Archive

Tuesday, August 23, 2016

ڕەحیم ڕەشیدی: سیاسەتی کۆمارییەکان لە ئێستادا، درێژەی سیاسەتەکانی سەرۆک بووشە کە پتر پشتی بە دەستێوەردان بەستبوو.



ڕەحیم ڕەشیدی: سیاسەتی کۆمارییەکان لە ئێستادا، درێژەی سیاسەتەکانی سەرۆک بووشە کە پتر پشتی بە دەستێوەردان بەستبوو.
٥٨ـه‌مین خولی هەڵبژاردنی سەرکۆماریی بەهێزترین وڵاتی دونیا، بۆ دیاری کردنی ٤٥ـه‌مین سەرکۆمار لە ١٨ی خەزەڵوەری ئەمساڵدا بەڕێوە دەچێت، و لە ئێستادا دوو بەربژێری بە‌هێز، بەدوو سیاسەت و تێڕوانینی جیاوازەوە کێبڕکێی یەکتر دەکەن، بەڵام ئەوەی گرنگە سیاسەتی دەرەوەی ئەو وڵاتەیە کە چ گۆڕانکارییەک بە سەریدا دێت و چ کاریگه‌رییەک لەسەر نه‌خشه‌ی سیاسیی ناوچەکە و هاوکێشە سیاسییەکان داده‌نێ و بەتایبەتی کورد لە سەرۆکایەتیی کامیەک لەم بەربژێرانەدا سوودمەند ده‌بێ، و دەگاتە کەناری ئارام. ڕۆژنامەوان ڕەحیم ڕەشیدی لە ئامریکاوە له‌مباره‌وه‌ زانیاریی زیاترمان پێدەدا کە سەرنجتانی بۆ ڕادەکێشین:


