بۆ ئاوا بێخه‌به‌ری‌و وڵام ناده‌یته‌وه، حه‌ز ناکه‌ی نامه‌کانم بخوێنیته‌وه؟
هه‌موو شتێک
لێره باس له نه‌بوونی
تۆ ئه‌کات
ته‌نیا دڵم نه‌بێت
که وه‌ک گیاێک له ڕه‌شایی
خاک‌دا
دڵ ئه‌کوتێت
تۆ ئه‌دۆزمه‌وه
ئه‌زانم.
Sunday, December 18, 2005
9:53:27
ک.ع
(به‌یان)
Tuesday, April 29, 2008
Monday, April 28, 2008
ڕه‌حیم ڕه‌شیدی سه‌باره‌ت به كێشـه‌كانی نێوان ئه‌مریكا و ئێران ده‌دوێت
تکایه ئه‌گه‌ر ئه‌ته‌وێت گوێبگریت له‌و وتووێژه، له‌سه‌ر "ڕه‌حیم ڕه‌شیدی سه‌باره‌ت به كێشـه‌كانی نێوان ئه‌مریكا و ئێران ده‌دوێت" کلیک بکه.
هه‌ڵـبژاردنی په‌رله‌مانی ئێران
شه‌ریف بێهروز، نوێنه‌ری حزبی دیموكراتی كوردسـتانی ئێران له ئه‌مریكا.
مه‌سـعود كوردپـور، ڕۆژنامه‌وان له ئێران.
ڕه‌حیم ڕه‌شیدی، ڕۆژنامه‌وان له پاریس.
تکایه بۆ گوێگرتن له‌و وتووێژه له‌سه‌ر "هه‌ڵبژاردنی په‌رلمانی ئێران"، کلیک بکه.
مه‌سـعود كوردپـور، ڕۆژنامه‌وان له ئێران.
ڕه‌حیم ڕه‌شیدی، ڕۆژنامه‌وان له پاریس.
تکایه بۆ گوێگرتن له‌و وتووێژه له‌سه‌ر "هه‌ڵبژاردنی په‌رلمانی ئێران"، کلیک بکه.
Tuesday, April 22, 2008
له بیره‌وه‌ری ساڵڕۆژی رۆژنامه نووسی کوردی‌دا، سڵاو له نووسه‌رانی ده‌روه‌ست!
ئاشکرایه له رێکه‌وتی 2ی بانه‌مه‌ڕ، به‌رانبه‌ر به 22ی ئاوریلی ساڵی 1898ی زایینی به‌ملاوه، پاش ئه‌وه‌ی تێکۆشه‌رو سوار چاکی مه‌یدانی ڕۆژنامه نووسی کورد، مێقداد مه‌دحه‌د به‌درخان، به‌ردی بناخه‌ی یه‌که‌مین رۆژنامهی کوردی له شاری قاهیره، له وڵاتی میسر دامه‌زراند، له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی به ره‌نج‌و کوێره‌وه‌ری‌و ماندوو بوونێکی زۆر، له‌و په‌ڕی ده‌ستنه‌ڕۆیشتوویی‌ماڵی‌و که‌م که‌ره‌سته‌یدا، کارێکی ئاوا مه‌زنی ده‌ست دایه‌و به بڵاوکردنه‌وه‌ی رۆژنامهی "کوردستان"، وه‌کوو یه‌که‌مین ڕۆژنامه‌ی بڵاوکراوه‌ی کوردی، مۆمێکی پر تیرێژی بۆ خه‌باتگێرانی بواری قه‌ڵه‌م‌و نووسین داگیرساند، به چه‌شنێک له هه‌موو سه‌رده‌مه‌کان‌دا، ڕووناکبیرانی به‌په‌رۆش بۆ ئه‌ده‌ب، په‌یڤ‌و وێژه‌ی کوردی، ده‌توانن بۆ بڕینی رێگا تاریک‌و تنووکه‌کان، که‌ڵکی شایان‌و شیاوی لێوه‌رگرن.
به ئاوڕدانه‌وه له‌و راستییه، ده‌ستپێک‌و سه‌رهه‌ڵدانی وه‌شان‌و بڵاوکردنه‌وه‌ی ئه‌وه‌ڵین ڕۆژنامه‌ی کورد به زمانی کوردی، نه‌ک له‌سه‌ر ئاخی کوردستان، به‌ڵکوو له تاراوگه‌و به دوور له نیشتمانی کورد واته کوردستان هاته ئاراوه، ئه‌م دیارده له هه‌ناوی خۆی‌دا ده‌رخه‌رو ده‌ربڕی ئه‌و ڕاستییه حاشا هه‌ڵنه‌گره‌یه، بارودۆخی ژیان‌و گوزه‌رانی کورده‌کان به هۆی سیاسه‌تی سه‌رکوت‌و داپڵۆسینی نه‌ته‌وه‌ی کورد، له لایه‌ن داگیرکه‌رانی کوردو کوردستانه‌وه مه‌وداو ده‌رفه‌تی ئه‌وه‌ی بۆ ڕچه‌شکێنێکی وه‌کوو مێقداد به‌درخان نه‌هێشتۆته‌وه تاکوو بکارێ له‌سه‌ر خاکی باوو بایرانی خۆی، به هێزو وزه‌یه‌کی پترو به به‌رچاوڕوونیه‌کی زۆرتره‌وه، شه‌تڵی یه‌که‌مین رۆژنامه نووسی کوردی بنێت.
به خوێندنه‌وه‌ی ئه‌م بارودۆخه تاقه‌ت پڕوکێن‌و ئه‌سته‌مه‌یه، له حه‌وڵ‌و تێکۆشانی مێقداد به‌ردخان بۆ چاپ‌و بڵاوکردنه‌وه‌ی ڕۆژنامه‌ی "کوردستان"، تێده‌گه‌ین‌و باشتر نرخی هه‌نگاوه مه‌زنه‌که‌یمان بۆ ئاشکرا ده‌بێت.
له لایه‌کی دیکه‌وه، ده‌ستدانه کارێکی ئاوا، ده‌ربڕی ئه‌و راستیه‌شه، ڕۆڵه‌کانی نه‌ته‌وه‌ی کورد، له به‌رانبه‌ر سیاسه‌تی چه‌وسانه‌وه‌و توونا کردن‌دا، چۆکیان دانه‌داوه، به‌ڵکوو به ڕوکردنه کاری فه‌رهه‌نگی حه‌ولیان داوه سیاسه‌تی سڕینه‌وه‌ی کورد له لایه‌ن دوژمنانه‌وه، بکه‌نه بڵقی سه‌رئاو.
هه‌ر بۆیه، حه‌وله‌کانی خه‌باتگێڕانی به‌درخان له‌م بواره‌دا، هیج که‌متر له تێکۆشانی ئه‌و رۆڵه خه‌باتگێرانه نه‌بووه که له چیاو دۆڵه‌کانی کوردستان‌دا، به پشت به‌ستن به خه‌ڵک‌و یارمه‌تی وه‌رگرتن له‌وان، مان‌و مه‌وجودیه‌تی کوردیان به فیدا کردنی ژیان‌و گوزه‌رانی خۆیان پاراستوه‌و دیپارێزن.
ئه‌م هه‌ستی ده‌روه‌ستی‌و به‌رپرسیه بوو، ساڵانێک پاش حه‌وله به‌پێزه‌کانی به‌درخان، ڕۆڵه‌کانی خه‌ڵکی کوردستان، وێرای دامه‌زراندنی کۆماری کوردستان له ساڵی 1324ی هه‌تاوی، به‌رانبه‌ر به 1946ی زایینی، وێرای ده‌ستبه‌رکردنی سه‌روه‌ری سیاسیی، به هه‌موو توانایانه‌وه بۆ په‌ره پێدان به زانست‌و پێشکه‌وتنی فره لایه‌نه‌ی کۆمه‌ڵگای کوردستان، به ئامانجی چاندنی تۆوی هوشیاری نه‌ته‌وه‌یی‌و چاوکراوه‌یی خه‌ڵک، په‌ره‌یان به بواری ڕۆشنبیری به گشتیی‌و ڕۆژنامه نووسی به تایبه‌تی دا. بڵاوکرانه‌وه‌ی ئه‌و هه‌موو گۆڤارو نامیلکه له ماوه‌یه‌کی کورتی ده‌سه‌ڵاتی کۆماردا که که‌متر له 12 مانگ ته‌مه‌نی هه‌بوو، ئاوێنه‌ی باڵانوێنی ئه‌و راستییه.
گومانی تێدا نیه، ئه‌زموون‌و خزمه‌ته به‌رچاوه‌کانی کۆماری کوردستان، که شانازی دامه‌زراندن‌و پێکهێنانی وه‌کوو ڕووداوێکی مه‌زنی نه‌ته‌وه‌یی کورد، بۆ هه‌موو نیشتمان په‌روه‌رانی کورد ده‌گه‌ڕێته‌وه. له‌م بهستێنهدا حیزبی دێموکرات وه‌کوو دامه‌زرێنه‌ری سه‌ره‌کی کۆمار، دوو جار شانازی پێده‌بڕێ.
باندۆری لاینه جۆربه‌جۆره‌کانی کۆمار، له ڕاپه‌رین‌‌و ڕابوونه‌کانی پاش کۆماردا، که ڕۆڵه‌کانی نه‌ته‌وه‌ی کورد لێره‌وه له‌وێ، پێکیان هێناوه‌و ده‌یهێنن، به باشی دیارو به‌رچاون.
په‌ره‌سه‌ندنی بواری رۆژنامه نووسی کوردی، پاش شۆڕشی ئه‌یلوول‌و ده‌سکه‌وته‌کانی کورد له‌و قۆناغه‌دا له باشوری کوردستان، به باشی سه‌لمێنه‌ری ئه‌و راستیه‌ن.
حاشا له‌وه ناکرێ، تاکوو ڕاپه‌رینی گه‌لانی ئێران، دواتر راپه‌رینی مه‌زنی به‌هاری 1991ی زایینی، له باشوری کوردستان، ئه‌وه خه‌باتگێڕانی کوردو پێشمه‌رگه ڕۆژنامه نووسه‌کان بوون، به هه‌موو شێوه‌یه‌کی گونجاو له تاراوگه، له چیاو دۆڵ‌و له دڵی ئه‌شکه‌وته‌کان‌دا؛ هه‌وڵی پاراستنی زمان‌و په‌یڤی کوردیان داوه‌‌و مێژووی ڕۆژنامه نووسی کورد، سه‌ره‌ڕای هه‌موو که‌م‌و کوڕیه‌کان له‌م پێوه‌ندیه‌دا، ئه‌م حه‌وله شوێندانه‌رانه هه‌رگیز له‌بیر ناباته‌وه‌‌و به چاوی رێزه‌وه سه‌یری ده‌کات.
هه‌رچه‌ند به‌شێکی به‌رچاو له خه‌ڵکی کوردستان خوێنده‌وار نه‌بوون، به‌ڵام نووسین‌و نووسراوه‌ی جۆراوجۆری رێکخراوه شۆرشگێڕو ئازادی خوازه‌کانی کورد، ته‌نانه‌ت له ژێر سێبه‌ری سیاسه‌تی ترس‌و تۆقاندنی رژیمه سه‌ره‌رۆکان‌دا، ئه‌م ده‌ست‌و ئه‌و ده‌ستی کردووهو ده‌یکات.
له خۆڕا نیه تاکوو ئێستاش گیرانی نووسراوه‌یه‌کی رێکخراوه دێموکرات‌و شۆڕشگێره‌کان به ده‌ست خه‌ڵکه‌وه، له‌و وڵاتانه‌ی رووی ئازادی به‌خۆوه نه‌دیوه، باسی سه‌ره.
ئێستا له هه‌لومه‌رجێک‌دا باسی ساڵرۆژی ڕۆژنامه نووسی کورد ده‌که‌ین، به خۆشیه‌وه له باشوری کوردستان، به هۆی بوونی ده‌سه‌ڵاتی شه‌رعی، یاسایی‌‌‌و خه‌ڵکی حکومه‌تی هه‌رێمی کورستان، که ده‌ستکه‌وتی خه‌باتی پڕ له قوربانیدانی کورده‌کانه، رۆژنامه نووسی کوردی هه‌نگاوی به‌رچاوی ناوهو پێشکه‌وتنی دیاری به‌خۆوه بینیوه، به‌ڕاده‌یه‌ک ده‌کرێ جێگای هیوا پێبه‌ستن بێ.
به‌ڵام له‌گه‌ڵ هه‌موو ئه‌مانه‌ش، نابێ ئه‌و راستیه له‌به‌ر چاو نه‌گرین، به هۆی نه‌بوونی کیانی سه‌ربه‌خۆی نه‌ته‌وه‌یی، تاکوو ئێستا بواری له‌بار بۆ پێکهاتنی رۆژنامه نووسی سه‌ربه‌خۆ‌و ئاکادمیک وه‌کوو ئه‌وه‌ی له وڵاتانی دێموکرات‌‌داو پێشکه‌وتوودا باوه‌و رۆژنامه به ده‌سه‌ڵاتی چوارم ده‌ژمێردرێت، به‌رچاو ناکه‌وێت‌و تاکوو گه‌یشتن به‌و قۆناغه، رۆژنامه نووسانی کورد، ڕیگایه‌کی دوورو ئاسته‌میان له پێشه.
