Archive

Friday, November 26, 2010

ته‌له‌ویزیۆنه‌ کوردییه‌کانی رۆژهه‌ڵاتی کوردستان له‌ دیدار له‌گه‌ڵ رۆژنامه‌وان ره‌حیم ره‌شیدی:

رێژیم هه‌وڵی داوه‌ به‌ به‌رگ‌و ڕواڵه‌تی ئۆپۆزیسیۆنه‌وه، ته‌له‌ویزیۆنی سه‌ر به ‌خۆی دامه‌زرێنێ!

خه‌بات‌و تێكۆشانی‌ حیزبه‌كانی‌ رۆژهه‌ڵاتی‌ كوردستان له‌ ماوه‌ی‌ چه‌ند ساڵی‌ رابردوودا به‌ دامه‌زراندنی‌ ته‌له‌فزیۆنی‌ جیا جیا پێی‌ نایه‌ قۆناخێكی‌ نوێوه‌‌‌. ته‌له‌فزیۆن وه‌ك دیارده‌یه‌ك خۆی‌ نواند‌و سه‌ركردایه‌تیی‌ زۆربه‌ی‌ حیزبه‌ خاوه‌ن ته‌له‌فزیۆنه‌كان له‌ سه‌ره‌تادا وادیار بوو چاوه‌ڕوانن كه‌ له‌و رێگایه‌وه‌ پێوه‌ندییه‌كی‌ قووڵ‌ له‌گه‌ڵ‌ جه‌ماوه‌ری‌ خۆیان پێكبێنن‌و ئه‌مه‌ش بۆشایی‌ راوه‌ستاندنی‌ خه‌باتی‌ چه‌كداری‌ پڕ بكاته‌وه‌، كه‌چی‌ به‌ تێپه‌ڕ بوونی‌ کات نه‌ ته‌نیا چاوه‌ڕوانی ئه‌وان به‌و شێوه‌ نه‌هاته‌ دی‌، به‌ڵكوو هێندێ‌ له‌ ره‌خنه‌گران پێیان وایه‌ ئه‌و ته‌له‌فزیۆنانه‌ به‌شێك له‌و كه‌موكوڕییانه‌ی‌ حیزبه‌كانی‌ رۆژهه‌ڵاتیان كه‌ تا دوێنێ‌ شاراوه‌ ‌بوون، بۆ خه‌ڵك وه‌دیار خستووه‌.
"شه‌قام" له‌م پێوه‌ندییه‌دا وتووێژێكی‌ كردووه‌ له‌گه‌ڵ‌ به‌ڕێز ره‌حیم ره‌شیدی‌، رۆژنامه‌وان‌و ئه‌ندامی‌ فێدراسیۆنی‌ نێونه‌ته‌وه‌یی‌ رۆژنامه‌وانان‌و خاوه‌نی‌ زیاتر له‌ یه‌ك ده‌یه‌ ئه‌زموونی‌ رۆژنامه‌نووسی‌‌و كار له‌ راگه‌یه‌نه‌ جیاوازه‌كانی‌ رۆژهه‌ڵاتی‌ كوردستان‌و هه‌رێمی‌ كوردستان‌و یه‌كێك له‌ به‌رپرس‌و به‌ڕێوه‌به‌ره‌ دیارو سه‌ركه‌وتووه‌كانی‌‌ ته‌له‌فزیۆنی‌ "تیشک".

1. له‌ چه‌ند ساڵی‌ رابردوودا، چه‌ندین ته‌له‌فزیۆنی‌ كوردی‌ له‌ فه‌ڕانسه‌‌و سوئێد ده‌ستیان به‌ وه‌شان كرد كه‌ زۆربه‌یان روو له‌ رۆژهه‌ڵاتی‌ كوردستان بڵاو ده‌بنه‌وه‌‌و سه‌ر به‌ پارته‌ رۆژهه‌ڵاتییه‌كانن‌و یه‌كێكیشیان كه‌ روو له‌ كوردستانی‌ باكوور‌و سه‌ر به‌ ئه‌نستیتۆی‌ كورد له‌ پاریسه‌. با له‌و پرسیاره‌وه‌ ده‌ست پێبكه‌ین كه‌ بۆچی‌ زۆبه‌یان له‌م دوو وڵاته‌دا به‌رنامه‌كانیان بڵاو ده‌كه‌نه‌وه‌؟
ڕه‌شیدی: له‌به‌ر ئه‌وه‌ی جه‌ماوه‌رێکی به‌رچاوی کورد له‌ تاراوگه‌ له‌م دوو وڵاته‌ کۆبوونه‌ته‌وه‌، بنکه‌و ناوه‌ندی تێکۆشانی ئه‌نستیتۆی کورد له‌ فه‌رانسه‌ شاری پاریسه‌، ئه‌م وڵاته‌‌ پاش ئاڵمان دووهه‌مین وڵاتی دونیایه‌ که‌ پتر له‌ 300 هه‌زار کوردی کوردستانی تورکیه‌ی له‌ خۆی‌دا کۆ کردۆته‌وه‌.
له‌ لایه‌کی دیکه‌وه‌ سوئێد بۆ له‌ ئامێز گرتنی کورده‌کان‌ وڵاتێکی به‌رچاوه‌، له‌ ڕاستی‌دا نزیک به‌ 100 هه‌زار کورد له‌ سوئێد ده‌ژین که‌ به‌شێکی دیاریان کوردی ئێرانن، هاوکات بواری کاری مێدیاو ژیان له‌ وڵاتێکی وه‌کوو سوئێد ئاسان‌ترو ساکارتر له‌ وڵاتانی دیکه‌ی ئورووپایه‌‌.
واته‌ له‌ ڕووی سه‌رمایه‌ی مادی‌و ئینسانییه‌وه‌، شوێن‌و مه‌کانێکی له‌باره‌ بۆ ئه‌و ته‌له‌ویزیۆنانه، بێ گومان ئه‌گه‌ر تیشک تی‌ڤی ناوه‌ندی تێکۆشانی له‌ سوئید بوایه‌ ده‌کرا به‌رنامه‌کانی له‌ ئێستاش باشترو ده‌وڵه‌مه‌ندتر بێ، هه‌موو کات زۆربه‌ی ئه‌و که‌سانه‌ی له‌و ته‌له‌ویزیۆنه‌ کاریان کردوه‌ له‌ سوئێده‌وه‌ هاتوونه‌ته‌ فه‌ڕانسه‌‌.
لێ نابێ ئه‌وه‌مان له‌به‌ر چاو نه‌بێ، کورده‌کانی ئێران له‌ پاش شۆڕشی گه‌لانی ئێرانه‌وه‌ له‌ ساڵی 1979دا، پێوه‌ندیه‌کی ئۆرگانیکیان له‌گه‌ڵ‌ بنکه‌و بونیاده‌ جۆراوجۆره‌ فه‌رانسه‌ویه‌کان هه‌یه‌، هاوڕێ له‌گه‌ڵ ئه‌مانه، فه‌ڕانسه‌‌ له‌ ڕووی سیاسیی‌، ئابووری‌و چه‌کدارییه‌وه وڵاتێکی گرینگ‌و شوێنه‌دانه‌ری دونیایه‌، ئه‌مه‌ش به‌و مانایه‌یه‌‌ که‌ ده‌ست به‌ کار بوونی ته‌له‌ویزیۆنێک وه‌کوو تیشک به‌و په‌یام‌و ڕه‌ساله‌ته‌وه‌ که‌ هه‌یه‌تی‌، له‌ وه‌ها وڵاتێک‌دا زۆر زه‌حمه‌ت بوه‌‌، به‌ڵام ئه‌گه‌ر درێژه‌ی کاره‌کانی به‌ مه‌رجێک له‌ بازنه‌ی یاسایی‌و مێدیایی خۆی نه‌چێته‌ ده‌رێ‌، داخستن‌و به‌رگرتن به‌ تێکۆشانی دوو هێنده‌ی کرانه‌وه‌ی دژوارتره‌...

2. زۆربه‌ی‌ ته‌له‌فزیۆنه‌كانی‌ رۆژهه‌ڵاتی‌ كوردستان، له‌ "تیشك"‌و "كۆمه‌ڵه‌"‌و "ئاسۆسات"‌و "رۆژهه‌ڵات"، هه‌موویان هه‌ورازونشێویان زۆر پێوه‌ دیاره‌‌و زۆر جار بینه‌رانیان ئه‌و گله‌ییه‌ دێننه‌ گۆڕێ‌ كه‌ به‌رنامه‌كانیان زیاتر له‌وه‌ی‌ گه‌شه‌ بكا‌و په‌ره‌یان پێبدرێ‌، داده‌به‌زن‌و بینه‌ر له‌ خۆیان دوور ده‌خه‌نه‌وه‌؟
ئاست‌و ناوه‌رۆکی به‌رنامه‌کانی ئه‌و ته‌له‌ویزیۆنانه‌ پێکه‌وه‌ جیاوازیان هه‌یه‌، لایه‌نێکی ئه‌و بابه‌ته‌ پێوه‌ندی به بواری دارایی ته‌له‌ویزیۆنه‌کانه‌وه‌ هه‌یه‌، به‌ باوه‌ڕی من ئه‌مه‌ له‌ سه‌ر جه‌وهه‌ریتریین لایه‌نی کاری ئه‌و ته‌له‌ویزیۆنانه‌ که‌ بواری به‌رێوه‌بردن‌و مودیریه‌ت له‌ خۆ ده‌گرێ، کاریگه‌ری نه‌رێنی داناوه‌.
دیارده‌یه‌ک که‌ وێرای نه‌بوونی پرۆژه‌ی درێژ ماوه‌؛ لێنه‌پرسینه‌وه‌ی له‌ چه‌ندایه‌تی‌و چۆنایه‌تی کاره‌کان خولقاندوه‌، له‌ پاڵ ئه‌وه‌دا ته‌نیا به‌رده‌وام بوون‌و پڕ کردنه‌وه‌ی کاته‌کان به‌ بێ ڕه‌چاو کردنی چه‌ندایه‌تی‌و چۆنایه‌تی، ده‌کرێ له‌سه‌ر هاتنه‌ ئارای ڕای بینه‌ران‌ له‌م به‌ستێنه‌دا شوێندانه‌ر بێ. ‌

3. به‌ بڕوای‌ به‌ڕێزتان ئه‌م ته‌له‌فزیۆنانه‌ تا چه‌ند توانیویانه‌ سه‌ربه‌خۆیی‌ خۆیان نیشان بده‌ن؟ زۆربه‌یان ئیدیعا ده‌كه‌ن نه‌ته‌وه‌یین‌و هه‌وڵ‌ ده‌ده‌ن كه‌متر حیزبی‌ بن، به‌ڵام ده‌بینین ته‌له‌فزیۆنی‌ هیچ حیزبێك باسی‌ شه‌هیده‌كان یان كۆڕ‌و كۆبوونه‌وه‌كانی‌ حیزبه‌كانی‌ دیكه‌ ناكات؟
نه‌ته‌وه‌یی بوون بریتییه‌ له‌وه‌ی که‌ هه‌ڵگری چ په‌یام‌و به‌رنامه‌یه‌که‌، ده‌کرێ ته‌له‌ویزیۆنێک سه‌رجه‌م ئه‌و کارانه‌ش بکات که‌ ئێوه‌ وه‌کوو مۆڕکی نه‌ته‌وه‌یی پێناسه‌تان کردوه‌، به‌ڵام له‌ هه‌مان کات‌دا زیانی له‌ قازانجی پتر بێ‌، ته‌نانه‌ت دژی خواسته‌ بنه‌ڕه‌تییه‌کانی کوردیش بێ، له‌ لایه‌کی دیکه‌وه‌ تاکوو ئێمه‌ له‌ نێو خه‌ڵکی خۆمان‌دا نه‌بین‌و خاوه‌نی ده‌سه‌ڵاتی سیاسیی‌و نه‌ته‌وه‌یی نه‌بین، ئه‌م بواره‌ ناره‌خسێت که‌ خاوه‌نی مێدیای سه‌ربه‌خۆ بین، که‌ پتر گرینگی به‌ هه‌موو بیرو ڕوانگه‌کان بدات.
ئه‌و حیزبانه‌ هه‌ر هه‌موویان به‌ گه‌وره‌و بچووکه‌وه‌ حیزبی خه‌ڵکی کوردن‌، هه‌ر که‌س به‌ گوێره‌ی رێبازو پێوانه‌ی خۆی، بۆ به‌خته‌وه‌ری نه‌ته‌وه‌ی کورد تێده‌کۆشێ، ئه‌وه‌ خه‌ڵکی کوردن که‌ به‌ پشتیوانی خۆیان له‌ هه‌ر یه‌ک له‌و حیزبانه‌؛ ڕاده‌ی نفووزو پێگه‌ی کۆمه‌ڵایه‌تی‌و جه‌ماوه‌ریان دیاری ده‌که‌ن.

4. به‌ بڕوای‌ ئێوه‌ تا چه‌ند ئاستی‌ وشیاری‌ خه‌ڵكیان به ‌نیسبه‌ت مافه‌ نه‌ته‌وه‌ییه‌كان‌و داخوازه‌كانی‌ دیكه‌ی‌ بزووتنه‌وه‌ی‌ نه‌ته‌وه‌ییه‌وه‌ به‌رز كردووه‌ته‌وه‌؟
با له‌ بیرمان نه‌چێ که‌ ته‌له‌ویزیۆنه‌کان ته‌نیا بۆشایی گه‌لێکیان پڕ کردۆته‌وه‌، ده‌نا ده‌ست به‌ کار بوونیان خۆی له‌ خۆی‌دا به‌رهه‌می خه‌بات‌و وشیاری نه‌ته‌وه‌ییه‌. له‌ نێوخۆی کوردستانی ئێران به‌ ده‌یان رێکخراوی مه‌ده‌نی‌، داکۆکیکاری مافی مرۆڤ‌، سه‌دان ڕووناکبیر، هونه‌رمه‌ند، شاعیرو نووسه‌ری ده‌روه‌ست‌و به‌رپرسیار هه‌یه‌ که‌ ده‌رکه‌وتنیان‌و بڵاوکردنه‌وه‌ی هه‌واڵی چالاکی‌و تێکۆشانیان له‌و ته‌له‌ویزیۆنانه‌وه‌ هیواو وزه‌یه‌کی پتری له‌ ده‌ماره‌کانی ڕه‌وتی تێکۆشان له‌ نێوخۆ کردوه‌.
ئه‌و ته‌له‌ویزیۆنانه‌ هه‌ر کامه‌و له‌ قه‌ده‌ر خۆی، ئێش‌و ئازاره‌کانی خه‌ڵک باس ده‌که‌ن‌، ئاوێنه‌ی باڵا نوێنی ویسته‌کانی جه‌ماوه‌رن، له‌ شادی‌و شینیان‌دا به‌شدارن، بێ گومان ئه‌مانه‌و زۆر شتی له‌م بابه‌ته،‌ وای کردوه‌ زۆربه‌ی جه‌ماوه‌ر ئه‌و ته‌له‌ویزیۆنانه‌ به‌ په‌نجه‌ری هیوا به‌خشی خۆیان بزانن‌و له‌ ئاست به‌رده‌وام بوون‌و درێژه‌ی تێکۆشانیان‌دا وێرای ده‌روه‌ست بوون به‌ په‌رۆش بن.
به‌ تایبه‌تی له‌ نه‌بوونی ئازادی ڕاگه‌یاندن‌‌دا، چه‌واشه‌کاری، سانسۆڕو په‌رده‌ پۆشی به‌رده‌وامی ڕووداوه‌کان‌ له‌ لایه‌ن ده‌سه‌ڵاتدارانه‌وه‌، یارمه‌تی به‌وه‌ کردوه‌ که‌ ته‌له‌ویزیۆنه‌کانی ده‌ره‌وه متمانه‌ی پتری خه‌ڵک بۆ لای خۆیان ڕابکێشن.

5. هه‌ن كه‌سانێك ده‌ڵێن ئه‌م ته‌له‌فزیۆنانه‌ بوونه‌ته‌ هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ سیما بێ تواناكانی‌ نێو حیزبه‌كان به‌ خه‌ڵك بناسرێن‌و خه‌ڵكی‌ كوردستان ئه‌و متمانه‌ قووڵه‌ی‌ رابردوویان به‌ حیزبه‌كان نه‌مێنێ‌؟ بۆ نموونه‌ دوكتور سه‌لاح خه‌دیو، دانیشتووی‌ تاران ده‌ڵێ‌ راده‌ی‌ كاتی‌ پشوو له‌ هه‌ر ته‌له‌فزیۆنێكی‌ كوردی‌ تاراوگه‌ ده‌ری ده‌خات كه‌ رێبه‌ران‌و پێشمه‌رگه‌كانی‌ ئه‌و حیزبه‌ ئه‌و رۆژه‌ چه‌نێک خه‌باتیان كردووه‌‌و چه‌نێك پشوویان داوه‌؟
ته‌له‌ویزیۆن حیزبی سیاسیی نیه‌، ده‌کرێ ئامرازێک بێ له‌ ده‌ستی حیزبی سیاسیی‌دا. ئه‌م قسه‌یه‌ زۆر به‌ دروست نازانم که‌ ئه‌و ته‌له‌ویزیۆنانه‌ بوونه‌ته‌ هۆی که‌م کردنه‌وه‌ی متمانه‌ی خه‌ڵک به‌ حیزبه‌کان، یان ده‌کرێ ئه‌مه‌ بۆ هه‌مووان وه‌کوو یه‌ک نه‌بێ، هه‌روه‌ها له‌م باره‌وه‌ چ ڕاپرسی‌و لێکۆڵینه‌وه‌یه‌کی ئازادو زانستی کراوه‌؟.
پاشان هه‌موو ئه‌و کارانه‌ی حیزب، یان حیزبه‌ خاوه‌ن ته‌له‌ویزیۆنه‌کان ده‌یکه‌ن، له‌و ڕاگه‌یاندنانه‌ بڵاو ناکرێته‌وه‌. ئینجا هه‌ر له‌و حیزبانه‌دا به‌ ده‌یان‌ که‌سی به‌ تواناو ژیرو لێهاتوو هه‌ن‌ که‌ شایه‌د که‌متر له‌ شاشه‌ی ئه‌و ته‌له‌ویزیۆنانه‌وه‌ ده‌رکه‌ون.
هه‌ڵبه‌ته‌ حاشا له‌وه‌ ناکرێ، ئه‌م بواره‌ پتر بۆ ئه‌و لایه‌نانه‌ بایه‌خی هه‌یه‌ که‌ ته‌له‌ویزیۆنه‌که‌یان درێژی سیاسه‌ت‌و به‌رنامه‌ی ساڵانی ڕابردووی تێکۆشانیانه‌و له‌ هه‌مبه‌ر کێشه‌و ڕووداوه‌کان سیاسه‌تێکی ڕوون‌و به‌رپرسانه‌یان هه‌بوه‌و به‌ که‌وچکه‌ ئاوێک نه‌که‌وتوونه‌ته‌ مه‌له‌ کردن.‌
له‌ راستی‌دا بزوتنه‌وه‌ی رزگاریخوازانه‌ی کورد له‌ ئێران‌دا، ئه‌و قۆناغه‌ی تێپه‌ڕاندوه‌ که‌ به‌ که‌س یان که‌سانێک متمانه‌ی جه‌ماوه‌ له‌ ده‌ست بدات.‌ هه‌روه‌ها خه‌بات کاری رۆژانه‌ نیه‌و پرۆژه‌یه‌کی چڕوپڕو دوورو درێژه‌ که‌ پێویستی به‌ کاری هه‌مه‌ لایه‌نه‌‌و به‌رده‌وام هه‌یه‌...‌

6. به‌ بڕوای‌ به‌ڕێزتان ته‌له‌فزیۆنه‌كانی‌ تاراوگه‌ تا چه‌ند سه‌رنجی‌ كۆماری‌ ئیسلامییان راكێشاوه‌؟ ده‌گوترێ‌ زیاد كردنی‌ به‌رنامه‌ كوردییه‌كان ته‌له‌فزیۆنی‌ "سه‌حه‌ر" له‌ تاران په‌رچه‌كردارێك بووه‌ به‌و ته‌له‌فزیۆنانه‌؟
هیج گومانی تێدا نیه‌ هه‌ر له‌ سه‌ره‌تاوه‌ کۆماری ئیسلامی له‌ رێگای جۆراوجۆره‌وه‌ هه‌وڵی داوه‌و ده‌یدات که‌ به‌ر به‌ وه‌شانی ئه‌و ته‌له‌ویزیۆنانه‌ بگرێ، ئه‌گه‌ر ئه‌مه‌ی به‌ ته‌واوه‌تی بۆ نه‌کراوه؛‌ ئه‌وه‌ هه‌وڵی داوه‌ که له‌ رێگای "پارازیت" هاویشتن کۆسپ‌ له‌سه‌ر باندۆڕو کاریگه‌ری ئه‌و ته‌له‌ویزیۆنانه‌ دابنێ، بۆ ئه‌وه‌ی به‌ خه‌یاڵی خۆی به‌م چه‌شنه‌ بێ کاریگه‌ریان بکات.
له‌ لایه‌کی دیکه‌وه‌ به‌ زیاد کردنی ماوه‌ی به‌رنامه‌ی کوردی‌و پێکهێنانی به‌رنامه‌ی جۆراوجۆر له‌ دام‌و ده‌زگاکانی ڕاگه‌یاندنی خۆی‌دا؛ تێکۆشاوه‌و تێده‌کۆشێ‌ که‌ سه‌رنجی خه‌ڵک بۆ لای ئه‌و ته‌له‌ویزیۆنانه‌ که‌م بکاته‌وه‌، گومانی تێدا نیه‌ که‌ ریژیم له‌م ڕه‌وته‌دا به‌وه‌شه‌وه‌ ناوه‌ستێ‌و هه‌وڵ ده‌دات له‌ نێو ئه‌و ڕاگه‌یاندنانه‌دا که‌سانی به‌ستراوه‌ به‌ خۆی په‌یدا بکات، ته‌نانه‌ت من وا بیر ده‌که‌مه‌وه‌ رێژیم هه‌وڵی داوه‌ به‌ به‌رگ‌و ڕواڵه‌تی ئۆپۆزیسیۆنه‌وه‌، ته‌له‌ویزیۆنی سه‌ر به‌ خۆی دامه‌زرێنێ‌، بۆ ئه‌وه‌ی کرده‌وه‌یان به‌ قازانجی رژیم بشکێته‌وه‌، له‌م باره‌وه‌ نموونه‌‌و ئاکامی کاری ته‌له‌ویزیۆنه تاکه‌ که‌سییه‌ فارسی زمانه‌‌کانی "لوس ئانجلیس"ی ئامریکا، ڕوو به‌ ئێران، له‌ ماوه‌ی چه‌ند ساڵی ڕابردوودا ڕوون‌و به‌رچاوه‌...
به‌ڵام له‌سه‌ر ئه‌و باوه‌ڕه‌م، کۆماری ئیسلامی له‌ نێو زۆربه‌ی کورده‌کانی ئێران‌دا له‌وه‌ بێزراوتره‌ ئه‌م هه‌وڵانه‌ی به‌ ئاکام‌ بگات‌؛ به‌ڵکوو له‌م باره‌شه‌وه‌ ره‌نج به‌ خه‌سار ده‌بێت.

7. ئایا ته‌له‌فزیۆنه‌كانی‌ تاراوگه‌ زیاتر هاوكاری‌ یه‌كتر ده‌كه‌ن یان دژایه‌تی‌؟ ئایا هێنانی‌ كۆمه‌ڵێك دژایه‌تیی‌ سیاسی‌ نێوان حیزبه‌ رۆژهه‌ڵاتییه‌كان بۆ سه‌ر شاشه‌ی‌ ته‌له‌فزیۆنه‌كان زه‌ربه‌ له‌ جه‌سته‌ی‌ ئه‌و حیزبانه‌ نادات؟
ڕه‌شیدی: به‌ خۆشییه‌وه‌ تاکوو ئێستا ئه‌و ته‌له‌ویزیۆنانه‌ ئه‌گه‌ر به‌ شێوه‌یه‌کی به‌رچاو هاوکاری یه‌کتریان نه‌کردبێ، ئه‌وه‌ دژایه‌تیه‌کی ئه‌وتۆی یه‌کتریشیان نه‌کردوه‌، ئه‌وه‌ی که‌ باس‌و هێندیک جار کێشه‌ی سیاسیی نێوان رێکخراوه‌کان ناوه‌ڕۆکی به‌رنامه‌کانی ئه‌و ته‌له‌ویزیۆنانه‌ پێک بێنن نه‌ک خراپ نیه‌ به‌ڵکوو زۆریش باشه‌، بۆ جه‌ماوه‌ر به‌رچاو ڕوونی دروست ده‌کات‌، به‌ مه‌رجێک که‌ ئه‌وان وه‌کوو ڕاگه‌یاندن ڕه‌ساڵه‌تی سه‌ره‌کی خۆیان ون نه‌که‌ن، به‌ڵام له‌ ڕوانگه‌ی منه‌وه‌ مه‌ترسییه‌که‌ ئه‌وه‌یه، ته‌له‌ویزیۆن له‌ پله‌ی رێکخراوێکی سیاسیی‌دا جێبگرێ‌و به‌رنامه‌ پێشکه‌ش بکات.

