Archive

Friday, August 31, 2007

به یادی دوکتۆر قاسملوو گه‌وره پیاوی رۆژه سه‌خته‌کان

به یادی دوکتۆر قاسملوو گه‌وره پیاوی ڕۆژه سه‌خته‌کان

15 ساڵ چه‌ند قورس تێده‌په‌ڕێ‌و تاقه‌تی مرۆڤ‌و خۆڕاگری وی بۆ راوه‌ستان له ئاست دژوارییه‌کان‌داو مانه‌وه‌ی بۆ له بیر نه‌کردنی تاڵی‌یه‌کان چه‌ن قورس‌و قایمه.

ڕه‌نگه ئه‌مه هه‌نگاوێک بێ بۆ پاشه‌وه که مرۆڤ له بازنه‌ی ئه‌ندێشه‌کانی خۆی‌دا پاش 15 ساڵیش هه‌ر چاوه‌ڕوانی گه‌ڕانه‌وه‌ی ئازیز بکاو له‌گه‌ڵ تروسکه‌ی به‌یانییه‌ک قیت‌وقنج هه‌ڵسێته سه‌ر پێ‌و به ئارامی‌و له‌سه‌ر خۆ بڵێ: ئه‌م کاته‌ت باش.

وا بیر ده‌که‌مه‌وه که ڕاوستان رێک له‌م خاڵه‌وه ده‌ست پێ ده‌کاو گه‌لێک جاریش له‌م ڕاوه‌ستانه‌دا ڕابردوویه‌ک له دایک ده‌بێته‌وه که ئێمه‌ له ترسی له ده‌ست دانی، دایم دووپاتی ده‌که‌ینه‌وه‌و له‌م سۆنگه‌وه بۆ چوارده‌وری خۆمان ده‌ڕوانین‌و ڕه‌نگه لێره‌دا ئیدی خه‌ونه‌کانیش هه‌ر به‌گومانه‌وه له دایک بن.

گومانێک هه‌رگێز ناهێڵێ ئێمه له ناخی خۆمان‌دا ئۆقره بگرین‌و ئاسوده بین. گومان لای نه‌ته‌وه‌ی مه ئه‌ونه ده‌مه‌ زه‌رد کراوه‌ته‌وه که بلیمه‌ته‌کانیشمان هیندێک جار ناتوانن له گومان خۆ ببوێرن.

ده‌کرێ گومان له پانتایی خۆی‌دا جه‌وهه‌ری گۆڕان بێ، گۆڕانێک که قه‌ڵایه‌ک له قه‌تیس مانه‌وه‌ به‌ره‌و جوڵه سازبدا وه‌ک ئه‌وه‌ مه‌له‌وانه‌ی که خۆی له گۆلێکی ئارام داوێ‌و ده‌یشڵه‌ژێنێ‌‌و گیان به‌به‌ر بوونی ون‌ بووی گۆل‌دا ده‌کاو واقیعێک ده‌خولقێنێ که به‌رهه‌می گومانه.

ده‌کرێ به ئاراسته‌یه‌کی دیکه‌دا بڵێین مه‌له‌وان بوونی ڕاسته‌قینه‌ی خۆی له شڵه‌ژانی گۆل‌دا ده‌بینێته‌وه‌و به‌ده‌م شه‌پۆله‌کان‌و شڵپ‌وهۆڕه‌کانه‌وه هه‌ست به واقیعی بوونی خۆی ده‌کا.

سه‌یره زۆر جار مه‌له‌وانه‌کان بۆ ئه‌وه‌ی گیان به‌به‌ر شه‌پۆله‌کان‌دا بکه‌نه‌وه چه‌ن ساکار ده‌بنه قوربانی گومان‌و چه‌ن ساده له بوونێکی واقعییه‌وه ئارام ئارام ده‌چنه ناخی بێده‌نگی‌یه‌کی کوشه‌نده که بۆ ئێمه ته‌نها چاوه‌ڕوانی به‌رهه‌م دێنێته‌وه.