له هه‌لومه‌رجی ئێستادا، به هۆی تۆڕی جیهانی ئینترنێت‌و په‌ره گرتنی هه‌رچی زۆرتری ڕایه‌ڵه‌کانی پێوه‌ندی‌و سازبوونی ئامێره پێشکه‌وتوه‌کانی چاپ‌و بڵاوکردنه‌وه، به هاتنه ئارای ئه‌و هه‌موو ماڵپه‌ڕو وێبلاگ‌و بڵاڤۆکه جۆربه‌جۆرانه، ده‌بێ دڵخۆش بین به‌وه‌ی ده‌سه‌ڵاته دژبه‌ره‌کانی ئازادی به‌یان، به به‌ره‌ێوه بردنی سیاسه‌تی تیرۆر، گیران، بێ سه‌روشوێن کردنی ڕۆژنامه نووسانی ده‌روه‌ست‌و به‌رپرس، به فیلتێر کردنی وێبلاگه‌کان‌و مالپه‌ڕه‌کانی ئینترنێت، حه‌ولی ئه‌وه ده‌ده‌ن خه‌ڵک ده‌ستیان به زانیاری پێویست ڕانه‌گات، که‌چی په‌ره سه‌ندنی رۆژبه‌رۆژی ئه‌م بوارانه‌و حه‌وله‌کانی خه‌ڵک بۆ تێگه‌یشتنی دوروست له کێشه‌کان، ده‌توانێ دوژمنان‌و دژبه‌رانی ئازادیو دێموکراسی له گه‌یشتن به‌م ئاواته‌یان‌دا، ڕه‌نچ به‌خه‌سار بکات.
ئه‌گه‌ر"جۆهان کالۆس" له شاری ستارسبۆرگ، له‌سه‌ده‌ی هه‌ڤده‌دا، نزیک به 300 ساڵ پێش مێقداد مه‌دحه‌د به‌درخان، به‌ردی بناغه‌ی رۆژنامه نووسی جیهانی دامه‌زراند، ده‌بینین کورده‌کان سه‌ره‌رای نه‌بوونی ده‌سه‌لاتی سه‌ربه‌خۆی نه‌ته‌وه‌یی‌و که‌ره‌سته‌و ده‌رفه‌تی پێوسیت له‌م بواره‌دا، هه‌نگاوی باشیان هاویشتوه‌و ده‌هاوێژن.
له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی شانازی ده‌که‌ن به‌وه‌ی هه‌یانه، به‌ڵام رازی نیین‌و بۆ پێشکه‌وتن‌و ستاندارد کردنی رۆژنامه نووسی کوردی، وه‌کوو ده‌سه‌ڵاتی چواره‌م له کۆمه‌ڵگدا، به‌رپرسانه‌و له چوارچێوه‌ی به‌رژه‌وه‌ندی نه‌ته‌وه‌یی‌دا، به له قاودانی پرۆژه ده‌سته‌مۆ‌و سڕبووه‌کانی نه‌یارانی کورد له‌م بهستێنهدا، به ئاشکرا کردنی قه‌ڵه‌مه چاوچنۆکه‌کانی عه‌وداڵی پوڵ‌و پاره، به شێنه‌یی، به‌ڵام به‌رچاو ڕوونانه‌و شایی به‌خۆ، بۆ پێشه‌وه هه‌نگاو ده‌هاوێژن.
له بیره‌وه‌ری سالڕۆژی رۆژنامه نووسی کوردی‌دا، وێرای به‌رز نرخاندنی هه‌موو ئه‌و تێکۆشانانه‌‌ی له‌م بواره‌دا کاریان کردوه‌و قه‌ڵه‌مه‌که‌یان‌‌و ماندوو بوونیان له خزمه‌تی په‌ره پێدانی ڕاستی‌و ئازادی به‌یان‌دا بووه، بۆ پێشکه‌وتن‌و تێگه‌یشنی خه‌ڵک له راستیه‌کان هه‌نگاویان ناوهو ده‌ینێن، پیرۆزبایان پێده‌ڵێن‌و له‌و رێگا پیرۆزه‌دا، هاورێ له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی خۆمان له ته‌نیشت ئه‌وان‌دا ده‌بینینه‌وه؛ له کانگای دڵمانه‌وه هیوای سه‌رکه‌وتن‌و پێشکه‌وتنیان بۆ ده‌خوازین.
به‌رزو به‌رێز بێ یادو بیره‌وه‌ری ساڵڕۆژی دامه‌زراندنی ڕۆژنامه نووسی کورد.
سڵاو له گیانی مێقداد مه‌دحه‌د به‌درخان، بناغه‌دانه‌ری ڕۆژنامه نووسی کورد.
سڵاو له قه‌ڵه‌مه ده‌روه‌ست، ئازاو بوێره‌کان.
سڵاو له هه‌موو ئه‌و گیانانه‌ی له پێناوی ئازادی‌دا، سه‌ربه‌رزانه سه‌ریان دانا.
به ئاوڕدانه‌وه له‌و راستییه، ده‌ستپێک‌و سه‌رهه‌ڵدانی وه‌شان‌و بڵاوکردنه‌وه‌ی ئه‌وه‌ڵین ڕۆژنامه‌ی کورد به زمانی کوردی، نه‌ک له‌سه‌ر ئاخی کوردستان، به‌ڵکوو له تاراوگه‌و به دوور له نیشتمانی کورد واته کوردستان هاته ئاراوه، ئه‌م دیارده له هه‌ناوی خۆی‌دا ده‌رخه‌رو ده‌ربڕی ئه‌و ڕاستییه حاشا هه‌ڵنه‌گره‌یه، بارودۆخی ژیان‌و گوزه‌رانی کورده‌کان به هۆی سیاسه‌تی سه‌رکوت‌و داپڵۆسینی نه‌ته‌وه‌ی کورد، له لایه‌ن داگیرکه‌رانی کوردو کوردستانه‌وه مه‌وداو ده‌رفه‌تی ئه‌وه‌ی بۆ ڕچه‌شکێنێکی وه‌کوو مێقداد به‌درخان نه‌هێشتۆته‌وه تاکوو بکارێ له‌سه‌ر خاکی باوو بایرانی خۆی، به هێزو وزه‌یه‌کی پترو به به‌رچاوڕوونیه‌کی زۆرتره‌وه، شه‌تڵی یه‌که‌مین رۆژنامه نووسی کوردی بنێت.
به خوێندنه‌وه‌ی ئه‌م بارودۆخه تاقه‌ت پڕوکێن‌و ئه‌سته‌مه‌یه، له حه‌وڵ‌و تێکۆشانی مێقداد به‌ردخان بۆ چاپ‌و بڵاوکردنه‌وه‌ی ڕۆژنامه‌ی "کوردستان"، تێده‌گه‌ین‌و باشتر نرخی هه‌نگاوه مه‌زنه‌که‌یمان بۆ ئاشکرا ده‌بێت.
له لایه‌کی دیکه‌وه، ده‌ستدانه کارێکی ئاوا، ده‌ربڕی ئه‌و راستیه‌شه، ڕۆڵه‌کانی نه‌ته‌وه‌ی کورد، له به‌رانبه‌ر سیاسه‌تی چه‌وسانه‌وه‌و توونا کردن‌دا، چۆکیان دانه‌داوه، به‌ڵکوو به ڕوکردنه کاری فه‌رهه‌نگی حه‌ولیان داوه سیاسه‌تی سڕینه‌وه‌ی کورد له لایه‌ن دوژمنانه‌وه، بکه‌نه بڵقی سه‌رئاو.
هه‌ر بۆیه، حه‌وله‌کانی خه‌باتگێڕانی به‌درخان له‌م بواره‌دا، هیج که‌متر له تێکۆشانی ئه‌و رۆڵه خه‌باتگێرانه نه‌بووه که له چیاو دۆڵه‌کانی کوردستان‌دا، به پشت به‌ستن به خه‌ڵک‌و یارمه‌تی وه‌رگرتن له‌وان، مان‌و مه‌وجودیه‌تی کوردیان به فیدا کردنی ژیان‌و گوزه‌رانی خۆیان پاراستوه‌و دیپارێزن.
ئه‌م هه‌ستی ده‌روه‌ستی‌و به‌رپرسیه بوو، ساڵانێک پاش حه‌وله به‌پێزه‌کانی به‌درخان، ڕۆڵه‌کانی خه‌ڵکی کوردستان، وێرای دامه‌زراندنی کۆماری کوردستان له ساڵی 1324ی هه‌تاوی، به‌رانبه‌ر به 1946ی زایینی، وێرای ده‌ستبه‌رکردنی سه‌روه‌ری سیاسیی، به هه‌موو توانایانه‌وه بۆ په‌ره پێدان به زانست‌و پێشکه‌وتنی فره لایه‌نه‌ی کۆمه‌ڵگای کوردستان، به ئامانجی چاندنی تۆوی هوشیاری نه‌ته‌وه‌یی‌و چاوکراوه‌یی خه‌ڵک، په‌ره‌یان به بواری ڕۆشنبیری به گشتیی‌و ڕۆژنامه نووسی به تایبه‌تی دا. بڵاوکرانه‌وه‌ی ئه‌و هه‌موو گۆڤارو نامیلکه له ماوه‌یه‌کی کورتی ده‌سه‌ڵاتی کۆماردا که که‌متر له 12 مانگ ته‌مه‌نی هه‌بوو، ئاوێنه‌ی باڵانوێنی ئه‌و راستییه.
گومانی تێدا نیه، ئه‌زموون‌و خزمه‌ته به‌رچاوه‌کانی کۆماری کوردستان، که شانازی دامه‌زراندن‌و پێکهێنانی وه‌کوو ڕووداوێکی مه‌زنی نه‌ته‌وه‌یی کورد، بۆ هه‌موو نیشتمان په‌روه‌رانی کورد ده‌گه‌ڕێته‌وه. له‌م بهستێنهدا حیزبی دێموکرات وه‌کوو دامه‌زرێنه‌ری سه‌ره‌کی کۆمار، دوو جار شانازی پێده‌بڕێ.
باندۆری لاینه جۆربه‌جۆره‌کانی کۆمار، له ڕاپه‌رین‌‌و ڕابوونه‌کانی پاش کۆماردا، که ڕۆڵه‌کانی نه‌ته‌وه‌ی کورد لێره‌وه له‌وێ، پێکیان هێناوه‌و ده‌یهێنن، به باشی دیارو به‌رچاون.
په‌ره‌سه‌ندنی بواری رۆژنامه نووسی کوردی، پاش شۆڕشی ئه‌یلوول‌و ده‌سکه‌وته‌کانی کورد له‌و قۆناغه‌دا له باشوری کوردستان، به باشی سه‌لمێنه‌ری ئه‌و راستیه‌ن.
حاشا له‌وه ناکرێ، تاکوو ڕاپه‌رینی گه‌لانی ئێران، دواتر راپه‌رینی مه‌زنی به‌هاری 1991ی زایینی، له باشوری کوردستان، ئه‌وه خه‌باتگێڕانی کوردو پێشمه‌رگه ڕۆژنامه نووسه‌کان بوون، به هه‌موو شێوه‌یه‌کی گونجاو له تاراوگه، له چیاو دۆڵ‌و له دڵی ئه‌شکه‌وته‌کان‌دا؛ هه‌وڵی پاراستنی زمان‌و په‌یڤی کوردیان داوه‌‌و مێژووی ڕۆژنامه نووسی کورد، سه‌ره‌ڕای هه‌موو که‌م‌و کوڕیه‌کان له‌م پێوه‌ندیه‌دا، ئه‌م حه‌وله شوێندانه‌رانه هه‌رگیز له‌بیر ناباته‌وه‌‌و به چاوی رێزه‌وه سه‌یری ده‌کات.
هه‌رچه‌ند به‌شێکی به‌رچاو له خه‌ڵکی کوردستان خوێنده‌وار نه‌بوون، به‌ڵام نووسین‌و نووسراوه‌ی جۆراوجۆری رێکخراوه شۆرشگێڕو ئازادی خوازه‌کانی کورد، ته‌نانه‌ت له ژێر سێبه‌ری سیاسه‌تی ترس‌و تۆقاندنی رژیمه سه‌ره‌رۆکان‌دا، ئه‌م ده‌ست‌و ئه‌و ده‌ستی کردووهو ده‌یکات.
له خۆڕا نیه تاکوو ئێستاش گیرانی نووسراوه‌یه‌کی رێکخراوه دێموکرات‌و شۆڕشگێره‌کان به ده‌ست خه‌ڵکه‌وه، له‌و وڵاتانه‌ی رووی ئازادی به‌خۆوه نه‌دیوه، باسی سه‌ره.