8. ده‌كرێ‌ بفه‌رموون ئه‌گه‌ر به‌ شێوه‌یه‌كی‌ بێلایه‌نانه‌ سه‌یری‌ ره‌وتی‌ كاری‌ هه‌ر كام له‌و ته‌له‌فزیۆنانه‌ی‌ تاراوگه‌ بكه‌ن، ده‌توانن قامك له‌سه‌ر كام ته‌له‌فزیۆن وه‌كوو سه‌ركه‌وتووترین دابنێن؟ هۆكاری‌ ئه‌م هه‌ڵبژاردنه‌تان چییه‌؟
ڕه‌شیدی: تا ئه‌م کاته‌ که‌ وڵامی ئه‌م پرسیاره‌ ده‌ده‌مه‌وه‌، تیشک تی‌ڤی سه‌رکه‌وتووترین ته‌له‌ویزیۆن ڕوو به‌ کوردستانی ئێرانه‌. له‌به‌ر ئه‌وه‌ی ناوه‌ڕۆکی به‌رنامه‌کانی، قورسایی‌و پرستیژی، ڕه‌چاو کردنی کولتوورو داب‌و نه‌ریتی کورد‌و رێز گرتن له‌ بیرو باوه‌ڕی خه‌ڵکی تا ڕاده‌یه‌کی به‌رچاو تێدا ڕه‌چاو کراوه‌، هاوکات بۆ چین‌و توێژه‌ جیا جیاکانی کۆمه‌ڵی کورده‌واری به‌رنامه‌ی رێک‌وپێک‌و به‌رده‌وام پێشکه‌ش ده‌کات. وێرای زمانی فارسی، زاراوه‌کانی سۆرانی، هه‌ورامی، که‌لهوڕی‌و بادینی هه‌وێنی به‌رنامه‌کانی تیشک تی‌ڤی پێک دێنن‌، ئه‌مه‌ جیا له‌وه‌ی،‌ به‌ زمانه‌کانی به‌لووچی‌و عه‌ره‌بی‌...هتد، به‌رنامه‌ پێشکه‌ش ده‌کرێ.
به‌هێزترین خاڵی تیشک له‌ چاو ته‌له‌ویزیۆنه‌کانی دیکه‌ ئه‌وه‌یه‌،‌ سه‌رجه‌م به‌رنامه‌کان به‌ "لۆگۆ"ی تیشکه‌وه‌ پێشکه‌ش ده‌کرێن‌، به‌مه‌ش ته‌له‌ویزیۆنه‌که‌‌ له‌ ئاست ناوه‌رۆکی سه‌رجه‌م به‌رنامه‌کان به‌رپرسیاره‌، ئه‌مانه‌ش له‌سه‌ر یه‌ک، ئاستی سه‌رکه‌وتوویی‌، به‌رپرسیاری‌و قورساییه‌که‌ی له‌ چاو زۆربه‌ی ته‌له‌ویزیۆنه‌کانی دیکه‌ی ڕوو به‌ کوردستانی ئێران، بردۆته‌ سه‌رێ.
هاوکات تیشک هه‌ر له‌ سه‌ره‌تاوه‌ پێویستی به‌ دروست کردنی که‌سایه‌تی‌ نه‌بوه‌، چونکه‌ ئه‌وه‌ی تیشکی له‌سه‌ر بونیاد نراوه‌ دیرۆکی خه‌باتی خه‌ڵکی کوردستانه‌ بۆ ئازادی‌و نه‌هێشتنی سته‌می نه‌ته‌وایه‌تی‌، ئاشکرایه‌ ئه‌و که‌سایه‌تیانه‌ی که‌ بوونه‌ته‌ سیمای ناسێنه‌ری تیشک، زۆر به‌ر له‌ وه‌شانی به‌رنامه‌کانی ئه‌و ته‌له‌ویزیۆنه‌، هێمای به‌رخۆدان‌و رزگاری نه‌ته‌وه‌یی بوون‌و خۆشه‌ویستیان له‌ هه‌ناوی زۆربه‌ی خه‌ڵکی کوردستان‌دا به‌ قوڵی ڕه‌گی داکوتابوو.
سه‌رجه‌م ئه‌م خاڵانه‌ پێکه‌وه‌، تاکوو هه‌نووکه‌ تیشکی‌‌ له‌ چاو ئه‌و ته‌له‌ویزیۆنانه‌ی وه‌شانیان ڕوو به‌ کوردستانی ئێرانه‌؛ له‌ پله‌یه‌کی به‌رزتردا ڕاگرتوە.
تێبینی:
ئه‌م وتووێژه‌ ریکه‌وتی 13ی نوامبری 2010، له‌ ژوماره‌ ١٨٠ی گۆڤاری "شه‌قام‌"دا‌ له‌ شاری هه‌ولێر بڵاو کراوەتەوە

Wednesday, November 24, 2010

ناسر حیسامی: ته‌نیا له‌ کاتی ئینشعابه‌کاندا هه‌ندێک باسی جیاوازییه‌کان دێته‌ گۆڕو...‌

وێنه‌: ناسر حیسامی


رحیم رشیدی
1. بە باوەڕی ئێوە، هەنووکە هۆکاری سەرەکی پێکنەهاتنی بەرەی کوردستانی لە کوردستانی ئێران چییە؟
هه‌تا ئێستا پرۆژه‌یه‌ک بۆ پێکهێنانی به‌ره‌ له‌ ناودا نییه‌. ئه‌وه‌ی هه‌یه‌ کۆمه‌ڵێک ویست‌و ئاره‌زووی کۆمه‌ڵگاکه‌یه‌. حیزبه‌کانیش که‌ ئه‌و ویسته‌ی کۆمه‌ڵگا ده‌بینن، به‌ کۆمه‌ڵێک پێهه‌ڵگوتنی به‌ره‌و یه‌کگرتوویی وه‌ڵامی ده‌ده‌نه‌وه‌‌. حیزبه‌کان له‌م بابه‌ته‌وه‌ زیاتر باسی نییه‌ت‌و "نیازچاکی"ی خۆیان ده‌که‌ن تا هێنانه ‌گۆڕی پرۆژه‌ی دیاریکراو، یان مه‌رجه‌کانیان یان پلاتفۆرمی دیاریکراو. له‌ نێو بیروڕای گشتیی‌دا ئه‌و هه‌ڵوێسته‌ی حیزبه‌کان زۆرتر وه‌ک مانۆردان‌و خۆ به‌ پیاو چاکهه‌ڵخستن‌و ته‌بلیغات چاوی لێ ده‌کرێ. حیزبه‌ سه‌ره‌کییه‌کان، یان ئه‌وانه‌ی هه‌نگاوهه‌ڵگرتنیان بۆ پێکهێنانی به‌ره‌ کاریگەرترە‌، ئاوان. حیزبه‌کانی دیکه‌، ئه‌وانه‌ی چکۆله‌ترن، زۆرتر له‌ پێکهێنانی به‌ره‌دا ڕاستگۆن چونکه‌ به‌ قازانجی خۆیانی ده‌بینن.

2. ئەدی هاوکاری‌و کۆدەنگیەکی گشتیی بۆ وڵامدانەوە بە پرسگەلێک کە کەموزۆر پێوەندیدار بە هەموانەوەیە بۆ سەر ناگرێ؟
چونکه‌ ئه‌وانه‌ی له‌ پله‌ی یه‌که‌مدا ده‌بێ ئه‌و کۆده‌نگییه‌ پێک بێنن، به‌ پێویستی نازانن، یان به‌ قازانجی نازانن. ژماره‌یه‌ک له‌ حیزبه‌کان، چوار پێنجێک له‌وانی گه‌وره‌تر، ته‌مای جیاوازیان بۆ داهاتووی کوردستان هه‌یه‌. به‌رژه‌وه‌ندی نه‌ته‌وه‌یی، ئازادی، به‌دیهاتنی مافه‌کانی خه‌لکی کوردستان‌و چه‌مکی دیکه‌ی له‌م بابه‌ته‌ لای هه‌ر کامیان مانایه‌کی هه‌یه‌. به‌ گشتیش هی هیچکامیان ئه‌وه‌ نییه‌ که‌ خه‌ڵکی ده‌ره‌وه‌ی حیزبه‌کان چاوه‌ڕوانی ده‌که‌ن‌و به‌ ئاواتی ده‌خوازن. به‌ کورتی‌و کرمانجی ئه‌و چه‌ند حیزبه‌ له ‌یه‌ک هه‌ڵبڕاوه‌ مانه‌وه‌ی خۆیان ته‌نیا له‌وه‌دا ده‌بینن که‌ هه‌ر که‌س بۆ خۆی بێ، یان ئه‌گه‌ر یه‌کگرتنێک هه‌بێ هه‌مووان له‌ ده‌وری ئه‌و کۆ بنه‌وه‌. دیاره‌ له‌ حاڵه‌تی هاوکاری‌و یه‌کگرتن‌و کۆده‌نگیدا هیچیان ئاوا نامێنن که‌ خۆیان به‌ دڵیانه‌. ده‌بنه‌ شتێکی دیکه‌ که‌ خۆیان نایخوازن. ده‌بنه‌ حیزبێکی سیاسی که‌ به‌ڕێوه‌به‌رێتییان ده‌بێ وه‌ڵامی پێویستییه‌کانی کۆمه‌ڵگا بداته‌وه‌و له‌ حاست کارنامه‌ی خۆی وه‌ڵامده‌ره‌وه‌ بێ‌و داراییه‌که‌ی شه‌فاف بێ‌و، پۆستی حیزبی به‌ میرات نه‌گوازرێته‌وه‌و پله‌ی حیزبی مایه‌ی به‌ڕێچوون نه‌بێ.

3. پێتان وایە سەرجەم هێزە کوردستانییەکان لە هەلومەرجێکدان کە ئەگەر ئاڵوگۆڕێک لە ئێراندا بێتە ئاراوە، بتوانن هەلەکە بە قازانجی ماف‌و ئازادییەکانی خەڵکی کوردستان بقۆزنەوە؟
نه‌خێر! یه‌که‌م له‌به‌ر ئه‌وه‌ی هیچ حیزبێک نابینرێ که‌ توانای ئه‌وه‌ی هه‌بێ به‌شێکی به‌رچاوی کۆمه‌ڵگاکه‌ له‌گه‌ڵ خۆی بخا، دووهه‌میش له‌به‌ر ئه‌وه‌ که‌ خه‌ڵکیشیان له‌گه‌ڵ بکه‌وێ مه‌علووم نییه‌ به‌ره‌و هه‌وارێکی ئاوه‌دانیان به‌رن. مه‌علووم نییه‌ نه‌یانبه‌ن به‌ره‌و هه‌ڵدێر. "ماف‌و ئازادییه‌کانی خه‌ڵکی کوردستان" چه‌مکێکه‌ ده‌مێکه‌ له‌ سیاسه‌تی ئه‌و چه‌ند حیزبه‌ سه‌ره‌کییه‌دا حیسابی بۆ ناکرێ. لانیکه‌م له‌ کرده‌وه‌دا شوێنه‌وارێکی نابینرێ.

٤. لە بارودۆخی ئێستادا، پرش‌و بڵاویی رێکخراوە سیاسییەکان لە ئاستی نێوخۆیی‌و دەرەوەدا چ مەترسیگەلێکی پێکهیناوە؟
مه‌ترسیی بێ سه‌رمانه‌وه‌ی بزووتنه‌وه‌ی سیاسیی کورد له‌ ڕۆژهه‌لاتی کوردستان. هه‌ڵبه‌ت ئه‌وه‌ش بڵێم، پێویست نییه‌ حیزبه‌کان حه‌تمه‌ن یه‌کگرتوو بن. کۆمه‌ڵگا ده‌بێ حیزبی جیاوازی تێدا بێ به‌ به‌رنامه‌ی جیاوازه‌وه‌. مه‌رجیش نییه‌ حه‌تمه‌ن هاوکاری بکه‌ن. ده‌کرێ قسه‌ی جیاواز بکه‌ن‌و به‌رنامه‌ی جیاوازیان هه‌بێ. ئه‌وه‌ی له‌ کوردستان جێگه‌ی به‌تاڵه‌، حیزبی خاوه‌ن قسه‌و خاوه‌ن به‌رنامه‌یه‌ که‌ کۆمه‌ڵگاکه‌ی خۆی ببینێ، بیناسێ، تواناییه‌کانی‌و زه‌رفییه‌ته‌کان‌و ده‌رفه‌ته‌کانی لێک بداته‌وه‌و، به‌رنامه‌ی بخاته‌ به‌رده‌م. له‌م کۆمه‌ڵگایه‌دا جاری وایه‌ ده‌رفه‌ت‌و ڕووداوو گۆڕانی گه‌وره‌ دێ‌و ده‌ڕواو مرۆڤ هه‌ست به‌وه‌ ناکا حیزبه‌کان ئه‌وانه‌ ده‌بینن‌و قسه‌یان هه‌یه‌ له‌ باره‌یانه‌وه‌. له‌ فه‌رهه‌نگی ئه‌و حیزبانه‌دا، کۆمه‌ڵگا یانی ئۆردووگاکانی خۆیان. هه‌موو زه‌ره‌رو قازانجێک‌و هه‌موو گۆڕانکارییه‌ک هه‌ر ئه‌وه‌یه‌ له‌و ئۆردووگایانه‌دا ڕوو ده‌ده‌ن. حیزبی وا ناتوانێ جێگه‌ی ئومێدی کۆمه‌ڵگه‌ بێ.

5. قازانجەکانی پێکهاتنی بەرەی کوردستانی، یان کۆدەنگیەکی هەمە لایەنە لە نێو رێکخراوە سیاسییەکاندا بۆ پرسی سیاسیی کورد لە ئێراندا چییە؟
قازانجی ئه‌وه‌یه‌ قورسایی له‌ هه‌ندێک مه‌سه‌له‌وه‌ که‌ هه‌ر حیزبێک به‌ جیا به ‌شوێنیه‌وه‌یه‌تی ده‌باته‌ سه‌ر مه‌سه‌له‌ هاوبه‌شه‌کانی ئه‌و کۆمه‌ڵگایه‌و له‌و حاڵه‌ته‌دا به‌رژه‌وه‌ندی هاوبه‌شی سه‌رجه‌م کۆمه‌ڵگاکه‌ زیاتر زه‌ق ده‌بێته‌وه‌.

6. باشە پێتان وانییە سەرەڕای هەموو جیاوازیەکان، کۆمەڵێک خاڵی هاوبەش لە نێوان هەموواندا هەیەو پێویستە لەبەر قازانجی گشتیی لەسەر ئەو خاڵانە رێکبکەون؟
بێگومان خاڵی هاوبه‌ش هه‌یه‌. مه‌سه‌له‌که‌ ئه‌وه‌یه‌ ئه‌و خاڵه‌ هاوبه‌شانه‌ی له‌ سیاسه‌تی حیزبه‌کاندا هه‌ن چه‌نده‌ به‌ نیسبه‌ت مه‌سه‌له‌ سه‌ره‌کییه‌کانی کۆمه‌ڵگای کوردستانه‌وه‌ گرنگن. ئێستا به‌رچاوترین خاڵه‌ هاوبه‌شه‌کانیان بریتین له‌ ده‌سه‌ڵاتخوازی، ده‌مکوتکردنی ڕه‌خنه‌گرانی ناوخۆ، گه‌نده‌ڵیی سیاسیی‌و دارایی‌و، لاسایی کردنه‌وه‌ی ده‌سه‌ڵاتدارانی له‌ نه‌وعی قه‌زافی‌و سه‌فه‌رمراد نیازۆف‌و که‌رزای‌و په‌رویز موشه‌ڕره‌ف‌و حوسنی موباره‌ک. مه‌رج نییه‌ ڕێککه‌وتنی حیزبه‌کان له‌ هه‌موو حاڵه‌تێکدا به‌ قازانجی کۆمه‌ڵگا بێ. گرفتی سه‌ره‌کی ئه‌وه‌یه‌ حیزبه‌کان له‌ بابه‌ت ئه‌و داهاتووه‌ی بۆ کوردستانی ده‌نه‌خشێنن که‌مترین قسه‌ ده‌که‌ن. مرۆڤ نازانێ به‌رنامه‌یان چییه‌. ئه‌وه‌نده‌ش که‌ کارو کرده‌وه‌یان نیشانی ده‌دا، هیوا به‌خش نییه‌. ته‌نیا له‌ کاتی ئینشعابه‌کاندا هه‌ندێک باسی جیاوازییه‌کان دێته‌ گۆڕو دوایه‌ش ده‌رده‌که‌وێ باس کردنی ئه‌و مه‌سه‌لانه‌ ته‌نیا بیانووی کێشه‌ بوون‌و که‌س به‌ ته‌ما نییه‌ له‌سه‌ریان بڕوا.

7. پاش چوونەوە وڵات، بەو کولتورە سیاسییەی ئێستا لە نێو رێکخراوە کوردییە بەرهەڵستکارەکانی کۆماری ئیسلامیدا لە ئارا دایە، چەندە مەترسی شەڕی نێوخۆیی بە شێلگیر دەزانن؟
ئه‌وه‌ مه‌ترسییه‌کی جیددییه‌. شه‌ڕی نێوان کۆمه‌له‌‌و دێموکرات ته‌نها وچانی گرتووه‌. هیچ لایه‌کیان به‌ ته‌ما نین بچنه‌وه‌ سه‌ر باسی هۆیه‌کان‌و زه‌مینه‌کانی ئه‌و شه‌ڕه‌. ده‌ڵێن با ئه‌و برینه‌ سه‌ری هه‌ڵ نه‌درێته‌وه‌. مه‌سه‌له‌که‌ له‌ ڕاستیدا بۆ ئه‌وه‌ نییه‌ برینه‌کان نه‌کولێنه‌وه‌، بۆ ئه‌وه‌یه‌ هیچیان نایانهه‌وێ مه‌سئوولییه‌تی ئه‌و هه‌ڵه‌ کوشندیه‌ بگرنه‌ ئه‌ستۆو ناشیانه‌وێ لە دژی شەڕەکە هەڵوێست بگرن‌و بڵێن چاکمان کرد. گۆیا له‌و شه‌ڕه‌دا، له‌ هه‌ر تک لا، ته‌نیا کۆمه‌ڵێک قاره‌مانی فیداکارو ئازاو به‌رچاو ڕوون‌و تێکۆشه‌ری ئازادیخواز هه‌بوون‌و له‌ هیچ لایه‌ک کەسانێک نین که‌ ده‌بێ لێیان بپرسرێته‌وه‌ بۆچی ئه‌و هه‌موو کوڕو کچه‌ی خه‌ڵکیان نارده‌ قه‌تڵگاکان‌و ئێستا ئه‌و تیئۆرییانه‌یان چییان لێهات؟ ئەو شەڕە، خۆ شەڕێک نەبووە دوو لایەن شانیان تێک گیرابێ‌و دوو قسەی ناخۆشیان بە یەک گوتبێ. سەدان لاپەڕەو وتارو، دەیان بڕیارنامەو پەسندکراوی دەزگا بڕیادەرە حیزبییەکان کراونەتە پشتیوانەی فیکری‌و نەزەری‌و، پاساویان بۆ پێویستیی شەڕەکە هێناوەتەوە. لە هەر دوو لاوە بە شەڕی پیرۆزو نەجاتدەری شۆڕشی کوردستان دانراوە. ئەو پاساوە نەزەرییانەی شەڕەکە، خۆ هێشتا ڕەت نەکراونەتەوە. بێ دەنگەیان لێ کراوە.

8. بۆ ئەوەی شەڕی نێوخۆیی دروست نەبێ ده‌بێ چ پرۆژەیەک بۆ داهاتوو له‌ ئارادا بێت؟
یه‌کێک له‌و شتانه‌ ئه‌وه‌یه‌ که‌ شه‌ڕی کۆمه‌ڵه‌و دێموکرات‌و شه‌ڕه‌کانی دیکه‌ی نێوان حیزبه‌کان بێنه‌وه‌ به‌ر باس. ئه‌و شه‌ڕانه‌ بۆ کران‌و بۆ هێشتا ته‌قدیس ده‌کرێن؟ سه‌دان که‌س تێیاندا کوژراون. هه‌زاران که‌س تێیاندا ماڵوێران بوون. بزووتنه‌وه‌یه‌کی گه‌وره‌یان تووشی ناهومێدی‌و شکان کرد. پێم وایە پێویستە هەموو حیزبەکان میساق یان پەیمانێکی نیشتمانی مۆر بکەن کە تێیدا ڕابگەیەنن پابەندی پاراستنی بەرژەوەندە نیشتیمانییەکان دەبن‌و، لە هەر کردەوەیەک کە زیان بە بەرژەوەندی خەباتی ڕزگاریخوازی کورد دەگەیەنێ خۆ دەپارێزن.

9. حیزبه‌کانی ئێمه‌ به‌ کرده‌وه‌ چەندە باوەڕیان بە ئازادی هەڵسوڕانی سیاسیی هەیە، پێتان وایه‌ ئامادەن لە داهاتوودا بۆ چارەسەرکردنی گرفت‌و ئاستەنگەکان پەنا بۆ چەک نەبن؟
باوه‌ڕ به‌ ته‌نیا به‌س نییه‌. پێویسته‌ له‌م بابه‌ته‌وه‌ پلاتفۆرم‌و ڕێککه‌وتنی دیاری کراو هه‌بێ، به‌ ئاشکرا ڕابگه‌یه‌نرێن‌و هه‌ر حیزبێک ئه‌و په‌یمانه‌ مۆر بکا کە لە کاتی کێشەدا دەست بۆ چەک نابەن.

10. ئه‌بێ چ بکرێ بۆ ئه‌وه‌ی هەموو لایەنەکان لەسەر ئەوە رێکبکەون کە نابێ هیچ لایەنێک بۆ بڕینەوەی کێشەکانی لەگەڵ لایەنێکی دیکە دەست بۆ چەک بەرێ؟
پێم وایه‌ یه‌کێک له‌ گرنگتریین زه‌مینه‌کانی کاری هاوبه‌شی نێوان حیزبه‌کان، دانانی مکانیزمێکه‌ بۆ پێشگرتن به‌ سه‌رهه‌ڵدانی شه‌ڕی ناوخۆ.

ژیاننامه‌‌ی ڕیزدار ناسر حیسامی:
دوایین مانگی هاوینی 1338ی هه‌تاوی، سێپتامبری 1959 له‌ شێخاڵی له‌ ناوچه‌ی موکریان له‌دایک بووه‌.
له‌ شێخاڵی، کۆنه‌مه‌ڵڵاله‌ر، بۆکان، نه‌غه‌ده‌ و که‌ره‌ج خوێندویه‌تی.
ساڵی 1978 بووته‌ ئه‌ندامی یه‌کیه‌تیی قوتابیانی کوردستان‌و سه‌رنووسه‌ری گۆڤاری ئه‌و یه‌کیه‌تییه‌ به‌ زمانی فارسی.
ساڵی 1980 وه‌ک هاوکاری ”جه‌معییه‌تی دیموکراتیکی موعه‌لیمانی موبارز“ له‌ بۆکان، له‌ به‌ڕێوه‌بردنی چه‌ند خولی فێر کردنی خوێندنهو نووسینی زمانی کوردیدا به‌شداری کردوه‌. له‌گه‌ڵ کاک جه‌ماڵی مفتی ئاهه‌نگی نه‌ورۆزیان بۆ خوێندکارانی خوێندنگه‌کانی بۆکان به‌ڕێوه ‌بردوه‌. له‌گه‌ڵ تیپی شانۆی ”شۆڕش“ چه‌ند به‌رهه‌می شانۆییان له‌ بۆکان‌و شنۆ، ئه‌و کاته‌ی هه‌رتک شاره‌که‌ ئازادکراو بوون، پێشکه‌ش کردوه‌.
ساڵی 1982 له‌ ”جه‌معییه‌تی موعه‌لیمان...“ بووته‌ لێپرسراوی ”ده‌سته‌ی نووسینی کتێبه‌کانی خوێندنی سه‌ره‌تایی“. دواتر به‌ پێکهاتنی ”کۆمیسیۆنی فیرکردن‌و بارهێنان“ی کۆمه‌ڵه‌، کاری نووسینی کتێبه‌کانی له‌وێ درێژه‌ پێداوه‌. کتێبی ”ئه‌لف‌و بێ“ بۆ پۆلی یه‌که‌می سه‌ره‌تایی‌و ”خوێندنه‌وه‌ی کوردی“ بۆ پۆلی دووهه‌م‌و سێهه‌می سه‌ره‌تایی له‌ ساڵی 1982 نووسران. هه‌ر له‌و ساڵه‌داو هه‌روه‌ها 1983، لێپرسراوی به‌ڕێوه‌ بردنی چه‌ند خولی په‌روه‌رده‌ کردنی مامۆستایان بووه‌و هه‌روه‌ها له‌و خولانه‌دا فێر کردنی خوێندنه‌وه‌و نووسینی کوردی له‌ ئه‌ستۆ بووه‌. له‌و‌ چه‌ند خوله‌دا، نزیکه‌ی 60 که‌س له‌ ئه‌ندام‌و پێشمه‌رگه‌‌و لایه‌نگرانی کۆمه‌ڵه‌ به‌شدارییان کردوه‌و دواتر، وه‌ک مامۆستا ڕه‌وانه‌ی خوێندنگه‌ی ئاواییه‌کانی ناوچه‌ ڕزگار کراوه‌کان کراون.
ساڵی 1983، بووته‌ ئه‌ندامی حیزبی کۆمۆنیستی ئێران. پاییزی هه‌مان ساڵ، بووته‌ ئه‌ندامی ”گورووپی ته‌رجومه‌“ی کۆمه‌ڵه‌و له‌ هه‌مان کاتدا وه‌ک ده‌ستیاری دوکتورجه‌عفه‌ری شه‌فیعی له‌ ئاماده‌ کردنی گۆڤاری ”پێشڕه‌و“دا کاری ده‌ست ‌پێ کردوه‌.
به‌هاری ساڵی 1985، وه‌ک ئه‌ندامی ده‌سته‌ی دامه‌زرێنه‌ر له‌ پێکهێنانی ”کانوونی هونه‌رو ئه‌ده‌بییاتی کرێکاریی کوردستان“دا به‌شداری کرد. ئه‌ندامی ده‌سته‌ی نووسه‌رانی ”پێشه‌نگ“و بۆ چه‌ند ژماره‌ش سه‌رنووسه‌ری گۆڤاره‌که‌ بووه‌.
له‌ ساڵی 1985 به‌م لاوه‌، له‌گه‌ڵ رادیۆی کۆمه‌ڵه‌ هاوکاری وه‌ک بێژه‌رو ئاماده‌کاری به‌رنامه‌ی ”تریبوونی ئازاد“و ”ئێمه‌و گوێکره‌کان“‌ ده‌ست پێ کردگه‌.
ساڵی 1989 کۆمه‌ڵه‌ شیعری ”تا شکۆفه‌ی سووری کراسێک“ وه‌رگێڕدراوی چه‌ند شیعری ئه‌حمه‌دی شاملۆی بڵاو کرده‌وه‌.
له‌ ساڵی 1993 به‌و لاوه‌ به‌ڕێوه‌به‌ری ڕادیۆی کۆمه‌ڵه‌و به‌ڕێوه‌به‌ری نووسینی ”پێشڕه‌و“ ئۆرگانی ناوه‌ندیی کۆمه‌ڵه‌ بووه‌. ساڵی 1995، له‌ کۆنگره‌ی هه‌شته‌می کۆمه‌ڵه‌دا، بووته‌ ئه‌ندامی کۆمیته‌ی ناوه‌ندیی کۆمه‌ڵه‌. هه‌مان ساڵ کتێبی ”له‌و دیوه‌وه‌ی ڕه‌نگ‌و په‌رده‌“ی بڵاو کردۆته‌وه‌. کتێبه‌که‌، ڕه‌خنه‌و لێکۆڵینه‌وه‌ی ئه‌ده‌بییه‌‌و چوار وتاری گرتووه‌ته‌ خۆ.
ساڵی 1998 هاتۆته‌ سوێد.
ساڵی 1999 له‌ سوێد ڕادیۆی ”ئاوێنه‌“ی دامه‌زراند. ئه‌و ڕادیۆیه‌ نزیکه‌ی ساڵێک له‌ ستۆکهۆڵم، له‌ هه‌فته‌دا دووسه‌عات به‌ زمانی کوردی به‌رنامه‌ی بڵاو ده‌کرده‌وه‌.
هاوینی ساڵی 2000 له‌گه‌ڵ هاتنه‌ده‌ری کۆمه‌ڵه‌ی شۆڕشگێڕی زه‌حمه‌تکێشانی کوردستانی ئێران له‌ حیزبی کۆمۆنیستی ئێران، له‌و حیزبه‌ هاتۆته ده‌ره‌وه‌. له‌و کاته‌وه‌، ئه‌ندامی ڕێبه‌رایه‌تیی کۆمه‌ڵه‌ی شۆڕشگێڕی زه‌حمه‌تکێشانی کوردستانی ئێران بووه‌.
ساڵی 2000 وه‌ک مامۆستای زمانی دایک له‌ خوێندنگه‌کانی ستۆکهۆڵم ده‌ستی به ‌کار کرد. هه‌مان ساڵ کتێبی ”ده‌شتی ئاسکان“ی بڵاو کرده‌وه‌. ده‌شتی ئاسکان، بۆ خوێندکارانی قۆناغی ناوه‌ندی له‌ خوێندنگه‌کانی سوێد ئاماده‌ کراوه‌.
ساڵی 2001 بووته‌ سه‌رنووسه‌ری ”شۆڕش“ ئۆرگانی ناوه‌ندیی کۆمه‌ڵه‌.
ساڵی 2005 به‌ڕێوه‌به‌رێتیی ”ڕۆژهه‌ڵات تی‌ڤی“‌ی گرتۆته‌ ئه‌ستۆ.
ساڵی 2006 له‌گه‌ڵ به‌شێک له‌ ئه‌ندامانی ڕێبه‌رایه‌تیی کۆمه‌ڵه‌، که‌ دواتر به‌ ”که‌مینه‌ی کۆمیته‌ی ناوه‌ندی“ ناسرا، له‌ ڕه‌وتی ڕیفۆرم‌و چاکسازیی کۆمه‌ڵه‌دا به‌شداری کرد. مانگی مارسی 2007 ئه‌و ڕه‌وته‌ به‌ ناوی ”که‌مینه‌ی کۆمیته‌ی ناوه‌ندی“ پلاتفۆرمی چاکسازیی ڕاگه‌یاند. ئه‌و ڕه‌وته‌ پاییزی ساڵی 2007 له‌ کۆمه‌ڵه‌ی شۆڕشگێری زه‌حمه‌تکێشانی کوردستان جیابووه‌وه‌و، ساڵی 2008 له‌ کۆنگره‌ی دوازده‌هه‌مدا، ناوی ”کۆمه‌ڵه‌ی زه‌حمه‌تکێشانی کوردستان“ی بۆ خۆی هه‌ڵبژارد. له‌ دوای کۆنگره‌ی دوازده‌هه‌مه‌وه‌، ئه‌ندامی ده‌فته‌ری سیاسیی کۆمه‌ڵه‌ی زه‌حمه‌تکێشانی کوردستان بووه‌.
مانگی ئاپریلی 2009 کشانه‌وه‌ی خۆی له‌ کۆمه‌ڵه‌ی زه‌حمه‌تکێشانی کوردستان راگه‌یاند.
به‌رهه‌مه‌ چاپ‌ نه‌کراوه‌کان:
- شیعره‌کان
- وه‌رگێردراوی شیعری 5 شاعیری ئێرانی: نیما، شاملوو، سایه‌، که‌سرایی، موشیری
- وه‌رگێڕدراوی شیعره‌کانی بابه ‌تاهیری هه‌مه‌دانی
- دیوانی وه‌فایی (ساغکردنه‌وه‌و لێکۆڵێنه‌وه‌)
- کۆمه‌ڵه‌ وتارێکی ئه‌ده‌بی (ڕه‌خنه‌و لێکۆڵینه‌وه)

