Archive

Tuesday, January 27, 2009

نامه‌ی دوازده‌هه‌م.

من دڵته‌نگم وه‌کوو له‌یلایه‌ک!
سه‌ره‌تای ساڵی 2008 چووم بۆ سوئێد، ناچار بووم له‌به‌ر خراپی که‌ش‌و هه‌وا به‌ بلژیک‌دا بگه‌رێمه‌وه بۆ پاریس‌. دوایه‌ 2 جاری دیکه‌ چوومه‌وه‌، ده‌نگم که‌سی دانه‌چڵه‌کاند، بوونم بۆ که‌س گرینگ نه‌بوو. سێ جار سه‌رم له‌ نوروێژ هه‌ڵێنا. جارێک ڕووم له‌ کانادا کرد، پاش ماوه‌یه‌کی زۆر دابڕان، چه‌ند که‌سم دیته‌وه‌و پێکه‌وه‌ شه‌رابمان نۆشی، دوو جار ئامریکام به‌سه‌ر کرده‌وه‌ هه‌ر جارێک ئه‌زمونێکی جیاواز بوو.
ئیدی بڕیارم‌دا بارگه‌وبنه‌ بۆ ئه‌وه‌ێ بگوازمه‌وه‌و هه‌وڵ بده‌م ئۆقره‌ بگرم، کچێکم ببێ له‌ ڕه‌نگی هه‌تاوو بۆنی باران؟!
جارێک چوومه‌ بریتانیا بۆ ئه‌وه‌ی بۆن به‌ پرچی خاوی ژنێکه‌وه‌ بکه‌م، که‌چی ته‌نیا پێکه‌وه‌ هه‌نارمان خوارد؟!
له‌م سه‌فه‌رانه‌دا جانتاکه‌م وه‌کوو خاوه‌نه‌که‌ی ماندوو بوو له‌ سه‌فه‌ری دوورو درێژ، ماندوو بوو له‌وه‌ی که‌س چاوه‌ڕوانی کرانه‌وه‌ی ناکات...

حه‌زم ده‌کرد ئێستا له‌ باوشی که‌سێکدا بگریم، یان شوشه‌ی غه‌مه‌کانی بشکێنم، به‌ڵام وه‌کوو هه‌میشه‌ لێره‌ نیه‌، دڵته‌نگیم...

دڵته‌نگی داگیری کردووم. خه‌و له‌ چاوه‌کانم زڕاوه‌، هه‌رچی خۆم له‌ نێو جێگاکه‌م‌دا دێنم‌و ده‌به‌م، که‌ڵکی نیه‌. ناچار له‌شی رووت‌و قووتم له‌ نێو جێگاکه‌ دێنمه‌ ده‌رو کامپیوتێره‌که‌م داده‌گیرسێنم تاکوو دواین نامه‌ بنووسم.
ئه‌مه‌ نوێتریین نامه‌یه ده‌ینووسم‌و بێ‌ ئه‌وه‌ی پۆستی بکه‌م به‌ڕێی ده‌که‌م.
ئازیزێک جارێکیان وتی: "سه‌رتا نامه‌ بۆ که‌م کردنه‌وه‌ی دووری داهات".

نازانم که‌نگێ وه‌کوو جاری جاران سه‌رم ده‌په‌رژێ له‌سه‌ر سه‌هۆڵ نامه‌یه‌ک بنووسم‌، به‌ر له‌وه‌ی ژیان‌ به‌ خۆشی‌و ناخۆشییه‌کانییه‌وه‌ له‌ ئامێز بگرم، زۆربه‌ی شه‌وه‌کانی وه‌رزی سه‌غڵه‌ت‌و سه‌رما ئه‌و کاته‌ی ئاسمان ڕووناک‌و کزه‌ی سه‌رمایه‌کی ساردوسڕ هه‌نگاوه‌کانی مرۆڤی خێراتر ده‌کرد بۆ ئه‌وه‌ی له‌ باوشێکدا بگیرسێته‌وه‌، یان له‌ ته‌نیشت گه‌رمایه‌ک دامرکێ، له‌سه‌ر سه‌هۆڵبه‌ندانی به‌رده‌م ماڵه‌که‌ی خۆمان له‌ لێڕه‌وارێکی دوور له‌ ئاوه‌دانی چه‌ند په‌یڤی سارێژ له‌ خۆشه‌ویستیم بۆ دڵداره‌که‌م ده‌نووسی، هه‌ر بۆیه‌ به‌ پێچه‌وانه‌ی هه‌موو خه‌ڵک له‌ وه‌رزی تۆف‌وسه‌رمادا، زۆر جاران ئاواتم ئه‌وه‌ بوو هه‌تاو هه‌رچی دره‌نگتر ده‌رکه‌وێ، ئاخر حه‌زم ده‌کرد ئه‌وینداره‌که‌م ببینێت ته‌نانه‌ت له‌سه‌ر سه‌هۆل بۆم نووسیه‌وه‌ خۆشم ده‌وێت. ئه‌زانم ئه‌و یان پێده‌که‌نی، یان ده‌یوت:" چه‌ند سه‌یریت...".

