‌کوو زۆربه‌ی خه‌ڵکی گونده‌کانی دیکه‌ی ناوچه‌که، زۆرتر له کشت‌وکاڵی به پیت‌و به‌ره‌که‌تی خۆماڵی، وه‌رزێری، ئاژه‌ڵداری، به‌هره‌مه‌ندن. ئه‌م خه‌ڵکه ماندوویی نه‌ناسه به هێزی بازوو، به تێکۆشان‌و زه‌حمه‌تی به‌رده‌وام نان‌ونه‌وای خۆیان وه‌چه‌نگ ده‌خه‌ن‌و سه‌ربه‌رزانه ژیان‌و رۆژگار تێپه‌ر ده‌که‌ن.
له‌م گونده‌دا باغه‌کانی میوه وه‌کوو، هه‌نجیر، قۆخ، هه‌نار، قه‌یسی، سێوو، گوێز، ره‌زه‌کانی ترێ، به‌رچاوو ده‌که‌ون. ئه‌م به‌رهه‌مانه حاسڵی ره‌نج‌وئاره‌قه‌ی هه‌وڵدانی خه‌ڵکی گوندی زه‌رده‌ن. له راستی‌دا ئه‌م سروشته ڕه‌نگینه، ئاکامی تێکۆشانی هه‌ژارانی ناوچه‌که‌یه، له هه‌مان حاڵدا حه‌زوخولیای قوڵی ئه‌وان، به ژیان‌وگوزه‌رانی ئینسانی‌و هێمنایه‌تی نیشان ده‌دات.
گۆڕی پیرۆزی " داود که‌وسوار، بابا یادگار، شا ئیبراهیم"، و چه‌ندین که‌سایه‌تی‌و پێشه‌وای دیکه‌ی ئایینی ئه‌هلی حه‌ق، یان، یارسان، له بان‌زه‌رده هه‌ڵکه‌وتوون.
ئه‌مه‌ش هۆکارێکی گرینگه که ده‌وروو ڕۆڵی ناوچه‌که به‌ره‌و ژوور هه‌ڵکشێت، له ئامدا مه‌کۆی خڕبوونه‌وه‌ی ئه‌ویندارانی ئه‌م رێبازه ئایینی‌یه بێ، به چه‌شنێک که ساڵانه به‌هه‌زاران که‌س له ناوچه‌و ده‌ڤه‌ره جۆراوجۆره‌کانه‌وه ڕووی تێدهکهنو ڕازونیازی ئایینی خۆیان دێنه گوڕێ‌و کوڵی دڵیان داده‌مرکێنن.
له لایه‌کی دیکه‌وه دارستان، لێڕه‌واره چڕه‌کان، تاڤگه پڕ هاژه‌کان، دیمه‌ن‌و سروشتی دڵرفێن، ئه‌م ناوچه‌یان کردۆته تابلۆیه‌کی ڕه‌نگین‌و هۆکاری هاتنی به‌رده‌وامی خه‌ڵکی بێگانه‌و خۆیین بۆ دۆڵی بابا یادگارو بان‌زه‌رده.
ئه‌م تایبه‌تمه‌ندی‌یانه وای کردووه که زه‌رده به به‌رده‌وامی باوشی بۆ ئاپۆڕای گه‌شتیاران‌و سه‌یاحه‌تکاران بکاته‌وه. به چه‌شنێک که ساڵانه به ده‌یا‌ن‌و بگره سه‌دان گه‌شتیاری خۆیی‌و بێگانه بۆ حه‌سانه‌وه‌و پشوودان، به‌سه‌ر بردنی ساتوکاتێکی خۆش ڕووی تێدهکهنو تێیدا ده‌گیرسێنه‌وه‌و خه‌می دڵ به‌با ده‌ده‌ن.
شیاوی باسه که سه‌رچاوه‌ی ئاوی قه‌سڵان که بۆ په‌یره‌وانی ئایینی یارسان پیرۆزو موقه‌ده‌سه، له بابه یادگاره‌وه سه‌رچاوه ده‌گرێت، به دۆڵ‌وده‌وه‌نه چڕه‌کان‌دا گوزه‌ر ده‌کات‌و له دڵی زه‌رده‌دا ده‌گیرسێته‌وه. ئاوێک که ئاره‌قه‌ی سه‌رته‌وێڵی رێبوارانی ماندوو لاده‌دات، دڵی ئه‌وینداران‌و ئۆگرانی ژیان‌و جوانی فێنک ده‌کاته‌وه.