Tuesday, November 23, 2010


رحیم رشیدی

1. بە باوەڕی ئێوە، هەنووکە هۆکاری سەرەکی پێکنەهاتنی بەرەی کوردستانی لە کوردستانی ئێران چییە
هه‌تا ئێستا پرۆژه‌یه‌ک بۆ پێکهێنانی به‌ره‌ له‌ ناودا نییه‌. ئه‌وه‌ی هه‌یه‌ کۆمه‌ڵێک ویست‌و ئاره‌زووی کۆمه‌ڵگاکه‌یه‌. حیزبه‌کانیش که‌ ئه‌و ویسته‌ی کۆمه‌ڵگا ده‌بینن، به‌ کۆمه‌ڵێک پێهه‌ڵگوتنی به‌ره‌و یه‌کگرتوویی وه‌ڵامی ده‌ده‌نه‌وه‌‌. حیزبه‌کان له‌م بابه‌ته‌وه‌ زیاتر باسی نییه‌ت‌و "نیازچاکی"ی خۆیان ده‌که‌ن تا هێنانه ‌گۆڕی پرۆژه‌ی دیاریکراو، یان مه‌رجه‌کانیان یان پلاتفۆرمی دیاریکراو. له‌ نێو بیروڕای گشتیی‌دا ئه‌و هه‌ڵوێسته‌ی حیزبه‌کان زۆرتر وه‌ک مانۆردان‌و خۆ به‌ پیاو چاکهه‌ڵخستن‌و ته‌بلیغات چاوی لێ ده‌کرێ. حیزبه‌ سه‌ره‌کییه‌کان، یان ئه‌وانه‌ی هه‌نگاوهه‌ڵگرتنیان بۆ پێکهێنانی به‌ره‌ کاریگەرترە‌، ئاوان. حیزبه‌کانی دیکه‌، ئه‌وانه‌ی چکۆله‌ترن، زۆرتر له‌ پێکهێنانی به‌ره‌دا ڕاستگۆن چونکه‌ به‌ قازانجی خۆیانی ده‌بینن.



2. ئەدی هاوکاری‌و کۆدەنگیەکی گشتیی بۆ وڵامدانەوە بە پرسگەلێک کە کەموزۆر پێوەندیدار بە هەموانەوەیە بۆ سەر ناگرێ؟

چونکه‌ ئه‌وانه‌ی له‌ پله‌ی یه‌که‌مدا ده‌بێ ئه‌و کۆده‌نگییه‌ پێک بێنن، به‌ پێویستی نازانن، یان به‌ قازانجی نازانن. ژماره‌یه‌ک له‌ حیزبه‌کان، چوار پێنجێک له‌وانی گه‌وره‌تر، ته‌مای جیاوازیان بۆ داهاتووی کوردستان هه‌یه‌. به‌رژه‌وه‌ندی نه‌ته‌وه‌یی، ئازادی، به‌دیهاتنی مافه‌کانی خه‌لکی کوردستان‌و چه‌مکی دیکه‌ی له‌م بابه‌ته‌ لای هه‌ر کامیان مانایه‌کی هه‌یه‌. به‌ گشتیش هی هیچکامیان ئه‌وه‌ نییه‌ که‌ خه‌ڵکی ده‌ره‌وه‌ی حیزبه‌کان چاوه‌ڕوانی ده‌که‌ن‌و به‌ ئاواتی ده‌خوازن. به‌ کورتی‌و کرمانجی ئه‌و چه‌ند حیزبه‌ له ‌یه‌ک هه‌ڵبڕاوه‌ مانه‌وه‌ی خۆیان ته‌نیا له‌وه‌دا ده‌بینن که‌ هه‌ر که‌س بۆ خۆی بێ، یان ئه‌گه‌ر یه‌کگرتنێک هه‌بێ هه‌مووان له‌ ده‌وری ئه‌و کۆ بنه‌وه‌. دیاره‌ له‌ حاڵه‌تی هاوکاری‌و یه‌کگرتن‌و کۆده‌نگیدا هیچیان ئاوا نامێنن که‌ خۆیان به‌ دڵیانه‌. ده‌بنه‌ شتێکی دیکه‌ که‌ خۆیان نایخوازن. ده‌بنه‌ حیزبێکی سیاسی که‌ به‌ڕێوه‌به‌رێتییان ده‌بێ وه‌ڵامی پێویستییه‌کانی کۆمه‌ڵگا بداته‌وه‌و له‌ حاست کارنامه‌ی خۆی وه‌ڵامده‌ره‌وه‌ بێ‌و داراییه‌که‌ی شه‌فاف بێ‌و، پۆستی حیزبی به‌ میرات نه‌گوازرێته‌وه‌و پله‌ی حیزبی مایه‌ی به‌ڕێچوون نه‌بێ.



3. پێتان وایە سەرجەم هێزە کوردستانییەکان لە هەلومەرجێکدان کە ئەگەر ئاڵوگۆڕێک لە ئێراندا بێتە ئاراوە، بتوانن هەلەکە بە قازانجی ماف‌و ئازادییەکانی خەڵکی کوردستان بقۆزنەوە؟

نه‌خێر! یه‌که‌م له‌به‌ر ئه‌وه‌ی هیچ حیزبێک نابینرێ که‌ توانای ئه‌وه‌ی هه‌بێ به‌شێکی به‌رچاوی کۆمه‌ڵگاکه‌ له‌گه‌ڵ خۆی بخا، دووهه‌میش له‌به‌ر ئه‌وه‌ که‌ خه‌ڵکیشیان له‌گه‌ڵ بکه‌وێ مه‌علووم نییه‌ به‌ره‌و هه‌وارێکی ئاوه‌دانیان به‌رن. مه‌علووم نییه‌ نه‌یانبه‌ن به‌ره‌و هه‌ڵدێر. "ماف‌و ئازادییه‌کانی خه‌ڵکی کوردستان" چه‌مکێکه‌ ده‌مێکه‌ له‌ سیاسه‌تی ئه‌و چه‌ند حیزبه‌ سه‌ره‌کییه‌دا حیسابی بۆ ناکرێ. لانیکه‌م له‌ کرده‌وه‌دا شوێنه‌وارێکی نابینرێ.



٤. لە بارودۆخی ئێستادا، پرش‌و بڵاویی رێکخراوە سیاسییەکان لە ئاستی نێوخۆیی‌و دەرەوەدا چ مەترسیگەلێکی پێکهیناوە؟

مه‌ترسیی بێ سه‌رمانه‌وه‌ی بزووتنه‌وه‌ی سیاسیی کورد له‌ ڕۆژهه‌لاتی کوردستان. هه‌ڵبه‌ت ئه‌وه‌ش بڵێم، پێویست نییه‌ حیزبه‌کان حه‌تمه‌ن یه‌کگرتوو بن. کۆمه‌ڵگا ده‌بێ حیزبی جیاوازی تێدا بێ به‌ به‌رنامه‌ی جیاوازه‌وه‌. مه‌رجیش نییه‌ حه‌تمه‌ن هاوکاری بکه‌ن. ده‌کرێ قسه‌ی جیاواز بکه‌ن‌و به‌رنامه‌ی جیاوازیان هه‌بێ. ئه‌وه‌ی له‌ کوردستان جێگه‌ی به‌تاڵه‌، حیزبی خاوه‌ن قسه‌و خاوه‌ن به‌رنامه‌یه‌ که‌ کۆمه‌ڵگاکه‌ی خۆی ببینێ، بیناسێ، تواناییه‌کانی‌و زه‌رفییه‌ته‌کان‌و ده‌رفه‌ته‌کانی لێک بداته‌وه‌و، به‌رنامه‌ی بخاته‌ به‌رده‌م. له‌م کۆمه‌ڵگایه‌دا جاری وایه‌ ده‌رفه‌ت‌و ڕووداوو گۆڕانی گه‌وره‌ دێ‌و ده‌ڕواو مرۆڤ هه‌ست به‌وه‌ ناکا حیزبه‌کان ئه‌وانه‌ ده‌بینن‌و قسه‌یان هه‌یه‌ له‌ باره‌یانه‌وه‌. له‌ فه‌رهه‌نگی ئه‌و حیزبانه‌دا، کۆمه‌ڵگا یانی ئۆردووگاکانی خۆیان. هه‌موو زه‌ره‌رو قازانجێک‌و هه‌موو گۆڕانکارییه‌ک هه‌ر ئه‌وه‌یه‌ له‌و ئۆردووگایانه‌دا ڕوو ده‌ده‌ن. حیزبی وا ناتوانێ جێگه‌ی ئومێدی کۆمه‌ڵگه‌ بێ.



5. قازانجەکانی پێکهاتنی بەرەی کوردستانی، یان کۆدەنگیەکی هەمە لایەنە لە نێو رێکخراوە سیاسییەکاندا بۆ پرسی سیاسیی کورد لە ئێراندا چییە؟

قازانجی ئه‌وه‌یه‌ قورسایی له‌ هه‌ندێک مه‌سه‌له‌وه‌ که‌ هه‌ر حیزبێک به‌ جیا به ‌شوێنیه‌وه‌یه‌تی ده‌باته‌ سه‌ر مه‌سه‌له‌ هاوبه‌شه‌کانی ئه‌و کۆمه‌ڵگایه‌و له‌و حاڵه‌ته‌دا به‌رژه‌وه‌ندی هاوبه‌شی سه‌رجه‌م کۆمه‌ڵگاکه‌ زیاتر زه‌ق ده‌بێته‌وه‌.



6. باشە پێتان وانییە سەرەڕای هەموو جیاوازیەکان، کۆمەڵێک خاڵی هاوبەش لە نێوان هەموواندا هەیەو پێویستە لەبەر قازانجی گشتیی لەسەر ئەو خاڵانە رێکبکەون؟

بێگومان خاڵی هاوبه‌ش هه‌یه‌. مه‌سه‌له‌که‌ ئه‌وه‌یه‌ ئه‌و خاڵه‌ هاوبه‌شانه‌ی له‌ سیاسه‌تی حیزبه‌کاندا هه‌ن چه‌نده‌ به‌ نیسبه‌ت مه‌سه‌له‌ سه‌ره‌کییه‌کانی کۆمه‌ڵگای کوردستانه‌وه‌ گرنگن. ئێستا به‌رچاوترین خاڵه‌ هاوبه‌شه‌کانیان بریتین له‌ ده‌سه‌ڵاتخوازی، ده‌مکوتکردنی ڕه‌خنه‌گرانی ناوخۆ، گه‌نده‌ڵیی سیاسیی‌و دارایی‌و، لاسایی کردنه‌وه‌ی ده‌سه‌ڵاتدارانی له‌ نه‌وعی قه‌زافی‌و سه‌فه‌رمراد نیازۆف‌و که‌رزای‌و په‌رویز موشه‌ڕره‌ف‌و حوسنی موباره‌ک. مه‌رج نییه‌ ڕێککه‌وتنی حیزبه‌کان له‌ هه‌موو حاڵه‌تێکدا به‌ قازانجی کۆمه‌ڵگا بێ. گرفتی سه‌ره‌کی ئه‌وه‌یه‌ حیزبه‌کان له‌ بابه‌ت ئه‌و داهاتووه‌ی بۆ کوردستانی ده‌نه‌خشێنن که‌مترین قسه‌ ده‌که‌ن. مرۆڤ نازانێ به‌رنامه‌یان چییه‌. ئه‌وه‌نده‌ش که‌ کارو کرده‌وه‌یان نیشانی ده‌دا، هیوا به‌خش نییه‌. ته‌نیا له‌ کاتی ئینشعابه‌کاندا هه‌ندێک باسی جیاوازییه‌کان دێته‌ گۆڕو دوایه‌ش ده‌رده‌که‌وێ باس کردنی ئه‌و مه‌سه‌لانه‌ ته‌نیا بیانووی کێشه‌ بوون‌و که‌س به‌ ته‌ما نییه‌ له‌سه‌ریان بڕوا.



7. پاش چوونەوە وڵات، بەو کولتورە سیاسییەی ئێستا لە نێو رێکخراوە کوردییە بەرهەڵستکارەکانی کۆماری ئیسلامیدا لە ئارا دایە، چەندە مەترسی شەڕی نێوخۆیی بە شێلگیر دەزانن؟

ئه‌وه‌ مه‌ترسییه‌کی جیددییه‌. شه‌ڕی نێوان کۆمه‌له‌‌و دێموکرات ته‌نها وچانی گرتووه‌. هیچ لایه‌کیان به‌ ته‌ما نین بچنه‌وه‌ سه‌ر باسی هۆیه‌کان‌و زه‌مینه‌کانی ئه‌و شه‌ڕه‌. ده‌ڵێن با ئه‌و برینه‌ سه‌ری هه‌ڵ نه‌درێته‌وه‌. مه‌سه‌له‌که‌ له‌ ڕاستیدا بۆ ئه‌وه‌ نییه‌ برینه‌کان نه‌کولێنه‌وه‌، بۆ ئه‌وه‌یه‌ هیچیان نایانهه‌وێ مه‌سئوولییه‌تی ئه‌و هه‌ڵه‌ کوشندیه‌ بگرنه‌ ئه‌ستۆو ناشیانه‌وێ لە دژی شەڕەکە هەڵوێست بگرن‌و بڵێن چاکمان کرد. گۆیا له‌و شه‌ڕه‌دا، له‌ هه‌ر تک لا، ته‌نیا کۆمه‌ڵێک قاره‌مانی فیداکارو ئازاو به‌رچاو ڕوون‌و تێکۆشه‌ری ئازادیخواز هه‌بوون‌و له‌ هیچ لایه‌ک کەسانێک نین که‌ ده‌بێ لێیان بپرسرێته‌وه‌ بۆچی ئه‌و هه‌موو کوڕو کچه‌ی خه‌ڵکیان نارده‌ قه‌تڵگاکان‌و ئێستا ئه‌و تیئۆرییانه‌یان چییان لێهات؟ ئەو شەڕە، خۆ شەڕێک نەبووە دوو لایەن شانیان تێک گیرابێ‌و دوو قسەی ناخۆشیان بە یەک گوتبێ. سەدان لاپەڕەو وتارو، دەیان بڕیارنامەو پەسندکراوی دەزگا بڕیادەرە حیزبییەکان کراونەتە پشتیوانەی فیکری‌و نەزەری‌و، پاساویان بۆ پێویستیی شەڕەکە هێناوەتەوە. لە هەر دوو لاوە بە شەڕی پیرۆزو نەجاتدەری شۆڕشی کوردستان دانراوە. ئەو پاساوە نەزەرییانەی شەڕەکە، خۆ هێشتا ڕەت نەکراونەتەوە. بێ دەنگەیان لێ کراوە.



8. بۆ ئەوەی شەڕی نێوخۆیی دروست نەبێ ده‌بێ چ پرۆژەیەک بۆ داهاتوو له‌ ئارادا بێت؟

یه‌کێک له‌و شتانه‌ ئه‌وه‌یه‌ که‌ شه‌ڕی کۆمه‌ڵه‌و دێموکرات‌و شه‌ڕه‌کانی دیکه‌ی نێوان حیزبه‌کان بێنه‌وه‌ به‌ر باس. ئه‌و شه‌ڕانه‌ بۆ کران‌و بۆ هێشتا ته‌قدیس ده‌کرێن؟ سه‌دان که‌س تێیاندا کوژراون. هه‌زاران که‌س تێیاندا ماڵوێران بوون. بزووتنه‌وه‌یه‌کی گه‌وره‌یان تووشی ناهومێدی‌و شکان کرد. پێم وایە پێویستە هەموو حیزبەکان میساق یان پەیمانێکی نیشتمانی مۆر بکەن کە تێیدا ڕابگەیەنن پابەندی پاراستنی بەرژەوەندە نیشتیمانییەکان دەبن‌و، لە هەر کردەوەیەک کە زیان بە بەرژەوەندی خەباتی ڕزگاریخوازی کورد دەگەیەنێ خۆ دەپارێزن.



9. حیزبه‌کانی ئێمه‌ به‌ کرده‌وه‌ چەندە باوەڕیان بە ئازادی هەڵسوڕانی سیاسیی هەیە، پێتان وایه‌ ئامادەن لە داهاتوودا بۆ چارەسەرکردنی گرفت‌و ئاستەنگەکان پەنا بۆ چەک نەبن؟

باوه‌ڕ به‌ ته‌نیا به‌س نییه‌. پێویسته‌ له‌م بابه‌ته‌وه‌ پلاتفۆرم‌و ڕێککه‌وتنی دیاری کراو هه‌بێ، به‌ ئاشکرا ڕابگه‌یه‌نرێن‌و هه‌ر حیزبێک ئه‌و په‌یمانه‌ مۆر بکا کە لە کاتی کێشەدا دەست بۆ چەک نابەن.



10. ئه‌بێ چ بکرێ بۆ ئه‌وه‌ی هەموو لایەنەکان لەسەر ئەوە رێکبکەون کە نابێ هیچ لایەنێک بۆ بڕینەوەی کێشەکانی لەگەڵ لایەنێکی دیکە دەست بۆ چەک بەرێ؟

پێم وایه‌ یه‌کێک له‌ گرنگتریین زه‌مینه‌کانی کاری هاوبه‌شی نێوان حیزبه‌کان، دانانی مکانیزمێکه‌ بۆ پێشگرتن به‌ سه‌رهه‌ڵدانی شه‌ڕی ناوخۆ.





ژیاننامه‌‌ی ڕیزدار ناسر حیسامی:

دوایین مانگی هاوینی 1338ی هه‌تاوی، سێپتامبری 1959 له‌ شێخاڵی له‌ ناوچه‌ی موکریان له‌دایک بووه‌.

له‌ شێخاڵی، کۆنه‌مه‌ڵڵاله‌ر، بۆکان، نه‌غه‌ده‌ و که‌ره‌ج خوێندویه‌تی.

ساڵی 1978 بووته‌ ئه‌ندامی یه‌کیه‌تیی قوتابیانی کوردستان‌و سه‌رنووسه‌ری گۆڤاری ئه‌و یه‌کیه‌تییه‌ به‌ زمانی فارسی.

ساڵی 1980 وه‌ک هاوکاری ”جه‌معییه‌تی دیموکراتیکی موعه‌لیمانی موبارز“ له‌ بۆکان، له‌ به‌ڕێوه‌بردنی چه‌ند خولی فێر کردنی خوێندنهو نووسینی زمانی کوردیدا به‌شداری کردوه‌. له‌گه‌ڵ کاک جه‌ماڵی مفتی ئاهه‌نگی نه‌ورۆزیان بۆ خوێندکارانی خوێندنگه‌کانی بۆکان به‌ڕێوه ‌بردوه‌. له‌گه‌ڵ تیپی شانۆی ”شۆڕش“ چه‌ند به‌رهه‌می شانۆییان له‌ بۆکان‌و شنۆ، ئه‌و کاته‌ی هه‌رتک شاره‌که‌ ئازادکراو بوون، پێشکه‌ش کردوه‌.

ساڵی 1982 له‌ ”جه‌معییه‌تی موعه‌لیمان...“ بووته‌ لێپرسراوی ”ده‌سته‌ی نووسینی کتێبه‌کانی خوێندنی سه‌ره‌تایی“. دواتر به‌ پێکهاتنی ”کۆمیسیۆنی فیرکردن‌و بارهێنان“ی کۆمه‌ڵه‌، کاری نووسینی کتێبه‌کانی له‌وێ درێژه‌ پێداوه‌. کتێبی ”ئه‌لف‌و بێ“ بۆ پۆلی یه‌که‌می سه‌ره‌تایی‌و ”خوێندنه‌وه‌ی کوردی“ بۆ پۆلی دووهه‌م‌و سێهه‌می سه‌ره‌تایی له‌ ساڵی 1982 نووسران. هه‌ر له‌و ساڵه‌داو هه‌روه‌ها 1983، لێپرسراوی به‌ڕێوه‌ بردنی چه‌ند خولی په‌روه‌رده‌ کردنی مامۆستایان بووه‌و هه‌روه‌ها له‌و خولانه‌دا فێر کردنی خوێندنه‌وه‌و نووسینی کوردی له‌ ئه‌ستۆ بووه‌. له‌و‌ چه‌ند خوله‌دا، نزیکه‌ی 60 که‌س له‌ ئه‌ندام‌و پێشمه‌رگه‌‌و لایه‌نگرانی کۆمه‌ڵه‌ به‌شدارییان کردوه‌و دواتر، وه‌ک مامۆستا ڕه‌وانه‌ی خوێندنگه‌ی ئاواییه‌کانی ناوچه‌ ڕزگار کراوه‌کان کراون.

ساڵی 1983، بووته‌ ئه‌ندامی حیزبی کۆمۆنیستی ئێران. پاییزی هه‌مان ساڵ، بووته‌ ئه‌ندامی ”گورووپی ته‌رجومه‌“ی کۆمه‌ڵه‌و له‌ هه‌مان کاتدا وه‌ک ده‌ستیاری دوکتورجه‌عفه‌ری شه‌فیعی له‌ ئاماده‌ کردنی گۆڤاری ”پێشڕه‌و“دا کاری ده‌ست ‌پێ کردوه‌.

به‌هاری ساڵی 1985، وه‌ک ئه‌ندامی ده‌سته‌ی دامه‌زرێنه‌ر له‌ پێکهێنانی ”کانوونی هونه‌رو ئه‌ده‌بییاتی کرێکاریی کوردستان“دا به‌شداری کرد. ئه‌ندامی ده‌سته‌ی نووسه‌رانی ”پێشه‌نگ“و بۆ چه‌ند ژماره‌ش سه‌رنووسه‌ری گۆڤاره‌که‌ بووه‌.

له‌ ساڵی 1985 به‌م لاوه‌، له‌گه‌ڵ رادیۆی کۆمه‌ڵه‌ هاوکاری وه‌ک بێژه‌رو ئاماده‌کاری به‌رنامه‌ی ”تریبوونی ئازاد“و ”ئێمه‌و گوێکره‌کان“‌ ده‌ست پێ کردگه‌.

ساڵی 1989 کۆمه‌ڵه‌ شیعری ”تا شکۆفه‌ی سووری کراسێک“ وه‌رگێڕدراوی چه‌ند شیعری ئه‌حمه‌دی شاملۆی بڵاو کرده‌وه‌.

له‌ ساڵی 1993 به‌و لاوه‌ به‌ڕێوه‌به‌ری ڕادیۆی کۆمه‌ڵه‌و به‌ڕێوه‌به‌ری نووسینی ”پێشڕه‌و“ ئۆرگانی ناوه‌ندیی کۆمه‌ڵه‌ بووه‌. ساڵی 1995، له‌ کۆنگره‌ی هه‌شته‌می کۆمه‌ڵه‌دا، بووته‌ ئه‌ندامی کۆمیته‌ی ناوه‌ندیی کۆمه‌ڵه‌. هه‌مان ساڵ کتێبی ”له‌و دیوه‌وه‌ی ڕه‌نگ‌و په‌رده‌“ی بڵاو کردۆته‌وه‌. کتێبه‌که‌، ڕه‌خنه‌و لێکۆڵینه‌وه‌ی ئه‌ده‌بییه‌‌و چوار وتاری گرتووه‌ته‌ خۆ.

ساڵی 1998 هاتۆته‌ سوێد.

ساڵی 1999 له‌ سوێد ڕادیۆی ”ئاوێنه‌“ی دامه‌زراند. ئه‌و ڕادیۆیه‌ نزیکه‌ی ساڵێک له‌ ستۆکهۆڵم، له‌ هه‌فته‌دا دووسه‌عات به‌ زمانی کوردی به‌رنامه‌ی بڵاو ده‌کرده‌وه‌.