ئه‌و خۆی هه‌تاوێکی به‌ تین‌وتاوو بوو. سه‌هۆڵبه‌ندانی ناخی منی ده‌توانه‌وه‌و وه‌جوڵه‌ی ده‌خستم.
یادی ئه‌و ڕۆژانه‌ به‌خێر بۆ ماچی لێوه‌کانی کچێک ئه‌مسه‌روئه‌و سه‌ری وڵاتان ده‌ڕۆیشتم، جارێک له‌سه‌ر رێگای ژوان خه‌ریک بوو سه‌رم به‌ فه‌نا بچێ، دوایه‌ به‌ حاڵیکی خراپ قوتاریم هات...

به‌رده‌وام ئه‌و ڕۆژانه‌ له‌ مندا له‌ دایک ده‌بنه‌وه‌، تێمدا ده‌ژینه‌وه‌. من له‌گه‌ڵ خۆیان ده‌به‌ن.
ته‌نیایی ئه‌م ڕۆژانه‌ فێری ئه‌وه‌م ده‌که‌ن له‌سه‌ر خۆتر هه‌نگاو بنێم، فێرم ده‌که‌ن رێز له‌ خۆم‌و ته‌نیای خۆم بگرم، فێرم ده‌که‌ن قه‌ت باسی که‌س لای که‌س نه‌که‌م، نامه‌ بنووسم‌و گوێ نه‌ده‌مه‌ که‌س، ته‌نانه‌‌ت ئه‌و کاتانه‌ی ئه‌یانه‌وێت به‌ ناوی حه‌یاو نه‌جابه‌ته‌وه‌ بێ ده‌نگ بم‌و زار ببه‌ستم. ته‌نانه‌ت ئه‌و کاتانه‌ی وڵامم ناده‌نه‌وه‌، یان بۆم نانووسن‌‌و ئیدی پێم وایه‌ قیامه‌ت بوونه‌...

ئه‌م ساتانه‌ یانی خۆم، ئیدی چۆن ده‌کرێ که‌سێک له‌ دووری دووره‌وه‌ بۆم بنووسێ(... واز له‌م شتانه‌ بێنم ده‌نا ئه‌م ماڵه‌ وێران ده‌کرێ). ئه‌و داماه‌وه‌ پێی وایه‌ ئاوه‌دانم؟
ناسکتر له‌ ناسکه‌، ته‌نکتر له‌ ناسک حه‌زی ماچی لێوه‌کانی موژده‌یه‌ک داگیری کردووم...

جارێک ژنێک شتێکی سه‌یری بۆ گێڕامه‌وه‌، هه‌موو توکی له‌شم وه‌کوو سیغ ڕاست بوه‌وه‌، ئه‌و وتی: " ... دوو گیان بووم، کاتێ زارۆکه‌که‌م له‌ نێو زگم‌دا ده‌جووڵا، حه‌زم نه‌ده‌کرد هه‌ستم بکه‌م ده‌بمه‌ دایک، ئاخر من له‌ گه‌وره‌ بوون ده‌ترسام، یه‌که‌م جار که‌ دڵۆپێک خوێن له‌ له‌شم به‌ربوه‌وه‌ هه‌موو رۆژگارم ڕه‌ش بوو، که‌س نه‌بوو پێم بڵێ ئه‌مه مانای خۆ ناسینه‌، وای، وای، وای من چه‌نده‌ له‌ مه‌زن بوون ده‌ترسم، هه‌ر بۆیه‌ کاتێ زگم پڕه‌ وا بیر ده‌که‌مه‌وه‌ که‌ ئه‌وه‌ی ده‌جووڵێته‌وه‌ له‌ نێو زگم‌دا به‌رهه‌می گه‌وره‌ بوون‌و به‌ دایک بوونم نیه‌، به‌ڵکوو هه‌مان بووکه‌ شووشه‌ی ده‌ورانی منداڵیمه‌ که‌ منداڵم ده‌کاته‌وه‌، ئه‌و کاتانه‌ی من نه‌ باوه‌ڕم به‌ مردن بوو نه‌ به‌ دوای هۆکاری زیندوو بوون‌دا ده‌گه‌ڕام.، وای که‌ مه‌زن بوون ناخۆشه‌، زۆر خۆشی لێ حه‌رام کردین...".