گوندی زه‌رده، له رێکه‌وتی 31ی پووشپه‌ری ساڵی 1367ی هه‌تاوی، به‌رانبه‌ر به 22ی ژوئییه‌ی 1988ی زایینی ده‌که‌وێته به‌ر هێرشی چه‌کی شیمیایی، له ئاکام‌دا 275 که‌س گیانیان له ده‌ست ده‌ده‌ن‌و 1146 که‌سی دیکه‌ش بریندار ده‌بن.
تاکوو ئێستاش، که ماوه‌ی 18 ساڵ به‌سه‌ر ئه‌و ڕووداوه دژی ئینسانی‌یه‌دا تێپه‌ر ده‌بێت، زۆربه‌ی برینداره‌کانی ئه‌م کاره‌ساته به هۆی نه‌بوونی ئیمکاناتی پێویست‌و گوێ نه‌دانی کاربه‌ده‌ستان، به ده‌ست ئازار‌و نه‌خۆشی جۆراوجۆر، که ئاکامی به‌کار هاتنی چه‌کی شیمیای‌یه، ده‌ناڵێنن.
ئاکامی ئه‌و لێکۆلینه‌وانه‌ی پاش هاتنه ئارای کاره‌ساته‌که، له‌و ده‌ڤه‌ره‌دا کراوان، ئه‌و ڕاستی‌یه ده‌سه‌لمێنن که نزیک به 40% رێژه‌ی، له‌بارچوون، نه‌شوونما نه‌کردنی پێویستی گژوگیا‌و به‌روبوومی کشت‌وکاڵ، هاوکات چوونه سه‌ری ئاستی نه‌خۆشی ته‌نگه نه‌فه‌سی، مێشک، سه‌ره‌تان...هتد، ئاکامی به‌کارهێنانی چه‌کی شیمیایی‌و بی موبالاتی کاربه‌ده‌ستان‌و ده‌روه‌ست نه‌بوونی ئه‌وان، له ئاست ژیان‌و چاره‌نووسی خه‌ڵکی بێ ده‌ره‌تان‌و هه‌ژاری ئه‌م ناوچه‌یه‌دا به باشی ده‌سه‌لمێنن.
ئه‌گه‌ر 18 ساڵ به‌ر له ئێستا، کاربه‌ده‌ستانی ده‌وڵه‌تی سه‌ره‌رۆی عێراق، له کردارێکی نائینسانی‌دا که دژ به هه‌موو پێوانه‌کانی جاڕنامه‌ی گه‌ردونی مافه‌کانی مرۆڤه، ئه‌م تاوانه‌یان خولقاندو خاڵیکی نامرۆڤانه‌ی دیکه‌یان له کارنامه‌ی ڕه‌شی ده‌سه‌ڵاتی زاڵمانه‌ی خۆیان‌دا تۆمار کرد، خۆ به‌رپرسان‌و به‌رێوه‌به‌رانی کۆماری ئیسلامی ئێران به گوێ نه‌دان به پێداویستی ئه‌م خه‌ڵکه به‌ش مه‌ینه‌ته، بوونه‌ته برا به‌شی خولقێنه‌رانی ئه‌م جنایه‌ته سامناکه، له ڕاستی‌دا کارگێڕانی مه‌کته‌بی"عدل عه‌لی" به‌شی هه‌ره زۆری تاوانی ئه‌م کاره‌ساته‌یان به‌ر ده‌که‌وێت.
Sunday, July 23, 2006
Tuesday, July 11, 2006
سرودی پاشایه‌تی!
لێگه‌رێن به نیگا دایچۆرێنمه نێو وجودمه‌وه. ده‌رفه‌ت‌و مه‌ودا نییه، په‌نجه‌کانم له پرچه‌کانی بگیرێنم، زمان نایگاتێ، ته‌نیا به نیگا ده‌لێسرێته‌وه.
پهنجه له گۆی مه‌مکه‌کانی هه‌ڵده‌که‌وێت؛ زمان هه‌واری خۆی له سه‌رتۆپی مه‌مه‌کانی ده‌خات. له‌وانه‌یه"با" ڕایته‌کێنێت، ناهێلێت هه‌ناره‌کان بکه‌ونه نێو ده‌ستمه‌وه...
چاو له باڵای نابێته‌وه، یادی بۆ چرکه ساتێکیش دوور ناکه‌وێته‌وه. که به ناو گوزه‌ره گوڵزاره‌کاندا گوزه‌ر ئه‌که‌‌یت، هه‌موو گوڵه دره‌وشاوه‌کان ره‌نگی ئه‌و ده‌ده‌ن، سه‌ما‌و جوڵهی گوڵه‌کان، بۆ زه‌ریای پڕ له جوڵهی خه‌یال ده‌تبه‌ن...