هاوینی ساڵی 2000 له‌گه‌ڵ هاتنه‌ده‌ری کۆمه‌ڵه‌ی شۆڕشگێڕی زه‌حمه‌تکێشانی کوردستانی ئێران له‌ حیزبی کۆمۆنیستی ئێران، له‌و حیزبه‌ هاتۆته ده‌ره‌وه‌. له‌و کاته‌وه‌، ئه‌ندامی ڕێبه‌رایه‌تیی کۆمه‌ڵه‌ی شۆڕشگێڕی زه‌حمه‌تکێشانی کوردستانی ئێران بووه‌.

ساڵی 2000 وه‌ک مامۆستای زمانی دایک له‌ خوێندنگه‌کانی ستۆکهۆڵم ده‌ستی به ‌کار کرد. هه‌مان ساڵ کتێبی ”ده‌شتی ئاسکان“ی بڵاو کرده‌وه‌. ده‌شتی ئاسکان، بۆ خوێندکارانی قۆناغی ناوه‌ندی له‌ خوێندنگه‌کانی سوێد ئاماده‌ کراوه‌.

ساڵی 2001 بووته‌ سه‌رنووسه‌ری ”شۆڕش“ ئۆرگانی ناوه‌ندیی کۆمه‌ڵه‌.

ساڵی 2005 به‌ڕێوه‌به‌رێتیی ”ڕۆژهه‌ڵات تی‌ڤی“‌ی گرتۆته‌ ئه‌ستۆ.

ساڵی 2006 له‌گه‌ڵ به‌شێک له‌ ئه‌ندامانی ڕێبه‌رایه‌تیی کۆمه‌ڵه‌، که‌ دواتر به‌ ”که‌مینه‌ی کۆمیته‌ی ناوه‌ندی“ ناسرا، له‌ ڕه‌وتی ڕیفۆرم‌و چاکسازیی کۆمه‌ڵه‌دا به‌شداری کرد. مانگی مارسی 2007 ئه‌و ڕه‌وته‌ به‌ ناوی ”که‌مینه‌ی کۆمیته‌ی ناوه‌ندی“ پلاتفۆرمی چاکسازیی ڕاگه‌یاند. ئه‌و ڕه‌وته‌ پاییزی ساڵی 2007 له‌ کۆمه‌ڵه‌ی شۆڕشگێری زه‌حمه‌تکێشانی کوردستان جیابووه‌وه‌و، ساڵی 2008 له‌ کۆنگره‌ی دوازده‌هه‌مدا، ناوی ”کۆمه‌ڵه‌ی زه‌حمه‌تکێشانی کوردستان“ی بۆ خۆی هه‌ڵبژارد. له‌ دوای کۆنگره‌ی دوازده‌هه‌مه‌وه‌، ئه‌ندامی ده‌فته‌ری سیاسیی کۆمه‌ڵه‌ی زه‌حمه‌تکێشانی کوردستان بووه‌.

مانگی ئاپریلی 2009 کشانه‌وه‌ی خۆی له‌ کۆمه‌ڵه‌ی زه‌حمه‌تکێشانی کوردستان راگه‌یاند.

به‌رهه‌مه‌ چاپ‌ نه‌کراوه‌کان:

- شیعره‌کان

- وه‌رگێردراوی شیعری 5 شاعیری ئێرانی: نیما، شاملوو، سایه‌، که‌سرایی، موشیری

- وه‌رگێڕدراوی شیعره‌کانی بابه ‌تاهیری هه‌مه‌دانی

- دیوانی وه‌فایی (ساغکردنه‌وه‌و لێکۆڵێنه‌وه‌)

- کۆمه‌ڵه‌ وتارێکی ئه‌ده‌بی (ڕه‌خنه‌و لێکۆڵینه‌وه)


Monday, November 22, 2010

ته‌شه‌نه‌کردنی به‌کارهێنانی به‌نگ و موخه‌ده‌رات له‌ کوردسـتانی ئێران

دیارده‌ی به‌کارهێنانی به‌نگ و موخه‌ده‌رات به‌ شێوه‌یه‌کی به‌رچاو له‌ کوردسـتانی ئێران ته‌شه‌نه‌ی کردووه‌. پارته‌ سیاسیـیه‌ کوردیـیه‌کان ده‌ڵێن ڕژێمی ئێران ده‌سـتی له‌م کاره‌دا هه‌یه‌، ئه‌وه‌ش به‌ مه‌به‌سـتی دورخسـتنه‌وه‌ی گه‌نجانی کورده‌ له‌ چالاکی سیاسی.
وه‌لێ هه‌ندێـک چاودێر ده‌ڵێن ئه‌م دیارده‌یه‌ هه‌ر له‌ ناوچه‌ کوردیـیه‌کاندا ته‌شه‌نه‌ی نه‌کردووه‌، به‌ڵـکو هه‌موو ئێرانی گرتۆته‌وه.بۆ گفتوگۆکردن له‌سه‌ر ئه‌م بابه‌ته‌ هاوکارمان ده‌خیلی شه‌ممۆ مێزگردێـکی بۆ ئه‌م به‌ڕێزانه‌ سـازکردووه‌:
ڕه‌حیم ڕه‌شیدی، ئه‌ندامی فدراسیۆنی ڕۆژنامه‌نووسانی نێونه‌ته‌وه‌یی بنکه‌ له‌ واشنتن.مه‌سعود کوردپـور، ڕۆژنامه‌وان بنکه‌ له‌ ئێران.ئازاد حسێن زاده‌، به‌رپـرسی کۆمیته‌ی سـازمانی خه‌بات له‌ سویسرا.ده‌توانن گوێبیسـتی ده‌قی مێزگرده‌که‌‌ بن له‌ ڕێـگه‌ی كلیـكـكردنی ئه‌و فایله‌ی سه‌ره‌وه‌، ‌ماوه‌كه‌ی 17:35 خوله‌كه‌.

Sunday, November 21, 2010

ناسر حیسامی:ته‌نیا له‌ کاتی ئینشعابه‌کاندا هه‌ندێک باسی جیاوازییه‌کان دێته‌ گۆڕو دوایه‌ش ده‌رده‌که‌وێ باس کردنی ئه‌و مه‌سه‌لانه‌ ته‌نیا بیانووی کێشه‌


وێنه: ناسر حيسامي

رحیم رشیدی
1. بە باوەڕی ئێوە، هەنووکە هۆکاری سەرەکی پێکنەهاتنی بەرەی کوردستانی لە کوردستانی ئێران چییە؟
هه‌تا ئێستا پرۆژه‌یه‌ک بۆ پێکهێنانی به‌ره‌ له‌ ناودا نییه‌. ئه‌وه‌ی هه‌یه‌ کۆمه‌ڵێک ویست‌و ئاره‌زووی کۆمه‌ڵگاکه‌یه‌. حیزبه‌کانیش که‌ ئه‌و ویسته‌ی کۆمه‌ڵگا ده‌بینن، به‌ کۆمه‌ڵێک پێهه‌ڵگوتنی به‌ره‌و یه‌کگرتوویی وه‌ڵامی ده‌ده‌نه‌وه‌‌. حیزبه‌کان له‌م بابه‌ته‌وه‌ زیاتر باسی نییه‌ت‌و "نیازچاکی"ی خۆیان ده‌که‌ن تا هێنانه ‌گۆڕی پرۆژه‌ی دیاریکراو، یان مه‌رجه‌کانیان یان پلاتفۆرمی دیاریکراو. له‌ نێو بیروڕای گشتیی‌دا ئه‌و هه‌ڵوێسته‌ی حیزبه‌کان زۆرتر وه‌ک مانۆردان‌و خۆ به‌ پیاو چاکهه‌ڵخستن‌و ته‌بلیغات چاوی لێ ده‌کرێ. حیزبه‌ سه‌ره‌کییه‌کان، یان ئه‌وانه‌ی هه‌نگاوهه‌ڵگرتنیان بۆ پێکهێنانی به‌ره‌ کاریگەرترە‌، ئاوان. حیزبه‌کانی دیکه‌، ئه‌وانه‌ی چکۆله‌ترن، زۆرتر له‌ پێکهێنانی به‌ره‌دا ڕاستگۆن چونکه‌ به‌ قازانجی خۆیانی ده‌بینن.


2. ئەدی هاوکاری‌و کۆدەنگیەکی گشتیی بۆ وڵامدانەوە بە پرسگەلێک کە کەموزۆر پێوەندیدار بە هەموانەوەیە بۆ سەر ناگرێ؟چونکه‌ ئه‌وانه‌ی له‌ پله‌ی یه‌که‌مدا ده‌بێ ئه‌و کۆده‌نگییه‌ پێک بێنن، به‌ پێویستی نازانن، یان به‌ قازانجی نازانن. ژماره‌یه‌ک له‌ حیزبه‌کان، چوار پێنجێک له‌وانی گه‌وره‌تر، ته‌مای جیاوازیان بۆ داهاتووی کوردستان هه‌یه‌. به‌رژه‌وه‌ندی نه‌ته‌وه‌یی، ئازادی، به‌دیهاتنی مافه‌کانی خه‌لکی کوردستان‌و چه‌مکی دیکه‌ی له‌م بابه‌ته‌ لای هه‌ر کامیان مانایه‌کی هه‌یه‌. به‌ گشتیش هی هیچکامیان ئه‌وه‌ نییه‌ که‌ خه‌ڵکی ده‌ره‌وه‌ی حیزبه‌کان چاوه‌ڕوانی ده‌که‌ن‌و به‌ ئاواتی ده‌خوازن. به‌ کورتی‌و کرمانجی ئه‌و چه‌ند حیزبه‌ له ‌یه‌ک هه‌ڵبڕاوه‌ مانه‌وه‌ی خۆیان ته‌نیا له‌وه‌دا ده‌بینن که‌ هه‌ر که‌س بۆ خۆی بێ، یان ئه‌گه‌ر یه‌کگرتنێک هه‌بێ هه‌مووان له‌ ده‌وری ئه‌و کۆ بنه‌وه‌. دیاره‌ له‌ حاڵه‌تی هاوکاری‌و یه‌کگرتن‌و کۆده‌نگیدا هیچیان ئاوا نامێنن که‌ خۆیان به‌ دڵیانه‌. ده‌بنه‌ شتێکی دیکه‌ که‌ خۆیان نایخوازن. ده‌بنه‌ حیزبێکی سیاسی که‌ به‌ڕێوه‌به‌رێتییان ده‌بێ وه‌ڵامی پێویستییه‌کانی کۆمه‌ڵگا بداته‌وه‌و له‌ حاست کارنامه‌ی خۆی وه‌ڵامده‌ره‌وه‌ بێ‌و داراییه‌که‌ی شه‌فاف بێ‌و، پۆستی حیزبی به‌ میرات نه‌گوازرێته‌وه‌و پله‌ی حیزبی مایه‌ی به‌ڕێچوون نه‌بێ.


3. پێتان وایە سەرجەم هێزە کوردستانییەکان لە هەلومەرجێکدان کە ئەگەر ئاڵوگۆڕێک لە ئێراندا بێتە ئاراوە، بتوانن هەلەکە بە قازانجی ماف‌و ئازادییەکانی خەڵکی کوردستان بقۆزنەوە؟نه‌خێر! یه‌که‌م له‌به‌ر ئه‌وه‌ی هیچ حیزبێک نابینرێ که‌ توانای ئه‌وه‌ی هه‌بێ به‌شێکی به‌رچاوی کۆمه‌ڵگاکه‌ له‌گه‌ڵ خۆی بخا، دووهه‌میش له‌به‌ر ئه‌وه‌ که‌ خه‌ڵکیشیان له‌گه‌ڵ بکه‌وێ مه‌علووم نییه‌ به‌ره‌و هه‌وارێکی ئاوه‌دانیان به‌رن. مه‌علووم نییه‌ نه‌یانبه‌ن به‌ره‌و هه‌ڵدێر. "ماف‌و ئازادییه‌کانی خه‌ڵکی کوردستان" چه‌مکێکه‌ ده‌مێکه‌ له‌ سیاسه‌تی ئه‌و چه‌ند حیزبه‌ سه‌ره‌کییه‌دا حیسابی بۆ ناکرێ. لانیکه‌م له‌ کرده‌وه‌دا شوێنه‌وارێکی نابینرێ.


٤. لە بارودۆخی ئێستادا، پرش‌و بڵاویی رێکخراوە سیاسییەکان لە ئاستی نێوخۆیی‌و دەرەوەدا چ مەترسیگەلێکی پێکهیناوە؟مه‌ترسیی بێ سه‌رمانه‌وه‌ی بزووتنه‌وه‌ی سیاسیی کورد له‌ ڕۆژهه‌لاتی کوردستان. هه‌ڵبه‌ت ئه‌وه‌ش بڵێم، پێویست نییه‌ حیزبه‌کان حه‌تمه‌ن یه‌کگرتوو بن. کۆمه‌ڵگا ده‌بێ حیزبی جیاوازی تێدا بێ به‌ به‌رنامه‌ی جیاوازه‌وه‌. مه‌رجیش نییه‌ حه‌تمه‌ن هاوکاری بکه‌ن. ده‌کرێ قسه‌ی جیاواز بکه‌ن‌و به‌رنامه‌ی جیاوازیان هه‌بێ. ئه‌وه‌ی له‌ کوردستان جێگه‌ی به‌تاڵه‌، حیزبی خاوه‌ن قسه‌و خاوه‌ن به‌رنامه‌یه‌ که‌ کۆمه‌ڵگاکه‌ی خۆی ببینێ، بیناسێ، تواناییه‌کانی‌و زه‌رفییه‌ته‌کان‌و ده‌رفه‌ته‌کانی لێک بداته‌وه‌و، به‌رنامه‌ی بخاته‌ به‌رده‌م. له‌م کۆمه‌ڵگایه‌دا جاری وایه‌ ده‌رفه‌ت‌و ڕووداوو گۆڕانی گه‌وره‌ دێ‌و ده‌ڕواو مرۆڤ هه‌ست به‌وه‌ ناکا حیزبه‌کان ئه‌وانه‌ ده‌بینن‌و قسه‌یان هه‌یه‌ له‌ باره‌یانه‌وه‌. له‌ فه‌رهه‌نگی ئه‌و حیزبانه‌دا، کۆمه‌ڵگا یانی ئۆردووگاکانی خۆیان. هه‌موو زه‌ره‌رو قازانجێک‌و هه‌موو گۆڕانکارییه‌ک هه‌ر ئه‌وه‌یه‌ له‌و ئۆردووگایانه‌دا ڕوو ده‌ده‌ن. حیزبی وا ناتوانێ جێگه‌ی ئومێدی کۆمه‌ڵگه‌ بێ.


5. قازانجەکانی پێکهاتنی بەرەی کوردستانی، یان کۆدەنگیەکی هەمە لایەنە لە نێو رێکخراوە سیاسییەکاندا بۆ پرسی سیاسیی کورد لە ئێراندا چییە؟قازانجی ئه‌وه‌یه‌ قورسایی له‌ هه‌ندێک مه‌سه‌له‌وه‌ که‌ هه‌ر حیزبێک به‌ جیا به ‌شوێنیه‌وه‌یه‌تی ده‌باته‌ سه‌ر مه‌سه‌له‌ هاوبه‌شه‌کانی ئه‌و کۆمه‌ڵگایه‌و له‌و حاڵه‌ته‌دا به‌رژه‌وه‌ندی هاوبه‌شی سه‌رجه‌م کۆمه‌ڵگاکه‌ زیاتر زه‌ق ده‌بێته‌وه‌.


6. باشە پێتان وانییە سەرەڕای هەموو جیاوازیەکان، کۆمەڵێک خاڵی هاوبەش لە نێوان هەموواندا هەیەو پێویستە لەبەر قازانجی گشتیی لەسەر ئەو خاڵانە رێکبکەون؟بێگومان خاڵی هاوبه‌ش هه‌یه‌. مه‌سه‌له‌که‌ ئه‌وه‌یه‌ ئه‌و خاڵه‌ هاوبه‌شانه‌ی له‌ سیاسه‌تی حیزبه‌کاندا هه‌ن چه‌نده‌ به‌ نیسبه‌ت مه‌سه‌له‌ سه‌ره‌کییه‌کانی کۆمه‌ڵگای کوردستانه‌وه‌ گرنگن. ئێستا به‌رچاوترین خاڵه‌ هاوبه‌شه‌کانیان بریتین له‌ ده‌سه‌ڵاتخوازی، ده‌مکوتکردنی ڕه‌خنه‌گرانی ناوخۆ، گه‌نده‌ڵیی سیاسیی‌و دارایی‌و، لاسایی کردنه‌وه‌ی ده‌سه‌ڵاتدارانی له‌ نه‌وعی قه‌زافی‌و سه‌فه‌رمراد نیازۆف‌و که‌رزای‌و په‌رویز موشه‌ڕره‌ف‌و حوسنی موباره‌ک. مه‌رج نییه‌ ڕێککه‌وتنی حیزبه‌کان له‌ هه‌موو حاڵه‌تێکدا به‌ قازانجی کۆمه‌ڵگا بێ. گرفتی سه‌ره‌کی ئه‌وه‌یه‌ حیزبه‌کان له‌ بابه‌ت ئه‌و داهاتووه‌ی بۆ کوردستانی ده‌نه‌خشێنن که‌مترین قسه‌ ده‌که‌ن. مرۆڤ نازانێ به‌رنامه‌یان چییه‌. ئه‌وه‌نده‌ش که‌ کارو کرده‌وه‌یان نیشانی ده‌دا، هیوا به‌خش نییه‌. ته‌نیا له‌ کاتی ئینشعابه‌کاندا هه‌ندێک باسی جیاوازییه‌کان دێته‌ گۆڕو دوایه‌ش ده‌رده‌که‌وێ باس کردنی ئه‌و مه‌سه‌لانه‌ ته‌نیا بیانووی کێشه‌ بوون‌و که‌س به‌ ته‌ما نییه‌ له‌سه‌ریان بڕوا.


7. پاش چوونەوە وڵات، بەو کولتورە سیاسییەی ئێستا لە نێو رێکخراوە کوردییە بەرهەڵستکارەکانی کۆماری ئیسلامیدا لە ئارا دایە، چەندە مەترسی شەڕی نێوخۆیی بە شێلگیر دەزانن؟
ئه‌وه‌ مه‌ترسییه‌کی جیددییه‌. شه‌ڕی نێوان کۆمه‌له‌‌و دێموکرات ته‌نها وچانی گرتووه‌. هیچ لایه‌کیان به‌ ته‌ما نین بچنه‌وه‌ سه‌ر باسی هۆیه‌کان‌و زه‌مینه‌کانی ئه‌و شه‌ڕه‌. ده‌ڵێن با ئه‌و برینه‌ سه‌ری هه‌ڵ نه‌درێته‌وه‌. مه‌سه‌له‌که‌ له‌ ڕاستیدا بۆ ئه‌وه‌ نییه‌ برینه‌کان نه‌کولێنه‌وه‌، بۆ ئه‌وه‌یه‌ هیچیان نایانهه‌وێ مه‌سئوولییه‌تی ئه‌و هه‌ڵه‌ کوشندیه‌ بگرنه‌ ئه‌ستۆو ناشیانه‌وێ لە دژی شەڕەکە هەڵوێست بگرن‌و بڵێن چاکمان کرد. گۆیا له‌و شه‌ڕه‌دا، له‌ هه‌ر تک لا، ته‌نیا کۆمه‌ڵێک قاره‌مانی فیداکارو ئازاو به‌رچاو ڕوون‌و تێکۆشه‌ری ئازادیخواز هه‌بوون‌و له‌ هیچ لایه‌ک کەسانێک نین که‌ ده‌بێ لێیان بپرسرێته‌وه‌ بۆچی ئه‌و هه‌موو کوڕو کچه‌ی خه‌ڵکیان نارده‌ قه‌تڵگاکان‌و ئێستا ئه‌و تیئۆرییانه‌یان چییان لێهات؟ ئەو شەڕە، خۆ شەڕێک نەبووە دوو لایەن شانیان تێک گیرابێ‌و دوو قسەی ناخۆشیان بە یەک گوتبێ. سەدان لاپەڕەو وتارو، دەیان بڕیارنامەو پەسندکراوی دەزگا بڕیادەرە حیزبییەکان کراونەتە پشتیوانەی فیکری‌و نەزەری‌و، پاساویان بۆ پێویستیی شەڕەکە هێناوەتەوە. لە هەر دوو لاوە بە شەڕی پیرۆزو نەجاتدەری شۆڕشی کوردستان دانراوە. ئەو پاساوە نەزەرییانەی شەڕەکە، خۆ هێشتا ڕەت نەکراونەتەوە. بێ دەنگەیان لێ کراوە.


8. بۆ ئەوەی شەڕی نێوخۆیی دروست نەبێ ده‌بێ چ پرۆژەیەک بۆ داهاتوو له‌ ئارادا بێت؟
یه‌کێک له‌و شتانه‌ ئه‌وه‌یه‌ که‌ شه‌ڕی کۆمه‌ڵه‌و دێموکرات‌و شه‌ڕه‌کانی دیکه‌ی نێوان حیزبه‌کان بێنه‌وه‌ به‌ر باس. ئه‌و شه‌ڕانه‌ بۆ کران‌و بۆ هێشتا ته‌قدیس ده‌کرێن؟ سه‌دان که‌س تێیاندا کوژراون. هه‌زاران که‌س تێیاندا ماڵوێران بوون. بزووتنه‌وه‌یه‌کی گه‌وره‌یان تووشی ناهومێدی‌و شکان کرد. پێم وایە پێویستە هەموو حیزبەکان میساق یان پەیمانێکی نیشتمانی مۆر بکەن کە تێیدا ڕابگەیەنن پابەندی پاراستنی بەرژەوەندە نیشتیمانییەکان دەبن‌و، لە هەر کردەوەیەک کە زیان بە بەرژەوەندی خەباتی ڕزگاریخوازی کورد دەگەیەنێ خۆ دەپارێزن.



9. حیزبه‌کانی ئێمه‌ به‌ کرده‌وه‌ چەندە باوەڕیان بە ئازادی هەڵسوڕانی سیاسیی هەیە، پێتان وایه‌ ئامادەن لە داهاتوودا بۆ چارەسەرکردنی گرفت‌و ئاستەنگەکان پەنا بۆ چەک نەبن؟باوه‌ڕ به‌ ته‌نیا به‌س نییه‌. پێویسته‌ له‌م بابه‌ته‌وه‌ پلاتفۆرم‌و ڕێککه‌وتنی دیاری کراو هه‌بێ، به‌ ئاشکرا ڕابگه‌یه‌نرێن‌و هه‌ر حیزبێک ئه‌و په‌یمانه‌ مۆر بکا کە لە کاتی کێشەدا دەست بۆ چەک نابەن.

10. ئه‌بێ چ بکرێ بۆ ئه‌وه‌ی هەموو لایەنەکان لەسەر ئەوە رێکبکەون کە نابێ هیچ لایەنێک بۆ بڕینەوەی کێشەکانی لەگەڵ لایەنێکی دیکە دەست بۆ چەک بەرێ؟ پێم وایه‌ یه‌کێک له‌ گرنگتریین زه‌مینه‌کانی کاری هاوبه‌شی نێوان حیزبه‌کان، دانانی مکانیزمێکه‌ بۆ پێشگرتن به‌ سه‌رهه‌ڵدانی شه‌ڕی ناوخۆ.