کاتێ که‌سێکت خۆش ده‌وێ‌، له‌ پڕ نامێنێ، وه‌کوو لێخوڕینی ماشێن وایه‌ له‌ رێگایه‌کی شاخاوی دژوردا به‌ بێ رووناکایی‌و گلۆپ، کاتێ ده‌گه‌یته‌ جێگا، ئیدی نازانی خۆت به‌ قه‌رزداری چی بزانیت. ئیدی مرۆڤ ده‌بێته‌ به‌رد، بێ ده‌نگی خۆی ناشکێنێ. له‌ خۆی‌دا ون ده‌بێ، به‌رده‌وام تاکوو مردن به‌ دوای خۆی‌دا ده‌گه‌ڕێ. به‌ دوای بۆنێک له‌ ناخی‌دا.
کاتێ که‌سێک بۆته‌‌ کانیه‌ک که‌ یادوه‌ریه‌کان له‌گه‌ڵی به‌رده‌وام شۆقی تێدا ده‌داته‌وه‌ به‌ بێ ئه‌وه‌ی ماندووت بکات، هه‌زاران جار ویشکی بکه‌ی هه‌ر ده‌بووژێیته‌وه‌و قوڵت ده‌دا...

چی له‌وه‌ به‌ژانتره‌ هه‌ست بکه‌یت کچێکت ده‌بێ، دایکی ئه‌و دوو گیانه‌، مژدی ده‌کا ، بیزوو ده‌کات، تۆش هه‌نارو هه‌نجیری بۆ دینێ، خاولی ته‌ڕ له‌سه‌ر ته‌وێڵی داده‌نیت‌و به‌ ماچ‌و نه‌رمه‌ شێلان ئارامی ده‌که‌یته‌وه‌، منداڵکه‌ له‌ کۆڵانه‌کانی زه‌ینت‌دا دێت‌و ده‌چێت... ئه‌م برینه‌ به‌ چ سارێژ ده‌بێته‌وه‌ له‌ پڕ بی ئیراده‌یی‌و باوه‌ڕ به‌خۆ نه‌بوون هه‌موو شت تونا ده‌کات...

ئه‌وه‌ی ڕاستی بێ هه‌ر به‌م په‌یڤانه‌ ته‌پ‌وتۆزی دووری داده‌ماڵم، جانتای من له‌سه‌فه‌ری دوورودڕێژ ماندوه‌، هه‌ست ده‌که‌م له‌ دارستانی ئه‌وینی مندا دارێک ناڕوێته‌وه‌، ئیدی شه‌تڵ‌‌و تۆوی دیکه‌ به‌رهه‌م نایه‌ن، پێم وایه‌ هه‌ر بیره‌ ئاوێک لێ بده‌م بێ که‌ڵکه‌و ته‌ڕایی تێدا نابێ.

چه‌ند دژواره‌ بۆم جووت بوون، پێم وایه‌ تێکه‌ڵبوون له‌گه‌ڵ که‌سێکی دیکه‌‌ یانی مۆر کردنی په‌یماننامه‌ی زه‌لاله‌ت، یانی ڕووخان...

هه‌ست ده‌که‌م ورده‌ ورده ئیدی خه‌ریکه‌ سه‌ره ‌داوی ڕه‌وتی ڕووداه‌کانی ژیانم له‌ ده‌ستدا نامێنێ‌، له‌ ده‌ورووبه‌ری خۆم ده‌ڕوانم، که‌مێک ڕاده‌مێنم، دوایه‌ به‌ خۆم ده‌ڵێم، یان له‌ خۆم ده‌پرسم، به‌ڕاستی بۆ ماوه‌یه‌که‌ وه‌دوای ڕووداوه‌کان ده‌که‌وم...

چی ڕووی داوه‌ که‌ ئاوام به‌سه‌ر هاتوه‌، ره‌هه‌که‌ هه‌میشه‌ به‌ گژ شته‌ باوه‌کان‌دا ده‌هاته‌وه‌و ڕووی له‌ زه‌مین‌و زه‌مان وه‌رده‌گێڕا.
ژیان به‌ هه‌موو دژوارییه‌کانه‌وه‌ به‌رده‌وامه‌.
زیندووم‌، سه‌وز، هیوادارو به‌هێز.!