چاوه‌ڕوانی گۆڕانی زه‌مه‌ن‌و گۆڕانی ته‌عبیرێکی نوێ بۆ خه‌ونه‌کان‌و ده‌رباز بوون له قۆناغێکه‌وه بۆ قۆناغێکی دیکه. ئه‌مه‌ مه‌ترسی‌یه‌کی کوشه‌نده‌یه که ئاوڕ له وزه‌و تواناکانی خۆمان نه‌ده‌ینه‌وه‌و به‌رده‌وام خۆمان له سه‌ر پرۆسه‌ی چاوه‌ڕوانی بهێڵێنه‌وه.

دوکتۆر قاسملوو 15 ساڵ به‌ر له ئێستا، خاک، نیشتمان، نه‌ته‌وه، مرۆڤ‌و خۆشه‌ویستی‌و ته‌نانه‌ت تیرۆریزم‌و توند‌وتیژی‌و زۆر چه‌مک‌و بابه‌ت گه‌لی دیکه‌ی بۆمه پێناسه کرد.

هه‌نگاوه‌کانی قاسملوو که بۆ ژووری دیالۆگ هاویشتنی، جیا له‌‌وه‌‌ی باوه‌ڕ به‌خۆبوونێکی قووڵ‌و شوێندانه‌ر له ناخی ئه‌ودا به ئێمه نیشان ده‌دا، له هه‌‌مان حاڵ‌دا ده‌مانهێنێته سه‌ر ئه‌و ڕاستییه‌ی که قاسملوو هه‌رگیز له ده‌روازه‌ی گومانه‌وه بۆ دیالۆگ هه‌نگاوی نه‌نا ئه‌و له لایه‌ک باوه‌ڕی به گۆڕان هه‌یه‌و ده‌خوازێ بۆ گۆڕان هه‌نگاو بنێ‌و له هه‌نگاوه‌کانیشی‌دا مرۆڤ وه‌کوو بونه‌وه‌رێک هه‌میشه لای پیرۆز بووه.

ئه‌مه ئه‌وه ناگه‌یه‌نێ که قاسملوو له دڵ ره‌شی هێزی به‌رامبه‌ر تێنه‌گه‌یشتووه. به‌ڵکوو خوێندنه‌وه‌یه‌کی لۆژیکی ئه‌وه ده‌رده‌خا که قاسملوو له‌و باوه‌ڕه‌وه که ده‌کارێ گۆڕانێک به‌ره‌و باشتربوون بخولقێنێ خزایه نێو ژووره بێده‌نگه‌‌کانی دیالۆگه‌وه.

ئه‌مه به هیچ جۆر نابێ ئه‌و گومانه‌مان لا دروست بکا که قاسملوو به هه‌ڵه‌دا چوو، قاسملوو به‌م هه‌نگاوه دوو باوه‌ڕی گرینگی بۆ جێهێشتین.

یه‌که‌م: بۆ ئه‌وه‌ی گومانه‌کان له زه‌مه‌نی خه‌ونه‌وه بۆ دونیای واقیع بگوازینه‌وه ده‌بێ پرۆسه‌ی چاوه‌ڕوانی وه‌لانێین‌و به‌رده‌وام ئه‌و باوه‌ڕ‌ه‌مان تێدا دروست بێ که بۆ گۆڕان هه‌نگاونان پێویسته، هه‌نگاوێک که له‌سه‌ر بنه‌مای پیرۆزی مرۆڤ بۆ پێشه‌وه بهاوێژرێ.