ژیاننامه‌‌ی ڕیزدار ناسر حیسامی:دوایین مانگی هاوینی 1338ی هه‌تاوی، سێپتامبری 1959 له‌ شێخاڵی له‌ ناوچه‌ی موکریان له‌دایک بووه‌.
له‌ شێخاڵی، کۆنه‌مه‌ڵڵاله‌ر، بۆکان، نه‌غه‌ده‌ و که‌ره‌ج خوێندویه‌تی.
ساڵی 1978 بووته‌ ئه‌ندامی یه‌کیه‌تیی قوتابیانی کوردستان‌و سه‌رنووسه‌ری گۆڤاری ئه‌و یه‌کیه‌تییه‌ به‌ زمانی فارسی.
ساڵی 1980 وه‌ک هاوکاری ”جه‌معییه‌تی دیموکراتیکی موعه‌لیمانی موبارز“ له‌ بۆکان، له‌ به‌ڕێوه‌بردنی چه‌ند خولی فێر کردنی خوێندنهو نووسینی زمانی کوردیدا به‌شداری کردوه‌. له‌گه‌ڵ کاک جه‌ماڵی مفتی ئاهه‌نگی نه‌ورۆزیان بۆ خوێندکارانی خوێندنگه‌کانی بۆکان به‌ڕێوه ‌بردوه‌. له‌گه‌ڵ تیپی شانۆی ”شۆڕش“ چه‌ند به‌رهه‌می شانۆییان له‌ بۆکان‌و شنۆ، ئه‌و کاته‌ی هه‌رتک شاره‌که‌ ئازادکراو بوون، پێشکه‌ش کردوه‌.
ساڵی 1982 له‌ ”جه‌معییه‌تی موعه‌لیمان...“ بووته‌ لێپرسراوی ”ده‌سته‌ی نووسینی کتێبه‌کانی خوێندنی سه‌ره‌تایی“. دواتر به‌ پێکهاتنی ”کۆمیسیۆنی فیرکردن‌و بارهێنان“ی کۆمه‌ڵه‌، کاری نووسینی کتێبه‌کانی له‌وێ درێژه‌ پێداوه‌. کتێبی ”ئه‌لف‌و بێ“ بۆ پۆلی یه‌که‌می سه‌ره‌تایی‌و ”خوێندنه‌وه‌ی کوردی“ بۆ پۆلی دووهه‌م‌و سێهه‌می سه‌ره‌تایی له‌ ساڵی 1982 نووسران. هه‌ر له‌و ساڵه‌داو هه‌روه‌ها 1983، لێپرسراوی به‌ڕێوه‌ بردنی چه‌ند خولی په‌روه‌رده‌ کردنی مامۆستایان بووه‌و هه‌روه‌ها له‌و خولانه‌دا فێر کردنی خوێندنه‌وه‌و نووسینی کوردی له‌ ئه‌ستۆ بووه‌. له‌و‌ چه‌ند خوله‌دا، نزیکه‌ی 60 که‌س له‌ ئه‌ندام‌و پێشمه‌رگه‌‌و لایه‌نگرانی کۆمه‌ڵه‌ به‌شدارییان کردوه‌و دواتر، وه‌ک مامۆستا ڕه‌وانه‌ی خوێندنگه‌ی ئاواییه‌کانی ناوچه‌ ڕزگار کراوه‌کان کراون.
ساڵی 1983، بووته‌ ئه‌ندامی حیزبی کۆمۆنیستی ئێران. پاییزی هه‌مان ساڵ، بووته‌ ئه‌ندامی ”گورووپی ته‌رجومه‌“ی کۆمه‌ڵه‌و له‌ هه‌مان کاتدا وه‌ک ده‌ستیاری دوکتورجه‌عفه‌ری شه‌فیعی له‌ ئاماده‌ کردنی گۆڤاری ”پێشڕه‌و“دا کاری ده‌ست ‌پێ کردوه‌.
به‌هاری ساڵی 1985، وه‌ک ئه‌ندامی ده‌سته‌ی دامه‌زرێنه‌ر له‌ پێکهێنانی ”کانوونی هونه‌رو ئه‌ده‌بییاتی کرێکاریی کوردستان“دا به‌شداری کرد. ئه‌ندامی ده‌سته‌ی نووسه‌رانی ”پێشه‌نگ“و بۆ چه‌ند ژماره‌ش سه‌رنووسه‌ری گۆڤاره‌که‌ بووه‌.
له‌ ساڵی 1985 به‌م لاوه‌، له‌گه‌ڵ رادیۆی کۆمه‌ڵه‌ هاوکاری وه‌ک بێژه‌رو ئاماده‌کاری به‌رنامه‌ی ”تریبوونی ئازاد“و ”ئێمه‌و گوێکره‌کان“‌ ده‌ست پێ کردگه‌.
ساڵی 1989 کۆمه‌ڵه‌ شیعری ”تا شکۆفه‌ی سووری کراسێک“ وه‌رگێڕدراوی چه‌ند شیعری ئه‌حمه‌دی شاملۆی بڵاو کرده‌وه‌.
له‌ ساڵی 1993 به‌و لاوه‌ به‌ڕێوه‌به‌ری ڕادیۆی کۆمه‌ڵه‌و به‌ڕێوه‌به‌ری نووسینی ”پێشڕه‌و“ ئۆرگانی ناوه‌ندیی کۆمه‌ڵه‌ بووه‌. ساڵی 1995، له‌ کۆنگره‌ی هه‌شته‌می کۆمه‌ڵه‌دا، بووته‌ ئه‌ندامی کۆمیته‌ی ناوه‌ندیی کۆمه‌ڵه‌. هه‌مان ساڵ کتێبی ”له‌و دیوه‌وه‌ی ڕه‌نگ‌و په‌رده‌“ی بڵاو کردۆته‌وه‌. کتێبه‌که‌، ڕه‌خنه‌و لێکۆڵینه‌وه‌ی ئه‌ده‌بییه‌‌و چوار وتاری گرتووه‌ته‌ خۆ.
ساڵی 1998 هاتۆته‌ سوێد.
ساڵی 1999 له‌ سوێد ڕادیۆی ”ئاوێنه‌“ی دامه‌زراند. ئه‌و ڕادیۆیه‌ نزیکه‌ی ساڵێک له‌ ستۆکهۆڵم، له‌ هه‌فته‌دا دووسه‌عات به‌ زمانی کوردی به‌رنامه‌ی بڵاو ده‌کرده‌وه‌.
هاوینی ساڵی 2000 له‌گه‌ڵ هاتنه‌ده‌ری کۆمه‌ڵه‌ی شۆڕشگێڕی زه‌حمه‌تکێشانی کوردستانی ئێران له‌ حیزبی کۆمۆنیستی ئێران، له‌و حیزبه‌ هاتۆته ده‌ره‌وه‌. له‌و کاته‌وه‌، ئه‌ندامی ڕێبه‌رایه‌تیی کۆمه‌ڵه‌ی شۆڕشگێڕی زه‌حمه‌تکێشانی کوردستانی ئێران بووه‌.
ساڵی 2000 وه‌ک مامۆستای زمانی دایک له‌ خوێندنگه‌کانی ستۆکهۆڵم ده‌ستی به ‌کار کرد. هه‌مان ساڵ کتێبی ”ده‌شتی ئاسکان“ی بڵاو کرده‌وه‌. ده‌شتی ئاسکان، بۆ خوێندکارانی قۆناغی ناوه‌ندی له‌ خوێندنگه‌کانی سوێد ئاماده‌ کراوه‌.
ساڵی 2001 بووته‌ سه‌رنووسه‌ری ”شۆڕش“ ئۆرگانی ناوه‌ندیی کۆمه‌ڵه‌.
ساڵی 2005 به‌ڕێوه‌به‌رێتیی ”ڕۆژهه‌ڵات تی‌ڤی“‌ی گرتۆته‌ ئه‌ستۆ.
ساڵی 2006 له‌گه‌ڵ به‌شێک له‌ ئه‌ندامانی ڕێبه‌رایه‌تیی کۆمه‌ڵه‌، که‌ دواتر به‌ ”که‌مینه‌ی کۆمیته‌ی ناوه‌ندی“ ناسرا، له‌ ڕه‌وتی ڕیفۆرم‌و چاکسازیی کۆمه‌ڵه‌دا به‌شداری کرد. مانگی مارسی 2007 ئه‌و ڕه‌وته‌ به‌ ناوی ”که‌مینه‌ی کۆمیته‌ی ناوه‌ندی“ پلاتفۆرمی چاکسازیی ڕاگه‌یاند. ئه‌و ڕه‌وته‌ پاییزی ساڵی 2007 له‌ کۆمه‌ڵه‌ی شۆڕشگێری زه‌حمه‌تکێشانی کوردستان جیابووه‌وه‌و، ساڵی 2008 له‌ کۆنگره‌ی دوازده‌هه‌مدا، ناوی ”کۆمه‌ڵه‌ی زه‌حمه‌تکێشانی کوردستان“ی بۆ خۆی هه‌ڵبژارد. له‌ دوای کۆنگره‌ی دوازده‌هه‌مه‌وه‌، ئه‌ندامی ده‌فته‌ری سیاسیی کۆمه‌ڵه‌ی زه‌حمه‌تکێشانی کوردستان بووه‌.
مانگی ئاپریلی 2009 کشانه‌وه‌ی خۆی له‌ کۆمه‌ڵه‌ی زه‌حمه‌تکێشانی کوردستان راگه‌یاند.
به‌رهه‌مه‌ چاپ‌ نه‌کراوه‌کان:
- شیعره‌کان
- وه‌رگێردراوی شیعری 5 شاعیری ئێرانی: نیما، شاملوو، سایه‌، که‌سرایی، موشیری
- وه‌رگێڕدراوی شیعره‌کانی بابه ‌تاهیری هه‌مه‌دانی
- دیوانی وه‌فایی (ساغکردنه‌وه‌و لێکۆڵێنه‌وه)
- کۆمه‌ڵه‌ وتارێکی ئه‌ده‌بی (ڕه‌خنه‌و لێکۆڵینه‌وه)
ته‌نیا له‌ کاتی ئینشعابه‌کاندا هه‌ندێک باسی جیاوازییه‌کان دێته‌ گۆڕو دوایه‌ش ده‌رده‌که‌وێ باس کردنی ئه‌و مه‌سه‌لانه‌ ته‌نیا بیانووی کێشه‌ بوون‌و که‌س به‌ ته‌ما نییه‌ له‌سه‌ریان بڕوا.
رحیم رشیدی
1. بە باوەڕی ئێوە، هەنووکە هۆکاری سەرەکی پێکنەهاتنی
بەرەی کوردستانی لە کوردستانی ئێران چییە؟

هه‌تا ئێستا پرۆژه‌یه‌ک بۆ
پێکهێنانی به‌ره‌ له‌ ناودا نییه‌. ئه‌وه‌ی هه‌یه‌ کۆمه‌ڵێک ویست‌و ئاره‌زووی
کۆمه‌ڵگاکه‌یه‌. حیزبه‌کانیش که‌ ئه‌و ویسته‌ی کۆمه‌ڵگا ده‌بینن، به‌ کۆمه‌ڵێک
پێهه‌ڵگوتنی به‌ره‌و یه‌کگرتوویی وه‌ڵامی ده‌ده‌نه‌وه‌‌. حیزبه‌کان له‌م
بابه‌ته‌وه‌ زیاتر باسی نییه‌ت‌و "نیازچاکی"ی خۆیان ده‌که‌ن تا هێنانه ‌گۆڕی
پرۆژه‌ی دیاریکراو، یان مه‌رجه‌کانیان یان پلاتفۆرمی دیاریکراو. له‌ نێو بیروڕای
گشتیی‌دا ئه‌و هه‌ڵوێسته‌ی حیزبه‌کان زۆرتر وه‌ک مانۆردان‌و خۆ به‌ پیاو
چاکهه‌ڵخستن‌و ته‌بلیغات چاوی لێ ده‌کرێ. حیزبه‌ سه‌ره‌کییه‌کان، یان ئه‌وانه‌ی
هه‌نگاوهه‌ڵگرتنیان بۆ پێکهێنانی به‌ره‌
کاریگەرترە‌، ئاوان. حیزبه‌کانی دیکه‌،
ئه‌وانه‌ی چکۆله‌ترن، زۆرتر له‌ پێکهێنانی به‌ره‌دا ڕاستگۆن چونکه‌ به‌ قازانجی
خۆیانی ده‌بینن.


2. ئەدی هاوکاری‌و کۆدەنگیەکی گشتیی بۆ وڵامدانەوە بە پرسگەلێک
کە کەموزۆر پێوەندیدار بە هەموانەوەیە بۆ سەر ناگرێ؟

چونکه‌ ئه‌وانه‌ی له‌ پله‌ی
یه‌که‌مدا ده‌بێ ئه‌و کۆده‌نگییه‌ پێک بێنن، به‌ پێویستی نازانن، یان به‌ قازانجی
نازانن. ژماره‌یه‌ک له‌ حیزبه‌کان، چوار پێنجێک له‌وانی گه‌وره‌تر، ته‌مای
جیاوازیان بۆ داهاتووی کوردستان هه‌یه‌. به‌رژه‌وه‌ندی نه‌ته‌وه‌یی، ئازادی،
به‌دیهاتنی مافه‌کانی خه‌لکی کوردستان‌و چه‌مکی دیکه‌ی له‌م بابه‌ته‌ لای هه‌ر
کامیان مانایه‌کی هه‌یه‌. به‌ گشتیش هی هیچکامیان ئه‌وه‌ نییه‌ که‌ خه‌ڵکی
ده‌ره‌وه‌ی حیزبه‌کان چاوه‌ڕوانی ده‌که‌ن‌و به‌ ئاواتی ده‌خوازن. به‌ کورتی‌و
کرمانجی ئه‌و چه‌ند حیزبه‌ له ‌یه‌ک هه‌ڵبڕاوه‌ مانه‌وه‌ی خۆیان ته‌نیا له‌وه‌دا
ده‌بینن که‌ هه‌ر که‌س بۆ خۆی بێ، یان ئه‌گه‌ر یه‌کگرتنێک هه‌بێ هه‌مووان له‌
ده‌وری ئه‌و کۆ بنه‌وه‌. دیاره‌ له‌ حاڵه‌تی هاوکاری‌و یه‌کگرتن‌و کۆده‌نگیدا
هیچیان ئاوا نامێنن که‌ خۆیان به‌ دڵیانه‌. ده‌بنه‌ شتێکی دیکه‌ که‌ خۆیان
نایخوازن. ده‌بنه‌ حیزبێکی سیاسی که‌ به‌ڕێوه‌به‌رێتییان ده‌بێ وه‌ڵامی
پێویستییه‌کانی کۆمه‌ڵگا بداته‌وه‌و له‌ حاست کارنامه‌ی خۆی وه‌ڵامده‌ره‌وه‌ بێ‌و
داراییه‌که‌ی شه‌فاف بێ‌و، پۆستی حیزبی به‌ میرات نه‌گوازرێته‌وه‌و پله‌ی حیزبی
مایه‌ی به‌ڕێچوون نه‌بێ.



3. پێتان وایە سەرجەم هێزە کوردستانییەکان لە هەلومەرجێکدان کە
ئەگەر ئاڵوگۆڕێک لە ئێراندا بێتە ئاراوە، بتوانن هەلەکە بە قازانجی ماف‌و
ئازادییەکانی خەڵکی کوردستان بقۆزنەوە؟
نه‌خێر! یه‌که‌م له‌به‌ر ئه‌وه‌ی هیچ
حیزبێک نابینرێ که‌ توانای ئه‌وه‌ی هه‌بێ به‌شێکی به‌رچاوی کۆمه‌ڵگاکه‌ له‌گه‌ڵ خۆی
بخا، دووهه‌میش له‌به‌ر ئه‌وه‌ که‌ خه‌ڵکیشیان له‌گه‌ڵ بکه‌وێ مه‌علووم نییه‌
به‌ره‌و هه‌وارێکی ئاوه‌دانیان به‌رن. مه‌علووم نییه‌ نه‌یانبه‌ن به‌ره‌و هه‌ڵدێر.
"ماف‌و ئازادییه‌کانی خه‌ڵکی کوردستان" چه‌مکێکه‌ ده‌مێکه‌ له‌ سیاسه‌تی ئه‌و چه‌ند
حیزبه‌ سه‌ره‌کییه‌دا حیسابی  بۆ ناکرێ. لانیکه‌م له‌ کرده‌وه‌دا
شوێنه‌وارێکی نابینرێ.



٤. لە بارودۆخی ئێستادا، پرش‌و بڵاویی رێکخراوە سیاسییەکان لە ئاستی
نێوخۆیی‌و دەرەوەدا چ مەترسیگەلێکی پێکهیناوە؟
مه‌ترسیی بێ سه‌رمانه‌وه‌ی
بزووتنه‌وه‌ی سیاسیی کورد له‌ ڕۆژهه‌لاتی کوردستان. هه‌ڵبه‌ت ئه‌وه‌ش بڵێم، پێویست
نییه‌ حیزبه‌کان حه‌تمه‌ن یه‌کگرتوو بن. کۆمه‌ڵگا ده‌بێ حیزبی جیاوازی تێدا بێ به‌
به‌رنامه‌ی جیاوازه‌وه‌. مه‌رجیش نییه‌ حه‌تمه‌ن هاوکاری بکه‌ن. ده‌کرێ قسه‌ی
جیاواز بکه‌ن‌و به‌رنامه‌ی جیاوازیان هه‌بێ. ئه‌وه‌ی له‌ کوردستان جێگه‌ی به‌تاڵه‌،
حیزبی خاوه‌ن قسه‌و خاوه‌ن به‌رنامه‌یه‌ که‌ کۆمه‌ڵگاکه‌ی خۆی ببینێ، بیناسێ،
تواناییه‌کانی‌و زه‌رفییه‌ته‌کان‌و ده‌رفه‌ته‌کانی لێک بداته‌وه‌و، به‌رنامه‌ی
بخاته‌ به‌رده‌م. له‌م کۆمه‌ڵگایه‌دا جاری وایه‌ ده‌رفه‌ت‌و ڕووداوو گۆڕانی گه‌وره‌
دێ‌و ده‌ڕواو مرۆڤ هه‌ست به‌وه‌ ناکا حیزبه‌کان ئه‌وانه‌ ده‌بینن‌و قسه‌یان هه‌یه‌
له‌ باره‌یانه‌وه‌. له‌ فه‌رهه‌نگی ئه‌و حیزبانه‌دا، کۆمه‌ڵگا یانی ئۆردووگاکانی
خۆیان. هه‌موو زه‌ره‌رو قازانجێک‌و هه‌موو گۆڕانکارییه‌ک هه‌ر ئه‌وه‌یه‌ له‌و
ئۆردووگایانه‌دا ڕوو ده‌ده‌ن. حیزبی وا ناتوانێ جێگه‌ی ئومێدی کۆمه‌ڵگه‌ بێ.



5. قازانجەکانی پێکهاتنی بەرەی کوردستانی، یان کۆدەنگیەکی هەمە
لایەنە لە نێو رێکخراوە سیاسییەکاندا بۆ پرسی سیاسیی کورد لە ئێراندا
چییە؟
قازانجی ئه‌وه‌یه‌ قورسایی له‌ هه‌ندێک مه‌سه‌له‌وه‌ که‌ هه‌ر حیزبێک
به‌ جیا به ‌شوێنیه‌وه‌یه‌تی ده‌باته‌ سه‌ر مه‌سه‌له‌ هاوبه‌شه‌کانی ئه‌و
کۆمه‌ڵگایه‌و له‌و حاڵه‌ته‌دا به‌رژه‌وه‌ندی هاوبه‌شی سه‌رجه‌م کۆمه‌ڵگاکه‌ زیاتر
زه‌ق ده‌بێته‌وه‌.


 
6. باشە پێتان وانییە سەرەڕای هەموو جیاوازیەکان،
کۆمەڵێک خاڵی هاوبەش لە نێوان هەموواندا هەیەو پێویستە لەبەر قازانجی گشتیی لەسەر
ئەو خاڵانە رێکبکەون؟
بێگومان خاڵی هاوبه‌ش هه‌یه‌. مه‌سه‌له‌که‌ ئه‌وه‌یه‌
ئه‌و خاڵه‌ هاوبه‌شانه‌ی له‌ سیاسه‌تی حیزبه‌کاندا هه‌ن چه‌نده‌ به‌ نیسبه‌ت
مه‌سه‌له‌ سه‌ره‌کییه‌کانی کۆمه‌ڵگای کوردستانه‌وه‌ گرنگن. ئێستا به‌رچاوترین خاڵه‌
هاوبه‌شه‌کانیان بریتین له‌ ده‌سه‌ڵاتخوازی، ده‌مکوتکردنی ڕه‌خنه‌گرانی ناوخۆ،
گه‌نده‌ڵیی سیاسیی‌و دارایی‌و، لاسایی کردنه‌وه‌ی ده‌سه‌ڵاتدارانی له‌ نه‌وعی
قه‌زافی‌و سه‌فه‌رمراد نیازۆف‌و که‌رزای‌و په‌رویز موشه‌ڕره‌ف‌و حوسنی موباره‌ک.
مه‌رج نییه‌ ڕێککه‌وتنی حیزبه‌کان له‌ هه‌موو حاڵه‌تێکدا به‌ قازانجی کۆمه‌ڵگا بێ.
گرفتی سه‌ره‌کی ئه‌وه‌یه‌ حیزبه‌کان له‌ بابه‌ت ئه‌و داهاتووه‌ی بۆ کوردستانی
ده‌نه‌خشێنن که‌مترین قسه‌ ده‌که‌ن. مرۆڤ نازانێ به‌رنامه‌یان چییه‌. ئه‌وه‌نده‌ش
که‌ کارو کرده‌وه‌یان نیشانی ده‌دا، هیوا به‌خش نییه‌. ته‌نیا له‌ کاتی
ئینشعابه‌کاندا هه‌ندێک باسی جیاوازییه‌کان دێته‌ گۆڕو دوایه‌ش ده‌رده‌که‌وێ باس
کردنی ئه‌و مه‌سه‌لانه‌ ته‌نیا بیانووی کێشه‌ بوون‌و که‌س به‌ ته‌ما نییه‌
له‌سه‌ریان بڕوا.



7. پاش چوونەوە وڵات، بەو کولتورە سیاسییەی ئێستا لە نێو رێکخراوە
کوردییە بەرهەڵستکارەکانی کۆماری ئیسلامیدا لە ئارا دایە، چەندە مەترسی شەڕی
نێوخۆیی بە شێلگیر دەزانن؟
ئه‌وه‌ مه‌ترسییه‌کی جیددییه‌.
شه‌ڕی نێوان کۆمه‌له‌‌و دێموکرات ته‌نها وچانی گرتووه‌. هیچ لایه‌کیان به‌ ته‌ما
نین بچنه‌وه‌ سه‌ر باسی هۆیه‌کان‌و زه‌مینه‌کانی ئه‌و شه‌ڕه‌. ده‌ڵێن با ئه‌و
برینه‌ سه‌ری هه‌ڵ نه‌درێته‌وه‌. مه‌سه‌له‌که‌ له‌ ڕاستیدا بۆ ئه‌وه‌ نییه‌
برینه‌کان نه‌کولێنه‌وه‌، بۆ ئه‌وه‌یه‌ هیچیان نایانهه‌وێ مه‌سئوولییه‌تی ئه‌و
هه‌ڵه‌ کوشندیه‌ بگرنه‌ ئه‌ستۆو ناشیانه‌وێ لە دژی شەڕەکە هەڵوێست بگرن‌و بڵێن
چاکمان کرد. گۆیا له‌و شه‌ڕه‌دا، له‌ هه‌ر تک لا، ته‌نیا کۆمه‌ڵێک قاره‌مانی
فیداکارو ئازاو به‌رچاو ڕوون‌و تێکۆشه‌ری ئازادیخواز هه‌بوون‌و له‌ هیچ لایه‌ک
کەسانێک نین که‌ ده‌بێ لێیان بپرسرێته‌وه‌ بۆچی ئه‌و هه‌موو کوڕو کچه‌ی خه‌ڵکیان
نارده‌ قه‌تڵگاکان‌و ئێستا ئه‌و تیئۆرییانه‌یان چییان لێهات؟ ئەو شەڕە، خۆ شەڕێک
نەبووە دوو لایەن شانیان تێک گیرابێ‌و دوو قسەی ناخۆشیان بە یەک گوتبێ. سەدان
لاپەڕەو وتارو، دەیان بڕیارنامەو پەسندکراوی دەزگا بڕیادەرە حیزبییەکان کراونەتە
پشتیوانەی فیکری‌و نەزەری‌و، پاساویان بۆ پێویستیی شەڕەکە هێناوەتەوە. لە هەر دوو
لاوە بە شەڕی پیرۆزو نەجاتدەری شۆڕشی کوردستان دانراوە. ئەو پاساوە نەزەرییانەی
شەڕەکە، خۆ هێشتا ڕەت نەکراونەتەوە. بێ دەنگەیان لێ کراوە.



8. بۆ ئەوەی شەڕی نێوخۆیی دروست نەبێ ده‌بێ چ پرۆژەیەک بۆ
داهاتوو له‌ ئارادا بێت؟
یه‌کێک له‌و شتانه‌ ئه‌وه‌یه‌ که‌ شه‌ڕی کۆمه‌ڵه‌و
دێموکرات‌و شه‌ڕه‌کانی دیکه‌ی نێوان حیزبه‌کان بێنه‌وه‌ به‌ر باس. ئه‌و شه‌ڕانه‌ بۆ
کران‌و بۆ هێشتا ته‌قدیس ده‌کرێن؟ سه‌دان که‌س تێیاندا کوژراون. هه‌زاران که‌س
تێیاندا ماڵوێران بوون. بزووتنه‌وه‌یه‌کی گه‌وره‌یان تووشی ناهومێدی‌و شکان کرد.
پێم وایە پێویستە هەموو حیزبەکان میساق یان پەیمانێکی نیشتمانی مۆر بکەن کە تێیدا
ڕابگەیەنن پابەندی پاراستنی بەرژەوەندە نیشتیمانییەکان دەبن‌و، لە هەر کردەوەیەک کە
زیان بە بەرژەوەندی خەباتی ڕزگاریخوازی کورد دەگەیەنێ خۆ
دەپارێزن.





9. حیزبه‌کانی ئێمه‌ به‌ کرده‌وه‌ چەندە باوەڕیان بە ئازادی هەڵسوڕانی
سیاسیی هەیە، پێتان وایه‌ ئامادەن لە داهاتوودا بۆ چارەسەرکردنی گرفت‌و ئاستەنگەکان
پەنا بۆ چەک نەبن؟
باوه‌ڕ به‌ ته‌نیا به‌س نییه‌. پێویسته‌ له‌م بابه‌ته‌وه‌ پلاتفۆرم‌و
ڕێککه‌وتنی دیاری کراو هه‌بێ، به‌ ئاشکرا ڕابگه‌یه‌نرێن‌و هه‌ر حیزبێک ئه‌و
په‌یمانه‌ مۆر بکا کە لە کاتی کێشەدا دەست بۆ چەک نابەن.


10. ئه‌بێ چ بکرێ بۆ
ئه‌وه‌ی هەموو لایەنەکان لەسەر ئەوە رێکبکەون کە نابێ هیچ لایەنێک بۆ بڕینەوەی
کێشەکانی لەگەڵ لایەنێکی دیکە دەست بۆ چەک بەرێ؟

پێم وایه‌ یه‌کێک له‌
گرنگتریین زه‌مینه‌کانی کاری هاوبه‌شی نێوان حیزبه‌کان، دانانی مکانیزمێکه‌ بۆ
پێشگرتن به‌ سه‌رهه‌ڵدانی شه‌ڕی ناوخۆ.





ژیاننامه‌‌ی ڕیزدار ناسر حیسامی:
دوایین مانگی هاوینی 1338ی هه‌تاوی، سێپتامبری
1959 له‌ شێخاڵی له‌ ناوچه‌ی موکریان له‌دایک بووه‌.
له‌ شێخاڵی،
کۆنه‌مه‌ڵڵاله‌ر، بۆکان، نه‌غه‌ده‌ و که‌ره‌ج خوێندویه‌تی.
ساڵی 1978 بووته‌
ئه‌ندامی یه‌کیه‌تیی قوتابیانی کوردستان‌و سه‌رنووسه‌ری گۆڤاری ئه‌و یه‌کیه‌تییه‌
به‌ زمانی فارسی.
ساڵی 1980 وه‌ک هاوکاری ”جه‌معییه‌تی دیموکراتیکی موعه‌لیمانی
موبارز“ له‌ بۆکان، له‌ به‌ڕێوه‌بردنی چه‌ند خولی فێر کردنی خوێندنهو نووسینی زمانی
کوردیدا به‌شداری کردوه‌. له‌گه‌ڵ کاک جه‌ماڵی مفتی ئاهه‌نگی نه‌ورۆزیان بۆ
خوێندکارانی خوێندنگه‌کانی بۆکان به‌ڕێوه ‌بردوه‌. له‌گه‌ڵ تیپی شانۆی ”شۆڕش“ چه‌ند
به‌رهه‌می شانۆییان له‌ بۆکان‌و شنۆ، ئه‌و کاته‌ی هه‌رتک شاره‌که‌ ئازادکراو بوون،
پێشکه‌ش کردوه‌.
ساڵی 1982 له‌ ”جه‌معییه‌تی موعه‌لیمان...“ بووته‌ لێپرسراوی
”ده‌سته‌ی نووسینی کتێبه‌کانی خوێندنی سه‌ره‌تایی“. دواتر به‌ پێکهاتنی ”کۆمیسیۆنی
فیرکردن‌و بارهێنان“ی کۆمه‌ڵه‌، کاری نووسینی کتێبه‌کانی له‌وێ درێژه‌ پێداوه‌.
کتێبی ”ئه‌لف‌و بێ“ بۆ پۆلی یه‌که‌می سه‌ره‌تایی‌و ”خوێندنه‌وه‌ی کوردی“ بۆ پۆلی
دووهه‌م‌و سێهه‌می سه‌ره‌تایی له‌ ساڵی 1982 نووسران. هه‌ر له‌و ساڵه‌داو هه‌روه‌ها
1983، لێپرسراوی به‌ڕێوه‌ بردنی چه‌ند خولی په‌روه‌رده‌ کردنی مامۆستایان بووه‌و
هه‌روه‌ها له‌و خولانه‌دا فێر کردنی خوێندنه‌وه‌و نووسینی کوردی له‌ ئه‌ستۆ بووه‌.
له‌و‌ چه‌ند خوله‌دا، نزیکه‌ی 60 که‌س له‌ ئه‌ندام‌و پێشمه‌رگه‌‌و لایه‌نگرانی
کۆمه‌ڵه‌ به‌شدارییان کردوه‌و دواتر، وه‌ک مامۆستا ڕه‌وانه‌ی خوێندنگه‌ی
ئاواییه‌کانی ناوچه‌ ڕزگار کراوه‌کان کراون.
ساڵی 1983، بووته‌ ئه‌ندامی حیزبی
کۆمۆنیستی ئێران. پاییزی هه‌مان ساڵ، بووته‌ ئه‌ندامی ”گورووپی ته‌رجومه‌“ی
کۆمه‌ڵه‌و له‌ هه‌مان کاتدا وه‌ک ده‌ستیاری دوکتورجه‌عفه‌ری شه‌فیعی له‌ ئاماده‌
کردنی گۆڤاری ”پێشڕه‌و“دا کاری ده‌ست ‌پێ کردوه‌.
به‌هاری ساڵی 1985، وه‌ک
ئه‌ندامی ده‌سته‌ی دامه‌زرێنه‌ر له‌ پێکهێنانی ”کانوونی هونه‌رو ئه‌ده‌بییاتی
کرێکاریی کوردستان“دا به‌شداری کرد. ئه‌ندامی ده‌سته‌ی نووسه‌رانی ”پێشه‌نگ“و بۆ
چه‌ند ژماره‌ش سه‌رنووسه‌ری گۆڤاره‌که‌ بووه‌.
له‌ ساڵی 1985 به‌م لاوه‌،
له‌گه‌ڵ رادیۆی کۆمه‌ڵه‌ هاوکاری وه‌ک بێژه‌رو ئاماده‌کاری به‌رنامه‌ی ”تریبوونی
ئازاد“و ”ئێمه‌و گوێکره‌کان“‌ ده‌ست پێ کردگه‌.
ساڵی 1989 کۆمه‌ڵه‌ شیعری ”تا
شکۆفه‌ی سووری کراسێک“ وه‌رگێڕدراوی چه‌ند شیعری ئه‌حمه‌دی شاملۆی بڵاو کرده‌وه‌.