Monday, January 26, 2009

شێعرێک بۆ شه‌هید مه‌نسوور ڕه‌شه‌ هه‌ورامی


دوو شێعر له‌ خاتوو ژیلا حوسێنی

مه‌رگی‌ هه‌تاو
كاتێ‌ گوڵێك هه‌ڵ ئه‌وه‌رێ‌
بولبول ئه‌گری‌،
له‌و كاته‌دا، هه‌تاو ئه‌مرێ‌،
دنیا به‌رگی‌ ره‌ش ئه‌پۆشێ‌.
رووبار ئه‌مرێ‌،
زه‌وی‌ دڵی‌ شه‌قار شه‌قار،
لێوی‌ وشك هه‌ڵئه‌گه‌ڕێ‌.
تۆ نه‌تدیوه‌ چۆن خۆڵ ئه‌كا به‌سه‌ر خۆیا؟!
بۆ مردنی‌ هه‌ر دڵدارێ‌، دڵدارێكی‌ دڵ پڕ ئه‌گری‌‌و
له‌سه‌ر گڵكۆی‌ خۆشه‌ویستی‌
تاجه‌ گولێنه‌ دائه‌نێ‌،
بـــــه‌ڵام
كاتێ‌ دڵی‌ من مرد، كه‌س نه‌یزانی‌
كه‌س له ‌پرسه‌ی‌ دڵی‌ مندا
فرمێسكێكی‌ هه‌ڵنه‌وه‌راند
ده‌ستیان گرتم، لاشه‌ی‌ بێ‌ دڵی‌ منیان برد
هه‌ڵیان په‌راند
*****************************
شێوه‌ت ئه‌كه‌م
ئاسمانێ‌ بووی‌ پڕ له‌ ئه‌ستیره‌ی‌ روون‌و گه‌ش
ئێستا لێڵی‌...، ئێستا مۆنی‌
خه‌یاڵی‌ تۆ، بۆ پرچی‌ ئاڵۆزاوی‌ من شانه‌یه‌ك بوو
ئێسگه‌ی‌ حه‌وانه‌وه‌ی‌ حه‌ز و تاسه‌كانم
ده‌سته‌كانت پڕ له‌ دیاری‌ متمانه‌ بوون.
كه‌ بیری‌ تۆ، وه‌كو جه‌رده‌ رێگای‌ هه‌ناسه‌می‌ ئه‌گرت
كوڵمه‌كانم دائه‌گیرسان
به‌ڵام، ئێستا، ده‌سته‌كانت بۆنی‌ بیگانانی‌ لێ‌ دێ‌
"بۆن دێ‌، بۆن دێ‌... بۆنی‌ كێ‌ دێ‌..؟!"
لێم ببوره‌ كه‌ ناتناسم
نازانم تۆم له‌ كوێ‌ دیوه‌
شێوه‌ت باش دێته‌ به‌ر چاوم
به‌ڵام... نیگات ،
تینی‌ ده‌سته‌كانت كوانێ‌؟!
قه‌د وه‌كو جاران نه‌ماوی‌
نا، ببوره‌ من ناتناسم...
تۆ كێوێكی‌ به‌ سه‌ر رووباری‌ تاسه‌ما داڕوخاوی‌.

دوو شێعر له‌ خاتوو ژیلا حوسێنی

مه‌رگی‌ هه‌تاو
كاتێ‌ گوڵێك هه‌ڵ ئه‌وه‌رێ‌
بولبول ئه‌گری‌،
له‌و كاته‌دا، هه‌تاو ئه‌مرێ‌،
دنیا به‌رگی‌ ره‌ش ئه‌پۆشێ‌.
رووبار ئه‌مرێ‌،
زه‌وی‌ دڵی‌ شه‌قار شه‌قار،
لێوی‌ وشك هه‌ڵئه‌گه‌ڕێ‌.
تۆ نه‌تدیوه‌ چۆن خۆڵ ئه‌كا به‌سه‌ر خۆیا؟!
بۆ مردنی‌ هه‌ر دڵدارێ‌، دڵدارێكی‌ دڵ پڕ ئه‌گری‌‌و
له‌سه‌ر گڵكۆی‌ خۆشه‌ویستی‌
تاجه‌ گولێنه‌ دائه‌نێ‌،
بـــــه‌ڵام
كاتێ‌ دڵی‌ من مرد، كه‌س نه‌یزانی‌
كه‌س له ‌پرسه‌ی‌ دڵی‌ مندا
فرمێسكێكی‌ هه‌ڵنه‌وه‌راند
ده‌ستیان گرتم، لاشه‌ی‌ بێ‌ دڵی‌ منیان برد
هه‌ڵیان په‌راند
*****************************
شێوه‌ت ئه‌كه‌م
ئاسمانێ‌ بووی‌ پڕ له‌ ئه‌ستیره‌ی‌ روون‌و گه‌ش
ئێستا لێڵی‌...، ئێستا مۆنی‌
خه‌یاڵی‌ تۆ، بۆ پرچی‌ ئاڵۆزاوی‌ من شانه‌یه‌ك بوو
ئێسگه‌ی‌ حه‌وانه‌وه‌ی‌ حه‌ز و تاسه‌كانم
ده‌سته‌كانت پڕ له‌ دیاری‌ متمانه‌ بوون.
كه‌ بیری‌ تۆ، وه‌كو جه‌رده‌ رێگای‌ هه‌ناسه‌می‌ ئه‌گرت
كوڵمه‌كانم دائه‌گیرسان
به‌ڵام، ئێستا، ده‌سته‌كانت بۆنی‌ بیگانانی‌ لێ‌ دێ‌
"بۆن دێ‌، بۆن دێ‌... بۆنی‌ كێ‌ دێ‌..؟!"
لێم ببوره‌ كه‌ ناتناسم
نازانم تۆم له‌ كوێ‌ دیوه‌
شێوه‌ت باش دێته‌ به‌ر چاوم
به‌ڵام... نیگات ،
تینی‌ ده‌سته‌كانت كوانێ‌؟!
قه‌د وه‌كو جاران نه‌ماوی‌
نا، ببوره‌ من ناتناسم...
تۆ كێوێكی‌ به‌ سه‌ر رووباری‌ تاسه‌ما داڕوخاوی‌.