ئێستا له هه‌لومه‌رجێک‌دا باسی ساڵرۆژی ڕۆژنامه نووسی کورد ده‌که‌ین، به خۆشیه‌وه له باشوری کوردستان، به هۆی بوونی ده‌سه‌ڵاتی شه‌رعی، یاسایی‌‌‌و خه‌ڵکی حکومه‌تی هه‌رێمی کورستان، که ده‌ستکه‌وتی خه‌باتی پڕ له قوربانیدانی کورده‌کانه، رۆژنامه نووسی کوردی هه‌نگاوی به‌رچاوی ناوهو پێشکه‌وتنی دیاری به‌خۆوه بینیوه، به‌ڕاده‌یه‌ک ده‌کرێ جێگای هیوا پێبه‌ستن بێ.
به‌ڵام له‌گه‌ڵ هه‌موو ئه‌مانه‌ش، نابێ ئه‌و راستیه له‌به‌ر چاو نه‌گرین، به هۆی نه‌بوونی کیانی سه‌ربه‌خۆی نه‌ته‌وه‌یی، تاکوو ئێستا بواری له‌بار بۆ پێکهاتنی رۆژنامه نووسی سه‌ربه‌خۆ‌و ئاکادمیک وه‌کوو ئه‌وه‌ی له وڵاتانی دێموکرات‌‌داو پێشکه‌وتوودا باوه‌و رۆژنامه به ده‌سه‌ڵاتی چوارم ده‌ژمێردرێت، به‌رچاو ناکه‌وێت‌و تاکوو گه‌یشتن به‌و قۆناغه، رۆژنامه نووسانی کورد، ڕیگایه‌کی دوورو ئاسته‌میان له پێشه.
له هه‌لومه‌رجی ئێستادا، به هۆی تۆڕی جیهانی ئینترنێت‌و په‌ره گرتنی هه‌رچی زۆرتری ڕایه‌ڵه‌کانی پێوه‌ندی‌و سازبوونی ئامێره پێشکه‌وتوه‌کانی چاپ‌و بڵاوکردنه‌وه، به هاتنه ئارای ئه‌و هه‌موو ماڵپه‌ڕو وێبلاگ‌و بڵاڤۆکه جۆربه‌جۆرانه، ده‌بێ دڵخۆش بین به‌وه‌ی ده‌سه‌ڵاته دژبه‌ره‌کانی ئازادی به‌یان، به به‌ره‌ێوه بردنی سیاسه‌تی تیرۆر، گیران، بێ سه‌روشوێن کردنی ڕۆژنامه نووسانی ده‌روه‌ست‌و به‌رپرس، به فیلتێر کردنی وێبلاگه‌کان‌و مالپه‌ڕه‌کانی ئینترنێت، حه‌ولی ئه‌وه ده‌ده‌ن خه‌ڵک ده‌ستیان به زانیاری پێویست ڕانه‌گات، که‌چی په‌ره سه‌ندنی رۆژبه‌رۆژی ئه‌م بوارانه‌و حه‌وله‌کانی خه‌ڵک بۆ تێگه‌یشتنی دوروست له کێشه‌کان، ده‌توانێ دوژمنان‌و دژبه‌رانی ئازادیو دێموکراسی له گه‌یشتن به‌م ئاواته‌یان‌دا، ڕه‌نچ به‌خه‌سار بکات.
ئه‌گه‌ر"جۆهان کالۆس" له شاری ستارسبۆرگ، له‌سه‌ده‌ی هه‌ڤده‌دا، نزیک به 300 ساڵ پێش مێقداد مه‌دحه‌د به‌درخان، به‌ردی بناغه‌ی رۆژنامه نووسی جیهانی دامه‌زراند، ده‌بینین کورده‌کان سه‌ره‌رای نه‌بوونی ده‌سه‌لاتی سه‌ربه‌خۆی نه‌ته‌وه‌یی‌و که‌ره‌سته‌و ده‌رفه‌تی پێوسیت له‌م بواره‌دا، هه‌نگاوی باشیان هاویشتوه‌و ده‌هاوێژن.
له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی شانازی ده‌که‌ن به‌وه‌ی هه‌یانه، به‌ڵام رازی نیین‌و بۆ پێشکه‌وتن‌و ستاندارد کردنی رۆژنامه نووسی کوردی، وه‌کوو ده‌سه‌ڵاتی چواره‌م له کۆمه‌ڵگدا، به‌رپرسانه‌و له چوارچێوه‌ی به‌رژه‌وه‌ندی نه‌ته‌وه‌یی‌دا، به له قاودانی پرۆژه ده‌سته‌مۆ‌و سڕبووه‌کانی نه‌یارانی کورد له‌م بهستێنهدا، به ئاشکرا کردنی قه‌ڵه‌مه چاوچنۆکه‌کانی عه‌وداڵی پوڵ‌و پاره، به شێنه‌یی، به‌ڵام به‌رچاو ڕوونانه‌و شایی به‌خۆ، بۆ پێشه‌وه هه‌نگاو ده‌هاوێژن.
له بیره‌وه‌ری سالڕۆژی رۆژنامه نووسی کوردی‌دا، وێرای به‌رز نرخاندنی هه‌موو ئه‌و تێکۆشانانه‌‌ی له‌م بواره‌دا کاریان کردوه‌و قه‌ڵه‌مه‌که‌یان‌‌و ماندوو بوونیان له خزمه‌تی په‌ره پێدانی ڕاستی‌و ئازادی به‌یان‌دا بووه، بۆ پێشکه‌وتن‌و تێگه‌یشنی خه‌ڵک له راستیه‌کان هه‌نگاویان ناوهو ده‌ینێن، پیرۆزبایان پێده‌ڵێن‌و له‌و رێگا پیرۆزه‌دا، هاورێ له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی خۆمان له ته‌نیشت ئه‌وان‌دا ده‌بینینه‌وه؛ له کانگای دڵمانه‌وه هیوای سه‌رکه‌وتن‌و پێشکه‌وتنیان بۆ ده‌خوازین.
به‌رزو به‌رێز بێ یادو بیره‌وه‌ری ساڵڕۆژی دامه‌زراندنی ڕۆژنامه نووسی کورد.
سڵاو له گیانی مێقداد مه‌دحه‌د به‌درخان، بناغه‌دانه‌ری ڕۆژنامه نووسی کورد.
سڵاو له قه‌ڵه‌مه ده‌روه‌ست، ئازاو بوێره‌کان.
سڵاو له هه‌موو ئه‌و گیانانه‌ی له پێناوی ئازادی‌دا، سه‌ربه‌رزانه سه‌ریان دانا.
Monday, April 21, 2008
شێواندنی گۆڕی مارف ئاغایی‌و قینی ڕه‌ش!
هه‌ر گه‌ل‌و نه‌ته‌وه‌یه‌ک که سه‌رقاڵی خه‌بات‌و به‌ربه‌ره‌کانێ‌یه بۆ ده‌سته‌به‌ر کردنی ئازادیو گه‌یشتن به مافی ڕه‌وا، له لایه‌ن نه‌یارانی خۆیه‌وه ده‌که‌وێته به‌ر پرۆسه‌ی چڕوپری تواندنه‌وه‌و له نێو بردن، له‌م سۆنگه‌یه‌وه زۆر به‌رچاو ڕوونانه حه‌ولی له نێو بردنی هه‌موو ڕه‌هه‌نده‌کانی ئه‌ده‌بی ئه‌و گه‌له ده‌درێ‌و له دووتوێی ئه‌م ڕه‌وته‌دا، دوژمن هه‌موو توانای خۆی بۆ شێواندنی زمان‌و وشه‌ی نه‌ته‌وه‌ی بن ده‌ست له‌کار ده‌کات.
ئه‌گه‌ر بێتوو ڕه‌وتی سڕینه‌وه به هۆی خه‌بات‌و به‌ربه‌ره‌کانێ‌و شێلگیر بوونی پێنووسه ده‌روه‌سته‌کان سه‌رنه‌گرێ، به‌ره‌ی دوژمن بیر له‌وه ده‌کاته‌وه له بازنه‌ی ئه‌ده‌ب‌دا، داهێنان‌و ئه‌ده‌بیاتێکی ناڕه‌سه‌ن‌و ده‌سته‌مۆ بێته کایه‌وه، به هه‌موو رێگایه‌ک، به تایبه‌ت له رێگای قه‌ڵه‌مه فرۆشراوه‌کانه‌وه بۆ به ئاکام گه‌یاندنی وه‌ها پرۆژه‌یه‌ک، سه‌رجه‌م وزه‌و توانای خۆی وه‌گڕ ده‌خات.
به‌له‌به‌ر چاوگرتنی ئه‌م راستییه، بۆ نه‌ته‌وه‌ی خه‌باتگێڕی کورد، که به درێژایی مێژوو له لایه‌ن نه‌یاره‌کانییه‌وه حه‌ولی تێکشکان‌و چۆکدادنی دراوه، دژبه‌رانی ڕه‌نگاوڕه‌نگی ئه‌م نه‌ته‌وه‌یه، وه‌کوو گورگ له پێستی مه‌ڕدا، کاریان بۆ ئه‌وه کردوه له هه‌ناوی ڕووداوه‌کان‌دا، زۆرترین ده‌ستمایه بۆ له نێوبردن، یان لانی که‌م شێواندن‌و بێ بایه‌خ کردنی ئه‌ده‌بیات به هه‌موو لق‌و پۆیه‌‌کانیه‌وه ته‌رخان بکه‌ن‌و ده‌یکه‌ن.
هه‌ر ئه‌مه‌ش ئه‌دیبان‌و نووسه‌رانی ده‌روه‌ست‌و خه‌باتگێر، ئه‌وانه‌ی ده‌یان هه‌وێت له تاریکسانی ئه‌نگوسته چاودا، به هه‌ڵکردنی مۆمی وشه، داهێنانی نه‌ته‌وه‌یی‌و نیشتمانی، به رێگا ئاسته‌مه‌کانی شه‌وه‌زنگ‌دا تێپه‌ڕن، له لای ڕۆڵه نیشتمان په‌روه‌ره‌کانی نه‌ته‌وه‌ی خۆیان ده‌بنه خاوه‌ن قه‌درو قیمه‌ت‌و به چاوی ڕێزو ئه‌مگداریه‌وه لێیان ده‌ڕواندرێ، به‌رهه‌مه‌کانیان وه‌کوو سه‌رچاوه‌و ده‌سکه‌وتێکی گه‌وره‌ی مه‌عنه‌وه‌ی چاوی لێده‌کرێ‌و بایه‌خی بۆ داده‌ندرێ.
له که‌س شاراوه نیه، له لایه‌کی دیکه‌وه ئه‌م جۆره مرۆڤه خۆشه‌ویت‌و خامه ڕه‌نگینانه، له لای دوژمنانی ئازادیو تاریک په‌رستانی سه‌رده‌مه‌وه، که به‌رده‌وام له رووناکایی ده‌ترسن، به هه‌موو جۆرێک حه‌ول ده‌ده‌ن، هه‌موو ئه‌وانه‌ی به تیشکی دره‌وشاوه‌ی ئه‌ده‌ب، به چه‌کی کارای زانست، دڕ به شه‌وه‌زه‌نگ ده‌ده‌ن، که‌سایه‌تیان خه‌وشدار بکه‌ن‌و بۆ ئه‌وه‌ی باندۆری خامه‌کانیان هه‌رچی زۆرتر که‌مره‌نگ بکه‌نه‌وه.
تاکوو کاتێ ئه‌و جوامێرانه زیندوون، نه‌یارانی شادی‌و پێشکه‌وتن‌و جوانی، دوژمنانی سوێندخواردوی زانست‌و پێشکه‌وتن خوازی، به‌هه‌ر شێوازێک بۆیان بلوێ؛ له ته‌قه‌لای ئه‌وه‌دان که‌سایه‌تی ئه‌و مرۆڤه به به‌رهه‌مانه سووک بکه‌ن، تاکوو له‌و ریگاوه ژه‌هری تۆڵه‌ی پڕ له قینی خۆیان برێژن، بۆ ئه‌وه‌ی هه‌ر هیچ نه‌بێ، نه‌ختاڵێک له کاریگه‌ر‌ی به‌رهه‌می ئه‌وان که وشیاری‌و چاوکراوه‌یی‌و هه‌ڵسه‌نگاندنی دروست‌و شایی به‌خۆبوونی نه‌ته‌وه‌یی لێده‌که‌وێته‌وه، که‌م بکه‌نه‌وه.
به خه‌یاڵی خاوی خۆیان، ئه‌مه‌ش ده‌بێته هۆیه‌ک بۆ ئه‌وه‌ی خه‌ڵک به هه‌رێمی تاریکی‌دا هه‌نگاو بنێ‌و بیر له شکانی شولی قه‌فه‌س نه‌که‌نه‌وه.