له ته‌نیشتی داده‌نیشی، ده‌ست له پرچه‌کانی وه‌رده‌ده‌ی، هێدی، هێدی، به‌بالایدا داده‌چۆرێی، پهنجه له‌سه‌ر به‌رزایه‌کان ده‌خشێن، لێوه‌کان ئه‌بنه‌وه دراوسێ، ده‌سته‌کان جلوبه‌رگه‌کان داده‌ماڵن، دونیا بچووک، بچووک ئه‌بێته‌وه، هێنده بچووک که زمان له‌مسه‌ر تاکوو ئه‌وسه‌ر ده‌خزێت، زمان پێده‌گرێت‌و به کۆلان‌و هه‌ورازاندا دێت‌و ده‌چێت، هه‌موو کون‌و قوژبنێک ده‌پشکنێت...
ده‌نگێکی ئارام ده‌گاته گوێ‌و، جه‌سته شه‌لاڵی ته‌رایی‌و بوژانه‌وه‌یه.
ده‌بین به ژێر بۆنی گوڵ‌و هه‌ناسه‌وه، ته‌کانه‌کان ئارامی هه‌وارگه‌ی ئێمه تێک ناده‌ن...
ده‌سته‌کانمان بۆنی گرتووه، بۆنی گوڵ، بۆنی ژیان...
لێک ڕاده‌مێنین، ده‌چینه پێستی یه‌کتره‌وه، ئه‌بین به یه‌ک. له‌به‌ر تریفه‌ی مانگه‌شه‌ودا، سرودی پاشایه‌تی ده‌خوێنیین...
پهنجه له گۆی مه‌مکه‌کانی هه‌ڵده‌که‌وێت؛ زمان هه‌واری خۆی له سه‌رتۆپی مه‌مه‌کانی ده‌خات. له‌وانه‌یه"با" ڕایته‌کێنێت، ناهێلێت هه‌ناره‌کان بکه‌ونه نێو ده‌ستمه‌وه...
چاو له باڵای نابێته‌وه، یادی بۆ چرکه ساتێکیش دوور ناکه‌وێته‌وه. که به ناو گوزه‌ره گوڵزاره‌کاندا گوزه‌ر ئه‌که‌‌یت، هه‌موو گوڵه دره‌وشاوه‌کان ره‌نگی ئه‌و ده‌ده‌ن، سه‌ما‌و جوڵهی گوڵه‌کان، بۆ زه‌ریای پڕ له جوڵهی خه‌یال ده‌تبه‌ن...
له ته‌نیشتی داده‌نیشی، ده‌ست له پرچه‌کانی وه‌رده‌ده‌ی، هێدی، هێدی، به‌بالایدا داده‌چۆرێی، پهنجه له‌سه‌ر به‌رزایه‌کان ده‌خشێن، لێوه‌کان ئه‌بنه‌وه دراوسێ، ده‌سته‌کان جلوبه‌رگه‌کان داده‌ماڵن، دونیا بچووک، بچووک ئه‌بێته‌وه، هێنده بچووک که زمان له‌مسه‌ر تاکوو ئه‌وسه‌ر ده‌خزێت، زمان پێده‌گرێت‌و به کۆلان‌و هه‌ورازاندا دێت‌و ده‌چێت، هه‌موو کون‌و قوژبنێک ده‌پشکنێت...
ده‌نگێکی ئارام ده‌گاته گوێ‌و، جه‌سته شه‌لاڵی ته‌رایی‌و بوژانه‌وه‌یه.
ده‌بین به ژێر بۆنی گوڵ‌و هه‌ناسه‌وه، ته‌کانه‌کان ئارامی هه‌وارگه‌ی ئێمه تێک ناده‌ن...
ده‌سته‌کانمان بۆنی گرتووه، بۆنی گوڵ، بۆنی ژیان...
لێک ڕاده‌مێنین، ده‌چینه پێستی یه‌کتره‌وه، ئه‌بین به یه‌ک. له‌به‌ر تریفه‌ی مانگه‌شه‌ودا، سرودی پاشایه‌تی ده‌خوێنیین...
له مه‌ڵبه‌نده چه‌قبه‌ستووه‌کان‌دا ئه‌وه‌ی ئاسه‌واری نه‌بێت، هیوا دار بوون به دوارۆژێکی رووناکه. ئێره بۆته هه‌واری خنکاندنی سرته‌‌ی مێلۆدی ئێوارانی رۆح‌و خه‌ونه سه‌رکه‌شه‌کان...