Wednesday, January 21, 2009

2ی رێبه‌ندان ئه‌زموونێک بۆ هه‌میشه!

ئاشکرایه، 2ی رێبه‌ندان له مێژووی دوورو نزیکی پڕ له‌ خه‌باتی خه‌ڵکی کوردستان‌دا، بۆ ده‌سته‌به‌ر کردنی ئازادی‌، دێموکڕاسی‌و مافی نه‌ته‌وایه‌تی، هه‌میشه‌ جێگاو شوێنێکی به‌رزو تایبه‌تی هه‌یه‌.
کۆماری کوردستان له هه‌لومه‌رجێکی مێژووی ئه‌وتۆدا پێک هات، فاشیزم له شه‌ڕی دووهه‌می جیهانی‌دا تێکشکێندرا بوو، هێزی هاوپه‌یمانان‌و له‌شکری سوور له باکور، باشوره‌وه به بێ هیچ چه‌شنه به‌ربه‌ره‌کانه‌یه‌ک، به‌شێکی به‌رچاو له خاکی ئێرانیان داگیر کرد بوو. ئه‌وه له حاڵێک‌دا بوو رژیمی پاشایه‌تی، ئه‌و کات به‌ هه‌موو تواناوه هه‌ر ده‌نگێکی ئازادی خوازانه‌ی گه‌لانی ئێرانی به توندترین شێوه سه‌رکوت ده‌کرد، له‌ ڕاستی‌دا خۆی وه‌کوو هێزێکی پۆڵاین‌و له‌ شکان نه‌هاتوو به‌ جه‌ماوه‌ری ناڕازی نیشان ده‌دا.دامه‌زراندنی کۆماری کوردستان له لایه‌ن حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێرانه‌وه، به پێشه‌وایه‌تی قازی موحه‌ممه‌د‌و پشتیوانی هه‌مه‌ لایه‌نه‌ی گه‌لی کورد، له حاڵێک‌دا بوو ته‌ڤگه‌ری رزگاری خوازانه‌ی خه‌ڵکی کورد له بێ ئاسۆی‌دا بوو، حکومه‌تی زۆرداری تورکیه به‌ رێبه‌رایه‌تی "ئه‌تا تورک" بزوتنه‌وه‌ی کوردی له تورکیه تاکوو ڕاده‌یه‌کی به‌رچاو سه‌رکوت کرد بوو، دۆخی تواندنه‌وه‌و سڕینه‌وه‌ی ناسنامه‌ی کورد له‌و وڵاته‌ به چڕی له ئارادا بوو، ته‌نانه‌ت کار گه‌یشتبوه‌ جێگایه‌ک به‌ پانه‌وه‌ حاشا له بوونی نه‌ته‌وه‌ی کوردمان له‌و به‌شه‌ی کوردستان ده‌کرا.حکومه‌تی سه‌ره‌ڕۆی په‌هله‌وه‌ی، به لاسایی کردنه‌وه‌ی کوێر کوێرانه له ده‌سه‌ڵاتدارانی تورکیه، هه‌وڵی خۆ پر چه‌ک کردنی ده‌دا، هه‌ر له درێژه‌ی ئه‌و لاسایی کردنه‌وه‌دا، به شێوه‌یه‌کی سیسته‌ماتیک زمان، کولتوورو که‌له‌پووری کوردیان دایه به‌ر سیاسه‌تی تواندنه‌وه‌و هه‌ر ده‌نگێکی ناڕازیان به‌ توندترین شێوه‌ سه‌رکوت ده‌کرد.ڕوون‌و به‌رچاوه‌ له‌ هه‌لومه‌رجی ئه‌و کات‌دا وه‌زعی هه‌مه‌لایه‌نه‌ی کورده‌کان له سوریه‌‌و عێراق له‌ بارودۆخی نا له‌باری ژیانی پڕ له‌ چه‌رمه‌سه‌ری کورده‌کان له‌ ئێران‌و تورکیه باشتر نه‌بوو.‌ بڕیاری دامه‌زراندنی کۆماری کوردستان له سالی 1324ی هه‌تاوی‌دا، خوێندنه‌وه‌یه‌کی به‌رچاو ڕوونانه‌و ژیرانه‌، هه‌وڵێکی ئازایانه‌‌و چاو نه‌ترسانه‌‌و قۆستنه‌وه‌ی ده‌رفه‌تی نێوخۆیی‌، نێوچه‌یی‌و نێونه‌ته‌ویی بۆ وڵامدانه‌وه‌ به‌و‌ به‌سته‌ڵه‌که‌ پڕ له‌ مه‌ترسییه‌ بوو که‌ نه‌یارانی کورد به‌ زه‌بری چه‌ک‌، سه‌رکوت‌و سێداره‌ بۆ توونا کردنی نه‌ته‌وه‌ی کورد هه‌وڵی زاڵ کردنیان ده‌دا.