هه‌وڵی ورد کردنی که‌سایه‌تی نووسه‌ران‌و ڕۆشبیران‌و سازکردنی قاوو ده‌نگۆی نه‌شیاو له باره‌یانه‌وه، بۆ ئه‌وه‌ی ئاوێنه‌ی که‌سایه‌تی رووناکبیری‌و کۆمه‌ڵایه‌تیان چڕژی تێکه‌وێ، باشترین به‌ڵگه‌ی سه‌لمێنه‌ری ئه‌و راستییه.
نه‌ته‌وه‌ی ماف خوازی کورد، له ڕه‌وتی خه‌باتی ڕه‌وای خۆی‌دا، بۆ گه‌یشتن به ئازادیو پێکهێنانی ده‌سه‌ڵاتێکی دێمۆکراتیک، له به‌ستێنی ئه‌ده‌ب‌دا زۆر مرۆڤی ده‌گمه‌ن‌و شایانی په‌روه‌رده کردوون.
بێ گومان هه‌وڵ‌و تێکۆشانی ئه‌و جۆره که‌سانه، لای کۆمه‌ڵانی خه‌ڵک به گشتیی، رووناکبیران‌و سیاسه‌ت زانه‌کان به تایبه‌تی، قه‌ت له‌بیر ناکرێ.
یه‌کێک له‌و مرۆڤانه، به‌داخه‌وه مه‌رگ مه‌ودای پێ نه‌دا زۆرتر بژی، بۆ ئه‌وه‌ی زیاتر خزمه‌تی بره‌و پێدان به ئه‌ده‌بیاتی نه‌ته‌وه‌که‌ی بکا، شاعیر، وه‌رگێڕو چیرۆک نووسی رۆژهه‌ڵاتی کوردستان، مارف ئاغایی بوو.
مارف ئاغایی، له هه‌لومه‌رجێک‌دا پێنووسی ده‌وڵه‌مه‌ندو به‌پێزی، وشه‌ی پاراوو ڕه‌سه‌نی کوردی لێ ده‌باری، دوژمن حه‌ولی ده‌دا له رێگای قه‌ڵه‌مه ده‌سته‌مۆکانه‌وه ئه‌ده‌بیاتێکی سه‌قه‌ت به‌سه‌ر هه‌موو لایه‌ک‌دا بسه‌پێنێ‌و له‌م رێگایه‌وه ئه‌و بانگه‌وازه گاڵته جاره بدات، زمانی کوردی زاراوه‌یه‌‌و لقی زمانێکی دیکه‌یه.
زمانێک، هه‌رچه‌ند زۆر به‌ر له‌و ده‌سه‌ڵاته‌و وه‌ها بیرۆکه‌یه‌ک، بوونی سه‌ربه‌خۆی خۆی وه‌کوو هه‌ر زمانێکی ستانداردو سه‌ربه‌خۆ سه‌لماندبوو، ئاشکرایه چڵه‌پۆپه‌ی ئه‌م سه‌لماندنه ریشه‌که‌ی له کۆماری کورستانه‌وه سه‌رچاوه‌ی ده‌گرت.
به‌و حاڵه‌ش، سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی به‌شی هه‌ره زۆری ئه‌رکی قورس‌و پڕ بایه‌خی پاراستن‌و په‌ره پێدانی زمان‌و گه‌شه‌ی ئه‌ده‌بیاتی کوردی، تاکوو ئه‌مڕۆش هه‌ر له‌سه‌ر شانی شۆڕشگێڕانی نیشتمانه، به‌ڵام رۆڵی مارف ئاغایی‌و هاوپیشه‌کانی له‌و سه‌رده‌مه‌دا، له به‌رانبه‌ر قه‌ڵه‌مه ناشێلگیرو به‌کرێگیراوه‌کان، له بیر ناکرێ‌و شایانی رێزه.
مارف ئاغایی، رۆژی دووی ڕێبه‌ندانی ساڵی 1343ی هه‌تاوی، له گوندی وه‌زنێ سه‌ربه شارستانی نه‌غه‌ده له دایک بووه. پاش شۆرشی گه‌لانی ئێران به هۆی بارودۆخی ئالۆزی ئه‌و کاتی شاری نه‌غه‌ده، له‌گه‌ڵ بنه‌ماڵه‌که‌ی ده‌چێته شاری شنۆ.
ناوبراو، ساڵی 1364ی هه‌تاوی، پاش دامه‌زرانی ناوه‌ندی فه‌رهه‌نگی سه‌لاحه‌دین ئه‌یوبی‌و وه‌شانی گۆڤاری سر‌وه، ده‌ست به بڵاوکردنه‌وه‌ی به‌رهه‌مه‌کانی ده‌کات، دوایه له سروه‌دا ده‌ست به تێکۆشان ده‌کات‌و ده‌بێته ئه‌ندامی ده‌سته‌ی نووسه‌رانی گۆڤاری ناوبراو، له نێو ئه‌و گۆڤاره‌دا زۆر دڵسوزانه‌‌و به هه‌ست کردن به به‌رپرسایه‌تی له ئاست نه‌ته‌وه‌که‌ی، سه‌ره‌ڕای هه‌موو کۆسپ‌و ئاسته‌نگه‌کان، کار ده‌کات.
به‌داخه‌وه، زستانی ساڵی 1377ی هه‌تاوی، به هۆی ڕووداوی ماشێنه‌وه، له نێوان مه‌هاباد‌و ورمێ‌دا له‌گه‌ڵ جه‌عفه‌ر قازی‌و سه‌رتیپ مه‌نسووری، له کاتی گه‌رانه‌وه له پرسه‌ی مینا خانم قازی، هاوسه‌ری پێشه‌وا قازی، گیانیان له ده‌ست ده‌ده‌ن.
کاک مارف، به وه‌رگێرانی په‌رتووکی "هه‌ستی ناسیۆنالیستی کورد" له ئینگلیزییه‌وه بۆ کوردی، بڵاوبوونه‌وه‌ی په‌رتووکی شێعری "زه‌وه‌ی سه‌خت‌و ئاسمان دوور"، نیشانی داوه، ئه‌گه‌ر مه‌رگ مه‌ودای دابا، ده‌یتوانی ئه‌ستێره‌یه‌کی هه‌ره دره‌وشاوی ئه‌ده‌بیاتی کوردی بێت، به تایبه‌تی ناوبراو له کاتی ماڵئاوایی له ژیان، ته‌نها 33 ساڵ ته‌مه‌نی هه‌بوو.
به‌داخه‌وه له‌م دوایانه‌دا ناحه‌زانی کورد له رۆژهه‌لاتی کوردستان، پاش ئه‌وه‌ی گۆری هونه‌رمه‌ند حه‌سه‌ن زیره‌کیان شێواند، زۆر جاران گۆڕی گه‌وره رێبه‌رانی وه‌کوو پێشه‌وا قازی سه‌رۆک کۆماری کوردستان‌و زۆر نیشتمانپه‌روه‌رو خه‌باتگێڕی دیکه‌یان تێکدا، ئه‌وجار گۆڕی شاعێر مارف ئاغاییان شێواندووه.
به‌داخه‌وه لایه‌نه پێوه‌ندیداره‌کانیش مێشێک میوانیان نیه‌‌و ئه‌م بیرۆکه تا راده‌یه‌کی زۆر، به‌رهه‌می ڕوانینی ئه‌وانه له‌هه‌مبه‌ر کۆمه‌ڵگای کوردستان.
ڕه‌وتی کۆنه‌په‌ره‌ستی‌و ڕه‌ش خوازی له کۆمه‌ڵگای کوردستان، له‌م رێگایه‌وه ترسی هه‌مه لایه‌نه‌ی خۆی به باشی ئاشکار ده‌کات که مرۆڤه باش‌و شوێندانه‌ره‌کان، ئه‌وانه‌ی به کرداری چاک‌و به‌رهه‌می به پێزی نه‌ته‌وه‌یی، خزمه‌تی کۆمه‌ڵگایان کردوه، یادو ناویان لای خه‌ڵکی خه‌باتگێڕی کوردستان به‌رزو به‌رێزه.
ئه‌م دیارده پڕ هیوایه، له لایه‌ک نیشتمانپه‌روه‌رانی دڵخۆش، کۆنه‌په‌رستانی دڵته‌نگ‌و په‌شۆکاو کردووه.
په‌شکۆکاوی تاقمی ریش‌و ڕه‌ش، له‌وه‌وه سه‌رچاوه ده‌گرێ، گۆری نیشتمانپه‌روه‌ران ساڵانه مه‌کۆی کۆبوونه‌وه‌ی ئه‌ویندارانی ئازادی خاک‌و وڵاته‌و په‌یامی یه‌کیه‌تیی‌و ته‌بایی‌و هاوخه‌باتی لێده‌وترێته‌وه.
په‌یامێک، دڵی دوژمنانی ئه‌م ئاوو خاکه وه‌له‌رزین ده‌خات، هه‌ر بۆیه به شێواندنی گۆری مارفه‌کان، قینی ڕه‌شی خۆیان ده‌رێژن.
قینێک که له په‌راوێز خرانی بیر دواکه‌وتوویی، شین‌و شه‌پۆڕ به‌رجه‌سته‌و مسۆگه‌ر ده‌کات، له هه‌مان کات‌دا، هه‌وێن‌و هانده‌ری ئێمه بۆ خزمه‌تی زیاتر به دۆزی ڕه‌وای گه‌له‌که‌مانه.
هاورێ له‌گه‌ڵ ئه‌مه، ئه‌و هه‌سته خۆشه ده‌خزێته هه‌موو وجودمانه‌وه که که‌سایه‌تییه ده‌ستکرده‌کان ناتوانن‌و نه‌یان توانی‌وه جێگای خه‌باتگێرانی نیشتمانپه‌روه‌ر بگرنه‌وه، هه‌ر بۆیه ئاوا ژانی ئه‌م شکه‌ست‌و لاوازییه‌ی خۆیان که خه‌ڵکی کوردستان ڕووی خۆشیان لێوه‌رگێراون، به شێواندنی گۆڕی ئه‌و خۆشه‌ویستانه ده‌رده‌بڕن.
به ئاواتی ئه‌وه‌ی نموونه‌ی وه‌کوو مارف ئاغایی بۆ خزمه‌تی ئه‌ده‌بیاتی کورد، زۆر بن
شێعری "بیر"، به‌رهه‌می مارف ئاغایی.
بیر
دارتاش داری قه‌فه‌سێکی داده‌تاشی،
راوچیه‌ک داوی ده‌ته‌نی،
شاعیرێکیش
به ده‌م بیری:
شکانی شولی قه‌فه‌سێک،
پسانی رایه‌ڵی داوێک،
هه‌ڵفرینی باڵنده‌یه‌ک،
ده‌تڵایه‌وه.
تێبینی:
ئه‌م وتاره بۆ یه‌که‌مین جار له ژماره 173ی هه‌فته‌نامه‌ی "چاودێر"دا له سلیمانی بڵاو کراوه‌ته‌وه.
ئه‌گه‌ر بێتوو ڕه‌وتی سڕینه‌وه به هۆی خه‌بات‌و به‌ربه‌ره‌کانێ‌و شێلگیر بوونی پێنووسه ده‌روه‌سته‌کان سه‌رنه‌گرێ، به‌ره‌ی دوژمن بیر له‌وه ده‌کاته‌وه له بازنه‌ی ئه‌ده‌ب‌دا، داهێنان‌و ئه‌ده‌بیاتێکی ناڕه‌سه‌ن‌و ده‌سته‌مۆ بێته کایه‌وه، به هه‌موو رێگایه‌ک، به تایبه‌ت له رێگای قه‌ڵه‌مه فرۆشراوه‌کانه‌وه بۆ به ئاکام گه‌یاندنی وه‌ها پرۆژه‌یه‌ک، سه‌رجه‌م وزه‌و توانای خۆی وه‌گڕ ده‌خات.
به‌له‌به‌ر چاوگرتنی ئه‌م راستییه، بۆ نه‌ته‌وه‌ی خه‌باتگێڕی کورد، که به درێژایی مێژوو له لایه‌ن نه‌یاره‌کانییه‌وه حه‌ولی تێکشکان‌و چۆکدادنی دراوه، دژبه‌رانی ڕه‌نگاوڕه‌نگی ئه‌م نه‌ته‌وه‌یه، وه‌کوو گورگ له پێستی مه‌ڕدا، کاریان بۆ ئه‌وه کردوه له هه‌ناوی ڕووداوه‌کان‌دا، زۆرترین ده‌ستمایه بۆ له نێوبردن، یان لانی که‌م شێواندن‌و بێ بایه‌خ کردنی ئه‌ده‌بیات به هه‌موو لق‌و پۆیه‌‌کانیه‌وه ته‌رخان بکه‌ن‌و ده‌یکه‌ن.