هەڵبژاردنی سەرۆک کۆماریی ئامریکا نزیکە، کام یەک لەو دوو پاڵێوراوە ئەگەری سەرکەوتنیان هەیە؟ خاڵە لاواز و بە‌هێزەکانی هەر یەک لەوان، چ لە سیاسەتی نێوخۆ و چ لە سیاسەتی دەرەوەیاندا كامانه‌ن؟
هێشتا زووە باس لەوە بکەین کامیەک لە بەربژێرەکان دەبنە سەرۆکی داهاتووی ئەمریکا. ٥٨ـه‌مین هەڵبژاردنی سەرۆکایەتی ئەمریکا لە ساڵی ٢٠١٦ دا، زۆر جیاوازترە لە هەڵبژاردنەکانی دیکه‌. بۆ یەکەمینجار و پاش ١٠٠ ساڵ کە ژن له‌م وڵاته‌دا مافی دەنگدانی هەیە، هیلاری کلینتۆن وەکوو ژنێک لەلایەن حیزبی دێموکراتەوه‌ بۆ پۆستی سەرۆکایەتی دەپاڵێورێ. هیلاری پتر پشتی بە سەرمایەدار و دەوڵەمەندەکان بەستووە بۆ هەڵمەتەکانی هەڵبژاردن. کەچی ڕکەبەرەکەی لە هەمان حیزب، واتە بێری ساندەرس پشتی بە خەڵک بەست بۆ هەمان مەبەست، و ئەوە لایەنگرانی بوون کە هاوکارییان کرد و باشیش چووە پێش. هەر ئەمەش وایکردووە کە حیزبەکە تووشی کێشەی نێوخۆیی ببێتەوە. بەڵام به‌گشتی، دێموکراتەکان پتر گرینگی بە چینی هەژار و مامناوەندی و پرسی ته‌ندروستی و ئازادییە تاکە کەسی و کۆمەڵایەتییەکان ده‌ده‌ن. 
کۆمارییەکانیش بۆ یەکەمجار کەسێکی دەوڵەمەند و کاسبکار بۆ سەرۆکایەتی دەپاڵێون، کە ئەزموونی سیاسی کەمە و بە هۆی لێدوانەکانی لە هەمبەر پرسی تیرۆر، موسڵمانان و پەنابەران، حیزبەکەی تووشی دووبەرەکییه‌ك کردووە کە بەشێک لە بەربژێرەکانی کۆماری بۆ وێنە جەب بووش و سەناتۆر ڕۆبیۆ و چەند کەسی دیکەش، تاکوو ئێستاش ئامادە نین پشتیوانیی لێ بکەن. کە ئەمە خۆی لە خۆیدا، بە قازانجی هیلاری کلینتۆنه‌.سەبارەت بە سیاسەتی دەرەوە، ترامپ پێیوایە کە کردەوە و بڕیارەکانی کلینتۆن لە ماوەی ڕابردوودا خراپ بوون، وەکوو بەشداری کردن لە بڕیاری لابردنی سەدام لە عێراق و قەزافی له‌ لیبی. کەچی بۆخۆشی باس لەوە دەکات کە دەبێ باڵادەستیی ئەمریکا مسۆگەر بکرێتەوە، بەڵام ئەو پتر پشت بە هێزی ئابووری دەبەستێ، تاکوو دەستێوەردانی ڕاستەوخۆ.
گه‌لۆ ٨ ساڵ سەرکۆماریی ئۆباما کە تا ڕادەیەک هەیبەت و پرستیژی ئامریکای لە جیهان دا بردە ژێر پرسیارەوە، بۆ خەڵکی ئامریکا بەڵگەی پێویست نین کە ئەمجارە ڕوو لە کۆماریخوازان بکەن؟
ڕاستی ئەوەیە کە ڕەنگە سیاسەتی دەرەوەی ئەمریکا بەتایبەتی لە ڕۆژهەڵاتی نێوەڕاستدا زۆر بە دڵی ئێمە نەبێ. بەڵام بەو حاڵەش ئەمریکا جێگەوپێگەی خۆی هەر هەیە و بە باشیش لە ماوەی ٨ ساڵی ڕابردوودا چەکوچۆڵی خۆی فرۆشتووە و ئەوەتا سەرۆکایەتیی ٦٠ وڵاتی جیهان بۆ تێکشکاندنی داعش دەکات. پێویستە کە ئەوە بزانین تەنیا سیاسەتی دەرەوە هۆکار نیە بۆ ئەوەی خەڵکی ئەمریکا بڕیاری یەکلاکەرەوە لەسەر هەڵبژاردنی سەرۆک بدەن. پرسی ئاسایشی نێوخۆیی و گەشەی ئابووری و ڕەخساندنی هەلی کار، ڕۆڵێكی گرنگ و شوێندانەر له‌سه‌ر هەڵبژاردنی سەرۆک ده‌گێڕێ. بەڵام بێگومان، لە ماوەی ئەم چەند مانگەدا، پەرەسەندنی تیرۆر و هێرش بۆسەر ئەمریکا لەنێوخۆ، یان بەرژەوەندییەکانی لە دەرەوە، دەتوانێ ڕاستەوخۆ لە هەڵمەتی هەڵبژاردندا کاریگەری لەسه‌ر گۆڕینی پێگەی بەربژێرەکان هەبێت.
کورد و کوردستان لە سیاسەت و ستراتیژیی هەریەک لە پاڵێوراواندا چ پێگە و گرینگییەکی هەیە و کامیان بۆ کورد بەگشتی سوودمەندتر دەبێت؟ ئەگەر بکرێت خاڵ بە خاڵ باسی بکەیت.
بۆ وڵامی ئەم پرسیارە، بەداخەوە دەبێ بڵێین کە کورد لە کوێ و لە کام بەشی کوردستان، مەبەستە؟. لەگەڵ ئەوەی سەرۆک لە ئەمریکا دەسەڵاتێکی زۆری هەیە، به‌ڵام ئەمریکا وڵاتێکی دامەزراوەییە و گۆڕینی سەڕۆکەکان زۆر کارناکاتە سەر سیاسەتە بنچینەیەکان، لە کۆتاییدا ئەمریکا بە گوێرەی بەرژەوەندییەکانی خۆی بڕیار ده‌دا. ئەوەی تاکوو ئێستا ترەمپ باسی کردووە ئەوەیە کە؛ پشتیوانی لە کورد دەکات. بەڵام ئەوە گرینگە کە بزانین کورد لە کوێ؟. ترەمپ شێلگیرانە دژی ئێران و ڕێکەوتنی ناوکی لەگەڵ تارانە. هاوکات دەیهەوێ پشتیوانی دیارتر لە هەولێر بکات و لە هەمان‌کاتدا درێژە بە ناردنی یارمەتییەکان بۆ ڕۆژئاوای کوردستان بدات. 
ناوبراو زۆر بە ڕوونی وتویەتی کە هەوڵ دەدات پرۆسەی ئاشتی لە تورکیە پێشبخات و هەوڵ دەدات کورد و دەوڵەتی تورکیە لەسەر مێزی دانووستاندن کۆبکاتەوە. لە بەرانبەردا، کلینتۆن، لەگەڵ ئەوەی لە کێبڕکێی ساڵی ٢٠٠٨دا، داوای دامەزراندنی بنەکی سەربازی لە هەرێمی کوردستان دەکرد و پێش ڕۆڵی ڕاستەوخۆی ڕووسیەش لە سووریە، لایەنگری دامەزرانی ناوچەی دژە فڕین بوو. ناوبراو وتویەتی کە درێژە بە یارمەتی کردنی کوردانی ڕۆژئاوا دەدات. بەڵام بۆ ئێران کلینتۆن لایەنگری ڕێکەوتنی ناوکی لەگەڵ تارانە و ئەمەش بەو مانایە دێت کە کلینتۆن لانیکەم ناتوانێ گۆڕانکارییەکی قووڵ لە ئاست ئێراندا بێنێتە ئاراوە. بەڵام بێگومان کلینتۆن لە سیاسەتی دەرەوەیدا لە سەرۆک ئۆباما توندوتۆڵتر دەجوڵێتەوه‌. با ئەوش لەبیر نەکەین کە سیاسەتی کۆمارییەکان لە ئێستادا، درێژەی سیاسەتەکانی سەرۆک بووشە، کە پتر پشتی بە دەستێوەردان بەستبوو، بەڵام بەڕاستی تاکوو ئێستا ترامپ لەم بازنەدا، بە ڕوونی ئاشکرای نەکردووە کە چ سیاسەتێک دەگرێتەبەر، تەنیا ئەوە نەبێ کە وتویەتی هەوڵ دەدات داعش تێکبشکێنێ و پێداگری دەکات کە وڵاتانی هاوپەیمان دەبێ ڕۆڵیکی دیارتر بۆ ڕووبەڕوو بوونەوەی کێشەکان بگێڕن، ئەویش لەژێر ڕێبەرایەتیی ئەمریکادا.
لە پێوەندی لەگەڵ ڕێژیمی ئێراندا هەریەک لە پاڵێوراوان چ گۆڕانکارییەک لە ستراتیژیی ئامریکادا پێکدێنن؟ 
لەگەڵ ئەوەی هیلاری تاکوو ئێستا پلانێکی ڕوونی بۆ سیاسەتی دەرەوە ڕانەگەیاندوە، بەڵام بە گوێرەی هەڵوێست و کرده‌وه‌ی لە ساڵانی ڕابردوودا، له‌و باوڕه‌دام کە لەئاست تاراندا باشتر لە ئیدارەی ئۆباما دەجوڵێتەوە. هەرچه‌ن بەربژێری کۆمارییەکانیش بە ڕوونی ڕایگەیاندوە کە، ڕێککەوتنی ناوکی دەدڕینێ و ئەمەش لانیکەم بە مانای بەرتەسکردنەوەی ڕۆڵی تاران لە ناوچەدا دێت، و ڕەنگە زۆر گرێدراوی پرسە نێوخۆییەکان نەبێ.
مەسەلەی نەتەوەکان، پێشل کردنی مافی مرۆڤ، ئێعدامەکان، کوشتنی کۆڵبەران، پشتگیری لە تێرۆریزم و دەستێوەردان لە کاروباری وڵاتان، پەرەدان بە توانا نیزامییەکانی وەک مووشەکی دوورهاوێژ و تەنانەت مەسەلەی ناوکی، سەرەڕای ڕێککەوتنی "بەرجام" و هتد، لە لایەن ڕێژیمی ئێرانەوە، چ گرنگییەکی لە پلان و بانگەشەکانی پاڵێوراواندا هەیە و لەم بوارەوە دەتوانین بە کام پاڵێوراو گەشبین بین؟
هەر وەکوو باسم کرد، هەر کام لە هیلاری و ترەمپ بێنەسەرکار و جێگەی سەرۆک ئۆباما بگرنەوە، ئەوە لە سیاسەتی دەرەوەدا و لەبەرانبەر ئێراندا، لەم بەرێوەبەرایەتییەی ئێستا باشتر دەجوڵێنەوە و هەوڵ دەدەن ڕۆڵ و پێگەی ئێران لە ناوچەدا لاواز بکەن.
کوردستانی ڕۆژهەڵات کە لەو ماوەیەدا قۆناغێکی نوێی لە خەبات بە ناوی ڕاسان ئەزموون دەکات، چ دەنگدانەوەیەکی لە میدیاکان و ناوەندە بریاردەرەکاندا هەبووە؟ گەر نەبووە، هۆکاری لە چیدا دەبینن؟ و چۆن دەتوانێت سەرنج و پشتگیریی وڵاتە زلهێزەکان و یەک لەوان ئامریکا بۆ لای خۆی ڕابکێشێت؟
ڕاسانی حیزبی دێموکراتی کوردستان و فیداکاریی پێشمەرگەکان لە قوڵایی خاكی کوردستانی ڕۆژهەڵاتدا، لە نێو میدیا و ڕاگەیەنە گشتییەکانی ئەمریکادا دەنگدانەوە و ڕەنگدانەوەی زۆری بەدوای خۆیدا هێناوە، سەرەڕای ئەوەی بەڕێوەبەرایەتیی ئۆباما هەوڵی داوە لەبەر ڕێککەوتنی ناوکی لەگەل تاران، بێدەنگی لەم ڕاسان و چالاکییانەی کورد بکا. 
بەڵام بۆ ئەوەی ئەمریکا و وڵاتانی ئورووپایش لەپشت چالاکی و سەرهەڵدانەوەی خەباتی کوردستانی ڕۆژهەڵات بن، زۆر گرینگە ئەو جموجۆڵ و چالاکییانە بەردەوام و بەرینتر بکرێتەوە. هاوكات پێویستە سیاسەتی نێوخۆیی بەهێز بکرێ، و جۆرێک لە یەکگرتوویی لە نێوان حیزبە سیاسییەکاندا پێک بێ. پاشان زۆر گرینگە خەباتی جەماوەری لە نێو شارەکان به‌ شێوازی جۆراوجۆر پەرە پێبدرێ، و ناڕەزایەتیی جەماوەری بەردەوام و بەرین بکرێتەوه‌. هاوکات ئەگەرێکی دیکە بۆ بە ڕۆژەڤ بوونی کەیسی کورد یان نەتەوە ستەم لێکراوەکانی دیکە لە ئێران ئەوەیە کە؛ تاران لەگەڵ وڵاتێک بکەوێتە ڕووبەڕووبوونەوەی ڕاستەوخۆ، ئەوکات پرسی نەتەوەکان بە شێوەیەکی به‌رینترتر دێتە ڕۆژەڤەوە، بەڵام ئەوکاتیش گرینگە کە نەتەوەکان بەگشتی و کورد بەتایبەتی بۆ وه‌ڵامدانەوە بەو قۆناغە، ئەگەر بێتوو بێتە ئاراوە، چەندە تەیار و ئامادەن و چۆن دەتوانن بە پلان و کاری هاوبەش و یەکگرتوویی شوێندانەر، وەها دەرفەتێک بقۆزنەوە.

تێبینی:
ئەم وتووێژە لە ژومارەی ٦٨٣ی رۆژنامەی کوردستان، ئۆرگانی کۆمیتەی ناوەندی حدکا، لە رێکەوتی ٣١ی گەلاوێژی ١٣٩٥ی هەتاوی، بەرانبەر بە ٢١ی ئاگوستی ٢٠١٦، بڵاوبۆتەوە. 

ڕەحیم ڕەشیدی: سیاسەتی کۆمارییەکان لە ئێستادا، درێژەی سیاسەتەکانی سەرۆک بووشە کە پتر پشتی بە دەستێوەردان بەستبوو.