له‌ ساڵی 1993 به‌و لاوه‌ به‌ڕێوه‌به‌ری ڕادیۆی کۆمه‌ڵه‌و به‌ڕێوه‌به‌ری
نووسینی ”پێشڕه‌و“ ئۆرگانی ناوه‌ندیی کۆمه‌ڵه‌ بووه‌. ساڵی 1995، له‌ کۆنگره‌ی
هه‌شته‌می کۆمه‌ڵه‌دا، بووته‌ ئه‌ندامی کۆمیته‌ی ناوه‌ندیی کۆمه‌ڵه‌. هه‌مان ساڵ
کتێبی ”له‌و دیوه‌وه‌ی ڕه‌نگ‌و په‌رده‌“ی بڵاو کردۆته‌وه‌. کتێبه‌که‌، ڕه‌خنه‌و
لێکۆڵینه‌وه‌ی ئه‌ده‌بییه‌‌و چوار وتاری گرتووه‌ته‌ خۆ.
ساڵی 1998 هاتۆته‌
سوێد.
ساڵی 1999 له‌ سوێد ڕادیۆی ”ئاوێنه‌“ی دامه‌زراند. ئه‌و ڕادیۆیه‌ نزیکه‌ی
ساڵێک له‌ ستۆکهۆڵم، له‌ هه‌فته‌دا دووسه‌عات به‌ زمانی کوردی به‌رنامه‌ی بڵاو
ده‌کرده‌وه‌.
هاوینی ساڵی 2000 له‌گه‌ڵ هاتنه‌ده‌ری کۆمه‌ڵه‌ی شۆڕشگێڕی
زه‌حمه‌تکێشانی کوردستانی ئێران له‌ حیزبی کۆمۆنیستی ئێران، له‌و حیزبه‌ هاتۆته
ده‌ره‌وه‌. له‌و کاته‌وه‌، ئه‌ندامی ڕێبه‌رایه‌تیی کۆمه‌ڵه‌ی شۆڕشگێڕی
زه‌حمه‌تکێشانی کوردستانی ئێران بووه‌.
ساڵی 2000 وه‌ک مامۆستای زمانی دایک له‌
خوێندنگه‌کانی ستۆکهۆڵم ده‌ستی به ‌کار کرد. هه‌مان ساڵ کتێبی ”ده‌شتی ئاسکان“ی
بڵاو کرده‌وه‌. ده‌شتی ئاسکان، بۆ خوێندکارانی قۆناغی ناوه‌ندی له‌ خوێندنگه‌کانی
سوێد ئاماده‌ کراوه‌.
ساڵی 2001 بووته‌ سه‌رنووسه‌ری ”شۆڕش“ ئۆرگانی ناوه‌ندیی
کۆمه‌ڵه‌.
ساڵی 2005 به‌ڕێوه‌به‌رێتیی ”ڕۆژهه‌ڵات تی‌ڤی“‌ی گرتۆته‌ ئه‌ستۆ.

ساڵی 2006 له‌گه‌ڵ به‌شێک له‌ ئه‌ندامانی ڕێبه‌رایه‌تیی کۆمه‌ڵه‌، که‌ دواتر
به‌ ”که‌مینه‌ی کۆمیته‌ی ناوه‌ندی“ ناسرا، له‌ ڕه‌وتی ڕیفۆرم‌و چاکسازیی کۆمه‌ڵه‌دا
به‌شداری کرد. مانگی مارسی 2007 ئه‌و ڕه‌وته‌ به‌ ناوی ”که‌مینه‌ی کۆمیته‌ی
ناوه‌ندی“ پلاتفۆرمی چاکسازیی ڕاگه‌یاند. ئه‌و ڕه‌وته‌ پاییزی ساڵی 2007 له‌
کۆمه‌ڵه‌ی شۆڕشگێری زه‌حمه‌تکێشانی کوردستان جیابووه‌وه‌و، ساڵی 2008 له‌ کۆنگره‌ی
دوازده‌هه‌مدا، ناوی ”کۆمه‌ڵه‌ی زه‌حمه‌تکێشانی کوردستان“ی بۆ خۆی هه‌ڵبژارد. له‌
دوای کۆنگره‌ی دوازده‌هه‌مه‌وه‌، ئه‌ندامی ده‌فته‌ری سیاسیی کۆمه‌ڵه‌ی
زه‌حمه‌تکێشانی کوردستان بووه‌.
مانگی ئاپریلی 2009 کشانه‌وه‌ی خۆی له‌
کۆمه‌ڵه‌ی زه‌حمه‌تکێشانی کوردستان راگه‌یاند.
به‌رهه‌مه‌
چاپ‌
نه‌کراوه‌کان:
- شیعره‌کان
- وه‌رگێردراوی شیعری 5 شاعیری ئێرانی: نیما،
شاملوو، سایه‌، که‌سرایی، موشیری
- وه‌رگێڕدراوی شیعره‌کانی بابه ‌تاهیری
هه‌مه‌دانی
- دیوانی وه‌فایی (ساغکردنه‌وه‌و لێکۆڵێنه‌وه‌)
- کۆمه‌ڵه‌
وتارێکی ئه‌ده‌بی (ڕه‌خنه‌و لێکۆڵینه‌وه)


 

ناسر حیسامی: ته‌نیا له‌ کاتی ئینشعابه‌کاندا هه‌ندێک باسی جیاوازییه‌کان دێته‌ گۆڕو دوایه‌ش ده‌رده‌که‌وێ باس کردنی ئه‌و مه‌سه‌لانه‌ ته‌نیا بیانووی کێشه‌ بوون‌و که‌س به‌ ته‌ما نییه‌ له ‌سه‌ریان بڕوا.


رحیم رشیدی
1. بە باوەڕی ئێوە، هەنووکە هۆکاری سەرەکی
پێکنەهاتنی بەرەی کوردستانی لە کوردستانی ئێران چییە؟

هه‌تا ئێستا پرۆژه‌یه‌ک بۆ
پێکهێنانی به‌ره‌ له‌ ناودا نییه‌. ئه‌وه‌ی هه‌یه‌ کۆمه‌ڵێک ویست‌و ئاره‌زووی
کۆمه‌ڵگاکه‌یه‌. حیزبه‌کانیش که‌ ئه‌و ویسته‌ی کۆمه‌ڵگا ده‌بینن، به‌ کۆمه‌ڵێک
پێهه‌ڵگوتنی به‌ره‌و یه‌کگرتوویی وه‌ڵامی ده‌ده‌نه‌وه‌‌. حیزبه‌کان له‌م
بابه‌ته‌وه‌ زیاتر باسی نییه‌ت‌و "نیازچاکی"ی خۆیان ده‌که‌ن تا هێنانه ‌گۆڕی
پرۆژه‌ی دیاریکراو، یان مه‌رجه‌کانیان یان پلاتفۆرمی دیاریکراو. له‌ نێو بیروڕای
گشتیی‌دا ئه‌و هه‌ڵوێسته‌ی حیزبه‌کان زۆرتر وه‌ک مانۆردان‌و خۆ به‌ پیاو
چاکهه‌ڵخستن‌و ته‌بلیغات چاوی لێ ده‌کرێ. حیزبه‌ سه‌ره‌کییه‌کان، یان ئه‌وانه‌ی
هه‌نگاوهه‌ڵگرتنیان بۆ پێکهێنانی به‌ره‌
کاریگەرترە‌، ئاوان. حیزبه‌کانی دیکه‌،
ئه‌وانه‌ی چکۆله‌ترن، زۆرتر له‌ پێکهێنانی به‌ره‌دا ڕاستگۆن چونکه‌ به‌ قازانجی
خۆیانی ده‌بینن.

ناسر حیسامی: ته‌نیا له‌ کاتی ئینشعابه‌کاندا هه‌ندێک باسی جیاوازییه‌کان دێته‌ گۆڕو دوایه‌ش ده‌رده‌که‌وێ باس کردنی ئه‌و مه‌سه‌لانه‌ ته‌نیا بیانووی کێشه‌ بوون‌و که‌س به‌ ته‌ما نییه‌ له ‌سه‌ریان بڕوا.

Saturday, November 20, 2010

ناسر حیسامی:ته‌نیا له‌ کاتی ئینشعابه‌کاندا هه‌ندێک باسی جیاوازییه‌کان دێته‌ گۆڕو دوایه‌ش ده‌رده‌که‌وێ باس کردنی ئه‌و مه‌سه‌لانه‌ ته‌نیا بیانووی کێشه‌ بوون‌و که‌س به‌ ته‌ما نییه‌ له‌سه‌ریان بڕوا.


رحیم رشیدی
1. بە باوەڕی ئێوە، هەنووکە هۆکاری سەرەکی پێکنەهاتنی بەرەی کوردستانی لە کوردستانی ئێران چییە؟هه‌تا ئێستا پرۆژه‌یه‌ک بۆ پێکهێنانی به‌ره‌ له‌ ناودا نییه‌. ئه‌وه‌ی هه‌یه‌ کۆمه‌ڵێک ویست‌و ئاره‌زووی کۆمه‌ڵگاکه‌یه‌. حیزبه‌کانیش که‌ ئه‌و ویسته‌ی کۆمه‌ڵگا ده‌بینن، به‌ کۆمه‌ڵێک پێهه‌ڵگوتنی به‌ره‌و یه‌کگرتوویی وه‌ڵامی ده‌ده‌نه‌وه‌‌. حیزبه‌کان له‌م بابه‌ته‌وه‌ زیاتر باسی نییه‌ت‌و "نیازچاکی"ی خۆیان ده‌که‌ن تا هێنانه ‌گۆڕی پرۆژه‌ی دیاریکراو، یان مه‌رجه‌کانیان یان پلاتفۆرمی دیاریکراو. له‌ نێو بیروڕای گشتیی‌دا ئه‌و هه‌ڵوێسته‌ی حیزبه‌کان زۆرتر وه‌ک مانۆردان‌و خۆ به‌ پیاو چاکهه‌ڵخستن‌و ته‌بلیغات چاوی لێ ده‌کرێ. حیزبه‌ سه‌ره‌کییه‌کان، یان ئه‌وانه‌ی هه‌نگاوهه‌ڵگرتنیان بۆ پێکهێنانی به‌ره‌ کاریگەرترە‌، ئاوان. حیزبه‌کانی دیکه‌، ئه‌وانه‌ی چکۆله‌ترن، زۆرتر له‌ پێکهێنانی به‌ره‌دا ڕاستگۆن چونکه‌ به‌ قازانجی خۆیانی ده‌بینن.
2. ئەدی هاوکاری‌و کۆدەنگیەکی گشتیی بۆ وڵامدانەوە بە پرسگەلێک کە کەموزۆر پێوەندیدار بە هەموانەوەیە بۆ سەر ناگرێ؟
چونکه‌ ئه‌وانه‌ی له‌ پله‌ی یه‌که‌مدا ده‌بێ ئه‌و کۆده‌نگییه‌ پێک بێنن، به‌ پێویستی نازانن، یان به‌ قازانجی نازانن. ژماره‌یه‌ک له‌ حیزبه‌کان، چوار پێنجێک له‌وانی گه‌وره‌تر، ته‌مای جیاوازیان بۆ داهاتووی کوردستان هه‌یه‌. به‌رژه‌وه‌ندی نه‌ته‌وه‌یی، ئازادی، به‌دیهاتنی مافه‌کانی خه‌لکی کوردستان‌و چه‌مکی دیکه‌ی له‌م بابه‌ته‌ لای هه‌ر کامیان مانایه‌کی هه‌یه‌. به‌ گشتیش هی هیچکامیان ئه‌وه‌ نییه‌ که‌ خه‌ڵکی ده‌ره‌وه‌ی حیزبه‌کان چاوه‌ڕوانی ده‌که‌ن‌و به‌ ئاواتی ده‌خوازن. به‌ کورتی‌و کرمانجی ئه‌و چه‌ند حیزبه‌ له ‌یه‌ک هه‌ڵبڕاوه‌ مانه‌وه‌ی خۆیان ته‌نیا له‌وه‌دا ده‌بینن که‌ هه‌ر که‌س بۆ خۆی بێ، یان ئه‌گه‌ر یه‌کگرتنێک هه‌بێ هه‌مووان له‌ ده‌وری ئه‌و کۆ بنه‌وه‌. دیاره‌ له‌ حاڵه‌تی هاوکاری‌و یه‌کگرتن‌و کۆده‌نگیدا هیچیان ئاوا نامێنن که‌ خۆیان به‌ دڵیانه‌. ده‌بنه‌ شتێکی دیکه‌ که‌ خۆیان نایخوازن. ده‌بنه‌ حیزبێکی سیاسی که‌ به‌ڕێوه‌به‌رێتییان ده‌بێ وه‌ڵامی پێویستییه‌کانی کۆمه‌ڵگا بداته‌وه‌و له‌ حاست کارنامه‌ی خۆی وه‌ڵامده‌ره‌وه‌ بێ‌و داراییه‌که‌ی شه‌فاف بێ‌و، پۆستی حیزبی به‌ میرات نه‌گوازرێته‌وه‌و پله‌ی حیزبی مایه‌ی به‌ڕێچوون نه‌بێ.
3. پێتان وایە سەرجەم هێزە کوردستانییەکان لە هەلومەرجێکدان کە ئەگەر ئاڵوگۆڕێک لە ئێراندا بێتە ئاراوە، بتوانن هەلەکە بە قازانجی ماف‌و ئازادییەکانی خەڵکی کوردستان بقۆزنەوە؟نه‌خێر! یه‌که‌م له‌به‌ر ئه‌وه‌ی هیچ حیزبێک نابینرێ که‌ توانای ئه‌وه‌ی هه‌بێ به‌شێکی به‌رچاوی کۆمه‌ڵگاکه‌ له‌گه‌ڵ خۆی بخا، دووهه‌میش له‌به‌ر ئه‌وه‌ که‌ خه‌ڵکیشیان له‌گه‌ڵ بکه‌وێ مه‌علووم نییه‌ به‌ره‌و هه‌وارێکی ئاوه‌دانیان به‌رن. مه‌علووم نییه‌ نه‌یانبه‌ن به‌ره‌و هه‌ڵدێر. "ماف‌و ئازادییه‌کانی خه‌ڵکی کوردستان" چه‌مکێکه‌ ده‌مێکه‌ له‌ سیاسه‌تی ئه‌و چه‌ند حیزبه‌ سه‌ره‌کییه‌دا حیسابی بۆ ناکرێ. لانیکه‌م له‌ کرده‌وه‌دا شوێنه‌وارێکی نابینرێ.

٤. لە بارودۆخی ئێستادا، پرش‌و بڵاویی رێکخراوە سیاسییەکان لە ئاستی نێوخۆیی‌و دەرەوەدا چ مەترسیگەلێکی پێکهیناوە؟
مه‌ترسیی بێ سه‌رمانه‌وه‌ی بزووتنه‌وه‌ی سیاسیی کورد له‌ ڕۆژهه‌لاتی کوردستان. هه‌ڵبه‌ت ئه‌وه‌ش بڵێم، پێویست نییه‌ حیزبه‌کان حه‌تمه‌ن یه‌کگرتوو بن. کۆمه‌ڵگا ده‌بێ حیزبی جیاوازی تێدا بێ به‌ به‌رنامه‌ی جیاوازه‌وه‌. مه‌رجیش نییه‌ حه‌تمه‌ن هاوکاری بکه‌ن. ده‌کرێ قسه‌ی جیاواز بکه‌ن‌و به‌رنامه‌ی جیاوازیان هه‌بێ. ئه‌وه‌ی له‌ کوردستان جێگه‌ی به‌تاڵه‌، حیزبی خاوه‌ن قسه‌و خاوه‌ن به‌رنامه‌یه‌ که‌ کۆمه‌ڵگاکه‌ی خۆی ببینێ، بیناسێ، تواناییه‌کانی‌و زه‌رفییه‌ته‌کان‌و ده‌رفه‌ته‌کانی لێک بداته‌وه‌و، به‌رنامه‌ی بخاته‌ به‌رده‌م. له‌م کۆمه‌ڵگایه‌دا جاری وایه‌ ده‌رفه‌ت‌و ڕووداوو گۆڕانی گه‌وره‌ دێ‌و ده‌ڕواو مرۆڤ هه‌ست به‌وه‌ ناکا حیزبه‌کان ئه‌وانه‌ ده‌بینن‌و قسه‌یان هه‌یه‌ له‌ باره‌یانه‌وه‌. له‌ فه‌رهه‌نگی ئه‌و حیزبانه‌دا، کۆمه‌ڵگا یانی ئۆردووگاکانی خۆیان. هه‌موو زه‌ره‌رو قازانجێک‌و هه‌موو گۆڕانکارییه‌ک هه‌ر ئه‌وه‌یه‌ له‌و ئۆردووگایانه‌دا ڕوو ده‌ده‌ن. حیزبی وا ناتوانێ جێگه‌ی ئومێدی کۆمه‌ڵگه‌ بێ.
5. قازانجەکانی پێکهاتنی بەرەی کوردستانی، یان کۆدەنگیەکی هەمە لایەنە لە نێو رێکخراوە سیاسییەکاندا بۆ پرسی سیاسیی کورد لە ئێراندا چییە؟
قازانجی ئه‌وه‌یه‌ قورسایی له‌ هه‌ندێک مه‌سه‌له‌وه‌ که‌ هه‌ر حیزبێک به‌ جیا به ‌شوێنیه‌وه‌یه‌تی ده‌باته‌ سه‌ر مه‌سه‌له‌ هاوبه‌شه‌کانی ئه‌و کۆمه‌ڵگایه‌و له‌و حاڵه‌ته‌دا به‌رژه‌وه‌ندی هاوبه‌شی سه‌رجه‌م کۆمه‌ڵگاکه‌ زیاتر زه‌ق ده‌بێته‌وه‌.
6. باشە پێتان وانییە سەرەڕای هەموو جیاوازیەکان، کۆمەڵێک خاڵی هاوبەش لە نێوان هەموواندا هەیەو پێویستە لەبەر قازانجی گشتیی لەسەر ئەو خاڵانە رێکبکەون؟
بێگومان خاڵی هاوبه‌ش هه‌یه‌. مه‌سه‌له‌که‌ ئه‌وه‌یه‌ ئه‌و خاڵه‌ هاوبه‌شانه‌ی له‌ سیاسه‌تی حیزبه‌کاندا هه‌ن چه‌نده‌ به‌ نیسبه‌ت مه‌سه‌له‌ سه‌ره‌کییه‌کانی کۆمه‌ڵگای کوردستانه‌وه‌ گرنگن. ئێستا به‌رچاوترین خاڵه‌ هاوبه‌شه‌کانیان بریتین له‌ ده‌سه‌ڵاتخوازی، ده‌مکوتکردنی ڕه‌خنه‌گرانی ناوخۆ، گه‌نده‌ڵیی سیاسیی‌و دارایی‌و، لاسایی کردنه‌وه‌ی ده‌سه‌ڵاتدارانی له‌ نه‌وعی قه‌زافی‌و سه‌فه‌رمراد نیازۆف‌و که‌رزای‌و په‌رویز موشه‌ڕره‌ف‌و حوسنی موباره‌ک. مه‌رج نییه‌ ڕێککه‌وتنی حیزبه‌کان له‌ هه‌موو حاڵه‌تێکدا به‌ قازانجی کۆمه‌ڵگا بێ. گرفتی سه‌ره‌کی ئه‌وه‌یه‌ حیزبه‌کان له‌ بابه‌ت ئه‌و داهاتووه‌ی بۆ کوردستانی ده‌نه‌خشێنن که‌مترین قسه‌ ده‌که‌ن. مرۆڤ نازانێ به‌رنامه‌یان چییه‌. ئه‌وه‌نده‌ش که‌ کارو کرده‌وه‌یان نیشانی ده‌دا، هیوا به‌خش نییه‌. ته‌نیا له‌ کاتی ئینشعابه‌کاندا هه‌ندێک باسی جیاوازییه‌کان دێته‌ گۆڕو دوایه‌ش ده‌رده‌که‌وێ باس کردنی ئه‌و مه‌سه‌لانه‌ ته‌نیا بیانووی کێشه‌ بوون‌و که‌س به‌ ته‌ما نییه‌ له‌سه‌ریان بڕوا.
7. پاش چوونەوە وڵات، بەو کولتورە سیاسییەی ئێستا لە نێو رێکخراوە کوردییە بەرهەڵستکارەکانی کۆماری ئیسلامیدا لە ئارا دایە، چەندە مەترسی شەڕی نێوخۆیی بە شێلگیر دەزانن؟
ئه‌وه‌ مه‌ترسییه‌کی جیددییه‌. شه‌ڕی نێوان کۆمه‌له‌‌و دێموکرات ته‌نها وچانی گرتووه‌. هیچ لایه‌کیان به‌ ته‌ما نین بچنه‌وه‌ سه‌ر باسی هۆیه‌کان‌و زه‌مینه‌کانی ئه‌و شه‌ڕه‌. ده‌ڵێن با ئه‌و برینه‌ سه‌ری هه‌ڵ نه‌درێته‌وه‌. مه‌سه‌له‌که‌ له‌ ڕاستیدا بۆ ئه‌وه‌ نییه‌ برینه‌کان نه‌کولێنه‌وه‌، بۆ ئه‌وه‌یه‌ هیچیان نایانهه‌وێ مه‌سئوولییه‌تی ئه‌و هه‌ڵه‌ کوشندیه‌ بگرنه‌ ئه‌ستۆو ناشیانه‌وێ لە دژی شەڕەکە هەڵوێست بگرن‌و بڵێن چاکمان کرد. گۆیا له‌و شه‌ڕه‌دا، له‌ هه‌ر تک لا، ته‌نیا کۆمه‌ڵێک قاره‌مانی فیداکارو ئازاو به‌رچاو ڕوون‌و تێکۆشه‌ری ئازادیخواز هه‌بوون‌و له‌ هیچ لایه‌ک کەسانێک نین که‌ ده‌بێ لێیان بپرسرێته‌وه‌ بۆچی ئه‌و هه‌موو کوڕو کچه‌ی خه‌ڵکیان نارده‌ قه‌تڵگاکان‌و ئێستا ئه‌و تیئۆرییانه‌یان چییان لێهات؟ ئەو شەڕە، خۆ شەڕێک نەبووە دوو لایەن شانیان تێک گیرابێ‌و دوو قسەی ناخۆشیان بە یەک گوتبێ. سەدان لاپەڕەو وتارو، دەیان بڕیارنامەو پەسندکراوی دەزگا بڕیادەرە حیزبییەکان کراونەتە پشتیوانەی فیکری‌و نەزەری‌و، پاساویان بۆ پێویستیی شەڕەکە هێناوەتەوە. لە هەر دوو لاوە بە شەڕی پیرۆزو نەجاتدەری شۆڕشی کوردستان دانراوە. ئەو پاساوە نەزەرییانەی شەڕەکە، خۆ هێشتا ڕەت نەکراونەتەوە. بێ دەنگەیان لێ کراوە.
8. بۆ ئەوەی شەڕی نێوخۆیی دروست نەبێ ده‌بێ چ پرۆژەیەک بۆ داهاتوو له‌ ئارادا بێت؟
یه‌کێک له‌و شتانه‌ ئه‌وه‌یه‌ که‌ شه‌ڕی کۆمه‌ڵه‌و دێموکرات‌و شه‌ڕه‌کانی دیکه‌ی نێوان حیزبه‌کان بێنه‌وه‌ به‌ر باس. ئه‌و شه‌ڕانه‌ بۆ کران‌و بۆ هێشتا ته‌قدیس ده‌کرێن؟ سه‌دان که‌س تێیاندا کوژراون. هه‌زاران که‌س تێیاندا ماڵوێران بوون. بزووتنه‌وه‌یه‌کی گه‌وره‌یان تووشی ناهومێدی‌و شکان کرد. پێم وایە پێویستە هەموو حیزبەکان میساق یان پەیمانێکی نیشتمانی مۆر بکەن کە تێیدا ڕابگەیەنن پابەندی پاراستنی بەرژەوەندە نیشتیمانییەکان دەبن‌و، لە هەر کردەوەیەک کە زیان بە بەرژەوەندی خەباتی ڕزگاریخوازی کورد دەگەیەنێ خۆ دەپارێزن.
9. حیزبه‌کانی ئێمه‌ به‌ کرده‌وه‌ چەندە باوەڕیان بە ئازادی هەڵسوڕانی سیاسیی هەیە، پێتان وایه‌ ئامادەن لە داهاتوودا بۆ چارەسەرکردنی گرفت‌و ئاستەنگەکان پەنا بۆ چەک نەبن؟
باوه‌ڕ به‌ ته‌نیا به‌س نییه‌. پێویسته‌ له‌م بابه‌ته‌وه‌ پلاتفۆرم‌و ڕێککه‌وتنی دیاری کراو هه‌بێ، به‌ ئاشکرا ڕابگه‌یه‌نرێن‌و هه‌ر حیزبێک ئه‌و په‌یمانه‌ مۆر بکا کە لە کاتی کێشەدا دەست بۆ چەک نابەن.