هه‌ر ئه‌مه‌ش ئه‌دیبان‌و نووسه‌رانی ده‌روه‌ست‌و خه‌باتگێر، ئه‌وانه‌ی ده‌یان هه‌وێت له تاریکسانی ئه‌نگوسته چاودا، به هه‌ڵکردنی مۆمی وشه، داهێنانی نه‌ته‌وه‌یی‌و نیشتمانی، به رێگا ئاسته‌مه‌کانی شه‌وه‌زنگ‌دا تێپه‌ڕن، له لای ڕۆڵه نیشتمان په‌روه‌ره‌کانی نه‌ته‌وه‌ی خۆیان ده‌بنه خاوه‌ن قه‌درو قیمه‌ت‌و به چاوی ڕێزو ئه‌مگداریه‌وه لێیان ده‌ڕواندرێ، به‌رهه‌مه‌کانیان وه‌کوو سه‌رچاوه‌و ده‌سکه‌وتێکی گه‌وره‌ی مه‌عنه‌وه‌ی چاوی لێده‌کرێ‌و بایه‌خی بۆ داده‌ندرێ.
له که‌س شاراوه نیه، له لایه‌کی دیکه‌وه ئه‌م جۆره مرۆڤه خۆشه‌ویت‌و خامه ڕه‌نگینانه، له لای دوژمنانی ئازادیو تاریک په‌رستانی سه‌رده‌مه‌وه، که به‌رده‌وام له رووناکایی ده‌ترسن، به هه‌موو جۆرێک حه‌ول ده‌ده‌ن، هه‌موو ئه‌وانه‌ی به تیشکی دره‌وشاوه‌ی ئه‌ده‌ب، به چه‌کی کارای زانست، دڕ به شه‌وه‌زه‌نگ ده‌ده‌ن، که‌سایه‌تیان خه‌وشدار بکه‌ن‌و بۆ ئه‌وه‌ی باندۆری خامه‌کانیان هه‌رچی زۆرتر که‌مره‌نگ بکه‌نه‌وه.
تاکوو کاتێ ئه‌و جوامێرانه زیندوون، نه‌یارانی شادی‌و پێشکه‌وتن‌و جوانی، دوژمنانی سوێندخواردوی زانست‌و پێشکه‌وتن خوازی، به‌هه‌ر شێوازێک بۆیان بلوێ؛ له ته‌قه‌لای ئه‌وه‌دان که‌سایه‌تی ئه‌و مرۆڤه به به‌رهه‌مانه سووک بکه‌ن، تاکوو له‌و ریگاوه ژه‌هری تۆڵه‌ی پڕ له قینی خۆیان برێژن، بۆ ئه‌وه‌ی هه‌ر هیچ نه‌بێ، نه‌ختاڵێک له کاریگه‌ر‌ی به‌رهه‌می ئه‌وان که وشیاری‌و چاوکراوه‌یی‌و هه‌ڵسه‌نگاندنی دروست‌و شایی به‌خۆبوونی نه‌ته‌وه‌یی لێده‌که‌وێته‌وه، که‌م بکه‌نه‌وه.
به خه‌یاڵی خاوی خۆیان، ئه‌مه‌ش ده‌بێته هۆیه‌ک بۆ ئه‌وه‌ی خه‌ڵک به هه‌رێمی تاریکی‌دا هه‌نگاو بنێ‌و بیر له شکانی شولی قه‌فه‌س نه‌که‌نه‌وه.
هه‌وڵی ورد کردنی که‌سایه‌تی نووسه‌ران‌و ڕۆشبیران‌و سازکردنی قاوو ده‌نگۆی نه‌شیاو له باره‌یانه‌وه، بۆ ئه‌وه‌ی ئاوێنه‌ی که‌سایه‌تی رووناکبیری‌و کۆمه‌ڵایه‌تیان چڕژی تێکه‌وێ، باشترین به‌ڵگه‌ی سه‌لمێنه‌ری ئه‌و راستییه.
نه‌ته‌وه‌ی ماف خوازی کورد، له ڕه‌وتی خه‌باتی ڕه‌وای خۆی‌دا، بۆ گه‌یشتن به ئازادیو پێکهێنانی ده‌سه‌ڵاتێکی دێمۆکراتیک، له به‌ستێنی ئه‌ده‌ب‌دا زۆر مرۆڤی ده‌گمه‌ن‌و شایانی په‌روه‌رده کردوون.
بێ گومان هه‌وڵ‌و تێکۆشانی ئه‌و جۆره که‌سانه، لای کۆمه‌ڵانی خه‌ڵک به گشتیی، رووناکبیران‌و سیاسه‌ت زانه‌کان به تایبه‌تی، قه‌ت له‌بیر ناکرێ.
یه‌کێک له‌و مرۆڤانه، به‌داخه‌وه مه‌رگ مه‌ودای پێ نه‌دا زۆرتر بژی، بۆ ئه‌وه‌ی زیاتر خزمه‌تی بره‌و پێدان به ئه‌ده‌بیاتی نه‌ته‌وه‌که‌ی بکا، شاعیر، وه‌رگێڕو چیرۆک نووسی رۆژهه‌ڵاتی کوردستان، مارف ئاغایی بوو.
مارف ئاغایی، له هه‌لومه‌رجێک‌دا پێنووسی ده‌وڵه‌مه‌ندو به‌پێزی، وشه‌ی پاراوو ڕه‌سه‌نی کوردی لێ ده‌باری، دوژمن حه‌ولی ده‌دا له رێگای قه‌ڵه‌مه ده‌سته‌مۆکانه‌وه ئه‌ده‌بیاتێکی سه‌قه‌ت به‌سه‌ر هه‌موو لایه‌ک‌دا بسه‌پێنێ‌و له‌م رێگایه‌وه ئه‌و بانگه‌وازه گاڵته جاره بدات، زمانی کوردی زاراوه‌یه‌‌و لقی زمانێکی دیکه‌یه.
زمانێک، هه‌رچه‌ند زۆر به‌ر له‌و ده‌سه‌ڵاته‌و وه‌ها بیرۆکه‌یه‌ک، بوونی سه‌ربه‌خۆی خۆی وه‌کوو هه‌ر زمانێکی ستانداردو سه‌ربه‌خۆ سه‌لماندبوو، ئاشکرایه چڵه‌پۆپه‌ی ئه‌م سه‌لماندنه ریشه‌که‌ی له کۆماری کورستانه‌وه سه‌رچاوه‌ی ده‌گرت.
به‌و حاڵه‌ش، سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی به‌شی هه‌ره زۆری ئه‌رکی قورس‌و پڕ بایه‌خی پاراستن‌و په‌ره پێدانی زمان‌و گه‌شه‌ی ئه‌ده‌بیاتی کوردی، تاکوو ئه‌مڕۆش هه‌ر له‌سه‌ر شانی شۆڕشگێڕانی نیشتمانه، به‌ڵام رۆڵی مارف ئاغایی‌و هاوپیشه‌کانی له‌و سه‌رده‌مه‌دا، له به‌رانبه‌ر قه‌ڵه‌مه ناشێلگیرو به‌کرێگیراوه‌کان، له بیر ناکرێ‌و شایانی رێزه.
مارف ئاغایی، رۆژی دووی ڕێبه‌ندانی ساڵی 1343ی هه‌تاوی، له گوندی وه‌زنێ سه‌ربه شارستانی نه‌غه‌ده له دایک بووه. پاش شۆرشی گه‌لانی ئێران به هۆی بارودۆخی ئالۆزی ئه‌و کاتی شاری نه‌غه‌ده، له‌گه‌ڵ بنه‌ماڵه‌که‌ی ده‌چێته شاری شنۆ.
ناوبراو، ساڵی 1364ی هه‌تاوی، پاش دامه‌زرانی ناوه‌ندی فه‌رهه‌نگی سه‌لاحه‌دین ئه‌یوبی‌و وه‌شانی گۆڤاری سر‌وه، ده‌ست به بڵاوکردنه‌وه‌ی به‌رهه‌مه‌کانی ده‌کات، دوایه له سروه‌دا ده‌ست به تێکۆشان ده‌کات‌و ده‌بێته ئه‌ندامی ده‌سته‌ی نووسه‌رانی گۆڤاری ناوبراو، له نێو ئه‌و گۆڤاره‌دا زۆر دڵسوزانه‌‌و به هه‌ست کردن به به‌رپرسایه‌تی له ئاست نه‌ته‌وه‌که‌ی، سه‌ره‌ڕای هه‌موو کۆسپ‌و ئاسته‌نگه‌کان، کار ده‌کات.
به‌داخه‌وه، زستانی ساڵی 1377ی هه‌تاوی، به هۆی ڕووداوی ماشێنه‌وه، له نێوان مه‌هاباد‌و ورمێ‌دا له‌گه‌ڵ جه‌عفه‌ر قازی‌و سه‌رتیپ مه‌نسووری، له کاتی گه‌رانه‌وه له پرسه‌ی مینا خانم قازی، هاوسه‌ری پێشه‌وا قازی، گیانیان له ده‌ست ده‌ده‌ن.
کاک مارف، به وه‌رگێرانی په‌رتووکی "هه‌ستی ناسیۆنالیستی کورد" له ئینگلیزییه‌وه بۆ کوردی، بڵاوبوونه‌وه‌ی په‌رتووکی شێعری "زه‌وه‌ی سه‌خت‌و ئاسمان دوور"، نیشانی داوه، ئه‌گه‌ر مه‌رگ مه‌ودای دابا، ده‌یتوانی ئه‌ستێره‌یه‌کی هه‌ره دره‌وشاوی ئه‌ده‌بیاتی کوردی بێت، به تایبه‌تی ناوبراو له کاتی ماڵئاوایی له ژیان، ته‌نها 33 ساڵ ته‌مه‌نی هه‌بوو.
به‌داخه‌وه له‌م دوایانه‌دا ناحه‌زانی کورد له رۆژهه‌لاتی کوردستان، پاش ئه‌وه‌ی گۆری هونه‌رمه‌ند حه‌سه‌ن زیره‌کیان شێواند، زۆر جاران گۆڕی گه‌وره رێبه‌رانی وه‌کوو پێشه‌وا قازی سه‌رۆک کۆماری کوردستان‌و زۆر نیشتمانپه‌روه‌رو خه‌باتگێڕی دیکه‌یان تێکدا، ئه‌وجار گۆڕی شاعێر مارف ئاغاییان شێواندووه.
به‌داخه‌وه لایه‌نه پێوه‌ندیداره‌کانیش مێشێک میوانیان نیه‌‌و ئه‌م بیرۆکه تا راده‌یه‌کی زۆر، به‌رهه‌می ڕوانینی ئه‌وانه له‌هه‌مبه‌ر کۆمه‌ڵگای کوردستان.
ڕه‌وتی کۆنه‌په‌ره‌ستی‌و ڕه‌ش خوازی له کۆمه‌ڵگای کوردستان، له‌م رێگایه‌وه ترسی هه‌مه لایه‌نه‌ی خۆی به باشی ئاشکار ده‌کات که مرۆڤه باش‌و شوێندانه‌ره‌کان، ئه‌وانه‌ی به کرداری چاک‌و به‌رهه‌می به پێزی نه‌ته‌وه‌یی، خزمه‌تی کۆمه‌ڵگایان کردوه، یادو ناویان لای خه‌ڵکی خه‌باتگێڕی کوردستان به‌رزو به‌رێزه.
ئه‌م دیارده پڕ هیوایه، له لایه‌ک نیشتمانپه‌روه‌رانی دڵخۆش، کۆنه‌په‌رستانی دڵته‌نگ‌و په‌شۆکاو کردووه.
په‌شکۆکاوی تاقمی ریش‌و ڕه‌ش، له‌وه‌وه سه‌رچاوه ده‌گرێ، گۆری نیشتمانپه‌روه‌ران ساڵانه مه‌کۆی کۆبوونه‌وه‌ی ئه‌ویندارانی ئازادی خاک‌و وڵاته‌و په‌یامی یه‌کیه‌تیی‌و ته‌بایی‌و هاوخه‌باتی لێده‌وترێته‌وه.
په‌یامێک، دڵی دوژمنانی ئه‌م ئاوو خاکه وه‌له‌رزین ده‌خات، هه‌ر بۆیه به شێواندنی گۆری مارفه‌کان، قینی ڕه‌شی خۆیان ده‌رێژن.
قینێک که له په‌راوێز خرانی بیر دواکه‌وتوویی، شین‌و شه‌پۆڕ به‌رجه‌سته‌و مسۆگه‌ر ده‌کات، له هه‌مان کات‌دا، هه‌وێن‌و هانده‌ری ئێمه بۆ خزمه‌تی زیاتر به دۆزی ڕه‌وای گه‌له‌که‌مانه.
هاورێ له‌گه‌ڵ ئه‌مه، ئه‌و هه‌سته خۆشه ده‌خزێته هه‌موو وجودمانه‌وه که که‌سایه‌تییه ده‌ستکرده‌کان ناتوانن‌و نه‌یان توانی‌وه جێگای خه‌باتگێرانی نیشتمانپه‌روه‌ر بگرنه‌وه، هه‌ر بۆیه ئاوا ژانی ئه‌م شکه‌ست‌و لاوازییه‌ی خۆیان که خه‌ڵکی کوردستان ڕووی خۆشیان لێوه‌رگێراون، به شێواندنی گۆڕی ئه‌و خۆشه‌ویستانه ده‌رده‌بڕن.