ڕەحیم ڕەشیدی: سیاسەتی کۆمارییەکان لە ئێستادا، درێژەی سیاسەتەکانی سەرۆک بووشە کە پتر پشتی بە دەستێوەردان بەستبوو.
٥٨ـه‌مین خولی هەڵبژاردنی سەرکۆماریی بەهێزترین وڵاتی دونیا، بۆ دیاری کردنی ٤٥ـه‌مین سەرکۆمار لە ١٨ی خەزەڵوەری ئەمساڵدا بەڕێوە دەچێت، و لە ئێستادا دوو بەربژێری بە‌هێز، بەدوو سیاسەت و تێڕوانینی جیاوازەوە کێبڕکێی یەکتر دەکەن، بەڵام ئەوەی گرنگە سیاسەتی دەرەوەی ئەو وڵاتەیە کە چ گۆڕانکارییەک بە سەریدا دێت و چ کاریگه‌رییەک لەسەر نه‌خشه‌ی سیاسیی ناوچەکە و هاوکێشە سیاسییەکان داده‌نێ و بەتایبەتی کورد لە سەرۆکایەتیی کامیەک لەم بەربژێرانەدا سوودمەند ده‌بێ، و دەگاتە کەناری ئارام. ڕۆژنامەوان ڕەحیم ڕەشیدی لە ئامریکاوە له‌مباره‌وه‌ زانیاریی زیاترمان پێدەدا کە سەرنجتانی بۆ ڕادەکێشین:


هەڵبژاردنی سەرۆک کۆماریی ئامریکا نزیکە، کام یەک لەو دوو پاڵێوراوە ئەگەری سەرکەوتنیان هەیە؟ خاڵە لاواز و بە‌هێزەکانی هەر یەک لەوان، چ لە سیاسەتی نێوخۆ و چ لە سیاسەتی دەرەوەیاندا كامانه‌ن؟
هێشتا زووە باس لەوە بکەین کامیەک لە بەربژێرەکان دەبنە سەرۆکی داهاتووی ئەمریکا. ٥٨ـه‌مین هەڵبژاردنی سەرۆکایەتی ئەمریکا لە ساڵی ٢٠١٦ دا، زۆر جیاوازترە لە هەڵبژاردنەکانی دیکه‌. بۆ یەکەمینجار و پاش ١٠٠ ساڵ کە ژن له‌م وڵاته‌دا مافی دەنگدانی هەیە، هیلاری کلینتۆن وەکوو ژنێک لەلایەن حیزبی دێموکراتەوه‌ بۆ پۆستی سەرۆکایەتی دەپاڵێورێ. هیلاری پتر پشتی بە سەرمایەدار و دەوڵەمەندەکان بەستووە بۆ هەڵمەتەکانی هەڵبژاردن. کەچی ڕکەبەرەکەی لە هەمان حیزب، واتە بێری ساندەرس پشتی بە خەڵک بەست بۆ هەمان مەبەست، و ئەوە لایەنگرانی بوون کە هاوکارییان کرد و باشیش چووە پێش. هەر ئەمەش وایکردووە کە حیزبەکە تووشی کێشەی نێوخۆیی ببێتەوە. بەڵام به‌گشتی، دێموکراتەکان پتر گرینگی بە چینی هەژار و مامناوەندی و پرسی ته‌ندروستی و ئازادییە تاکە کەسی و کۆمەڵایەتییەکان ده‌ده‌ن. 
کۆمارییەکانیش بۆ یەکەمجار کەسێکی دەوڵەمەند و کاسبکار بۆ سەرۆکایەتی دەپاڵێون، کە ئەزموونی سیاسی کەمە و بە هۆی لێدوانەکانی لە هەمبەر پرسی تیرۆر، موسڵمانان و پەنابەران، حیزبەکەی تووشی دووبەرەکییه‌ك کردووە کە بەشێک لە بەربژێرەکانی کۆماری بۆ وێنە جەب بووش و سەناتۆر ڕۆبیۆ و چەند کەسی دیکەش، تاکوو ئێستاش ئامادە نین پشتیوانیی لێ بکەن. کە ئەمە خۆی لە خۆیدا، بە قازانجی هیلاری کلینتۆنه‌.سەبارەت بە سیاسەتی دەرەوە، ترامپ پێیوایە کە کردەوە و بڕیارەکانی کلینتۆن لە ماوەی ڕابردوودا خراپ بوون، وەکوو بەشداری کردن لە بڕیاری لابردنی سەدام لە عێراق و قەزافی له‌ لیبی. کەچی بۆخۆشی باس لەوە دەکات کە دەبێ باڵادەستیی ئەمریکا مسۆگەر بکرێتەوە، بەڵام ئەو پتر پشت بە هێزی ئابووری دەبەستێ، تاکوو دەستێوەردانی ڕاستەوخۆ.
گه‌لۆ ٨ ساڵ سەرکۆماریی ئۆباما کە تا ڕادەیەک هەیبەت و پرستیژی ئامریکای لە جیهان دا بردە ژێر پرسیارەوە، بۆ خەڵکی ئامریکا بەڵگەی پێویست نین کە ئەمجارە ڕوو لە کۆماریخوازان بکەن؟
ڕاستی ئەوەیە کە ڕەنگە سیاسەتی دەرەوەی ئەمریکا بەتایبەتی لە ڕۆژهەڵاتی نێوەڕاستدا زۆر بە دڵی ئێمە نەبێ. بەڵام بەو حاڵەش ئەمریکا جێگەوپێگەی خۆی هەر هەیە و بە باشیش لە ماوەی ٨ ساڵی ڕابردوودا چەکوچۆڵی خۆی فرۆشتووە و ئەوەتا سەرۆکایەتیی ٦٠ وڵاتی جیهان بۆ تێکشکاندنی داعش دەکات. پێویستە کە ئەوە بزانین تەنیا سیاسەتی دەرەوە هۆکار نیە بۆ ئەوەی خەڵکی ئەمریکا بڕیاری یەکلاکەرەوە لەسەر هەڵبژاردنی سەرۆک بدەن. پرسی ئاسایشی نێوخۆیی و گەشەی ئابووری و ڕەخساندنی هەلی کار، ڕۆڵێكی گرنگ و شوێندانەر له‌سه‌ر هەڵبژاردنی سەرۆک ده‌گێڕێ. بەڵام بێگومان، لە ماوەی ئەم چەند مانگەدا، پەرەسەندنی تیرۆر و هێرش بۆسەر ئەمریکا لەنێوخۆ، یان بەرژەوەندییەکانی لە دەرەوە، دەتوانێ ڕاستەوخۆ لە هەڵمەتی هەڵبژاردندا کاریگەری لەسه‌ر گۆڕینی پێگەی بەربژێرەکان هەبێت.
کورد و کوردستان لە سیاسەت و ستراتیژیی هەریەک لە پاڵێوراواندا چ پێگە و گرینگییەکی هەیە و کامیان بۆ کورد بەگشتی سوودمەندتر دەبێت؟ ئەگەر بکرێت خاڵ بە خاڵ باسی بکەیت.
بۆ وڵامی ئەم پرسیارە، بەداخەوە دەبێ بڵێین کە کورد لە کوێ و لە کام بەشی کوردستان، مەبەستە؟. لەگەڵ ئەوەی سەرۆک لە ئەمریکا دەسەڵاتێکی زۆری هەیە، به‌ڵام ئەمریکا وڵاتێکی دامەزراوەییە و گۆڕینی سەڕۆکەکان زۆر کارناکاتە سەر سیاسەتە بنچینەیەکان، لە کۆتاییدا ئەمریکا بە گوێرەی بەرژەوەندییەکانی خۆی بڕیار ده‌دا. ئەوەی تاکوو ئێستا ترەمپ باسی کردووە ئەوەیە کە؛ پشتیوانی لە کورد دەکات. بەڵام ئەوە گرینگە کە بزانین کورد لە کوێ؟. ترەمپ شێلگیرانە دژی ئێران و ڕێکەوتنی ناوکی لەگەڵ تارانە. هاوکات دەیهەوێ پشتیوانی دیارتر لە هەولێر بکات و لە هەمان‌کاتدا درێژە بە ناردنی یارمەتییەکان بۆ ڕۆژئاوای کوردستان بدات. 
ناوبراو زۆر بە ڕوونی وتویەتی کە هەوڵ دەدات پرۆسەی ئاشتی لە تورکیە پێشبخات و هەوڵ دەدات کورد و دەوڵەتی تورکیە لەسەر مێزی دانووستاندن کۆبکاتەوە. لە بەرانبەردا، کلینتۆن، لەگەڵ ئەوەی لە کێبڕکێی ساڵی ٢٠٠٨دا، داوای دامەزراندنی بنەکی سەربازی لە هەرێمی کوردستان دەکرد و پێش ڕۆڵی ڕاستەوخۆی ڕووسیەش لە سووریە، لایەنگری دامەزرانی ناوچەی دژە فڕین بوو. ناوبراو وتویەتی کە درێژە بە یارمەتی کردنی کوردانی ڕۆژئاوا دەدات. بەڵام بۆ ئێران کلینتۆن لایەنگری ڕێکەوتنی ناوکی لەگەڵ تارانە و ئەمەش بەو مانایە دێت کە کلینتۆن لانیکەم ناتوانێ گۆڕانکارییەکی قووڵ لە ئاست ئێراندا بێنێتە ئاراوە. بەڵام بێگومان کلینتۆن لە سیاسەتی دەرەوەیدا لە سەرۆک ئۆباما توندوتۆڵتر دەجوڵێتەوه‌. با ئەوش لەبیر نەکەین کە سیاسەتی کۆمارییەکان لە ئێستادا، درێژەی سیاسەتەکانی سەرۆک بووشە، کە پتر پشتی بە دەستێوەردان بەستبوو، بەڵام بەڕاستی تاکوو ئێستا ترامپ لەم بازنەدا، بە ڕوونی ئاشکرای نەکردووە کە چ سیاسەتێک دەگرێتەبەر، تەنیا ئەوە نەبێ کە وتویەتی هەوڵ دەدات داعش تێکبشکێنێ و پێداگری دەکات کە وڵاتانی هاوپەیمان دەبێ ڕۆڵیکی دیارتر بۆ ڕووبەڕوو بوونەوەی کێشەکان بگێڕن، ئەویش لەژێر ڕێبەرایەتیی ئەمریکادا.
لە پێوەندی لەگەڵ ڕێژیمی ئێراندا هەریەک لە پاڵێوراوان چ گۆڕانکارییەک لە ستراتیژیی ئامریکادا پێکدێنن؟ 
لەگەڵ ئەوەی هیلاری تاکوو ئێستا پلانێکی ڕوونی بۆ سیاسەتی دەرەوە ڕانەگەیاندوە، بەڵام بە گوێرەی هەڵوێست و کرده‌وه‌ی لە ساڵانی ڕابردوودا، له‌و باوڕه‌دام کە لەئاست تاراندا باشتر لە ئیدارەی ئۆباما دەجوڵێتەوە. هەرچه‌ن بەربژێری کۆمارییەکانیش بە ڕوونی ڕایگەیاندوە کە، ڕێککەوتنی ناوکی دەدڕینێ و ئەمەش لانیکەم بە مانای بەرتەسکردنەوەی ڕۆڵی تاران لە ناوچەدا دێت، و ڕەنگە زۆر گرێدراوی پرسە نێوخۆییەکان نەبێ.
مەسەلەی نەتەوەکان، پێشل کردنی مافی مرۆڤ، ئێعدامەکان، کوشتنی کۆڵبەران، پشتگیری لە تێرۆریزم و دەستێوەردان لە کاروباری وڵاتان، پەرەدان بە توانا نیزامییەکانی وەک مووشەکی دوورهاوێژ و تەنانەت مەسەلەی ناوکی، سەرەڕای ڕێککەوتنی "بەرجام" و هتد، لە لایەن ڕێژیمی ئێرانەوە، چ گرنگییەکی لە پلان و بانگەشەکانی پاڵێوراواندا هەیە و لەم بوارەوە دەتوانین بە کام پاڵێوراو گەشبین بین؟
هەر وەکوو باسم کرد، هەر کام لە هیلاری و ترەمپ بێنەسەرکار و جێگەی سەرۆک ئۆباما بگرنەوە، ئەوە لە سیاسەتی دەرەوەدا و لەبەرانبەر ئێراندا، لەم بەرێوەبەرایەتییەی ئێستا باشتر دەجوڵێنەوە و هەوڵ دەدەن ڕۆڵ و پێگەی ئێران لە ناوچەدا لاواز بکەن.
کوردستانی ڕۆژهەڵات کە لەو ماوەیەدا قۆناغێکی نوێی لە خەبات بە ناوی ڕاسان ئەزموون دەکات، چ دەنگدانەوەیەکی لە میدیاکان و ناوەندە بریاردەرەکاندا هەبووە؟ گەر نەبووە، هۆکاری لە چیدا دەبینن؟ و چۆن دەتوانێت سەرنج و پشتگیریی وڵاتە زلهێزەکان و یەک لەوان ئامریکا بۆ لای خۆی ڕابکێشێت؟
ڕاسانی حیزبی دێموکراتی کوردستان و فیداکاریی پێشمەرگەکان لە قوڵایی خاكی کوردستانی ڕۆژهەڵاتدا، لە نێو میدیا و ڕاگەیەنە گشتییەکانی ئەمریکادا دەنگدانەوە و ڕەنگدانەوەی زۆری بەدوای خۆیدا هێناوە، سەرەڕای ئەوەی بەڕێوەبەرایەتیی ئۆباما هەوڵی داوە لەبەر ڕێککەوتنی ناوکی لەگەل تاران، بێدەنگی لەم ڕاسان و چالاکییانەی کورد بکا. 
بەڵام بۆ ئەوەی ئەمریکا و وڵاتانی ئورووپایش لەپشت چالاکی و سەرهەڵدانەوەی خەباتی کوردستانی ڕۆژهەڵات بن، زۆر گرینگە ئەو جموجۆڵ و چالاکییانە بەردەوام و بەرینتر بکرێتەوە. هاوكات پێویستە سیاسەتی نێوخۆیی بەهێز بکرێ، و جۆرێک لە یەکگرتوویی لە نێوان حیزبە سیاسییەکاندا پێک بێ. پاشان زۆر گرینگە خەباتی جەماوەری لە نێو شارەکان به‌ شێوازی جۆراوجۆر پەرە پێبدرێ، و ناڕەزایەتیی جەماوەری بەردەوام و بەرین بکرێتەوه‌. هاوکات ئەگەرێکی دیکە بۆ بە ڕۆژەڤ بوونی کەیسی کورد یان نەتەوە ستەم لێکراوەکانی دیکە لە ئێران ئەوەیە کە؛ تاران لەگەڵ وڵاتێک بکەوێتە ڕووبەڕووبوونەوەی ڕاستەوخۆ، ئەوکات پرسی نەتەوەکان بە شێوەیەکی به‌رینترتر دێتە ڕۆژەڤەوە، بەڵام ئەوکاتیش گرینگە کە نەتەوەکان بەگشتی و کورد بەتایبەتی بۆ وه‌ڵامدانەوە بەو قۆناغە، ئەگەر بێتوو بێتە ئاراوە، چەندە تەیار و ئامادەن و چۆن دەتوانن بە پلان و کاری هاوبەش و یەکگرتوویی شوێندانەر، وەها دەرفەتێک بقۆزنەوە.

تێبینی:
ئەم وتووێژە لە ژومارەی ٦٨٣ی رۆژنامەی کوردستان، ئۆرگانی کۆمیتەی ناوەندی حدکا، لە رێکەوتی ٣١ی گەلاوێژی ١٣٩٥ی هەتاوی، بەرانبەر بە ٢١ی ئاگوستی ٢٠١٦، بڵاوبۆتەوە. 