دامه‌زراندنی کۆماری کوردستان له‌و سه‌رده‌مه‌ پڕ له‌ بێ هیوایی‌و تاریکی‌و تنووکیه‌دا، مانای ئه‌وه‌ بوو بزوتنه‌وه‌ی ماف خوازانه‌ی بێ پشتیوانی کورد، گیانی به ‌به‌ردا کرایه‌وه، کورد له ‌باری ده‌رونی‌و ڕه‌وانی‌یه‌وه وره‌ی وه‌به‌ر هاته‌وه، زمان، شانۆ، خوێندن، گۆڤارو رۆژنامه، بنکه‌و بونیاده پیشه‌یی‌و دێموکراتیکه‌کان، گه‌شه‌یان سه‌ندو دامه‌زران، تیشکی به‌ تین‌وتاوی ئه‌م هه‌نگاوه‌ی رێبه‌رانی کۆماری کوردستان بۆ هه‌موو سه‌رده‌مه‌کان وه‌کوو ئه‌ستێره‌ی پڕشنگدار هه‌میشه‌ ده‌بریسکێته‌وه‌و ئێمه‌ وه‌کوو ئه‌زموونێکی سه‌رکه‌وتوو بۆ هه‌تا هه‌تایه‌ پێوه‌ی سه‌ربه‌رزین.به‌شێکی زۆر له گه‌‌وره ئه‌دیب‌، نووسه‌ر، زمانه‌وان، رێبه‌ره‌ سیاسییه‌ ناوداره‌کانی کوردستان، ئه‌وانه بوون له کۆماردا به‌شدار بوون، بیری نه‌‌ته‌وه ‌خوازی خۆیان له کۆماری کوردستان؛ وه‌رگرت‌و هه‌ر له‌ ژێر کاریگه‌گه‌ری وانه‌ به‌نرخه‌کانی مرۆڤ دۆستی‌و دێموکڕاسی خوازی کۆماردا بوو که‌ پاشتر به‌ تێکۆشانی به‌رچاویان بۆ خزمه‌ت به کورد‌و کوردستان بوونه جێگای شانازی نیشتمان په‌روه‌ران‌و یادو ناویان له‌ مێژوودا به‌ به‌رزی‌و به‌رێزی ماوه‌ته‌وه‌و ده‌مێنێته‌وه‌.پاش دامه‌زراندنی کۆمار، بۆ یه‌که‌م جار رێکخراوه‌کانی تایبه‌ت به لاوان‌‌و ژنان دامه‌زران، زمانی کوردی بوو به زمانی فه‌رمیی نێوچه‌کانی ژێر ده‌سه‌ڵاتی کۆماری کوردستان، لاوان به‌ مه‌به‌ستی خوێندن بۆ ده‌ره‌وه‌ به‌ڕێ کران‌و له‌ هه‌نگاوێکی داهێنه‌رانه‌ی پێشکه‌وتوودا له‌ لوتکه‌ی به‌رزی ده‌سه‌ڵاتی سیاسیی‌و به‌رێوه‌به‌رایه‌تیی کۆمارادا، به‌ متمانه‌وه‌ ئه‌رکدار کران‌و به‌رپرسایه‌تیی شایان‌و شیاویان پێ سپێردرا.سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی کورد به‌ شێوه‌یه‌کی ئه‌وتۆ ئه‌زموونی ده‌وڵه‌ت‌داری نه‌بوو، به‌ڵام له ماوه‌ی 11 مانگ ده‌سه‌ڵات داریه‌تی کۆماردا، زۆر پێشکه‌وتنی دێموکراتیک‌و نه‌ته‌وه‌یی وه‌دی هاتن.دابین کردنی مافی نه‌ته‌وایه‌تی بۆ کورده‌کان له ژێر سێبه‌ری ده‌سه‌ڵاتی کۆماری کوردستان‌دا، قه‌ت نه‌بووه هۆکاری به‌رته‌سک بوونه‌وه‌ی دێمۆکراسی‌و پێشێل کردنی مافی خه‌ڵکانی کوردستانی غه‌یره کورد له‌ کوردستان‌دا، ئه‌مه‌ش ئاکامی سیاسه‌ت‌و ڕوانگه‌ی دوروستی ڕێبه‌رایه‌تی کۆماری کوردستان بوو، یه‌کێک له‌و خاڵانه‌یه‌ کورده‌کان زۆری پێوه سه‌ربه‌رزن، ئه‌م به‌ستێنه‌ مرۆڤ ته‌وه‌رانه‌یه‌ که‌ سیاسه‌تمه‌دارانی کۆماری کوردستان له‌و سه‌رده‌مه‌دا پێکیان هێنا، له‌ حاڵێکدا بوو که‌ ئورووپای ئه‌مڕۆ له‌و قۆناغه‌ مێژوویه‌دا له‌ ژێر گڕی ئاگری شه‌ڕی فاشیزم‌و نازیزم‌دا ده‌یناڵاند، زیان‌و ئازاری ده‌دیت‌و ده‌چێشت.