10. ئه‌بێ چ بکرێ بۆ ئه‌وه‌ی هەموو لایەنەکان لەسەر ئەوە رێکبکەون کە نابێ هیچ لایەنێک بۆ بڕینەوەی کێشەکانی لەگەڵ لایەنێکی دیکە دەست بۆ چەک بەرێ؟
پێم وایه‌ یه‌کێک له‌ گرنگتریین زه‌مینه‌کانی کاری هاوبه‌شی نێوان حیزبه‌کان، دانانی مکانیزمێکه‌ بۆ پێشگرتن به‌ سه‌رهه‌ڵدانی شه‌ڕی ناوخۆ.
ژیاننامه‌‌ی ڕیزدار ناسر حیسامی:
دوایین مانگی هاوینی 1338ی هه‌تاوی، سێپتامبری 1959 له‌ شێخاڵی له‌ ناوچه‌ی موکریان له‌دایک بووه‌.
له‌ شێخاڵی، کۆنه‌مه‌ڵڵاله‌ر، بۆکان، نه‌غه‌ده‌ و که‌ره‌ج خوێندویه‌تی.
ساڵی 1978 بووته‌ ئه‌ندامی یه‌کیه‌تیی قوتابیانی کوردستان‌و سه‌رنووسه‌ری گۆڤاری ئه‌و یه‌کیه‌تییه‌ به‌ زمانی فارسی.
ساڵی 1980 وه‌ک هاوکاری ”جه‌معییه‌تی دیموکراتیکی موعه‌لیمانی موبارز“ له‌ بۆکان، له‌ به‌ڕێوه‌بردنی چه‌ند خولی فێر کردنی خوێندنهو نووسینی زمانی کوردیدا به‌شداری کردوه‌. له‌گه‌ڵ کاک جه‌ماڵی مفتی ئاهه‌نگی نه‌ورۆزیان بۆ خوێندکارانی خوێندنگه‌کانی بۆکان به‌ڕێوه ‌بردوه‌. له‌گه‌ڵ تیپی شانۆی ”شۆڕش“ چه‌ند به‌رهه‌می شانۆییان له‌ بۆکان‌و شنۆ، ئه‌و کاته‌ی هه‌رتک شاره‌که‌ ئازادکراو بوون، پێشکه‌ش کردوه‌.
ساڵی 1982 له‌ ”جه‌معییه‌تی موعه‌لیمان...“ بووته‌ لێپرسراوی ”ده‌سته‌ی نووسینی کتێبه‌کانی خوێندنی سه‌ره‌تایی“. دواتر به‌ پێکهاتنی ”کۆمیسیۆنی فیرکردن‌و بارهێنان“ی کۆمه‌ڵه‌، کاری نووسینی کتێبه‌کانی له‌وێ درێژه‌ پێداوه‌. کتێبی ”ئه‌لف‌و بێ“ بۆ پۆلی یه‌که‌می سه‌ره‌تایی‌و ”خوێندنه‌وه‌ی کوردی“ بۆ پۆلی دووهه‌م‌و سێهه‌می سه‌ره‌تایی له‌ ساڵی 1982 نووسران. هه‌ر له‌و ساڵه‌داو هه‌روه‌ها 1983، لێپرسراوی به‌ڕێوه‌ بردنی چه‌ند خولی په‌روه‌رده‌ کردنی مامۆستایان بووه‌و هه‌روه‌ها له‌و خولانه‌دا فێر کردنی خوێندنه‌وه‌و نووسینی کوردی له‌ ئه‌ستۆ بووه‌. له‌و‌ چه‌ند خوله‌دا، نزیکه‌ی 60 که‌س له‌ ئه‌ندام‌و پێشمه‌رگه‌‌و لایه‌نگرانی کۆمه‌ڵه‌ به‌شدارییان کردوه‌و دواتر، وه‌ک مامۆستا ڕه‌وانه‌ی خوێندنگه‌ی ئاواییه‌کانی ناوچه‌ ڕزگار کراوه‌کان کراون.
ساڵی 1983، بووته‌ ئه‌ندامی حیزبی کۆمۆنیستی ئێران. پاییزی هه‌مان ساڵ، بووته‌ ئه‌ندامی ”گورووپی ته‌رجومه‌“ی کۆمه‌ڵه‌و له‌ هه‌مان کاتدا وه‌ک ده‌ستیاری دوکتورجه‌عفه‌ری شه‌فیعی له‌ ئاماده‌ کردنی گۆڤاری ”پێشڕه‌و“دا کاری ده‌ست ‌پێ کردوه‌.
به‌هاری ساڵی 1985، وه‌ک ئه‌ندامی ده‌سته‌ی دامه‌زرێنه‌ر له‌ پێکهێنانی ”کانوونی هونه‌رو ئه‌ده‌بییاتی کرێکاریی کوردستان“دا به‌شداری کرد. ئه‌ندامی ده‌سته‌ی نووسه‌رانی ”پێشه‌نگ“و بۆ چه‌ند ژماره‌ش سه‌رنووسه‌ری گۆڤاره‌که‌ بووه‌.
له‌ ساڵی 1985 به‌م لاوه‌، له‌گه‌ڵ رادیۆی کۆمه‌ڵه‌ هاوکاری وه‌ک بێژه‌رو ئاماده‌کاری به‌رنامه‌ی ”تریبوونی ئازاد“و ”ئێمه‌و گوێکره‌کان“‌ ده‌ست پێ کردگه‌.
ساڵی 1989 کۆمه‌ڵه‌ شیعری ”تا شکۆفه‌ی سووری کراسێک“ وه‌رگێڕدراوی چه‌ند شیعری ئه‌حمه‌دی شاملۆی بڵاو کرده‌وه‌.
له‌ ساڵی 1993 به‌و لاوه‌ به‌ڕێوه‌به‌ری ڕادیۆی کۆمه‌ڵه‌و به‌ڕێوه‌به‌ری نووسینی ”پێشڕه‌و“ ئۆرگانی ناوه‌ندیی کۆمه‌ڵه‌ بووه‌. ساڵی 1995، له‌ کۆنگره‌ی هه‌شته‌می کۆمه‌ڵه‌دا، بووته‌ ئه‌ندامی کۆمیته‌ی ناوه‌ندیی کۆمه‌ڵه‌. هه‌مان ساڵ کتێبی ”له‌و دیوه‌وه‌ی ڕه‌نگ‌و په‌رده‌“ی بڵاو کردۆته‌وه‌. کتێبه‌که‌، ڕه‌خنه‌و لێکۆڵینه‌وه‌ی ئه‌ده‌بییه‌‌و چوار وتاری گرتووه‌ته‌ خۆ.
ساڵی 1998 هاتۆته‌ سوێد.
ساڵی 1999 له‌ سوێد ڕادیۆی ”ئاوێنه‌“ی دامه‌زراند. ئه‌و ڕادیۆیه‌ نزیکه‌ی ساڵێک له‌ ستۆکهۆڵم، له‌ هه‌فته‌دا دووسه‌عات به‌ زمانی کوردی به‌رنامه‌ی بڵاو ده‌کرده‌وه‌.
هاوینی ساڵی 2000 له‌گه‌ڵ هاتنه‌ده‌ری کۆمه‌ڵه‌ی شۆڕشگێڕی زه‌حمه‌تکێشانی کوردستانی ئێران له‌ حیزبی کۆمۆنیستی ئێران، له‌و حیزبه‌ هاتۆته ده‌ره‌وه‌. له‌و کاته‌وه‌، ئه‌ندامی ڕێبه‌رایه‌تیی کۆمه‌ڵه‌ی شۆڕشگێڕی زه‌حمه‌تکێشانی کوردستانی ئێران بووه‌.
ساڵی 2000 وه‌ک مامۆستای زمانی دایک له‌ خوێندنگه‌کانی ستۆکهۆڵم ده‌ستی به ‌کار کرد. هه‌مان ساڵ کتێبی ”ده‌شتی ئاسکان“ی بڵاو کرده‌وه‌. ده‌شتی ئاسکان، بۆ خوێندکارانی قۆناغی ناوه‌ندی له‌ خوێندنگه‌کانی سوێد ئاماده‌ کراوه‌.
ساڵی 2001 بووته‌ سه‌رنووسه‌ری ”شۆڕش“ ئۆرگانی ناوه‌ندیی کۆمه‌ڵه‌.
ساڵی 2005 به‌ڕێوه‌به‌رێتیی ”ڕۆژهه‌ڵات تی‌ڤی“‌ی گرتۆته‌ ئه‌ستۆ.
ساڵی 2006 له‌گه‌ڵ به‌شێک له‌ ئه‌ندامانی ڕێبه‌رایه‌تیی کۆمه‌ڵه‌، که‌ دواتر به‌ ”که‌مینه‌ی کۆمیته‌ی ناوه‌ندی“ ناسرا، له‌ ڕه‌وتی ڕیفۆرم‌و چاکسازیی کۆمه‌ڵه‌دا به‌شداری کرد. مانگی مارسی 2007 ئه‌و ڕه‌وته‌ به‌ ناوی ”که‌مینه‌ی کۆمیته‌ی ناوه‌ندی“ پلاتفۆرمی چاکسازیی ڕاگه‌یاند. ئه‌و ڕه‌وته‌ پاییزی ساڵی 2007 له‌ کۆمه‌ڵه‌ی شۆڕشگێری زه‌حمه‌تکێشانی کوردستان جیابووه‌وه‌و، ساڵی 2008 له‌ کۆنگره‌ی دوازده‌هه‌مدا، ناوی ”کۆمه‌ڵه‌ی زه‌حمه‌تکێشانی کوردستان“ی بۆ خۆی هه‌ڵبژارد. له‌ دوای کۆنگره‌ی دوازده‌هه‌مه‌وه‌، ئه‌ندامی ده‌فته‌ری سیاسیی کۆمه‌ڵه‌ی زه‌حمه‌تکێشانی کوردستان بووه‌.
مانگی ئاپریلی 2009 کشانه‌وه‌ی خۆی له‌ کۆمه‌ڵه‌ی زه‌حمه‌تکێشانی کوردستان راگه‌یاند.
به‌رهه‌مه‌ چاپ‌ نه‌کراوه‌کان:
- شیعره‌کان
- وه‌رگێردراوی شیعری 5 شاعیری ئێرانی: نیما، شاملوو، سایه‌، که‌سرایی، موشیری
- وه‌رگێڕدراوی شیعره‌کانی بابه ‌تاهیری هه‌مه‌دانی
- دیوانی وه‌فایی (ساغکردنه‌وه‌و لێکۆڵێنه‌وه‌)
- کۆمه‌ڵه‌ وتارێکی ئه‌ده‌بی (ڕه‌خنه‌و لێکۆڵینه‌وه)

Wednesday, November 17, 2010

گاندی: شكست آن نيست كه زمين بخوری، آنست كه نتوانید بلند شوید.لنين: تاثير يك رای از گلوله بيشتر است.
چرچيل: تا حقيقت بجنبد دروغ تمام دنيا را گرفته است.

آدم های بزرگ عظمت ديگران را می بينند.
آدم های متوسط به دنبال عظمت خود هستند.
آدم های كوچك عظمت خود را در تحقير ديگران می بينند.
----------------------------------------------------------

Monday, November 15, 2010

شه‌هلا ده‌باغی: زۆر جار ئه‌وه‌م پێ وتراوه‌ که‌ من وه‌ک منداڵێکی ساده‌ چاو له‌ گرفته‌کان ده‌که‌م‌.

وێنه‌: شه‌هلا ده‌باغی

ره‌حیم ره‌شیدی
١.بە باوەڕی ئێوە، هەنووکە هۆکاری سەرەکی پێکنەهاتنی بەرەی کوردستانی لە کوردستانی ئێران چییە؟

 سپاس بۆ ئه‌و دیمانه‌یه‌.
با هه‌ر له‌سه‌ره‌تاوه‌ یه‌ک خاڵی زۆر گرینگ ده‌ست‌ نیشانکه‌م ئه‌ویش ئه‌وه‌ که‌ کاتێک باسی کۆده‌نگی‌و به‌ره‌ ده‌که‌ین ئه‌وه‌ بۆ من به‌و مانایه‌یه‌ که‌ به‌ره‌ بۆ  گه‌یشتن به‌ مافه‌کانی گه‌ل ده‌بێ هاوکات بێ له‌گه‌ڵ دابین کردنی ئازادی بیروڕا نه‌ک ئه‌وانه‌ی که‌ له‌ ناو به‌ره‌دا ده‌بن ده‌نگه‌کانی‌تر خه‌فه‌ که‌ن. به‌ره‌ بۆ ئه‌وه‌ نییه‌ که‌ به‌ کۆده‌نگی ئازادی بکوژرێت، به‌ره‌ ده‌بێ مافی تاک‌و گرووپه‌کانی که‌مینه‌ که‌ ته‌نانه‌ت دژی به‌ره‌ بۆچوونیان هه‌بێ دابین‌ بکا. ئێمه‌ باسی به‌ره‌ی دێموکرات‌و دادپه‌روه‌ر ده‌که‌ین نه‌ک به‌ره‌ بۆ دروست کردنی دیکتاتۆری جۆراوجۆری‌تر له‌ داهاتوودا.
به‌و تێروانینه‌وه‌ وڵامی پرسیاره‌کانتان ده‌ده‌مه‌وه‌:
ئه‌گه‌ر ئه‌و پرسیاره‌تان چه‌ند ساڵێک پێش ئێستا کردبا ڕه‌نگه‌ وڵامگه‌ڵێکی‌ ترم به‌رجه‌سته‌ کردبا، به‌ڵام ئه‌مڕۆ به‌ له‌پێش‌چاوگرتن‌و دیتنی هێندێک فاکت‌و ڕووداو، گرینگترین گرفت له‌ پێک‌ نه‌هاتنی به‌ره‌،‌ یان نه‌بوونی هاوده‌نگی‌و هاوکاری نێوان حیزبه‌کان، له‌ گرفته‌کانی شه‌خسی‌و نه‌بوونی کولتوری دیالۆگ‌دا، ده‌بینم. به‌رژه‌وه‌ندی تاکه‌ که‌سی ناو حیزبه‌کان به‌ داخه‌وه‌ مێکانیسمێکی وه‌های پێک‌هێناوه‌و کارکردێکی وای هه‌یه‌ که‌ پێش هه‌ر جۆره‌ دانێشتنێکی فراوان بۆ دیالۆگ‌و ئاڵۆگۆڕی بیروڕا ده‌گرێ. به‌ داخه‌وه‌ ئاکامی ئه‌و دیارده‌یه‌‌، هه‌م له‌ ناو کوردستان‌و هه‌م له‌ ده‌ره‌وه‌ی وڵات، دوکه‌ڵ‌ له‌ چاوی خه‌ڵک چوونه‌‌و ته‌نیا نه‌ته‌وه‌ی کورد زه‌ره‌رمه‌ند ده‌کا. ده‌ڵێن هێندێک بۆ ده‌سماڵێک قه‌یسه‌ری‌یه‌ک ئاور تێبه‌ر ده‌ده‌ن، به‌ داخه‌وه‌ ئێمه‌ش وامان به‌سه‌ر هاتووه‌.
تاکه‌کان به‌رپرسایه‌تێکی زۆر قورسیان له‌و باره‌وه‌ له‌ سه‌ر شانه‌، به‌ تایبه‌ت ئه‌و که‌سانه‌ که‌ له‌ ناو حیزبه‌کاندا به‌رپرسن. گه‌لی کورد نایان‌ به‌خشێ ئه‌گه‌ر هه‌نگاوی به ‌کرده‌وه‌ بۆ چاره‌سه‌ر کردنی کێشه‌کان نه‌دۆزنه‌وه‌و پێ له‌ به‌رژه‌وه‌ندی تاکه‌ که‌سی نه‌نێن.
دووهه‌م خاڵ نه‌بوونی فه‌رهه‌نگی دیالۆگ له‌ کۆمه‌ڵگای ئێمه‌داو سه‌رکوت کردنی هه‌ر بیرێک که‌ له‌ ڕاستای کورسی‌و بیری "من"دا نه‌بێ، وای کردووه‌ که‌ هه‌موو هه‌لێک به‌ کۆرپه‌یی ده‌خنکێنێ. هه‌زار داخ زۆر جار کێشه‌کان له‌ ڕیگای کورد به‌ ده‌ست کورد کوژران چاره‌سه‌ر کراون که‌ له‌ ڕاستیدا چاره‌سه‌ر نه‌کراون‌و ته‌نیا برینی خه‌ڵکی زیاتر کردووه‌.
خاڵێکی هه‌ره‌ گرینگی‌تر ئه‌وه‌یه‌ که‌ سیستێمی پیاوسالار له‌ ناو حیزبه‌کان‌و ڕۆڵی هێندێک پیاو له‌و ناوه‌دا زۆر دیاره‌. ناڵێم ژنان له‌و نه‌هامه‌تیه‌دا ڕۆڵییان نییه‌ به‌ڵام سه‌د له‌ سه‌د ڕاده‌ی هه‌ر به‌رزی به‌رپرسیایه‌تی ئه‌و بارودۆخه‌ له‌ سه‌ر شانی پیاوه‌کانه. سیستێمی پیاوسالاری ناو حیزبه‌کان ته‌نانه‌ت ناهێڵێ ژنانی ناڕازی ناو هێزه‌کان ده‌نگیان بگاته‌ ده‌رو ژنان له‌ ده‌ره‌وه‌ی حیزبه‌کان بۆ خاڵه‌کانی هاوبه‌شی خۆیان هاوکاری یه‌کتر بکه‌ین. له‌ سیستێمی پیاوسالاردا هه‌میشه‌ ده‌ستووره‌کان له‌ سه‌ره‌وه‌ڕا دێن‌و کێشه‌کان به‌ چه‌ک‌و زۆرو پاره‌ حه‌ل ده‌کرێن.
ئه‌و عه‌قلیه‌ته‌ پیاو سالاریه‌، شه‌ڕی پیاوانی ناو حیزبه‌کانی درووست کردووه‌و ئه‌وه‌ شتێک نییه‌ که‌ بکرێ چاو پۆشی لێ بکه‌ین. ناڵێم حه‌تمه‌ن وایه‌ به‌ڵام ڕه‌نگه‌ ئه‌گه‌ر ژنانێکی زیاتر له‌ به‌ڕێوه‌به‌ری حیزبه‌کاندا بان ئه‌و وه‌زعه‌ وا نه‌با.

٢.ئەدی هاوکاری‌و کۆدەنگیەکی گشتیی بۆ وڵامدانەوە بە پرسگەلێک کە کەموزۆر پێوەندیدار بە هەموانەوەیە بۆ سەر ناگرێ؟
 گرفته‌کان هێنده‌ زۆرن که‌ ده‌کراو ده‌کرێ کۆده‌نگی له‌ سه‌ر زۆر خاڵ‌و کێشه‌ی هاوبه‌ش هه‌بێ. هه‌ر ئه‌و جۆره‌ که‌ خه‌ڵک‌و حیزبه‌کان له‌ مانگرتنی سه‌راسه‌ری کوردستان دوای له‌ سێداره‌دانی ڕۆڵه‌کانی کورد له‌ مانگی گوڵانی ئه‌مساڵ‌دا هاوده‌نگ بوون. له‌ نه‌بوونی کۆده‌نگی کوردان‌دا هێندێک فاکتۆر هه‌ن. له‌ پرسیاری یه‌که‌مدا سه‌ره‌کی‌ترین هۆکار باس کرا. ده‌کرێ فاکتۆره‌کانی‌تر ئه‌وا بێنینه‌ ئارا: نه‌بوونی پلاتفۆرمی هاوبه‌ش، نه‌بوونی بۆچوونی هاوته‌ریب یان تا ڕاده‌یه‌ک خاڵی هاوبه‌ش له‌ سه‌ر کێشه‌ی کورد، بۆ وێنه‌ هێندێک هێز تا ئێستاش نازانێ چی ده‌وێ‌و کێشه‌ی کورد له‌ ناو چوارچێوه‌ی دێمۆکراسی بۆ ئێران‌دا ده‌‌هێڵێته‌وه‌ ئه‌وه‌ له‌ کاتێک دایه‌ که‌ کێشه‌ی کورد کێشه‌یه‌کی فره‌ ڕه‌هه‌ندی نه‌ته‌وه‌ییه‌. یان ته‌نانه‌ت ئه‌وانه‌‌ش که‌ باسی "سه‌روری" ده‌که‌ن نه‌ هێزێکی پوخت‌و ته‌یارنه‌و نه‌ ڕۆشنبیران‌و خه‌ڵکی ده‌ره‌وه‌ی حیزبه‌کان به‌ ڕاده‌ی پێویست چالاکن. 
فاکته‌رێکی دیکه‌ له‌ تاراوگه‌/ئێکسیل‌دا ژیان‌و دوور بوونه‌وه‌ی هێزه‌کانه‌ له‌ خه‌ڵک‌، هه‌م له‌ باری جوغرافی‌و هه‌م له‌ باری رووحی/ڕه‌وانی، سیاسیی‌و کولتووریه‌وه‌.
هه‌روه‌ها زۆر خاڵی‌تر...

٣.پێتان وایە سەرجەم هێزە کوردستانییەکان لە هەلومەرجێکدان کە ئەگەر ئاڵوگۆڕێک لە ئێراندا بێتە ئاراوە، بتوانن هەلەکە بە قازانجی ماف‌و ئازادییەکانی خەڵکی کوردستان بقۆزنەوە؟
قۆزتنه‌وه‌ی ئه‌و هه‌له‌ به‌ زۆر خاڵێ‌تر به‌ستراوه‌ته‌وه‌ بۆ وێنه‌ کام هێز له‌ ناو "ئێران"دا ده‌سه‌ڵات ده‌گرێته‌ ده‌ست، ئایا هێزێکی ئه‌هریمه‌نی وه‌ک خومه‌ینی یان هێزێکی تا ڕاده‌یه‌ک دێمۆکرات. ئایا حیزبه‌کانی کوردی تا ئه‌و کات له‌ سه‌ر خاڵێ هاوبه‌ش‌و پلاتفۆرمێک ساخ بوونه‌ته‌وه‌ یا نا، وه‌زن‌و سه‌نگی هێزه‌کان چۆن ده‌بێ‌و زۆر شتی‌تر. به‌ڵام له‌ یه‌ک شت دڵنیام  که‌ زۆریش گرینگه‌، ئه‌ویش ئه‌وه‌ که‌ کورد ئه‌گه‌ر به‌ پلاتفۆرمی هاوبه‌ش‌و هاوده‌نگ بڕواته‌ پێش‌و له‌سه‌ر مێزی گفت‌وگۆ دانیشێت، به‌رگی به‌ره‌نده‌ی پێ‌ ده‌بێ به‌ تایبه‌ت که‌ ئێستا چه‌پ‌و ڕاستی به‌ ناو ئێرانی بۆ ڕاگرتنی "ایران بزرگ"  به‌ هه‌ر قیمه‌تێک له‌ له‌ به‌رامبه‌ر کوردو مافی ڕه‌وای کورددا هاوده‌نگن‌و نایانهه‌وێ به‌ قه‌ولی خۆیان ئێران دابه‌ش بێ. هه‌ر بۆیه‌ هاوده‌نگی کوردو هێزه‌کانی کوردی چه‌ند قات گرینگتر ده‌بێته‌وه‌.

٤.لە بارودۆخی ئێستادا، پرش‌و بڵاویی رێکخراوە سیاسییەکان لە ئاستی نێوخۆیی‌و دەرەوەدا چ مەترسیگەلێکی پێکهیناوە؟
گه‌رچی من خۆم ئه‌ندامی هێچ ڕێکخراوه‌یه‌ک نیم به‌ڵام ئه‌وه‌ که‌ ڕێکخراوو کۆ کردنه‌وه‌ی هێزه‌کانی کوردی گرینگرتین که‌ره‌سه‌یه‌ بۆ داسه‌پاندنی خواسته‌کانی کورد به‌ سه‌ر هێزی به‌رامبه‌ردا ، که‌س ناتوانی حاشای لێ‌ بکا‌. خه‌ڵک ده‌توانێ سه‌دان بیری باشی هه‌بێ به‌ڵام ئه‌گه‌ر ئه‌و بیرانه‌ نه‌کرێنه‌ هێزێکی مادی‌و ڕێک‌ نه‌خرێن بۆ کورد نابنه‌ ماڵ. ئه‌وه‌ که‌ ده‌ڵێن ڕێکخراو هێزه‌، راستییه‌که‌.
کۆ نه‌بوونی هیزه‌کانی کورد له‌ ده‌وری خواسته‌کانی نه‌ته‌وه‌یی، پاشنه‌ی ئاشیلی کورده‌و ئه‌گه‌ر کورد له‌ زۆر باره‌وه‌ به‌هێز بێ به‌ڵام نه‌توانێ له‌ به‌رامبه‌ر ده‌وڵه‌تی باڵا ده‌ست یان هێزی به‌رامبه‌ردا له‌ سه‌ر مێزی گفت‌وگۆ هاوده‌نگ‌ بێ، ئه‌وه‌ ناتوانن نه‌ک هه‌ر بۆ کورد بگره‌ بۆ خۆشیان شتێک وه‌ ده‌ست بێنن. ئه‌و پرش‌و بڵاوییه‌ به‌ تایبه‌ت به‌ دوای چه‌ندین لێکدابڕانی ناو دێمۆکڕات‌و کۆمه‌ڵه‌کان‌دا، خه‌ته‌ری هه‌رز بوونی هێزو خه‌ساره‌تی زۆر زیاتر کردوه‌. ئه‌وه‌شمان بیر نه‌چێ که‌ شه‌ڕی کورد به‌ ده‌ست کورد کوشتن هه‌میشه‌ له‌و پرش‌وبڵاوییه‌دا زیاتره‌.