لە واشنگتن٧٠هەمین ساڵیادی دامەزرادنی پارتی پیرۆز کرا

Sunday, August 14, 2016

پرسەنامە

وێنە: شەهید "مستەفا سەعید"


بەداخێکی زۆرەوە، ئەمڕۆ رێکەوتی ١٤ی ئاگوستی ٢٠١٦، ئاگادار بووم تیمێکی کوردستان تی ڤی، له‌ كاتی رووماڵكردنی پێشڕه‌وی هێزه‌كانی پێشمه‌رگه‌ی کوردستان، دژی تاریک پەرەستانی داعش، له‌ به‌ره‌كانی شەڕ له‌ نێوچەی "خازر"؛ شه‌هیدو بریندار بوون.مخابن، لەم ڕووداوە دڵتەزێنەدا، وێنەگر کاک "مستەفا سەعید" شەهید، هەروەها بێژەرو هەواڵنێر رێزدار "ھێمن نانەکەلی" بریندار بوە.بە بۆنەی ئەم رووداوە تاڵەوە، هاوخەمی قوڵی خۆم پێشکەش بە بەرێز کاک "کاروان ئاکرەیی" بەرپرسی گشتیی و سەرجەم کارمەندە دڵسۆزەکانی کوردستان تی ڤی، دەکەم. هاوکات پرسەو سەرەخۆشی لە کەس و کاری شەهید "مستەفا" دەکەم و هیوای چاکبوونەوەی هەرچی زووتر بۆ کاک "هێمن نانەکەلی"، بە ئاوات دەخوازم.
نەمری بۆ شەهیدانسەربەرزی و سەرکەوتنی پتر بۆ هێزی پێشمەرگەی کوردستانبەردەوامی و پێشکەوتن بۆ کوردستان تی ڤی
رەحیم رەشیدیواشنگتن

پرسەنامە

وێنە: شەهید "مستەفا سەعید"


بەداخێکی زۆرەوە، ئەمڕۆ رێکەوتی ١٤ی ئاگوستی ٢٠١٦، ئاگادار بووم تیمێکی کوردستان تی ڤی، له‌ كاتی رووماڵكردنی پێشڕه‌وی هێزه‌كانی پێشمه‌رگه‌ی کوردستان، دژی تاریک پەرەستانی داعش، له‌ به‌ره‌كانی شەڕ له‌ نێوچەی "خازر"؛ شه‌هیدو بریندار بوون.مخابن، لەم ڕووداوە دڵتەزێنەدا، وێنەگر کاک "مستەفا سەعید" شەهید، هەروەها بێژەرو هەواڵنێر رێزدار "ھێمن نانەکەلی" بریندار بوە.بە بۆنەی ئەم رووداوە تاڵەوە، هاوخەمی قوڵی خۆم پێشکەش بە بەرێز کاک "کاروان ئاکرەیی" بەرپرسی گشتیی و سەرجەم کارمەندە دڵسۆزەکانی کوردستان تی ڤی، دەکەم. هاوکات پرسەو سەرەخۆشی لە کەس و کاری شەهید "مستەفا" دەکەم و هیوای چاکبوونەوەی هەرچی زووتر بۆ کاک "هێمن نانەکەلی"، بە ئاوات دەخوازم.
نەمری بۆ شەهیدانسەربەرزی و سەرکەوتنی پتر بۆ هێزی پێشمەرگەی کوردستانبەردەوامی و پێشکەوتن بۆ کوردستان تی ڤی
رەحیم رەشیدیواشنگتن

Tuesday, August 9, 2016

یادی ٢٥ی گەلاوێژ لە واشنگتۆن بەرز ڕاگیرا

یادی ٢٥ی گەلاوێژ لە واشنگتۆن بەرز ڕاگیرا



کوردستان میدیا: بە بۆنەی ٧١ـەمین ساڵڕۆژی دامەزراندنی حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران، لە ئامریکا ڕێوەڕسمێکی بەشکۆ بەڕێوە چوو.

ڕۆژی یەکشەممە، ڕێکەوتی ١٦ی گەلاوێژی ١٣٩٥ی هەتاوی،، کۆمیتەی گشتیی حیزبی دێموکرات لە وڵاتی ئامریکا، ڕێورەسمێکی بۆ ڕێزگرتن لە یاد و بیرەوەریی ٢٥ی گەلاوێژ، ٧١ـەمین ساڵیادی دامەراندنی حیزبی دێموکرات پێکهێنا.
سەرەتای ئەو ڕێورەسمە بە سروودی نەتەوایەتی "ئەی ڕەقیب" و ڕاگرتنی خولەکێک بێ‌دەنگی بۆ ڕێزگرتن لە گیانی پاکی شەهیدانی کورد و کورستان دەستی پێکرد.
پاشان ڕەحیم رەشیدی وتاری کۆمیتەی حیزبی دێموکراتی بەم بۆنەوە پێشکەش کرد.
ڕەشیدی لە دەستپێکی قسەکانیدا، ئاوڕێکی لە پێگەی مێژوویی حیزبی دێموکرات و کاریگەریی دامەزراندنی حیزبی دێموکرات لەسەر بزافی ڕزگاریخوازانەی کوردستان دایەوە.
ناوبراو لە بڕگەیەکی دیکەی قسەکانی‌دا، باسی لە ڕاسان و بایەخی ئەو هەنگاوەی حیزبی دێموکرات کرد و لەم بارەوە ڕوانگە و سیاسەتەکانی حیزبی دێموکراتی بە وردی شی کردوە و گوتی کە، ئەو بڕیارەی ڕێبەرایەتی حیزبی دێموکرات جوڵە و تەکانێکی گەورەی بە کۆمەڵانی خەڵکی کوردستان بەخشیوە و حیزبی دێموکرات سوورە لەسەر ئەوەی کە ئەو ڕەوتە بە پشتیوانیی جەماوەری خەڵک، بباتە پێش.
ڕەشیدی لە کۆتایی قسەکانیدا پرسە نێوخۆییەکانی ڕێژیمی ئێران و کردەوەی ئەو ڕێژیمەی لە ناوچەدا خستەسەر باس، و لەم بارەوە ئاماژەی بە دەستێوەردانی ئاژاوەگێڕانەی ئێران لە وڵاتانی ڕۆژهەڵاتی نێوەڕاست کرد و باسی لەو ڕاستییەش کرد کە بۆ جارێکی دیکەش کورد و پێشمەرگە گۆمی مەندی تارانیان شڵەقاند و بەم جۆرە نیشانیان دا کە کۆماری ئیسلامی ئەو هێزە نیە کە هەوڵ دەدات بەو جۆرە پێناسە بکرێ کە خۆی دەیهەوێ.
دواتر پەیامی یەکیەتی ژنانی دێموکراتی کوردستانی ئێران لە ئەمریکا، لە لایەن "مەحبووبە حوسێنی" بەرپرسی ئەو ڕێکخراوە لە ئامریکا پێشکەش کرا.
لەو ڕێوڕەسمەدا چەندین حیزب و لایەنی سیاسی بەشداری ئەو ڕێوڕەسمە بوون و برووسکەی پیرۆزباییان پێشکەش بە ڕێوڕەسمەکە کردبوو کە بریتین لە:

ـ پارتی دێموکراتی کوردستان 
ـ یەکیەتی نیشتمانی کوردستان 
ـ کۆمەڵەی شۆڕشگێری زەحمەتکێشانی کوردستانی ئێران 
ـ کۆنگرەی نەتەوەکانی ئێرانی فیدراڵ 
ـ بزوتنەوەی گۆڕان

Friday, August 5, 2016

اعتراض ما بە نوع قوانین غیر دمکراتیک و تبعیض امیز نظام حاکم بر ایران است


رحیم رشیدی: نظامی کە خود ناقض اشکار حقوق بشر و بە رسمیت نشناختن تفاوتها در جامعە است، نمی تواند مجری عدالت باشد. من بدون اینکە با این طیف هیچ گونە همخوانی داشتە باشم، خود را موظف می بینم کە از حقوق انان دفاع کنم. این بە هیچ وجە بە معنی همسویی با این عدە از افراد و عملکرد انان در راستای نقض حقوق بشر نیست. از دیدگاە من حقوق بشر حقوق بشر است و باید حق همگان رعایت شود. اعتراض ما بە نوع قوانین غیر دمکراتیک و تبعیض امیز نظام حاکم بر ایران است. اعتراض ما بە سناریوهای ناروشنی است کە هر از گاە جان انسان ها را با برچسپ های ناروشن می گیرد.