به‌ڵام په‌یوه‌ندی کورده‌کان له‌گه‌ڵ دراوسێکانیان بۆ وێنه ئازه‌رییه‌کان که به‌رێبه‌ری پێشه‌وه‌ری فیرقه‌ی دێموکراتی ئازه‌ربایجانیان پێکهێنا بوو، له ژێر رێبه‌ری پێشه‌وای حیزبی دێمۆکراتی کوردستان‌، سه‌رۆک کۆماری ئه‌وه‌ڵین ده‌سه‌ڵاتی مودێرنی کورد، هاوپه‌یمانه‌تیه‌کی دۆستانه له‌سه‌ر بنه‌مای رێزگرتنی دوو لاینه هاته ئاراوه، که بۆ پێکه‌وه ژیانی ئه‌م دوو گه‌له هاو چاره‌نووسه، ده‌کرێت بۆ سه‌رجه‌م قوناغه‌ نزیک‌و دووره‌کان که‌ریگه‌رو پڕ بایه‌خ بێت.ناکرێ باسی کۆماری کوردستان بکه‌ین‌، به‌ڵام ئاوڕێک له ڕۆلی دلێرانه‌و ئازایانه‌ی کورده‌کانی کوردستانی عێراق به‌ رێبه‌رایه‌تی مه‌لا مسته‌فا بارزانی نه‌ده‌ینه‌وه. رۆڵێک که وه‌کوو هاوپه‌یوه‌ندی نه‌ته‌وه‌یی، جێگای شانازی‌ کوردانی نیشتمانپه‌روه‌ره، هه‌موو کات بۆ لێ فێر بوون ده‌شێ.بارزا‌‌ییه‌کان بۆ پاراستنی کۆمارو ده‌ستکه‌وته‌کانی له هیچ چه‌شنه فیداکاری‌یه‌ک خۆیان نه‌پاراست. به‌حه‌ق رێبه‌رایه‌تی کۆماریش حیسابی خانه‌خوێی بۆ کردن‌، ئه‌وان له به‌رێوه‌به‌ری کۆماردا به گوێره‌ی لێ وه‌شاوه‌یی خۆیان به‌شدار بوون.حوزوری ئه‌فسه‌ره کورده‌‌ نیشتمانپه‌روه‌ره‌کانی ئه‌و کاتی سوپای عێراق‌، نوێنه‌رایه‌تی پارچه‌کانی دیکه‌ی کوردستان له کاتی ڕاگه‌یاندنی کۆمار له مه‌هاباد، مانای یه‌کیه‌تیی نه‌ته‌وه‌یی ده‌سه‌لماند، نیشانده‌ری ئه‌و راستییه‌شه، کۆماری کوردستان نوێنه‌گه‌ی ئاوات‌و خواسته‌کانی بزوتنه‌وه‌ی کوردو خه‌ڵکی ئازادی خوازی کوردستان بووه، هاوکات درزدان بوو به‌ دیواری بێ هیوایی‌، شه‌کانه‌وه‌ی ئاڵای کوردستان ئه‌و مانای ده‌به‌خشی‌و ده‌به‌خشێ، که‌ له‌ دژوارترین هه‌لومه‌رجه‌کاندا ده‌کرێ به‌ یه‌کیه‌تیی‌و پێکه‌وه‌ بوون دڕ به‌ شه‌وه‌ زه‌نگی ئه‌نگوسته‌ چاو بدرێ. ئێمه له حالێک‌دا یادی ساڵوه‌گه‌ڕی رووداوی مێژوویی 2ی رێبه‌ندان‌ ده‌که‌ینه‌وه‌، ڕۆله وڵات پارێزه‌کانی کورد له هه‌موو جێگایه‌ک، بۆ وه‌دیهێنانه‌وه‌ی ئاوات‌و ئامانجه‌کانی کۆماری کوردستان تێ ده‌کۆشن.له ده‌ره‌وه‌ی وڵات به گشتیی، له رۆژهه‌ڵاتی کوردستان به تایبه‌تی، ئه‌ویندارانی رێبازی کۆماری کوردستان، سه‌ره‌ڕای هه‌بوونی هێزه سه‌رکوتکه‌ره‌کانی کۆماری ئیسلامی ئێران له کوردستان، خه‌ڵکی کورد له ئیلام‌و کرماشانه‌وه بگره، تاکوو سه‌ڵماس‌و ماکۆ، له ‌ژێر سێبه‌ری سه‌ره ‌نێزه‌و تفه‌نگدا یادی دووی رێبه‌ندان‌و پێشه‌واو کۆمار به‌رز ڕاده‌گرن، به‌م چه‌شه‌ ئۆگری خۆیان به‌ ئامانجه‌ به‌رزه‌کانی کۆمارو ئه‌مگناسی خۆیان بۆ خه‌باتگێرانی بزوتنه‌وه‌ی میللی_دێموکڕاتیکی کوردستان دووپات ده‌که‌نه‌وه‌.