رۆژانه که‌س خۆی بۆ بۆن کردنی گوڵه‌کان ناته‌کێنێت. په‌نجه‌کان یه‌ک له دوای یه‌ک سڕ ده‌بن.
که‌س نابیندرێ له ته‌نیشت سووچێکی کش‌وماتی به‌ر په‌نجه‌ره‌وه، نیگاکانی له داچوونی خۆر گرێ بدات.
کوا ده‌بینن که‌س نینۆکه‌کانی خۆی بۆ شه‌وێکی پڕ جوڵه‌و ته‌کان سوور بکات، یان سه‌رمه‌س‌ت‌‌و ئارام، گۆرانی بچرێت و لێوێک بخوسێنێت؟!
باوه‌ڕ بکه‌ن، "گوڵه‌کان" وه‌ها گیرۆده‌ی خوێندنه‌وه‌ی ده‌قه ره‌قه‌کانی خۆبه‌زلزانانی مه‌ڵبه‌دنی ویشکارۆ بوگن، پێیان عاره تیشکی هه‌تاوی ئێوارانی شار له سه‌ر لێوه‌کانیان بخزێت.
من نابینم که سروه‌ی ده‌م به‌یان، سه‌ما به پرچه‌کانی کچانی شایی به‌خۆ‌ی ئێره بکات.
لێره که‌س گوێ به نیگاکان نادات.
زمانی کوڕیکی دووره وڵاتی چاره ره‌ش‌و په‌ره‌وازه‌و گۆشه‌گیر، چش، ته‌نانه‌ت " با" نابینم گۆی مه‌مکه‌کان بماڵێت، کزه "با" نابیندرێت که هه‌ناسه‌کان تێکه‌ڵ بکات‌و نیگا شاراوه‌کان بۆ لای سیما ماندووه‌کان بگوازێته‌وه.
خۆزگه هه‌مووان تێده‌گه‌یشتین که ژیان ده‌گاته کۆتایی‌و هیچ مڵک‌و ماڵیک له بزه‌و زه‌رده خه‌نه‌ی تژی له هیوا به‌نرختر نییه.
من نازانم په‌نجه‌کانت بۆ ترساون، تێناگه‌م بۆ، تۆ تێناگه‌یت که من تینووم، تینووی نیگات، تینووی سه‌فه‌رو ماچ، تینووی دیدارو بۆن پێوه‌کردنت.
نه‌قوڵ هه‌رچه‌ند شیرینه، تاسه‌و حه‌زم دانامرکێنێت، من خۆتم ده‌وێت خۆت.
خۆتم گه‌ره‌که وێرای هه‌ست، به جوڵه‌‌وته‌کانه‌وه، به نیگاو په‌نجه‌ی ره‌نگینه‌وه...
عه‌زیزم، هه‌موو رۆژێک بیرت ده‌که‌م.!
رۆژانه که‌س خۆی بۆ بۆن کردنی گوڵه‌کان ناته‌کێنێت. په‌نجه‌کان یه‌ک له دوای یه‌ک سڕ ده‌بن.
که‌س نابیندرێ له ته‌نیشت سووچێکی کش‌وماتی به‌ر په‌نجه‌ره‌وه، نیگاکانی له داچوونی خۆر گرێ بدات.
کوا ده‌بینن که‌س نینۆکه‌کانی خۆی بۆ شه‌وێکی پڕ جوڵه‌و ته‌کان سوور بکات، یان سه‌رمه‌س‌ت‌‌و ئارام، گۆرانی بچرێت و لێوێک بخوسێنێت؟!
باوه‌ڕ بکه‌ن، "گوڵه‌کان" وه‌ها گیرۆده‌ی خوێندنه‌وه‌ی ده‌قه ره‌قه‌کانی خۆبه‌زلزانانی مه‌ڵبه‌دنی ویشکارۆ بوگن، پێیان عاره تیشکی هه‌تاوی ئێوارانی شار له سه‌ر لێوه‌کانیان بخزێت.
من نابینم که سروه‌ی ده‌م به‌یان، سه‌ما به پرچه‌کانی کچانی شایی به‌خۆ‌ی ئێره بکات.
لێره که‌س گوێ به نیگاکان نادات.