به ئاواتی ئه‌وه‌ی نموونه‌ی وه‌کوو مارف ئاغایی بۆ خزمه‌تی ئه‌ده‌بیاتی کورد، زۆر بن
شێعری "بیر"، به‌رهه‌می مارف ئاغایی.
بیر
دارتاش داری قه‌فه‌سێکی داده‌تاشی،
راوچیه‌ک داوی ده‌ته‌نی،
شاعیرێکیش
به ده‌م بیری:
شکانی شولی قه‌فه‌سێک،
پسانی رایه‌ڵی داوێک،
هه‌ڵفرینی باڵنده‌یه‌ک،
ده‌تڵایه‌وه.
تێبینی:
ئه‌م وتاره بۆ یه‌که‌مین جار له ژماره 173ی هه‌فته‌نامه‌ی "چاودێر"دا له سلیمانی بڵاو کراوه‌ته‌وه.
Friday, April 4, 2008
هاورێیه‌کم، گه‌یشته شاری پاریس!
کاتێ خوێنه‌ر چاو له سه‌ردێری بابه‌تی ئه‌م جاره‌ی "لاوانه" له گۆڤاره خۆشه‌ویسته‌که‌ی لاوان‌دا ده‌کات‌و ده‌یخوێنێته‌وه، له خۆی پرسیار ده‌کات: "هاورێیه‌که‌م که‌نگێ‌و چۆن گه‌یشتۆته پاریس؟"؛ سه‌ری سووڕ ده‌مێنێ‌و بۆ ساتێکیش بێ ڕاده‌مێنێ. هه‌ڵبه‌ت ئه‌مه بۆ ئه‌و که‌سانه‌یه ناوبراو ده‌ناسن‌‌و شاره‌زای شوێنی ژیان‌و خه‌باته‌که‌ی هه‌ن، تا ڕاده‌یه‌ک ڕۆژانه له هاتووچۆکردن‌و کاره‌کانی ئه‌م به‌رێزه ئاگادارن.
ئه‌م ڕامانه بۆ ئه‌وانه‌ی شه‌وو ڕۆژ له‌گه‌ڵ هاورێیه‌دا ژیان ده‌به‌نه‌سه‌ر، زۆر زیاتر هه‌وێنی پرسیار خولقاندنه. چوونکه لانی که‌م ئه‌وان که‌م‌و زۆر ئاگادارن لالۆ سه‌فه‌رێکی له‌و چه‌شنه‌ی نه‌هاتۆته رێگا. ئیدی چۆنه باسێکی له‌م چه‌شنه دێته گۆڕێ؟
به‌ڵام، سه‌ره‌ڕای پێداگری دۆستان‌و خوێنه‌رانی به‌رێزی ستوونی "لاوانه"، نووسه‌ری ئه‌م دێرانه سووره له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی ئه‌و هاورێیه‌ی گه‌یشتۆته پاریس، هاوکات له‌گه‌ڵ سه‌فه‌ری پاریس؛ ته‌نانه‌ت سه‌ردانی زۆر له وڵاتانی دیکه‌شی کردووهو به هه‌زاران ماڵی کوردو کوردی خوێنی به‌سه‌ر کردۆته‌وه.
به‌ڵگه‌ی من بۆ هێنانه به‌رباسی باسێکی له‌م چه‌شنه، له‌وه‌وه سه‌رچاوه ده‌گرێ، زۆربه‌مان ئاگادارین، ماوه‌یه‌ک به‌ر له ئێستا هاورێی به‌رێزمان ئه‌فراسیاب گه‌رامی پاش به ئاکام گه‌یاندنی کارێکی به‌پێز، واته وه‌رگێڕانی کتێبێک، جیا له وه‌ی کتێبخانه‌ی کوردی ده‌وڵه‌مه‌ند کرد، به به‌رێکردنی ئه‌م به‌رهه‌مه نوێیه له رێگای ئی‌مه‌یله‌وه بۆ سه‌راسه‌ری دونیا، توانی له زۆر شوێن‌و مه‌ڵبه‌ندی دوور جێگا بگرێ‌و چاوی زۆر ناسیاوو خوێنه‌ری کورد زمان ڕووناک بکاته‌وه‌‌و ئاوی شادی له دڵیان بپڕژێنێت.
گومانی تێدا نییه، ئه‌فراسیاب به وه‌رگێڕانی ئه‌م به‌رهه‌مه له نووسه‌رو لێکۆڵه‌ری ناسراوو خامه ڕه‌نگینی کورستان، واته به‌رێز بێهزاد خۆشحاڵی، توانی هه‌نگاوێکی گه‌وره بۆ پێشه‌وه بهاوێژێ. هه‌ڵبه‌ت ئه‌زانیین وه‌رگێڕانی کتێبی "کوردیزم" له جه‌وهه‌ری خۆی‌دا که وه‌رگێر له کۆتایی پێشه‌کیه‌که‌ی‌دا زۆر سه‌خاوه‌تمه‌ندانه باسی لێوه ده‌کا، هێنده کارێکی سانا نه‌بووه. کاتێ وه‌رگێرانی په‌ڕتووکی کوردیزم که‌وته به‌رچام‌و ناوی ئه‌فرسیاب گه‌رامیم له‌سه‌ر بینی، دوو جار خۆشحال بووم: جاری یه‌که‌م ئه‌وه‌ی هاورێیه‌کم کارێکی وه‌ها پیرۆزی گه‌یاندۆته ئاکام. هه‌ستی خۆشحاڵی دووهه‌م له‌وه‌وه سه‌رچاوی ده‌گرت، ئه‌فراسیاب وه‌کوو لاوێک که له یه‌کیه‌تیی لاوانی دێموکرات‌دا تێکۆشانی هه‌یه‌‌و له رێبه‌رایه‌تیی ئه‌م رێکخراوه‌دا دڵسۆزانه ئه‌رکداره، به هه‌نگاوێکی جیددی پرۆژه‌ی وه‌رگێڕانی ده‌ست پێ کرد. ئاواتم ئه‌وه‌یه ئه‌مه دوایم کاری نه‌بێ‌و له درێژه‌ی کاری له‌و چه‌شنه‌دا سه‌ربه‌رزوو سه‌رکه‌وتوو بێ‌و قه‌ڵه‌مه‌که‌ی به‌رده‌وام به بڕشت بێ بۆ خزمه‌تی زمان‌و وێژه‌ی کوردی.
پیویسته بڵێم، وه‌رگێڕ له پێشه‌کییه‌ک‌دا که بۆ کتێبه‌که‌ی نوسیووه، به باشی ئامانجی خۆی له وه‌رگێڕانی ئه‌و په‌رتووکه ڕوون کردۆته‌وه. ناوبراو به هێنانه‌وه‌ی دوو ووته له رێبه‌ری شه‌هیدمان که له ده‌ستپێکی پێشه‌کی وه‌رگێرانه‌که‌دا له لایه‌ن وه‌رگێڕه‌وه جێیگرتووه، قوڵتر له مه‌به‌ستی پیرۆزی کاره‌که‌ی تێده‌گه‌ین.
ماوه‌ته‌وه بڵێم: په‌رتووکی کوردیزم 164 لاپه‌ڕه له خۆ ده‌گرێ‌و بێ گومان خوێندنه‌وه‌که‌ی بۆ هه‌ر نیشتمان دۆست‌و غه‌م خۆرێکی پرسی سیاسیی نه‌ته‌وه‌ی ئازادی خوازی کورد، به‌که‌ڵک‌و سوودمه‌ند ده‌بێ. هه‌ر بۆیه جێگای خۆیه‌تی داوا له لاوه خۆشه‌ویسته‌کان بکرێ هه‌وڵی خوێندنه‌وه‌ی ئه‌و وه‌رگێڕانه بده‌ن که به زمانێکی ساکارو جوانی کوردی وه‌رگێڕدراوه، هاوڕێ له‌گه‌ڵ ئه‌م کاره، تاکوو ئه‌و جێگا بۆیان ده‌کرێ له بڵاوکردنه‌وه‌و ناساندنی ئه‌و به‌رهه‌م به‌که‌ڵکه‌دا تێبکۆشن.
جارێکی دیکه له ناخی دڵه‌وه، وێرای ئه‌وه‌ی ئاواته خوازم ئه‌م وه‌رگێڕانه بۆ هه‌موو خوێنه‌رانی کورد به گشتیی، توێژی لاوان به تایبه‌تی سوودمه‌ند بێ، له کانگای دڵمه‌وه پیرۆزبایی له هاورێم ده‌که‌م‌و له هه‌وڵه هاوچه‌شنه‌کانی داهاتووی‌دا هیوای سه‌رکه‌وتن‌و پێشکه‌وتنی زۆرتری بۆ ده‌خوازم.
به‌و ئاواته.
تێبینی: ئه‌م بابه‌ته، یه‌که‌مین جار له ستوونی "لاوانه"، له ژماره 29ی گۆڤاری "لاوان"، ئۆرگانی یه‌کیه‌تیی لاوانی دێموکراتی کوردستانی ئێران‌‌دا بڵاوو کراوه‌ته‌وه.
ئه‌م ڕامانه بۆ ئه‌وانه‌ی شه‌وو ڕۆژ له‌گه‌ڵ هاورێیه‌دا ژیان ده‌به‌نه‌سه‌ر، زۆر زیاتر هه‌وێنی پرسیار خولقاندنه. چوونکه لانی که‌م ئه‌وان که‌م‌و زۆر ئاگادارن لالۆ سه‌فه‌رێکی له‌و چه‌شنه‌ی نه‌هاتۆته رێگا. ئیدی چۆنه باسێکی له‌م چه‌شنه دێته گۆڕێ؟
به‌ڵام، سه‌ره‌ڕای پێداگری دۆستان‌و خوێنه‌رانی به‌رێزی ستوونی "لاوانه"، نووسه‌ری ئه‌م دێرانه سووره له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی ئه‌و هاورێیه‌ی گه‌یشتۆته پاریس، هاوکات له‌گه‌ڵ سه‌فه‌ری پاریس؛ ته‌نانه‌ت سه‌ردانی زۆر له وڵاتانی دیکه‌شی کردووهو به هه‌زاران ماڵی کوردو کوردی خوێنی به‌سه‌ر کردۆته‌وه.
به‌ڵگه‌ی من بۆ هێنانه به‌رباسی باسێکی له‌م چه‌شنه، له‌وه‌وه سه‌رچاوه ده‌گرێ، زۆربه‌مان ئاگادارین، ماوه‌یه‌ک به‌ر له ئێستا هاورێی به‌رێزمان ئه‌فراسیاب گه‌رامی پاش به ئاکام گه‌یاندنی کارێکی به‌پێز، واته وه‌رگێڕانی کتێبێک، جیا له وه‌ی کتێبخانه‌ی کوردی ده‌وڵه‌مه‌ند کرد، به به‌رێکردنی ئه‌م به‌رهه‌مه نوێیه له رێگای ئی‌مه‌یله‌وه بۆ سه‌راسه‌ری دونیا، توانی له زۆر شوێن‌و مه‌ڵبه‌ندی دوور جێگا بگرێ‌و چاوی زۆر ناسیاوو خوێنه‌ری کورد زمان ڕووناک بکاته‌وه‌‌و ئاوی شادی له دڵیان بپڕژێنێت.
گومانی تێدا نییه، ئه‌فراسیاب به وه‌رگێڕانی ئه‌م به‌رهه‌مه له نووسه‌رو لێکۆڵه‌ری ناسراوو خامه ڕه‌نگینی کورستان، واته به‌رێز بێهزاد خۆشحاڵی، توانی هه‌نگاوێکی گه‌وره بۆ پێشه‌وه بهاوێژێ. هه‌ڵبه‌ت ئه‌زانیین وه‌رگێڕانی کتێبی "کوردیزم" له جه‌وهه‌ری خۆی‌دا که وه‌رگێر له کۆتایی پێشه‌کیه‌که‌ی‌دا زۆر سه‌خاوه‌تمه‌ندانه باسی لێوه ده‌کا، هێنده کارێکی سانا نه‌بووه. کاتێ وه‌رگێرانی په‌ڕتووکی کوردیزم که‌وته به‌رچام‌و ناوی ئه‌فرسیاب گه‌رامیم له‌سه‌ر بینی، دوو جار خۆشحال بووم: جاری یه‌که‌م ئه‌وه‌ی هاورێیه‌کم کارێکی وه‌ها پیرۆزی گه‌یاندۆته ئاکام. هه‌ستی خۆشحاڵی دووهه‌م له‌وه‌وه سه‌رچاوی ده‌گرت، ئه‌فراسیاب وه‌کوو لاوێک که له یه‌کیه‌تیی لاوانی دێموکرات‌دا تێکۆشانی هه‌یه‌‌و له رێبه‌رایه‌تیی ئه‌م رێکخراوه‌دا دڵسۆزانه ئه‌رکداره، به هه‌نگاوێکی جیددی پرۆژه‌ی وه‌رگێڕانی ده‌ست پێ کرد. ئاواتم ئه‌وه‌یه ئه‌مه دوایم کاری نه‌بێ‌و له درێژه‌ی کاری له‌و چه‌شنه‌دا سه‌ربه‌رزوو سه‌رکه‌وتوو بێ‌و قه‌ڵه‌مه‌که‌ی به‌رده‌وام به بڕشت بێ بۆ خزمه‌تی زمان‌و وێژه‌ی کوردی.