اعدام نیروهای سلفی، محاکمه و محکومیت در دادگاههای چند دقیقه ای و دیدگاهها فعالان سیاسی، مدنی، و حقوق بشری


شواهد نشان میدهد جمهوری اسلامی در دو دهه گذشته از نیروی سلفی‌های متعصب برای ترویج افكار مذهبی و ضد كمونیستی و حمله به هر نشانی از آزادیخواهی و نواندیشی در کردستان  استفاده کرده است. آنها با کمک به این جریان باعث گسترش نفوذ آن در محیط كردستان طی چند دهۀ گذشته شدند. دولت و نیروهای اطلاعاتی و امنیتی بدون کمترین مزاحمتی دست آنها را باز گذاشتند که سالها در سنندج و بسیاری از شهرهای استان کرمانشاه و کردستان با پخش سی دی و کتاب در میان جوانان و در مساجد به تبلیغات بپردازند و حتا بغضا به برخی اماکن هنری نیز یورش بردند. تا اینکه نیروهای سلفی با ترور و بمب گذاری علیه نیروهای وفادار به رژیم، مبارزه خشونت آمیز را شروع و در ادامه، شخصیتهای مختلف سیاسی و مذهبی در کوردستان را تهدید کردند و لیستهایی را از فعالان سیاسی، مدنی و حتی مذهبی منتشر میکردند که به زعم ایشان کافر هستند و باید مجازات شوند.
در آن زمان مطالب و مصاحبه های بسیاری انجام گرفت و نگارنده  نیز چندین گفتار و مصاحبه برای "رادیو ژیار" که در "زمانه" بود آماده کردم..
جمهوری اسلامی در روزهای گذشته تعدادی از این افراد را اعدام کرده است همان ها که پیش تر به خاطر گسترش خشونت و ایجاد محدودیت برای نیروهای ترقی خواه در کردستان، دستشان بازگذاشته شده بود هم به تبلیغات بپردازند، هم فضاهای آموزشی مختص به خود ایجاد کنند، هم یارگیری کنند و هم تهدید و ارعاب و بعضا اقدام نیز انجام دهند. برای روشن شدن این مسئله گفتگوهایی با  تعدادی فعال سیاسی، مدنی و حقوق بشری داخل و خارج دارم که توجه شما را به مصاحبه با رحیم رشیدی روزنامه نگار  جلب می کنم

کردانە: با توجه به اینکه رژیم بیش از دو دهه دست نیروهای سلفی را برای عضو گیری و جذب جوانان کوردستان باز گذاشته بود شما چه کسی را عامل قتل افراد ترور شده و اعدام افراد سلفی به دست رژیم می دانید؟.

رشیدی: شما بە روشنی بە این حقیقت واقف هستید کە جمهوری اسلامی ایران در طول حاکمیت خویش دەها سناریو را برای حذف فیزیکی مخالفان سیاسی و فکری نظام تدارک دیدە است. بە همین دلیل برای بندە بسیار دشوار است کە  بە طور یقین بگویم کە چە کسانی قربانی دام ترور و یا در عمل تروریستی دست داشتەاند. این ادعا نیاز بە مدارک و اطلاعاتی دارد که اکنون بندە برای ابراز دیدگاە خودم در مورد ادعادی شما، در اختیار ندارم.
بارها اتفاق افتادە است کە مسئلە اتهام قتل و ترور را بە کسانی نسبت داداند کە هیچ وقت چنین ادعایی هایی بە طور یقین و روشن اثبات نشدە است. ولی انچە برای بندە حائز اهمیت می باشد این است کە بایستی تمامی متهمان و زندانیان سیاسی، عقیدتی و اجتماعی در دادگاەهای ازاد و منصفانه، با داشتن حقق انتخاب وکیل انتخابی محاکمە شوند.
خاطرات صدها زندانی در زندان های جمهوری اسلامی و رژیم های توتالیتر همنوع این نظام اپارتایدی بە ما اموختە است کە در شرایط تحمیلی و خفت بار زندان های حکومتگران اسلامی، زندانیان زیر شکنجه و تحت فشارها و تهدیدهای وحشتناک مجبور به اعترافات دروغین و از پیش تلقی شدە تلویزیونی و بە گردن گرفتن کارهای نکردە شدەاند.
ما اطلاعاتی در اختیار داریم کە نشان می دهد بارها ایران با گروهای تروریستی جهادی در چچن،  طالبان در افغانستان، حماس در فلسطین و القاعدە در کشورهای عربی همکاری داشتە  و بە انان کمک کردە و می کند. استفادە ایران از گروەهای افراطی سنی مذهب در داخل و خارج ایران امری غیر قابل انکار است. بارها سازمان های امنیتی غرب با ارائە شواهد و مدارک اعلام کردەاند کە برخی از سران القاعده در ایران اقامت دارند، و افراد وابستە بە این سازمان ها بە راحتی و ازادانە در خاک ایران رفت و امد می کنند.
زمانی کە گروە ملا "کریکار" وابستە بە القاعدە در مناطق اقلیم کردستان بە طور عموم و اورامانات بە طور اخص برای کردستان و تجربە نوپایش دردسر ایجاد می کردنند و در اطراف شهر حلبچە نظامی خوفناک برپا کردە بودند، از سوی ایران حمایت مالی و نظامی می شدند و حتی در داخل برخی از شهرهای کردستان ایران منجملە مریوان و سنندج و پاوە و غیرە... دارای پایگاەهای اموزشی بودند. اکنون ما بە روشنی می بینیم کە داعش در هیچ زمان و مکانی بە اهداف و منافع بلند مدت جمهوری اسلامی حملە نکردە است...

کردانە: رژیم اعلام می کند این افراد عضو نیروهای سلفی بوده اند که تعدادی از مردم مذهبی و محیط بان را ترور کرده اند. شکی نیست تعدادی از مردم به دست نیروهای سلفی ترور شده اند، چه اتفاقی افتاده است که بعضی از نیروهای خارج کشور آنها را بدون وابستگی مذهبی  مورد تقدیر و ستایش قرار می دهند؟

رشیدی: من بدون اینکە با این طیف هیچ گونە همخوانی داشتە باشم، خود را موظف می بینم کە از حقوق انان دفاع کنم و خواستار این باشم کە اگر واقعا اینان چنین جرم هایی را مرتکب شدەاند یا می شوند، بایستی در دادگاەهای ازاد و منصفانه، با داشتن حق انتخاب وکیل انتخابی محاکمە شوند. این بە هیچ وجە بە معنی همسویی با این عدە از افراد و عملکرد انان در راستای  نقض حقوق بشر نیست. از دیدگاە من حقوق بشر حقوق بشر است و باید حق همگان رعایت شود. اعتراض ما بە نوع قوانین غیر دمکراتیک و تبعیض امیز نظام حاکم بر ایران است. اعتراض ما بە سناریوهای ناروشنی است کە هر از گاە جان انسان ها را با برچسپ های ناروشن می گیرد.
نظام اسلامی با پشتوانە توجیهی صدور انقلاب، همیشە بە نیروهای افراطی و تروریستی کمک کردە است. اعتراض ما دفاع از افراطی گری نیست، بلکە اقدامی است در جهت ایجاد فضای باز کە همگان در چهارچوب قوانین مدنی و دمکراتیک بتوانند ازادانە فعالیت بکنند.

کردانە: بعضی از فعالین به اصلاح حقوق بشری می‌گویند: "داعشی بودند خوب کردند اعدام‌شان کردند". بعد می‌افزایند: "البته مخالف اعدام هستیم". این دو گانگی را چگونه ارزیابی می کنید؟ البته جالب است که برخی از همین فعالان، خود نیز سوابقی از بنیادگرایی مذهبی داشته اند.

رشیدی: هدف ما خط کشیدن میان نظام های توتالیتر و دمکراتیک است. قاتلان و مجرمان در کشورهای دمکراتیک بە سزای اعمال خویش می رسند و کسی هم اعتراض نمی کند. اکنون روشن است کە هدف ما اجرای عدالت است. بیشتر این افراد در دادگاەهای چند دقیقەای و فرمایشی دادگاهی شدەاند، پس نظامی کە خود ناقض اشکار حقوق بشر و بە رسمیت نشناختن تفاوتها در جامعە است، نمی تواند مجری عدالت باشد!