خاڵێکی دیکه که قاسملوو بۆمانی کردۆته کولتوور ئه‌وه‌یه که ئێمه ده‌توانین له‌سه‌ر لایه‌نی به‌رانبه‌ری خۆمان شوێن دابنێین‌و وه‌کوو پێویست گۆڕانکاری تێدا دروست بکه‌ین. به‌ڵام ده‌بێ بۆ سازدانی ئه‌م پرۆسه‌یه ئارام، هێدی‌و له‌‌سه‌ر خۆبین‌و مرۆڤه‌کان له ده‌ره‌وه‌ی نه‌ریتی که‌ره‌سته ببینیین، ئه‌وانه‌ی هاتن‌و قاسملوویان داییه به‌ر رێژنه‌ی گولله‌و کاک عه‌بدوللا شیان له‌گه‌ڵ وی‌دا له ئێمه ئه‌ستاندند مرۆڤ به مانایی ڕاسته‌قینه‌ی خۆیان نه‌بوون، ئه‌وان که‌ره‌سته بوون ئه‌م که‌ره‌ستانه ڕه‌نگه خه‌میش دایان گرێ‌و تووڕه‌ش بن‌و به‌گژێ خۆیان‌دا بچنه‌وه، که‌واته ئاسای‌یه‌ بڵیین ئه‌وانیش به ئاراسته‌یه‌کی جیاوازدا قوربانین، قوربانی سیسته‌م‌و ئایدولۆژی‌‌یه‌کن که ده‌یان هه‌و‌ێ یه‌ک ڕه‌نگ‌و یه‌ک بۆن‌و یه‌ک پێناسه به مرۆڤه‌کان ببه‌خشن له حاڵیک‌دا قوربانیانی ئێمه‌و ئێمه‌ی هه‌ڵگری باوه‌ڕه‌کانیان پێداگرین که ده‌کرێ له‌سه‌ر بنه‌مای لێک نه‌چوونه‌‌کانیش پێکه‌وه ئارامی بخولقێنین.

15 ساڵ تێده‌په‌ڕێ‌و ئێمه به خوێندنه‌وه‌ی هه‌ر رۆژه‌ی مامۆستاو ڕێبه‌ری به‌توانامان قووڵتر تێده‌گه‌ین که مرۆڤ پیرۆزه‌و هه‌موو باوه‌ڕو که‌ره‌سته‌و ئایدۆلۆژیایه‌ک ده‌بێ له خزمه‌تی ئینسان‌و بۆ ئینسان بێ.

ئێمه ناخوازین به خوێن گۆڕان پێک بێنیین. ئێمه بیر له خۆشه‌ویستی ده‌که‌ینه‌وه‌و هه‌ر له‌م ڕه‌هه‌نده‌ش‌دا ده‌توانیین بوونی خۆمان وه‌کوو واقیعێک هه‌ست پێبکه‌ین.

با له بیرمان نه‌چێت ئه‌گه‌ر قاسملوو له زه‌مه‌نێکی ئاڵۆزدا بۆ دیالۆگ هه‌نگاوی نا ئامانجی سه‌ره‌کی ئه‌وه بوو که نه‌گه‌ینه دۆخی چاوه‌ڕوانی‌و له خه‌یاڵی ڕێژنه‌ بارانی ڕه‌حمه‌ت‌دا بۆی بنویین...

تێبینی:

ئه‌ وتاره یه‌که‌م‌ جار له هاوینی 2004دا له گۆڤاری "لاوان"دا بڵاوکراوه‌ته‌وه‌.

Tuesday, August 28, 2007

هه‌موو رێگاکان

ئه‌م رۆژانه پتر له رۆژانی ڕابردوو دڵته‌نگ ده‌بم. ئه‌م رۆژانه به‌ڵام قه‌ت هیوا بڕاو نابم. من به هیواوو هیوادارییه‌وه ده‌ژیم.

هیوا به باشتر بوون‌و له‌وه‌ش مه‌زنترو گرینگتر هه‌وڵدان بۆ باشتر کردن ئه‌رکی هه‌میشه‌یی ئێمه‌یه‌.زۆر جاران گله‌یم لێ ده‌که‌یت بۆ نامه‌ت بۆ نانێرم‌و دیارم نییه؟ بۆ حاڵ‌و ئه‌حواڵت ناپرسم‌و له لێت بی ئاگام...

عه‌زیزی خه‌ونه‌کانی من، من له‌گه‌ڵ بارینی هه‌ر بارانێک، له‌‌گه‌ڵ پیاسه‌ی هه‌ر ئێواره‌یه‌کی ئه‌م وڵاته که قورسایی خه‌مه‌کانی من تێیدا جێنابێته‌وه، له‌گه‌ڵ بۆن کردنی هه‌ر بۆن‌و دیتنی هه‌ر دیمه‌نێکی ڕازاوه‌ تۆ له‌گه‌ڵمیت‌‌و ده‌تبینم‌و ده‌تبیستم...