پیویسته بڵێم، وه‌رگێڕ له پێشه‌کییه‌ک‌دا که بۆ کتێبه‌که‌ی نوسیووه، به باشی ئامانجی خۆی له وه‌رگێڕانی ئه‌و په‌رتووکه ڕوون کردۆته‌وه. ناوبراو به هێنانه‌وه‌ی دوو ووته له رێبه‌ری شه‌هیدمان که له ده‌ستپێکی پێشه‌کی وه‌رگێرانه‌که‌دا له لایه‌ن وه‌رگێڕه‌وه جێیگرتووه، قوڵتر له مه‌به‌ستی پیرۆزی کاره‌که‌ی تێده‌گه‌ین.
ماوه‌ته‌وه بڵێم: په‌رتووکی کوردیزم 164 لاپه‌ڕه له خۆ ده‌گرێ‌و بێ گومان خوێندنه‌وه‌که‌ی بۆ هه‌ر نیشتمان دۆست‌و غه‌م خۆرێکی پرسی سیاسیی نه‌ته‌وه‌ی ئازادی خوازی کورد، به‌که‌ڵک‌و سوودمه‌ند ده‌بێ. هه‌ر بۆیه جێگای خۆیه‌تی داوا له لاوه خۆشه‌ویسته‌کان بکرێ هه‌وڵی خوێندنه‌وه‌ی ئه‌و وه‌رگێڕانه بده‌ن که به زمانێکی ساکارو جوانی کوردی وه‌رگێڕدراوه، هاوڕێ له‌گه‌ڵ ئه‌م کاره، تاکوو ئه‌و جێگا بۆیان ده‌کرێ له بڵاوکردنه‌وه‌و ناساندنی ئه‌و به‌رهه‌م به‌که‌ڵکه‌دا تێبکۆشن.
جارێکی دیکه له ناخی دڵه‌وه، وێرای ئه‌وه‌ی ئاواته خوازم ئه‌م وه‌رگێڕانه بۆ هه‌موو خوێنه‌رانی کورد به گشتیی، توێژی لاوان به تایبه‌تی سوودمه‌ند بێ، له کانگای دڵمه‌وه پیرۆزبایی له هاورێم ده‌که‌م‌و له هه‌وڵه هاوچه‌شنه‌کانی داهاتووی‌دا هیوای سه‌رکه‌وتن‌و پێشکه‌وتنی زۆرتری بۆ ده‌خوازم.
به‌و ئاواته.
تێبینی: ئه‌م بابه‌ته، یه‌که‌مین جار له ستوونی "لاوانه"، له ژماره 29ی گۆڤاری "لاوان"، ئۆرگانی یه‌کیه‌تیی لاوانی دێموکراتی کوردستانی ئێران‌‌دا بڵاوو کراوه‌ته‌وه.
Tuesday, April 1, 2008
ئاوا ئه‌ژین.
نامه‌ی سێهه‌م!
سه‌ره‌تای به‌هاره، ئه‌مڕۆ 13به‌ده‌ره، ئه‌و ڕۆژانه‌ی به لاساری حه‌ول ده‌ده‌ی هه‌سته سه‌رکه‌شه‌کان له‌غاوو به‌که‌ی، که‌چی هه‌ستی سه‌یر سه‌یر ڕووت تێده‌که‌ن‌و به بێ ئه‌وی بزانیت‌و بخوازیت داگیرت ده‌که‌ن، ته‌نگت پێهه‌ڵده‌چنن، هه‌ستی سره‌وتنت لێ زه‌وت ده‌که‌ن.
دژوارترین شت ئه‌وه‌ییه، له پڕ دڵداره‌که‌ت، ئه‌و که‌سه‌ی بۆی ده‌ژیت، بۆی ده‌مریت، ئه‌وه‌ی ساڵانێکه له کونجی دڵت‌دا جێگات بۆ کردۆته‌وه، ئه‌وه‌ی هه‌میشه دڵت وه‌کوو دڵی کۆتر بۆی له ترپه ترپ دایه، به "کاکه" ناوت ده‌بات.
چارت نیه جیا له دڵگیران‌و پیش خواردنه‌وه ناکرێ کارێکی تایبه‌تی بکه‌یت. هه‌ست کردن به جۆرێک له دووری، هه‌وڵ بۆ خۆ دوور خستنه‌وه به‌رۆکت ده‌گرن، پێش ده‌ست پێکردنی ئه‌م کایه به خۆت ده‌لێت: ده‌بێ ئه‌م شته بده‌مه ده‌ست زه‌مان. له ڕاستی‌دا باشترین رێگا چاره‌ت هه‌‌ڵبژاردووه. زه‌مان ده‌رمانی زۆر ده‌ردی بێ ده‌رمانه.
ئه‌کرێ زه‌مان هێندێک شت له مرۆڤ‌دا بکوژێت، ئه‌کرێ تۆوی زۆر شتی تێدا بچێنێ، ده‌کرێ هێندک شتی تێدا مه‌زن بکات، ده‌کرێ کارسازی زۆر ناسازی بێت...
ئه‌م ده‌مانه، مه‌ی خواردنه‌وه ئه‌توانێ گه‌وجیه‌تی له‌گه‌ڵ خۆی بێنێ، له‌وانه‌یه تاقه‌ت نه‌گری‌و دره‌نگانی شه‌و ته‌له‌فوونه‌که‌ت ده‌ست ده‌یتێ‌و خه‌وی شیرینی لێ بزڕێنییت، له‌وه ناترسی له خه‌و وه‌خه‌به‌ری بێنیت به وه‌خت‌و ناوه‌خت، چوونکه ئه‌مه‌ت کردووه، ترسی ئه‌وه که‌سێک له جێگای خه‌وه‌که‌ی ڕابێ‌و بپرسێ: ((ئه‌وه کێ بوو، کێیه به‌م نیوه شه‌وه ته‌له‌فوون ده‌کات؟)). هه‌رچه‌نده له لێهاتوویی ئه‌و بۆ وڵام دانه‌وه دڵنیایت، به‌ڵام دیسان نابێ له بیر بکه‌یت هیچ دڵدارێکی ڕاسته‌قینه به ده‌ستی خۆی کارێک ناکات ئه‌وینداره‌که‌ی تووشی سه‌رشۆری بکات‌و پێگه‌ی ئه‌و به هه‌ر بیانوویه‌ک لاواز بکات!.
له ناکاو بیرت ده‌ێته‌وه، دواین رۆژه‌کانی وه‌رزی پاییز دره‌نگانی شه‌وێکی سارد، ئه‌و کاته‌ی له سه‌فه‌رێکی ئه‌فسووناوی گه‌راویته‌وه، هه‌موو وجوودت ببووه دڵه خۆرپه‌و نیگه‌رانی، ده‌تهه‌وێت حه‌تمه‌ن گوێت له ئاهه‌نگی ده‌نگی ژنێک بێت تاکوو له سلامه‌تی‌و به سڵامه‌ت گه‌ڕانه‌وه‌ی دڵنیا بیت، چه‌ند جارێک حه‌ول ده‌ده‌یت؛ به‌ڵام ده‌نگێکی دیکه وڵام ده‌داته‌وه، ناچاریت خۆت‌و ناسنامه‌و زمانه‌که‌ت بگۆڕیت‌و ماقوڵانه بێژیت ببووره: (پێم وایه هێڵه‌کانی ته‌له‌فوون تێکه‌ڵ بوون). له‌به‌ر خۆته‌وه بزه‌یه‌که‌ت دێتێ، دوایه حه‌سره‌تێکی گه‌وره گه‌مارۆت ده‌دات.
ئا، پاش ماوه‌یه‌کی زۆر ده‌زانی ئه‌و له حه‌مام بووه، داوای کردووه ره‌زاسووکێک وڵامی ته‌له‌فوونه‌که بداته‌وه. له خۆت پرسیار ده‌که‌یت، جاخۆ بوونی من‌و ره‌نگی په‌نجه‌م له‌سه‌ر جه‌سته‌ی به هیچ ئاوێکی دونیا خاوێن ده‌بێته‌وه؟. به‌ڵام لانی که‌م حه‌مام ئه‌توانێت پیاوه‌کان به‌فریوو به‌رێت. ئه‌توانێت به‌لارێیان‌دا به‌رێت‌و هه‌ستی گومانیان تاکوو ڕاده‌یه‌کی زۆر لا که‌م بکاته‌وه. که‌م نین ئه‌و ژن‌و پیاوانه‌ی پاش سه‌فه‌ر پێش ئه‌وه‌ی بچنه پێستی یه‌کتره‌وه حه‌مام ده‌که‌ن‌و ته‌نانه‌ت له بێ ده‌نگی حه‌مام‌دا شین ده‌گێڕن...
ده‌زانی، نابێ قه‌ت له‌گه‌ڵ که‌سێکی نزیکی ئه‌وینداره‌که‌ت ژیان پێکه‌وه بنێیت. چوونکه ئه‌گه‌ر تاکوو ئێستا خۆت وا ڕاهێناووه دڵداره‌که‌ت هینی خۆته، تێده‌گه‌یت له هه‌ڵه‌دایت‌و هه‌ر جۆرێک بێ ده‌بێ رێگا چاره‌یه‌ک ببینیته‌وه که ئه‌و ته‌نیا هینی تۆ نیه. به‌ڵام نابێ له بیر بکه‌ی زۆر شت هیچ چارێکی نیه، ده‌بێ بیده‌یته ده‌ست زه‌مان، زه‌مان خۆی زۆر جار چار بۆ ناچاریه‌کانی ئه‌م دونیا ده‌بینێته.
ئه‌و هه‌ست‌و باوه‌ڕانه‌ی ساڵانێکه له باڵای هزرو بیره‌کانت ئاڵاوه، له بازنه‌ی ته‌نگ‌و نه‌پساوه‌ی خۆیاندا به ڕه‌زامه‌ندی خۆت قه‌تیس هێشتۆیانیه‌ته‌وه. هێزی ڕۆیشتنت ده‌ده‌نێ، ئازایه‌تی بڕینی رێگا دوره‌کانت پێ ده‌به‌خشن. فێری نا کوتنیان کردووی. بناغه‌ی باوه‌ڕ به‌خۆبوونیان تاکوو سنوورێکی بێ کۆتایی به قایمی تێدا داڕشتووی.
ئه‌و هه‌ست‌و بیرانه‌ی "ره‌ها" زۆری کوێره‌وه‌ری دیت، گه‌لێک دژواری تووش هات، زۆری پرته‌‌و بۆڵه له‌سه‌ر کرا، وتیان وانابێ، واناکرێ، تۆ بۆ ئه‌وه نابی، نه‌شیاوه، جوان نیه، تۆو ئه‌م کاره‌یان نه‌وتووه، به‌ڵام دوو پێی له تای پێلاوێک کردو وتی: ((هه‌رچی به دڵی خۆم بێت، هه‌ر جۆرێک پێم وابێت به‌خته‌وه‌رم وا ده‌که‌م، ده‌ست بۆ هه‌موو ئه‌و شتانه ده‌به‌م ئاوپڕژێنی دڵه سافه ئۆقره نه‌گرتووه‌که‌ی من ده‌که‌ن، به بێ ئه‌وه‌ی مافی که‌سێکی دیکه پێشێل بکه‌م.))
بۆ ئه‌وه‌ی گه‌وره‌یی خۆم بپارێزم، قه‌ت سنووری ئازادیو ویستی که‌س نابه‌زێنم، که‌س له که‌س ناسێنمه‌وه، ڕۆحی مرۆڤه‌کان ناشکێنم، به مێهره‌بانی وڵامی نامێره‌بانی‌یه‌کانیان ده‌ده‌مه‌وه تاکوو ئه‌و جێگای هه‌وڵی ڕووخانم نه‌ده‌ن، تاکوو ئه‌و جێگای سه‌ربه‌ستی بڕیاردانم لێ زه‌وت نه‌که‌ن. بۆ ئه‌وه‌ی وا بم، هه‌زاران جار خۆمم خواردۆته‌وه، پیشم بردۆته‌وه، هه‌زاران ته‌ماحم له ڕۆحم‌دا کووشتووه‌‌و ده‌یکوژم.