زمانی کوڕیکی دووره وڵاتی چاره ره‌ش‌و په‌ره‌وازه‌و گۆشه‌گیر، چش، ته‌نانه‌ت " با" نابینم گۆی مه‌مکه‌کان بماڵێت، کزه "با" نابیندرێت که هه‌ناسه‌کان تێکه‌ڵ بکات‌و نیگا شاراوه‌کان بۆ لای سیما ماندووه‌کان بگوازێته‌وه.
خۆزگه هه‌مووان تێده‌گه‌یشتین که ژیان ده‌گاته کۆتایی‌و هیچ مڵک‌و ماڵیک له بزه‌و زه‌رده خه‌نه‌ی تژی له هیوا به‌نرختر نییه.
من نازانم په‌نجه‌کانت بۆ ترساون، تێناگه‌م بۆ، تۆ تێناگه‌یت که من تینووم، تینووی نیگات، تینووی سه‌فه‌رو ماچ، تینووی دیدارو بۆن پێوه‌کردنت.
نه‌قوڵ هه‌رچه‌ند شیرینه، تاسه‌و حه‌زم دانامرکێنێت، من خۆتم ده‌وێت خۆت.
خۆتم گه‌ره‌که وێرای هه‌ست، به جوڵه‌‌وته‌کانه‌وه، به نیگاو په‌نجه‌ی ره‌نگینه‌وه...
عه‌زیزم، هه‌موو رۆژێک بیرت ده‌که‌م.!
Thursday, July 6, 2006
خڕخڕ
جاری واییه که‌سێک هه‌موو ئاواته‌کانی له‌سه‌ر ئه‌وه داده‌رێژێت که ئه‌ڵقه‌ێک له پهنجه بکات.
به به‌رده‌می دوکانی زێرنگه‌راندا دێت‌وده‌چێت، راده‌مێنێت‌و له خه‌یاڵی خۆیدا ئاڵقه‌کان تاقی ده‌کاته‌وه. له‌م ساتانه‌دا مچۆرک سه‌رتاپای له‌شی داده‌گرێت، شاد ئه‌بێت، دڵه‌راوکه دایده‌گرێت، به‌شه‌رمه‌وه به که‌چه نیگایه‌ک له ده‌ورووبه‌ری خۆی ئه‌ڕوانێت، موبادا که‌سێک، خزم یان ناسیاوێک گوزه‌ری بکه‌وێته ئه‌و مه‌کانه.
بیری ئاڵقه له پهنجه کردن، جل‌وبه‌رگی شایی له‌به‌ر کردن به‌ڕاستی شیرینه.
جاری وا هه‌یه که ئاڵقه‌کان نابنه په‌رژینێک بۆ دابڕان له ئازادی، به‌ڵکوو ده‌بنه هۆکاری گه‌یشتن به ئازادی. نه‌چوونه ناوبازنه‌کان جۆرێک له شکه‌سته که به‌رهه‌می بێتوانایی مرۆڤه‌کان له ئاست چاکسازی‌و گۆران...
فڕێدانی ئاڵقه‌کان ئه‌گه‌ر ئاکامی خۆبه‌زلزانی بێت، وێڕای خه‌مناک بوونی مه‌ترسیداره...
به به‌رده‌می دوکانی زێرنگه‌راندا دێت‌وده‌چێت، راده‌مێنێت‌و له خه‌یاڵی خۆیدا ئاڵقه‌کان تاقی ده‌کاته‌وه. له‌م ساتانه‌دا مچۆرک سه‌رتاپای له‌شی داده‌گرێت، شاد ئه‌بێت، دڵه‌راوکه دایده‌گرێت، به‌شه‌رمه‌وه به که‌چه نیگایه‌ک له ده‌ورووبه‌ری خۆی ئه‌ڕوانێت، موبادا که‌سێک، خزم یان ناسیاوێک گوزه‌ری بکه‌وێته ئه‌و مه‌کانه.
بیری ئاڵقه له پهنجه کردن، جل‌وبه‌رگی شایی له‌به‌ر کردن به‌ڕاستی شیرینه.
جاری وا هه‌یه که ئاڵقه‌کان نابنه په‌رژینێک بۆ دابڕان له ئازادی، به‌ڵکوو ده‌بنه هۆکاری گه‌یشتن به ئازادی. نه‌چوونه ناوبازنه‌کان جۆرێک له شکه‌سته که به‌رهه‌می بێتوانایی مرۆڤه‌کان له ئاست چاکسازی‌و گۆران...
فڕێدانی ئاڵقه‌کان ئه‌گه‌ر ئاکامی خۆبه‌زلزانی بێت، وێڕای خه‌مناک بوونی مه‌ترسیداره...
Subscribe to:
Posts (Atom)