هه‌زاران ئاواتم پێکه‌وه ناووه، هه‌زاران‌و بگره زۆر پتریش رێگا تاقی ده‌که‌مه‌وه که ئێواره‌یه‌ک له نه‌کاو له پشته‌وه باوشت گرم‌و تێر بۆنت که‌م، هێنده به خۆمه‌وه هه‌ڵتگلۆفم‌و وه‌ها ڕاتمووسم که بتخوسێنم.

عه‌زیزی، عه‌زیزی من، له هه‌موو ساته‌کانی ژیانی من‌دا ئاماده‌یت‌، له شادی، غه‌م، بزه‌و دڵته‌نگیه‌کانم‌دا. وجودم گرێدراوی تۆو هه‌ستم ئاوێته‌ی رۆحی پاک‌و ئاشقته.

کاتێک ته‌نیایی داگیرم ده‌کات، کاتێک هیچ شتێک جیا له بیره‌وه‌ری شک نابه‌م، دڵم زۆرتر ده‌گێرێت، هێنده که بۆغزی گریانێکی به ژان سه‌رتاپای وجوودم داگیر ده‌کات.

حه‌زم ده‌کرد ئێستا لامبای، له ته‌نیشتم ڕاوه‌ستابای تاکوو شانه پڕ له مێره‌بانی‌یه‌کانت بکه‌مه‌ په‌ناگای متمانه پێکراوی غه‌مه‌کانم، یان به‌رانبه‌رم ڕاوستابایت‌و من هه‌ستم به بوونی قه‌ڵاو کێوێکی گه‌وره له وره‌و ئیمان کردبا که هه‌میشه له تاڵترین دۆخه‌کاندا به پشتمه‌وه‌یه‌و ته‌سلیمی تاریکی‌و بێ چاره‌نووسیم ناکات...

عه‌زیزم، هه‌موو وجودم داوات ده‌کات.

راستی ئه‌زانیت که خۆشم ئه‌وێیت، تێده‌گه‌یت که من بۆ گه‌یشتن بۆ تۆ، بۆ لادانی پرچه‌کانت، بۆ ره‌نگکردنی نینۆکه‌کانت، بۆ له ئامێز گرتن‌و تێئاڵانت‌و تێئاڵانمان، بۆ "باران"و بارین به‌سه‌رتا هه‌موو رێگاکان ده‌گرمه‌به‌ر، هه‌موو زه‌ریاکان تێپه‌ر ده‌که‌م‌و زۆر سنووران ده‌نێمه پشت سه‌ر. ده‌زانیت، یان زانیووته؟

نازانم ئێستا له کوێیت‌و سه‌رقاڵی چێت، نازانم غه‌می کام ئێواره‌ی سه‌فه‌رت به شانه‌ نه‌رم‌و په‌مه‌یه‌کانت هه‌ڵگرتووه، تێناگه‌م‌و بێئاگام که چ بۆن‌و سوراوێکت له جانتا بچوکه شینه‌که‌ت‌دا هه‌ڵگرتووه؟! نازانم بۆ کێ خۆت جوان‌و نه‌شمیلانه ده‌که‌یت‌و له‌نجه‌ولاری خانمانه‌ت‌ له کامێرای کام چاودا ده‌گیرسێته‌وه؟ له‌وانه‌یه پیاوێک که قه‌‌ت ئاشق نه‌بێت؟ نازانم...

نازانم چه‌نده باڵات کردووه، نازانم که سه‌رماته له چ باوشێکدا گرمۆڵه ده‌بیت، نازانم که دڵته‌نگیت له‌‌گه‌ڵ کێ قسه ده‌که‌یت، نازانم که ده‌رۆیت بۆ سه‌فه‌ر کام جلوبه‌رگ ده‌پۆشی، نازانم که ژانه‌سه‌ر ده‌گریت کێ شان‌و ملت بۆ ده‌شێلێ. هه‌موو ئه‌مانه ئه‌بنه غه‌م‌و زۆرتر من خۆم ده‌خۆمه‌وه، ئه‌ونده که پڕ ده‌بم له تۆ، له یاده‌کانت، له ئازایه‌تیت، له نه‌ریت شکێنی‌و سنوور به‌زاندنت.
من تاکوو کۆتایی خۆداکان چاوه‌رێت ده‌مێنمه‌وه، ده‌رکه‌وه‌و به‌سه‌ر جه‌سته‌ی ماندوم‌دا ببارێ...