کردانە: آیا شما معتقد هستید که  داعشی، متجاوز و هر فرد که به هر شیوه ای مرتکب جنایت شده است  حق برخورداری از دادگاه، وکیل و قاضی منصف دارد؟

.رشیدی: از دیدگاە من هر متهمی تحت هر عنوانی، حق برخورداری از دادگاەهای ازاد و وکیل و قاضی های  منصف و مستقل را دارد. دایرە حقوق بشر برای حفظ حرمت و کرامت همگان است. دفاع از حقوق بشر، دفاع از تفاوت ها برای ایجاد جامعەای سرشار از امنیت و اسایش است تا تفاوت ها و تنوع های بی شمار در کنار هم بە زندگی لذت و رنگی امیدوار کنندە ببخشد. در دمکراسی حقیقی و ریشەدار وظیفە و حق همگان تعریف شدە است. متهمان بر طبق قوانینی مورد محاکمە قرار می گیرند کە جامعە در ایجاد و صدور ان نقش داشتە است. ولی قوانین نظام اسلامی در ایران برای حفظ نظام است نە دفاع از حقوق تودەهای ملی و مذهبی و غیرە...

کردانە: اصولا مخالفت با اعدام را در تمامی اشکال آن چگونه ارزیابی می کنید؟ و به باور شما برخی مخالفت ها با اعدام، بیشتر یک ژست سیاسی و حقوق بشری نیست؟

رشیدی: بندە معتقدم کە هر کس و جریانی کە مخالف اجرای حکم اعدام است، باید بە طور شفاف و بدون تزلزل، مخالف هر گونە اعدامی برای هر کسی با هر گونە عقیدە و مرامی باشد.

کردانە: سلفی ها تا چه اندازه برای اکنون و آینده ی کردستان، اسباب دردسر و مشکل هستند؟

رشیدی: تجربە نشان دادە است کە بنیادگرائی مذهبی و ایدئولوژیکی، جامعە را بە بن بست می کشاند و ادعای ایجاد بهشت بر روی زمین، تنها جهنمی داغ ایجاد کردە است کە حقوق پایەای شهروندان را نقض و جان انان را بلعیدە است.
روشنگری و بازخوانی چنین تجربیاتی امری مهم در راستای بە حاشیە رانندن افراطیگرئی مذهبی و ایدئولوژیکی می باشد. تجربە طالبان سنی در افغانستان و داعش در عراق و سوریە، جمهوری اسلامی در ایران و عملکرد حکومت های کومونیستی و اتحاد جماهیر شوروی سابق نمونەهای بارزی برای اموختن و در جهت ریشەکن کردن خشونت و تندروی و فرقەگرایی می باشند.

کردانە: برای برخورد با "سلفی گری" چه باید کرد؟ شما چه راهکار یا راهکارهایی را پیشنهاد می کنید؟

رشیدی: از دیدگاە بندە، جدای دین از دولت و ایجاد جامعەای دمکراتیک و فضای پر از امنیت برای فعالیت همگان در چهارچوب قوانین لیبرال و برابر، شاید بهترین راه مبارزه با هر گونە افراط‌گرائی است.

کردانە: و سخن پایانی؟

رشیدی: جنبش کردستان هموارە جنبشی دمکراتیک برای نیل بە ازادی، برابری و عدالت بودە است و هیچ سنخیتی با ترور و کشتار شهروندان بی دفاع ندارد. اکنون رژیم ملایان در پی انست کە چهرە دمکراتیک و مشروع جنبش برحق کردستان را بە جبهە افراطی گری مذهبی سوق دهد. ایران درصدد است کە از عزم جامعە جهانی برای درهم کوبیدن داعش سنی سواستفادە کند. فکر می کنم اعدام های اخیر تحت عناوین سنی و افراطگرایی برای دستیابی بە این امر مهم است. این وظیفە ماست کە در برابر این تلاش ریاکارانە ایران دست بە روشنگری همە جانبە بزنیم....

اعتراض ما بە نوع قوانین غیر دمکراتیک و تبعیض امیز نظام حاکم بر ایران است


رحیم رشیدی: نظامی کە خود ناقض اشکار حقوق بشر و بە رسمیت نشناختن تفاوتها در جامعە است، نمی تواند مجری عدالت باشد. من بدون اینکە با این طیف هیچ گونە همخوانی داشتە باشم، خود را موظف می بینم کە از حقوق انان دفاع کنم. این بە هیچ وجە بە معنی همسویی با این عدە از افراد و عملکرد انان در راستای نقض حقوق بشر نیست. از دیدگاە من حقوق بشر حقوق بشر است و باید حق همگان رعایت شود. اعتراض ما بە نوع قوانین غیر دمکراتیک و تبعیض امیز نظام حاکم بر ایران است. اعتراض ما بە سناریوهای ناروشنی است کە هر از گاە جان انسان ها را با برچسپ های ناروشن می گیرد.

اعدام نیروهای سلفی، محاکمه و محکومیت در دادگاههای چند دقیقه ای و دیدگاهها فعالان سیاسی، مدنی، و حقوق بشری


شواهد نشان میدهد جمهوری اسلامی در دو دهه گذشته از نیروی سلفی‌های متعصب برای ترویج افكار مذهبی و ضد كمونیستی و حمله به هر نشانی از آزادیخواهی و نواندیشی در کردستان  استفاده کرده است. آنها با کمک به این جریان باعث گسترش نفوذ آن در محیط كردستان طی چند دهۀ گذشته شدند. دولت و نیروهای اطلاعاتی و امنیتی بدون کمترین مزاحمتی دست آنها را باز گذاشتند که سالها در سنندج و بسیاری از شهرهای استان کرمانشاه و کردستان با پخش سی دی و کتاب در میان جوانان و در مساجد به تبلیغات بپردازند و حتا بغضا به برخی اماکن هنری نیز یورش بردند. تا اینکه نیروهای سلفی با ترور و بمب گذاری علیه نیروهای وفادار به رژیم، مبارزه خشونت آمیز را شروع و در ادامه، شخصیتهای مختلف سیاسی و مذهبی در کوردستان را تهدید کردند و لیستهایی را از فعالان سیاسی، مدنی و حتی مذهبی منتشر میکردند که به زعم ایشان کافر هستند و باید مجازات شوند.
در آن زمان مطالب و مصاحبه های بسیاری انجام گرفت و نگارنده  نیز چندین گفتار و مصاحبه برای "رادیو ژیار" که در "زمانه" بود آماده کردم..
جمهوری اسلامی در روزهای گذشته تعدادی از این افراد را اعدام کرده است همان ها که پیش تر به خاطر گسترش خشونت و ایجاد محدودیت برای نیروهای ترقی خواه در کردستان، دستشان بازگذاشته شده بود هم به تبلیغات بپردازند، هم فضاهای آموزشی مختص به خود ایجاد کنند، هم یارگیری کنند و هم تهدید و ارعاب و بعضا اقدام نیز انجام دهند. برای روشن شدن این مسئله گفتگوهایی با  تعدادی فعال سیاسی، مدنی و حقوق بشری داخل و خارج دارم که توجه شما را به مصاحبه با رحیم رشیدی روزنامه نگار  جلب می کنم

کردانە: با توجه به اینکه رژیم بیش از دو دهه دست نیروهای سلفی را برای عضو گیری و جذب جوانان کوردستان باز گذاشته بود شما چه کسی را عامل قتل افراد ترور شده و اعدام افراد سلفی به دست رژیم می دانید؟.