ده‌یان که‌‌س له ئه‌ویندارانی رێگای پێشه‌واو کۆمار، رۆژی 2ی ڕێبه‌ندان له شاری مه‌هابادی خۆشه‌ویست، پێته‌ختی مێژوویی کۆماری کوردستان، لانی که‌م به‌ دڵ ده‌چنه‌ سه‌ر گڵگۆی پێشه‌وای نه‌مرو شه‌هیدانی کوردستان، په‌یمانی وه‌فاداری له‌گه‌ڵ رێبازه‌ پڕ له‌ سه‌روه‌رییه‌که‌یان نوێ ده‌که‌نه‌وه‌.ئه‌‌م هه‌سته پیرۆزه‌ییه سه‌رتاپای ئێران به گشتیی، کوردستانی ئێرانی به تایبه‌تی کردۆته مه‌یدانێکی پان‌و به‌رینی تێکۆشانی شێلگیرانه‌، دژی کۆماری ئیسلامی ئێرا‌ن‌و نه‌یارانی نه‌ته‌وه‌ی کورد.جێگای سه‌ر‌نجه، له‌م ڕۆژانه‌دا زۆربه‌ی لاوان له‌ چالاکی دژی رێژیم‌دا به ‌‌شێوه‌یه‌کی به‌رچاو به‌شدارن، ئه‌و لاوانه‌ی پاش هاتنه‌ سه‌رکاری ده‌سه‌لاتی ئاخونده‌کان له ئێران‌دا، له دایک بوون؛ ئه‌وانه‌ی ده‌سه‌ڵاتی کۆماری ئیسلامی له ماوه‌ی ته‌مه‌نی تژی له‌ نه‌گبه‌تی خۆیدا، له ژێر بۆمبارانی فیکری‌و ئیسلامی تایبه‌ت به‌ خۆی په‌روه‌رده‌ی کردوون، به‌ ئاشکرا ده‌بینین له‌گه‌ڵ پێوانه‌و باوه‌ڕه‌کانی ئه‌م سیسته‌م‌و ده‌سه‌ڵاته به‌ته‌واوه‌تی ناته‌بان، کچان‌و کوڕانێک که زۆرینه‌ی حه‌شیمه‌تی ئێران پێک دێنن که له هه‌موو ئازادییه‌‌ک بێ به‌شن، که‌وایه‌ حکومه‌تی ئیسلامی له‌م به‌ستێنه‌ چاره‌ نووس سازه‌دا به‌ ته‌واوی ڕه‌نج به‌ خه‌ساره‌.له‌ ساڵوه‌گه‌ڕی دووی رێبه‌ندان، به‌وپه‌ڕی خۆشحاڵییه‌وه‌، له‌ دامه‌زراندنی پاڕڵمان‌و ده‌سه‌ڵاتی حکومه‌تی خه‌ڵکی هه‌رێمی کوردستان ده‌ڕوانین‌و سه‌ربه‌رزین که‌ لانی که‌م به‌شێک له‌ خه‌ڵکی نیشتمانه‌که‌مان ئه‌مڕۆ له‌ ژێر ئالای کوردستان‌دا به‌ بڕێک له‌ ماف‌و ئازادییه‌ ڕه‌واکانی گه‌یشتوه‌، که‌ بێ گومان ئه‌م ده‌سکه‌وتانه‌ هه‌ر له‌ رێڕه‌وی ئامانجه‌کانی کۆماری کوردستان‌دا شرۆڤه‌ ده‌کرێن.تیشک تی‌ڤی به‌ چاوێکی وه‌فادارانه‌ ئاوڕ له‌م بڕگه‌ پڕ شکۆییه‌ی خه‌باتی خه‌ڵکی کوردستان بۆ ده‌سته‌به‌ر کردنی ئازادی‌و دیاری کردنی مافی چاره‌نووس ده‌داته‌وه‌، ئه‌مه‌گناسانه‌ بۆ تێکۆشانی پێشمه‌رگه‌کانی رێگای کۆماری کوردستان‌، وه‌دیهێنه‌رانی خواسته‌‌ به‌رزه‌کانی ئه‌و کۆماره‌ خه‌ڵکییه‌ ده‌ڕوانێ، تێکۆشانی خۆی به‌ به‌رهه‌می هه‌وڵ‌و خه‌باتی ماندوویی نه‌ناسانه‌ی ئه‌وان ده‌زانێ.
سڵاو له‌ کۆماری کوردستان، چرای هه‌میشه‌ ڕووناکی رێگای پڕ که‌ندوله‌ندی خه‌باتی خه‌ڵکی کوردستان