ده‌رکه‌وه‌و بمبینه‌وه، بمبینه‌وه‌و به ماچ کردن‌و له ئامێز گرتنم بۆ هه‌میشه داگیرم که.

Tuesday, August 21, 2007

کۆتایی سه‌فه‌ر

هه‌میشه که سه‌فه‌ر ده‌که‌م دڵم زۆر ده‌گیرێ، دڵه ڕاوکه دامده‌گرێ‌و به‌رده‌وام نیگه‌ران‌و په‌شۆکاوم. تاکوو ئێستا له سه‌فه‌ردا جیا له‌وه‌ی که ئه‌زموونه‌کانم چڕتر بوونه‌وه شتێکی دیکه‌‌ی ئه‌وتۆ سوراغ ناکه‌م که ببێته هۆی ساز بوونی ئه‌م هه‌موو دڵه ڕاوکێییه له سه‌روبه‌ندی سه‌فه‌رو خۆ ئاماده کردن بۆ سه‌فه‌ر کردن.

نازانم، له‌وانه‌یه پێچانه‌وه‌ی شت‌ومه‌کی سه‌فه‌ر به ته‌نیا خۆش نه‌بێت. له‌وانه‌یه نیگه‌رانی ئه‌وه‌ی که له رێگای نزیک یان دوورو درێژی سه‌فه‌ردا نه‌بوونی شانێک که به ئاسووده‌یی‌و مه‌تمانه‌وه سه‌ری بنێیته‌سه‌ر ئازار ده‌روو خه‌م هێنه‌ر بێت.

ره‌نگه هه‌ست کردن به‌وه‌ی ئه‌و که‌سه‌ی ده‌تهه‌وێت‌ له ته‌نیشتت دانیشێت‌‌و هه‌رچی کوڵی دڵه بۆی هه‌ڵرێژێت، باسی بۆ بکه‌یت‌و باست بۆ بکات، پێکه‌وه پێبکه‌نن‌و له کاتێکدا خه‌ونوچکه ده‌مانباته‌وه، باوشمان بۆ یه‌کتر، یان باسک‌و ڕانمان، سه‌رین‌و باڵنجێکی ئارام‌و هێدی به‌خش بێت، نه‌بوونی هه‌موو ئه‌مانه یارمه‌تی ده‌که‌ن به دڵه‌ ڕاوکه‌کانی من له کاتی سه‌فه‌ر کردن‌دا.

به‌ره به‌ره خوو ده‌گرم به‌وه‌‌ی ئیدی به هیوای ئه‌وه نه‌بم له ئێواره‌یه‌کی سه‌فه‌ردا ده‌ستی "باران" بگرم. ده‌ستی تۆ‌و هه‌رچی جوانی‌یه‌ بیگرم‌و له هیچ نه‌ترسم. پێکه‌وه بڕۆین به‌ره‌و شوێنێک که‌س نه‌ناسین‌، که‌س نه‌مان ناسێ، ماڵیک له خۆشه‌ویستی پێک بێنین، حه‌وشه‌یه‌کی بچووکی پڕ له گوڵ، چوارچێوه‌ی په‌نجه‌ره‌کانی ره‌نگی ئاوی بێت، وه‌کوو ره‌نگی هیواکانی من؟!

لێدوانه‌کانت، په‌یامه‌کانت، ته‌له‌فوون‌و هه‌موو ئه‌و وشه‌و وشه‌گه‌له‌ی ئاڕاسته‌م ده‌که‌یت، ده‌متاسێنن، ماتم ده‌که‌ن، سڕم ده‌که‌ن وه‌کوو ته‌زووی سه‌رمای ئێواره‌یه‌کی دره‌نگانی کۆتایی وه‌رزی پائیز.

چ دڵتانگانه‌یه کاتێک هه‌موو دیاریه‌کانی سه‌فه‌‌ر، له جانتاکه‌‌ت‌دا بمێنه‌وه.