٥.قازانجەکانی پێکهاتنی بەرەی کوردستانی، یان کۆدەنگیەکی هەمە لایەنە لە نێو رێکخراوە سیاسییەکاندا بۆ پرسی سیاسیی کورد لە ئێراندا چییە؟
یه‌ک ئه‌وه‌که‌ ئینسانی کورد له‌ باری هه‌ست‌و نه‌سته‌وه‌ ، هه‌ست به‌ دابه‌شی‌و پرش‌وبڵاوی ناکاو خۆی له‌ ناو "کل/کۆ" ده‌بینێته‌وه‌، ئه‌وه‌ هه‌ستێکی ئینسانییه‌ که‌ ئینسان هه‌میشه‌ پێی خۆشه‌ کۆ بێ نه‌ک پڕش‌وبڵاو. لێره‌دا‌ ناچمه‌ ناو باسی "تاک"و مافی ئه‌و که‌ "کۆ"  زۆر جار قوتی ‌ده‌دا. دیاره‌ به‌ گشتیی مافی تاک له‌ وڵاتانی ڕۆژئاوادا بۆیه‌ دابین کراوه‌ چونکه‌ مافی نه‌ته‌وه‌ دابین‌ بووه‌و دواتر مافه‌کانی تاک له‌ یاسادا دابین کراون. که‌واته‌ هه‌وڵ بۆ دابین کردنی مافی گه‌ل زۆر ئاکامی‌ باشی بۆ تاکێش به‌دوادا دێت.
هه‌ره‌وها کاتێک هێزه‌کان ئه‌رکی خۆیان به‌ باشی به‌ ئه‌نجام‌‌ ده‌گه‌ێنن متمانه‌ی خه‌ڵک‌و تاک زیاتر ده‌بێ‌و خه‌ڵک چالاکتر له‌ ناو حیزبه‌کاندا کار ده‌که‌ن.
دووهه‌م ئه‌وه‌که‌ ئێمه‌ ئه‌زموونی تاڵی شه‌ڕی کورد به ‌ده‌ستی کورد کوشتنمان هه‌یه‌، ئاکامی ئه‌و شه‌ڕانه‌ به‌ داخه‌وه‌ هێنده‌ برینێکی قوڵه‌ که‌ زۆر ساڵ‌و مانگی ده‌وێ تا سارێژ بێته‌وه‌. پێکهاتنی به‌ره‌یه‌ک ده‌توانێ مێکانیزمێک دروست ‌بکاو پێشی دووپات‌ بوونه‌وه‌ی ئه‌و ئه‌زمونه‌ تاڵانه‌ بگرێ.
سێهه‌م ئه‌گه‌ر کورد له‌ به‌ره‌یه‌کدا هێزی خۆی کۆ کاته‌وه‌، به‌ ده‌ستی‌ پڕو به‌ هێزه‌وه‌ ده‌توانێ بۆ خواسته‌کانی خۆی هه‌نگاو هه‌ڵێنێ‌و شه‌رته‌کانی خۆی فه‌رز بکا. له‌ هه‌موو جیهاندا هاوسه‌نگی/ته‌وازون هێزه‌ که‌ بریاری نه‌هایی ده‌دا. ‌کورد ده‌بێ هێزی ئه‌و کێ‌به‌رکێیه‌‌ بۆ لای خۆی داشکێنێ. ئه‌وه‌ش به‌ پێک‌هێنانی به‌ره‌ ده‌کرێ.

٦.باشە پێتان وانییە سەرەڕای هەموو جیاوازیەکان، کۆمەڵێک خاڵی هاوبەش لە نێوان هەموواندا هەیەو پێویستە لەبەر قازانجی گشتیی لەسەر ئەو خاڵانە رێکبکەون؟
من پێموایه‌ هه‌ر ئێستاو له‌و باروودۆخه‌دا خاڵه‌ هاوبه‌شه‌کان زیاترن له‌ جیاوازیه‌کان‌و هه‌موو کۆمه‌ڵگای ئێمه‌، له‌ ناو  وڵات‌و له‌ ده‌ره‌وه‌، پێویستی به‌ هاوده‌نگی هه‌یه‌و له‌و هاوده‌نگییه‌ هه‌موو قازنج ده‌که‌ن. هه‌وه‌ڵێن خاڵ ئه‌وه‌یه‌ که‌ دوژمن هه‌موومان وه‌ک کورد ده‌بێنێ دواتر وه‌ک فڵانه‌ حیزب یا ڕێکخراو. که‌واته‌ هاوکاری‌و پێشکه‌وتنی کۆمه‌ڵگای کوردی له‌ ڕێگای دیالۆگ‌و تۆلێرانس چ له‌ ناو خۆو چ له‌ ده‌ره‌وه‌ قازانجی بۆ هه‌موو کورده‌. بۆ وێنه‌ چاره‌سه‌ر کردنی کێشه‌کان له‌ ڕێگای دیالۆگ‌و به‌ شێوه‌یه‌کی مۆدێرن نه‌ک ته‌نیا هه‌موو هێزه‌کانی کوردی قازانجی لێ ده‌که‌ن بگره‌ سیمای کورد به‌ دونیای ده‌ره‌وه‌ش وه‌ک‌ سیمایه‌کی ئینسانی‌تر ده‌ناسێنێ‌و زیاتر یارمه‌تی‌و هاوده‌نگی جیهانی به‌ دوادا ده‌بێ.
جگه‌ له‌ "به‌ره‌" زۆر خاڵی‌تر هه‌ن که‌ هه‌موو کورده‌واری‌و هێزه‌کان له ‌به‌رامبه‌ریدا به‌رپرسن: نه‌بوونی ئازادی، کێشه‌ی زیندانیانی سیاسیی‌و  ئێعدام، کێشه‌ی ژنان، گرفتی ماده‌ سرکه‌ره‌کان که‌ ستروکتوری‌ کۆمه‌ڵگای له‌ ناو بردووه‌، هه‌ژاری‌و نه‌داری، زیاد بوونی نه‌خۆشییه‌کانی ده‌رونی له‌ ماوه‌ی ئه‌و سی ساڵه‌ که‌ ڕژیمی ئیسلامی له‌ سه‌ر کار بووه‌و زۆر گرفتی‌ دیکه‌، ئێمه‌ نابێ ڕاوه‌ستین تا ده‌ستمان به‌ شتێک ده‌گا تا کار بۆ ئه‌وانه‌ بکه‌ین به‌ڵکو ده‌بێ له‌ ئێستاوه‌ به‌ردی بناخه‌ داڕێژین.‌ ئه‌وانه‌ هه‌موو بۆ ئه‌وه‌ ده‌بن که‌  هێزه‌کان له‌ سه‌ر پلاتفۆرمێک یان چه‌ندین به‌رنامه‌ ڕێککه‌ون. زۆر وڵات پێش گه‌یشتن به‌ سه‌روه‌ری، له‌ باری کولتووری‌و کۆمه‌ڵایه‌تییه‌وه‌ به‌ردی بناخه‌ی زۆر شتیان داناوه‌و ئه‌و کارانه‌ش زۆر جار له‌ سه‌ر شانی  ڕۆشنبیران‌و هێزه‌کان بووه‌.

٧.پاش چوونەوە وڵات، بەو کولتورە سیاسییەی ئێستا لە نێو رێکخراوە کوردییە بەرهەڵستکارەکانی کۆماری ئیسلامیدا لە ئارا دایە، چەندە مەترسی شەڕی نێوخۆیی بە شێلگیر دەزانن؟
هیوادارم ئه‌زموونه‌کانی کورد، ئه‌زموونی ‌وڵاتانی‌تر وه‌ک ئافریقای باشوورو هه‌ر وه‌ها هه‌وڵدان بۆ چاره‌سه‌ر کردنی گرفته‌کانی جیهانی له‌ ڕێگای دیالۆگ‌و "توافق"و هه‌روه‌ها کاریگه‌ری ماس‌مێدیاو کولتوره‌ جیاوازه‌کانی جیهان له‌سه‌ر یه‌کترین، ڕێگای بۆ ئه‌وه‌ خۆش کردبێ که‌ کورد تووشی شه‌ڕی ناوخۆیی نه‌بێته‌وه‌. به‌ڵام به‌ داخه‌وه هه‌میشه‌ ئه‌و هێزه‌ "بالقوه‌"یه‌ که‌ بتوانێ بچێته‌ ناو سه‌نگه‌رو به‌رامبه‌ر بکوژێ، هه‌یه‌‌. هۆیه‌کانی ئه‌مه‌ش زۆرن. کۆمه‌ڵگایه‌ک که‌ له‌ ژێر ده‌ستی دیکتاتۆری‌دا بووه‌، نه‌بوونی دیالۆگ‌و تۆلێرانس له‌ ناو کۆمه‌ڵگاداو غایب‌ بوونی له‌ ژیانی سیاسیی ئێمه‌دا، زه‌مینه‌ بۆ تێکهه‌ڵچوون زۆر زیاتر ده‌کا. دیاره‌ ئه‌گه‌ر له‌و کاته‌شدا هێزه‌کان چه‌کدار بن،‌ خۆیان به‌ ساحه‌بی هه‌موو شتێک ده‌بینن. به‌ داخه‌وه‌ "مێکانیزمی رووحی چه‌ک"، هه‌میشه‌ شه‌ڕی له‌ ناو خۆیدا حه‌شار داوه‌و له‌ وڵاتانی دواکه‌وتوودا زۆر به‌ هاسانی هێزه‌کان بۆ ڕادانی یه‌کترو ده‌ست‌ به‌سه‌ردا گرتنی هه‌موو کۆمه‌ڵگا چه‌ک به‌کار ده‌هێنن. ئه‌وه‌ له‌ کاتێک دایه‌ که‌ له‌ وڵاتێکی دێمۆکراتدا حیزبه‌کان ساحێبی هه‌موو شتێک نین‌و ته‌نیا بۆ ماوه‌یه‌ک له‌ لایه‌ن خه‌ڵک هه‌ڵده‌بژێردرێن تا وڵات ئیداره‌ بکه‌ن. هیوادارم له‌ هه‌موو ئه‌زموونه‌کان چ باش‌و چ خه‌راپ که‌ڵک وه‌رگرین: ئه‌زموونه‌کانی ئه‌و سی ساڵه‌ که‌ چۆن ڕژێم هه‌ر ده‌نگێکی خه‌فه‌ کردو ئه‌زموونه‌کانی باشی وڵاتانێکی وه‌ک چکوسلواکی که‌ به‌ دیالۆگ کێشه‌کانیان چاره‌سه‌ر کرد. ئه‌زموونه‌کانی خۆمان که‌ له‌ سایه‌ی چه‌ک‌و نه‌بوونی تۆلێرانس له ناو گۆمه‌ڵگا تووشی شه‌ڕ بووین، ده‌بێ وامان‌ لێ‌ بکا که‌ بیر بکه‌ینه‌وه‌و بۆ چاره‌سه‌ر کردنی کێشه‌کان له‌ ڕێگای گفت‌وگۆو ته‌حه‌مولی به‌امبه‌رو دیتنی حه‌قی "ئه‌وی‌تر" هه‌نگاو بنێن.

8. بۆ ئەوەی شەڕی نێوخۆیی دروست نەبێ ده‌بێ چ پرۆژەیەک بۆ داهاتوو له‌ ئارادا بێت؟
ئه‌رکی تاک هه‌میشه‌  له‌ هه‌ر شوێنێک بێ گرینگ بووه‌، هه‌ر بۆیه‌ من به‌ش به‌ حاڵی خۆم  هێندێک پرینسیپم بۆ ژیانی خۆم داناوه‌ که‌ نامهه‌وێ لێیان ده‌رچم. هه‌وڵ کار که‌ کردبێم ئه‌وه‌یه‌ که‌ له‌ هه‌موو ئه‌و ساڵانه‌ که‌ نووسیومه‌ هه‌وڵم داوه‌ حورمه‌تی قه‌ڵه‌می خۆم‌و ئازادی به‌رامبه‌ر بپارێزم. له‌ ڕێگای گفتوگۆ، ڕێگا بدۆزمه‌وه‌و ئه‌و جێگایه‌ که‌ دیومه‌ ناکرێ به‌ جێم هێشتووه‌و بۆ وه‌ده‌ست‌ هێنانی هیچ جۆره‌ کورسییه‌ک نه‌که‌وتوومه‌ته‌ ڕقه‌به‌رکێ‌و شه‌ڕ. ئه‌وه‌ش له‌و بۆچوونه‌ ساده‌یه‌ی من سه‌رچاوه‌ ده‌گرێ که‌ من چالاکی تاکه‌ که‌سی خۆم بۆ وه‌ده‌ست ‌هێنانی ده‌سه‌ڵات نابینم، به‌ڵکو وه‌ک ئه‌رکی خۆم  له‌و پڕۆسه‌یه‌دا بۆ دروست کردنی کۆمه‌ڵگایه‌ک که‌ له‌وێنده‌رێ تاک‌و بیروڕا ئازادو سه‌ربه‌ست‌ بن، ده‌یبینم.
2. هه‌وڵم داوه‌ له‌ هه‌ر کوێ که‌ بووبێم به‌ پێ ویژدان‌و به‌ بێ نان به‌ قه‌رزدان، بیرو ڕای خۆم وتبێ. هه‌میشه‌ هه‌وڵم داوه‌ ئه‌و شتانه‌ که‌ ڕاست‌و حه‌قن، پشتیان بگرم ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر  قسه‌کان له‌ لایه‌ن که‌سانێک بوترێ که‌ من لێیان نزیک نه‌بووبێم. هه‌وڵی من وه‌ک ئینسان گه‌یاندنی په‌یامی دۆستی‌یه‌ نه‌ک چاندنی تۆی دوژمنی.
3. هه‌وڵم داوه‌ بۆ نزیکی حیزبه‌کان‌و نزیک ‌کردنه‌وه‌ی هاوڕێیانی کۆن که‌ ئێستا لێک دوورن کار بکه‌م نه‌ ئه‌وه‌ که‌ له‌ ئاوی شلوێ ماسی بگرم. هه‌وڵم داوه‌ ئه‌ندامانی هێزه‌کان لێک نزیک که‌مه‌وه‌و هه‌میشه‌ ئه‌وه‌ وه‌بیر خۆم‌و ئه‌وی‌تر بێنمه‌وه‌ که‌ سیاسه‌ت به‌ بێ ئه‌خلاق،  سیاسه‌تێکی فاشی‌و هه‌رزه‌ ده‌بێ. ئینسان خۆش‌ ویستن‌و ڕێز بۆ  ئازادی تاک‌و گرووپه‌کان، سه‌ره‌کی‌ترین ئه‌رکی ئینسانه‌‌و دواتر ده‌کرێ له‌و ڕێگایه‌وه‌ بۆ زۆر خاڵی گرینگی‌تر بۆ وێنه‌ بۆ سه‌ربه‌خۆیی کورد کار بکه‌ین.

9. حیزبه‌کانی ئێمه‌ به‌ کرده‌وه‌ چەندە باوەڕیان بە ئازادی هەڵسوڕانی سیاسیی هەیە، پێتان وایه‌ ئامادەن لە داهاتوودا بۆ چارەسەرکردنی گرفت‌و ئاستەنگەکان پەنا بۆ چەک نەبن؟
ڕاسته‌ که‌ کاری حیزب‌و ڕێکخراوه‌کان پێویسته‌ به‌ڵام من ئه‌ندامی هیچ حیزب‌و ته‌نانه‌ت ڕێکخراویه‌کی ژنان نیم. چونکه‌ نامهه‌وێ خۆم له‌ هیچ چوارچێوه‌یه‌ک‌دا ببه‌ستمه‌وه‌ که‌ نه‌توانم سه‌ربه‌خۆیی خۆم ڕاگرم، به‌ داخه‌وه‌ تا ئێستاش ڕێکخراوه‌کان ئازادی ئینسان به‌رته‌سک‌ ده‌که‌ن. که‌وایه‌ دیاره‌ له‌ داهاتووشدا من چه‌کم نابێ‌و باوه‌ڕم به‌ کێشه‌ چاره‌سه‌ر کردن له‌ ڕێگای چه‌کیش نییه‌. وه‌ک ئینسانێکی ساده‌و سه‌ربه‌خۆ ته‌نیا یه‌ک ڕیگام هه‌یه‌و ده‌بێ ئه‌ویش ئه‌وه‌ که‌ کاتێک ویستم ده‌نگ بده‌م، ده‌نگی خۆم بده‌مه‌ ئه‌و هێزه‌ که‌ له‌ چوارچێوه‌ی ئاره‌زوو باوه‌ڕه‌کانی من‌دا بێ. ئه‌گه‌ر تا ئه‌و کات بژیم ئه‌وه‌ سه‌د له‌ سه‌د ده‌نگی خۆم ده‌دمه‌ ئه‌و هێزه‌/ هێزانه‌ که‌  له‌ به‌ره‌ی دیالۆگن‌و په‌نا بۆ چه‌ک نابن. ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر ئه‌و هێزانه‌ لایه‌نگریان که‌م بێ. ڕاستتان ده‌وێ، ئه‌گه‌ر کۆمه‌ڵگاو حیزبه‌کانی ئێمه‌ هه‌ر ئه‌و جۆره‌ کار بکه‌ن که‌ تا ئێستا کردوویانه،‌ من خۆم له‌ باری بیرو هه‌سته‌وه‌ هه‌ر له‌ ئۆپۆزیسێۆن‌دا ده‌بینمه‌وه‌.

10. ئه‌بێ چ بکرێ بۆ ئه‌وه‌ی هەموو لایەنەکان لە سەر ئەوە رێکبکەون کە نابێ هیچ لایەنێک بۆ بڕینەوەی کێشەکانی لەگەڵ لایەنێکی دیکە دەست بۆ چەک بەرێ؟
من هه‌میشه‌ بیرله‌وه‌ ده‌که‌مه‌وه‌ که‌ چۆن ده‌توانم هه‌ست‌و بیری خۆم باشتر بۆ خزمه‌ت کردن به‌کار بێنم‌و هه‌وڵی خۆم هه‌میشه‌ داوه‌. له‌گه‌ڵ هه‌ر که‌س‌و لایه‌نێک قسه‌ بکه‌م باسی لێک‌نزیکبوون‌و نیازی کورد به‌ هاوده‌نگی ده‌که‌م. ‌هه‌ر چه‌ند ڕۆژ پێش ئه‌وه‌ که‌ ئێوه‌ ئه‌و پرسیارانه‌ بنێرن، له‌گه‌ڵ چه‌ند دۆستێک باسی ئه‌وه‌م هێنا گۆر که‌ چه‌ند که‌س داوای "نزیک بوونی هێزه‌کان"  بکه‌ین. تێڕوانینی جۆراوجۆر هه‌بوو که‌ یه‌ک ئه‌وه‌ بوو که‌ ئه‌گه‌ر کارێکی وا بکه‌ین ده‌بێ هێنده‌ پشت‌قایم بێ که‌ هێچ که‌س نه‌توانێ تێکی‌بد و هه‌موو خۆیان به‌ ڕاگرتنی به‌رپرس بزانن. 
لێره‌دا ئه‌رکی "کۆمه‌ڵه‌کان" ‌و "دێمۆکراته‌کان"و هێزه‌کانی ناو وڵات زۆر گرینگ ده‌بێ‌و ئه‌وان ده‌بێ  ئه‌و ئه‌رکه‌ له‌ سه‌ر شانی خۆیان دانانێن که‌ ئه‌و ئاشتییه‌ ڕاگرن. به‌ڵام به‌ داخه‌وه‌ تا ئێستا نزیکی نییه‌و نابیندرێ.
ئه‌گه‌ر ده‌نگی که‌سێکی وه‌ک من دیار نییه‌ به‌و هۆیه‌یه‌ که‌ من تاکێکی سه‌ربه‌خۆی بێ ڕێکخراوم. زۆر که‌س نایهه‌وێ که‌سانی وه‌ک من هه‌ر قسه‌ بکه‌ن.
زۆر جار ئه‌وه‌م پێ وتراوه‌ که‌ من وه‌ک منداڵێکی ساده‌ چاو له‌ گرفته‌کان ده‌که‌م‌و له‌ لای من چاره‌سه‌ره‌کان ئاسانن‌و دونیای سیاسه‌ت ناناسم، ڕاسته‌! من بۆ گه‌یشتنی کورد به‌ ژیانێکی ئینسانی گه‌یشتن به‌ هاوکاری نێوان هێزه‌کان زۆر له‌و منداڵه‌ ساکاره‌ش ئاسانتر ده‌بینم چونکه‌ له‌ ڕستیدا کێشه‌کان زۆر ناحه‌قن‌و ده‌کرا بۆ  گرفتی گرینگتر له‌ ده‌سه‌ڵات‌و کورسی تاکه‌ که‌سی کار بکه‌ین. ده‌نا وه‌رن ئێوه‌ به‌ من بێژن که‌ گرفته‌کان چن جگه‌ له‌ کێشه‌ی تاکه‌کان له‌ سه‌ر کورسی. نامهه‌وێ بڵێم کێشه‌ی‌تر نییه‌ به‌ڵام ئه‌وه‌ سه‌ره‌کی‌ترین کێشه‌یه‌.  لێره‌وه‌ هیچ پێوه‌ندیه‌ک له‌گه‌ڵ خۆمو ئه‌و که‌سانه‌ نابینم.
له‌ ئاخردا ئه‌وا ده‌ڵێم که‌:
 بۆ من سه‌روه‌ری کوردو به‌خته‌وه‌ری ئینسانی کورد گرینگه‌ نه‌ک کورسی تاکه‌که‌س‌و خۆم. وه‌ک کوردێک ئاواتمه‌ ئه‌وه‌نده‌ ژینه‌ که‌ ماومه‌ له‌ کوردستان کارو خزمه‌ت بکه‌م‌و به‌وه‌ که‌ هه‌مه‌ ڕازیم. ئاره‌زومه‌ که‌ تاک‌و گرووپه‌کان مافی ئازادی ده‌ربڕینیان هه‌بێ‌و به‌ خاتری بیری جیاوازو ڕه‌خنه‌ که‌س نه‌کوژرێت، ئازادی بیروڕاو دیالۆگ وه‌ک ئاوو هه‌وا بۆ کورد پێویسته‌. کورد له‌ ناو چه‌ند وڵاتداو له‌ناو خۆدا پرش‌وبڵاوو داگیر کراوه‌. ئه‌گه‌ر خودی کورد له‌ ناو خۆدا ته‌باو هاوده‌نگ نه‌بێ ئه‌وه‌ زۆر ئاسانکاری بۆ  هێزه‌ داگیرکه‌ره‌کان ده‌کاو کردوویه‌تی. من هه‌میشه‌ یه‌ک شت له‌ بیر ناکه‌م ئه‌ویش ئه‌وه‌یه‌ که‌ ڕه‌نگه‌ ڕێگای گه‌یشتن به‌ سه‌ربه‌خۆی  زۆر دوورو درێژ بێ به‌ڵام تا گه‌یشتن به‌وه‌، ده‌کرێ ئێمه‌  زۆر کار بکه‌ین، خۆمان وه‌ک گه‌ل ڕێک‌ بخه‌ین، ستروکتووره‌کان داڕێژین، دام‌وده‌زگاکانی کولتوری‌و کۆمه‌ڵایه‌تی ساز که‌ین‌و هێزه‌کانمان به‌ ڕووحی نه‌ته‌وه‌یی په‌رورده‌ بکه‌ین. ئه‌و بیره‌ هه‌رگیز نابێ تێکه‌ڵاوی بیری ڕه‌گه‌زپه‌رستی‌و دیکتاتۆری بێ. بۆ ئه‌وه‌ش ته‌نیا یه‌ک ئه‌سڵ هه‌یه‌، ئینسانه‌کان مافی وه‌ک یه‌کیان هه‌یه‌، ده‌بێ بتوانن له‌ ڕیگای دیالۆگ هاوکاری بکه‌ن‌و ده‌بێ له‌ ئه‌زموونی وڵاتانی پێشکه‌وتوو ده‌رس وه‌رگرین. ئه‌وانیش له‌ هه‌وه‌ڵه‌وه‌ دێمۆکرات نه‌بوون، له‌ پڕۆسه‌دا فێر بوون. ئه‌گه‌ر ئه‌وان توانیویانه‌ ئێمه‌ش ده‌توانین‌و له‌وان که‌متر نین. کولتووری ئێمه‌ ئێستاش زۆر خاڵی تێدایه‌ که‌ بکرێ شانازی پێوه‌ بکه‌ین‌و هاوکاری بکه‌ین. دیسان ده‌ڵێمه‌وه‌ که‌ من کوردستانێکم ناوێ که‌ تێیدا دیکتاتۆری ده‌ستی باڵای هه‌بێ‌و مافی ئینسان‌و دادپه‌روه‌ری له‌وێ وه‌پشت گوێ بخرێت. هه‌ر بۆیه‌ هه‌موو هه‌وڵه‌کانم به‌ پێ ئه‌و پرینسیپانه‌ بووه‌.
ئه‌وانه‌ پرنسیپ‌گه‌لێکن که‌ ئه‌گه‌ر تاک‌و هێزه‌کان هه‌موو ڕۆژێک وه‌به‌رچاوی بگرن، ڕه‌نگه‌ له‌ شه‌ڕی خۆ کوژی‌و کورد کوژی دوورمان‌ کاته‌وه‌و ڕێگا بۆ دیالۆگ‌و هاوکاری هه‌موار بێ.
ستۆکهۆڵم
10.10.2010

زۆر به‌ کورتی له‌ باره‌ی رێزدار شه‌هلا ده‌باغی:
زستانی ساڵی 1342ی هه‌تاوی له‌ شاری مه‌هاباد له‌ دایک بووه‌و به‌هاری 1361 هه‌ر ‌دوای وه‌رگرتنی دیپڵۆم ناچار به‌ ته‌رکی زێدو نیشتمان بوه‌. تا ساڵی 1990 له‌ شاخه‌کانی باشور ماوه‌ته‌وه‌و دواتر بۆ ماوه‌ی دوو ساڵ له‌ شاری کابۆل پێته‌ختی وڵاتی ئه‌فغانستان ژیاوه‌و له‌ ڕێگای ڕێکخراوی نه‌ته‌وه‌ یه‌کگرتووه‌کان وه‌ک په‌نابه‌ری سیاسیی هاتۆته‌ سوئێد. خوێندنی ته‌واو کردووه‌و ئێستا وه‌ک یارمه‌تیده‌ری کۆمه‌ڵایه‌تی کار ده‌کات.
له‌ ته‌مه‌نی 16- 17ساڵی‌دا، له‌ ڕێگای خوێندنه‌وه‌ی شێعره‌کانی شاعیری نه‌ته‌وه‌یی ماموستا هێمن، فێری نووسین‌و خوێندنه‌وه‌ی زمانی کوردی بوه‌، زۆر نووسراوه‌ی ده‌ورانی جه‌وانی لێ‌ وون بووه‌ یان له‌ شاخ چوونه ژێر گڵ. له‌ سوئێد له‌ دوای ساڵی 2003 ده‌ستی به‌ بڵاوکردنه‌وه‌ی نووسینه‌کانی له‌ ناو سایته‌کان، گۆڤاره‌کان‌و ڕۆژنامه‌کانی کوردی له‌ ده‌ره‌وه‌و له‌ ناو وڵات کردووه.
نووسین ته‌نیا کارێکه‌ که‌ ئارامی پێده‌داو تێدا ته‌واو خۆی ده‌بینێته‌وه‌. ئه‌گه‌ر له‌ ژیاندا بمێنێ پێی خۆشه‌ ته‌نیا بۆ نووسین بژی. هه‌وڵی داوه‌ هه‌میشه‌ حورمه‌تی قه‌ڵه‌م بپارێزێ‌و هیوا خوازه‌ که‌ حه‌ق‌و مافی هیچ ئینسانێک له‌ ژێر پێ نه‌نێت...