رشیدی: شما بە روشنی بە این حقیقت واقف هستید کە جمهوری اسلامی ایران در طول حاکمیت خویش دەها سناریو را برای حذف فیزیکی مخالفان سیاسی و فکری نظام تدارک دیدە است. بە همین دلیل برای بندە بسیار دشوار است کە  بە طور یقین بگویم کە چە کسانی قربانی دام ترور و یا در عمل تروریستی دست داشتەاند. این ادعا نیاز بە مدارک و اطلاعاتی دارد که اکنون بندە برای ابراز دیدگاە خودم در مورد ادعادی شما، در اختیار ندارم.
بارها اتفاق افتادە است کە مسئلە اتهام قتل و ترور را بە کسانی نسبت داداند کە هیچ وقت چنین ادعایی هایی بە طور یقین و روشن اثبات نشدە است. ولی انچە برای بندە حائز اهمیت می باشد این است کە بایستی تمامی متهمان و زندانیان سیاسی، عقیدتی و اجتماعی در دادگاەهای ازاد و منصفانه، با داشتن حقق انتخاب وکیل انتخابی محاکمە شوند.
خاطرات صدها زندانی در زندان های جمهوری اسلامی و رژیم های توتالیتر همنوع این نظام اپارتایدی بە ما اموختە است کە در شرایط تحمیلی و خفت بار زندان های حکومتگران اسلامی، زندانیان زیر شکنجه و تحت فشارها و تهدیدهای وحشتناک مجبور به اعترافات دروغین و از پیش تلقی شدە تلویزیونی و بە گردن گرفتن کارهای نکردە شدەاند.
ما اطلاعاتی در اختیار داریم کە نشان می دهد بارها ایران با گروهای تروریستی جهادی در چچن،  طالبان در افغانستان، حماس در فلسطین و القاعدە در کشورهای عربی همکاری داشتە  و بە انان کمک کردە و می کند. استفادە ایران از گروەهای افراطی سنی مذهب در داخل و خارج ایران امری غیر قابل انکار است. بارها سازمان های امنیتی غرب با ارائە شواهد و مدارک اعلام کردەاند کە برخی از سران القاعده در ایران اقامت دارند، و افراد وابستە بە این سازمان ها بە راحتی و ازادانە در خاک ایران رفت و امد می کنند.
زمانی کە گروە ملا "کریکار" وابستە بە القاعدە در مناطق اقلیم کردستان بە طور عموم و اورامانات بە طور اخص برای کردستان و تجربە نوپایش دردسر ایجاد می کردنند و در اطراف شهر حلبچە نظامی خوفناک برپا کردە بودند، از سوی ایران حمایت مالی و نظامی می شدند و حتی در داخل برخی از شهرهای کردستان ایران منجملە مریوان و سنندج و پاوە و غیرە... دارای پایگاەهای اموزشی بودند. اکنون ما بە روشنی می بینیم کە داعش در هیچ زمان و مکانی بە اهداف و منافع بلند مدت جمهوری اسلامی حملە نکردە است...

کردانە: رژیم اعلام می کند این افراد عضو نیروهای سلفی بوده اند که تعدادی از مردم مذهبی و محیط بان را ترور کرده اند. شکی نیست تعدادی از مردم به دست نیروهای سلفی ترور شده اند، چه اتفاقی افتاده است که بعضی از نیروهای خارج کشور آنها را بدون وابستگی مذهبی  مورد تقدیر و ستایش قرار می دهند؟

رشیدی: من بدون اینکە با این طیف هیچ گونە همخوانی داشتە باشم، خود را موظف می بینم کە از حقوق انان دفاع کنم و خواستار این باشم کە اگر واقعا اینان چنین جرم هایی را مرتکب شدەاند یا می شوند، بایستی در دادگاەهای ازاد و منصفانه، با داشتن حق انتخاب وکیل انتخابی محاکمە شوند. این بە هیچ وجە بە معنی همسویی با این عدە از افراد و عملکرد انان در راستای  نقض حقوق بشر نیست. از دیدگاە من حقوق بشر حقوق بشر است و باید حق همگان رعایت شود. اعتراض ما بە نوع قوانین غیر دمکراتیک و تبعیض امیز نظام حاکم بر ایران است. اعتراض ما بە سناریوهای ناروشنی است کە هر از گاە جان انسان ها را با برچسپ های ناروشن می گیرد.
نظام اسلامی با پشتوانە توجیهی صدور انقلاب، همیشە بە نیروهای افراطی و تروریستی کمک کردە است. اعتراض ما دفاع از افراطی گری نیست، بلکە اقدامی است در جهت ایجاد فضای باز کە همگان در چهارچوب قوانین مدنی و دمکراتیک بتوانند ازادانە فعالیت بکنند.

کردانە: بعضی از فعالین به اصلاح حقوق بشری می‌گویند: "داعشی بودند خوب کردند اعدام‌شان کردند". بعد می‌افزایند: "البته مخالف اعدام هستیم". این دو گانگی را چگونه ارزیابی می کنید؟ البته جالب است که برخی از همین فعالان، خود نیز سوابقی از بنیادگرایی مذهبی داشته اند.

رشیدی: هدف ما خط کشیدن میان نظام های توتالیتر و دمکراتیک است. قاتلان و مجرمان در کشورهای دمکراتیک بە سزای اعمال خویش می رسند و کسی هم اعتراض نمی کند. اکنون روشن است کە هدف ما اجرای عدالت است. بیشتر این افراد در دادگاەهای چند دقیقەای و فرمایشی دادگاهی شدەاند، پس نظامی کە خود ناقض اشکار حقوق بشر و بە رسمیت نشناختن تفاوتها در جامعە است، نمی تواند مجری عدالت باشد!

کردانە: آیا شما معتقد هستید که  داعشی، متجاوز و هر فرد که به هر شیوه ای مرتکب جنایت شده است  حق برخورداری از دادگاه، وکیل و قاضی منصف دارد؟

.رشیدی: از دیدگاە من هر متهمی تحت هر عنوانی، حق برخورداری از دادگاەهای ازاد و وکیل و قاضی های  منصف و مستقل را دارد. دایرە حقوق بشر برای حفظ حرمت و کرامت همگان است. دفاع از حقوق بشر، دفاع از تفاوت ها برای ایجاد جامعەای سرشار از امنیت و اسایش است تا تفاوت ها و تنوع های بی شمار در کنار هم بە زندگی لذت و رنگی امیدوار کنندە ببخشد. در دمکراسی حقیقی و ریشەدار وظیفە و حق همگان تعریف شدە است. متهمان بر طبق قوانینی مورد محاکمە قرار می گیرند کە جامعە در ایجاد و صدور ان نقش داشتە است. ولی قوانین نظام اسلامی در ایران برای حفظ نظام است نە دفاع از حقوق تودەهای ملی و مذهبی و غیرە...

کردانە: اصولا مخالفت با اعدام را در تمامی اشکال آن چگونه ارزیابی می کنید؟ و به باور شما برخی مخالفت ها با اعدام، بیشتر یک ژست سیاسی و حقوق بشری نیست؟

رشیدی: بندە معتقدم کە هر کس و جریانی کە مخالف اجرای حکم اعدام است، باید بە طور شفاف و بدون تزلزل، مخالف هر گونە اعدامی برای هر کسی با هر گونە عقیدە و مرامی باشد.

کردانە: سلفی ها تا چه اندازه برای اکنون و آینده ی کردستان، اسباب دردسر و مشکل هستند؟

رشیدی: تجربە نشان دادە است کە بنیادگرائی مذهبی و ایدئولوژیکی، جامعە را بە بن بست می کشاند و ادعای ایجاد بهشت بر روی زمین، تنها جهنمی داغ ایجاد کردە است کە حقوق پایەای شهروندان را نقض و جان انان را بلعیدە است.
روشنگری و بازخوانی چنین تجربیاتی امری مهم در راستای بە حاشیە رانندن افراطیگرئی مذهبی و ایدئولوژیکی می باشد. تجربە طالبان سنی در افغانستان و داعش در عراق و سوریە، جمهوری اسلامی در ایران و عملکرد حکومت های کومونیستی و اتحاد جماهیر شوروی سابق نمونەهای بارزی برای اموختن و در جهت ریشەکن کردن خشونت و تندروی و فرقەگرایی می باشند.

کردانە: برای برخورد با "سلفی گری" چه باید کرد؟ شما چه راهکار یا راهکارهایی را پیشنهاد می کنید؟

رشیدی: از دیدگاە بندە، جدای دین از دولت و ایجاد جامعەای دمکراتیک و فضای پر از امنیت برای فعالیت همگان در چهارچوب قوانین لیبرال و برابر، شاید بهترین راه مبارزه با هر گونە افراط‌گرائی است.

کردانە: و سخن پایانی؟

رشیدی: جنبش کردستان هموارە جنبشی دمکراتیک برای نیل بە ازادی، برابری و عدالت بودە است و هیچ سنخیتی با ترور و کشتار شهروندان بی دفاع ندارد. اکنون رژیم ملایان در پی انست کە چهرە دمکراتیک و مشروع جنبش برحق کردستان را بە جبهە افراطی گری مذهبی سوق دهد. ایران درصدد است کە از عزم جامعە جهانی برای درهم کوبیدن داعش سنی سواستفادە کند. فکر می کنم اعدام های اخیر تحت عناوین سنی و افراطگرایی برای دستیابی بە این امر مهم است. این وظیفە ماست کە در برابر این تلاش ریاکارانە ایران دست بە روشنگری همە جانبە بزنیم....