دیواره پیره‌کانم رووخاند، دژوارییه‌کانم تێپه‌ڕاند، زۆر رێگام پێواوو له‌م ڕیگادا هه‌بوون‌و هه‌ن که‌سانێک به بێ ئه‌وه‌ی به ناخم‌دا شۆر ببنه‌وه، به بێ ئه‌وه‌ی له هه‌ستم تێبگه‌ن، ئه‌یان هه‌وێت قه‌ڵای دڵم داگیر بکه‌ن. به‌ڵام کلیلی قه‌ڵای ئه‌م دڵه، له "کوێستانه"، لای کوێستانێکی باراناوی دوور به‌جێ ماووه، ئه‌م ڕۆژانه هه‌ست ده‌که‌م ئیدی ئه‌و کوێستانه ناتوانێ، بۆی ناکرێ ئیدی ئه‌م کلیله لای خۆی ڕاگرێ. هه‌ر بۆیه ده‌یهه‌وێت من له په‌ری دڵی بتۆرێنی، بۆیه ده‌خوازێ ئه‌م کلیله به فریشته‌یه‌ک بسپێرێ. بیر له چاره‌نووس ده‌که‌مه‌وه، هه‌نگاونان له تاریکی‌دا...
به‌ده‌م پیاسه کردنی ئێوارانی شاره‌وه، خۆره تاوێکی نیوه گیان پرچه‌کانم شانه ده‌کات‌و کزه‌ی سه‌رمایه‌کی ئاسایی سیمای ماندووم ده‌ڵێسێته‌وه، وه‌ڕزوو داهێزراوو، په‌شۆکاوو بێ هێز به ئه‌سپایی هه‌نگاو ده‌نێم‌و بیر له چه‌ند مرۆڤی شاره دووره‌کان ده‌که‌مه‌وه.
له هه‌موو ژیانت‌دا، به ڕاده‌ی ئه‌م ڕۆژانه گومان، ترس، دوو دڵی، ئاڵۆزی‌و شڵه‌ژان داگیری نه‌کردووی. هه‌زاران پرسیاری جۆراوجۆر زه‌ینی ماندووت به خۆیانه‌وه سه‌رقال دکه‌ن، بۆ به‌شی زۆری ئه‌م پرسیارانه وڵامێکی ئه‌وتۆ سۆراغ ناکه‌ی.
ئه‌م ڕۆژانه ئاخێکی قووڵ، هه‌موو چرکه‌ساته‌کانی تۆی داگیر کردووه. ئیدی پاش ئه‌م هه‌موو ساڵه په‌ری به‌ختت هه‌لنافڕێ، خۆ به زۆریش هه‌ڵیفڕێنی ده‌زانی له جێگایه‌ک، دوور یان نزیک ده‌نیشێته‌وه. سێ ڕۆژی وه‌رزی هاوین، حه‌وت ڕۆژی وه‌رزی پاییز، هه‌موو حه‌سره‌تێکیان کوشتووه، هه‌موو شتێکیان تۆراندووه. وه‌کوو گریانی دره‌نگانی شه‌وکێکی پر له به‌فر، پر له شه‌راب پڕ له ته‌نیایی، یان هه‌وای ژووانێکی دیکه‌یان له کویستان‌دا پێک هیناووه؟!
ڕازه‌کانم نادرکێنم، بۆ که‌سیان باس ناکه‌م، قسه‌ی ئه‌م دڵه زامداره خۆشی له خۆ نه‌دیتووه نابێ بۆ که‌س باس بکرێت، ئاخر ڕه‌نگی ئه‌م عه‌شقه ئه‌فلاتونی‌یه نابێ کاڵ بێته‌وه، من سفره‌ی دڵم بۆ که‌س ناکه‌مه‌وه، ته‌نانه‌ت بۆ "فریشته"کانی شاره سارده دووره‌کان. بۆ "ئازاده" شه‌رمنه‌کانی شاره پڕ له به‌فره‌کان.
"فریشته‌یه‌ک" نازانێ چه‌نده به‌خته‌وه‌ره، عه‌شقێکی ئه‌فسووناوی سالانێکی دوور ئیهێنێته نێو ژیانی ئه‌م بازنه‌یه‌وه. بیر ده‌که‌یته‌وه، خۆت ئاماده ده‌که‌ی له قه‌راغ ده‌ریا, چوار که‌سی برۆنه نێو ئاوه‌که، به‌ڵام ئیدی ده‌بێ بزانی‌و تاقه‌ت بێنی عیشقه‌که‌ت له باوشی یه‌کێکی دیکه دایه. ئه‌کرێ؟!
خۆمم پێ فریوو نادرێ، من بۆ سه‌ر گرتنی ئه‌م کاره شێلگر نه‌بووم، شێلگیر نابم، ژیان له‌گه‌ڵ که‌سێکی لاواز بۆ من ئه‌سته‌مه. ببووره من ته‌نیا بیر له دیدارێک ده‌که‌مه‌وه‌و هیچی دیکه. بیر له بیانوویه‌ک که له هه‌ر کوێ بێ دیدارت که‌م.
عه‌زیزی، عه‌زیزم، کوێستانه‌که‌م که له‌م وه‌رزی سه‌ری ساڵی نوێیه‌دا سه‌وز نانوێنی، گوڵم، نیشتمانی موژده به‌خشی به‌یانێکی پڕ له بۆنی هه‌نجیروو هه‌تاو، ببووره، وه‌کوو هه‌میشه خۆشم ده‌وێیت. لیلاکه‌م، من به که‌س مه‌سپێره، به خۆت‌و ده‌سته‌کانت نه‌بێت.
ئه‌مشه‌و دڵنیاتر له ئێوارانی دیکه خۆم په‌نجه‌ره‌کان ده‌به‌ستم‌و سپێده‌ش بۆنی تۆ به‌سه‌ر هه‌موو ڕۆژه‌کانم‌دا ده‌پرژێنم، تاکوو هه‌موو ساته‌کان ئێره گه‌رمێن بێت، با هه‌واری ساردوو سڕی ئه‌م دڵه گه‌رمیان بێت، گه‌رمیان.
ئاره‌زووه‌که‌م، سوپاس بۆ هه‌میشه‌ی چاوه‌کانت.
سه‌ره‌تای به‌هاره، ئه‌مڕۆ 13به‌ده‌ره، ئه‌و ڕۆژانه‌ی به لاساری حه‌ول ده‌ده‌ی هه‌سته سه‌رکه‌شه‌کان له‌غاوو به‌که‌ی، که‌چی هه‌ستی سه‌یر سه‌یر ڕووت تێده‌که‌ن‌و به بێ ئه‌وی بزانیت‌و بخوازیت داگیرت ده‌که‌ن، ته‌نگت پێهه‌ڵده‌چنن، هه‌ستی سره‌وتنت لێ زه‌وت ده‌که‌ن.
دژوارترین شت ئه‌وه‌ییه، له پڕ دڵداره‌که‌ت، ئه‌و که‌سه‌ی بۆی ده‌ژیت، بۆی ده‌مریت، ئه‌وه‌ی ساڵانێکه له کونجی دڵت‌دا جێگات بۆ کردۆته‌وه، ئه‌وه‌ی هه‌میشه دڵت وه‌کوو دڵی کۆتر بۆی له ترپه ترپ دایه، به "کاکه" ناوت ده‌بات.
چارت نیه جیا له دڵگیران‌و پیش خواردنه‌وه ناکرێ کارێکی تایبه‌تی بکه‌یت. هه‌ست کردن به جۆرێک له دووری، هه‌وڵ بۆ خۆ دوور خستنه‌وه به‌رۆکت ده‌گرن، پێش ده‌ست پێکردنی ئه‌م کایه به خۆت ده‌لێت: ده‌بێ ئه‌م شته بده‌مه ده‌ست زه‌مان. له ڕاستی‌دا باشترین رێگا چاره‌ت هه‌‌ڵبژاردووه. زه‌مان ده‌رمانی زۆر ده‌ردی بێ ده‌رمانه.
ئه‌کرێ زه‌مان هێندێک شت له مرۆڤ‌دا بکوژێت، ئه‌کرێ تۆوی زۆر شتی تێدا بچێنێ، ده‌کرێ هێندک شتی تێدا مه‌زن بکات، ده‌کرێ کارسازی زۆر ناسازی بێت...
ئه‌م ده‌مانه، مه‌ی خواردنه‌وه ئه‌توانێ گه‌وجیه‌تی له‌گه‌ڵ خۆی بێنێ، له‌وانه‌یه تاقه‌ت نه‌گری‌و دره‌نگانی شه‌و ته‌له‌فوونه‌که‌ت ده‌ست ده‌یتێ‌و خه‌وی شیرینی لێ بزڕێنییت، له‌وه ناترسی له خه‌و وه‌خه‌به‌ری بێنیت به وه‌خت‌و ناوه‌خت، چوونکه ئه‌مه‌ت کردووه، ترسی ئه‌وه که‌سێک له جێگای خه‌وه‌که‌ی ڕابێ‌و بپرسێ: ((ئه‌وه کێ بوو، کێیه به‌م نیوه شه‌وه ته‌له‌فوون ده‌کات؟)). هه‌رچه‌نده له لێهاتوویی ئه‌و بۆ وڵام دانه‌وه دڵنیایت، به‌ڵام دیسان نابێ له بیر بکه‌یت هیچ دڵدارێکی ڕاسته‌قینه به ده‌ستی خۆی کارێک ناکات ئه‌وینداره‌که‌ی تووشی سه‌رشۆری بکات‌و پێگه‌ی ئه‌و به هه‌ر بیانوویه‌ک لاواز بکات!.
له ناکاو بیرت ده‌ێته‌وه، دواین رۆژه‌کانی وه‌رزی پاییز دره‌نگانی شه‌وێکی سارد، ئه‌و کاته‌ی له سه‌فه‌رێکی ئه‌فسووناوی گه‌راویته‌وه، هه‌موو وجوودت ببووه دڵه خۆرپه‌و نیگه‌رانی، ده‌تهه‌وێت حه‌تمه‌ن گوێت له ئاهه‌نگی ده‌نگی ژنێک بێت تاکوو له سلامه‌تی‌و به سڵامه‌ت گه‌ڕانه‌وه‌ی دڵنیا بیت، چه‌ند جارێک حه‌ول ده‌ده‌یت؛ به‌ڵام ده‌نگێکی دیکه وڵام ده‌داته‌وه، ناچاریت خۆت‌و ناسنامه‌و زمانه‌که‌ت بگۆڕیت‌و ماقوڵانه بێژیت ببووره: (پێم وایه هێڵه‌کانی ته‌له‌فوون تێکه‌ڵ بوون). له‌به‌ر خۆته‌وه بزه‌یه‌که‌ت دێتێ، دوایه حه‌سره‌تێکی گه‌وره گه‌مارۆت ده‌دات.
ئا، پاش ماوه‌یه‌کی زۆر ده‌زانی ئه‌و له حه‌مام بووه، داوای کردووه ره‌زاسووکێک وڵامی ته‌له‌فوونه‌که بداته‌وه. له خۆت پرسیار ده‌که‌یت، جاخۆ بوونی من‌و ره‌نگی په‌نجه‌م له‌سه‌ر جه‌سته‌ی به هیچ ئاوێکی دونیا خاوێن ده‌بێته‌وه؟. به‌ڵام لانی که‌م حه‌مام ئه‌توانێت پیاوه‌کان به‌فریوو به‌رێت. ئه‌توانێت به‌لارێیان‌دا به‌رێت‌و هه‌ستی گومانیان تاکوو ڕاده‌یه‌کی زۆر لا که‌م بکاته‌وه. که‌م نین ئه‌و ژن‌و پیاوانه‌ی پاش سه‌فه‌ر پێش ئه‌وه‌ی بچنه پێستی یه‌کتره‌وه حه‌مام ده‌که‌ن‌و ته‌نانه‌ت له بێ ده‌نگی حه‌مام‌دا شین ده‌گێڕن...
ده‌زانی، نابێ قه‌ت له‌گه‌ڵ که‌سێکی نزیکی ئه‌وینداره‌که‌ت ژیان پێکه‌وه بنێیت. چوونکه ئه‌گه‌ر تاکوو ئێستا خۆت وا ڕاهێناووه دڵداره‌که‌ت هینی خۆته، تێده‌گه‌یت له هه‌ڵه‌دایت‌و هه‌ر جۆرێک بێ ده‌بێ رێگا چاره‌یه‌ک ببینیته‌وه که ئه‌و ته‌نیا هینی تۆ نیه. به‌ڵام نابێ له بیر بکه‌ی زۆر شت هیچ چارێکی نیه، ده‌بێ بیده‌یته ده‌ست زه‌مان، زه‌مان خۆی زۆر جار چار بۆ ناچاریه‌کانی ئه‌م دونیا ده‌بینێته.
ئه‌و هه‌ست‌و باوه‌ڕانه‌ی ساڵانێکه له باڵای هزرو بیره‌کانت ئاڵاوه، له بازنه‌ی ته‌نگ‌و نه‌پساوه‌ی خۆیاندا به ڕه‌زامه‌ندی خۆت قه‌تیس هێشتۆیانیه‌ته‌وه. هێزی ڕۆیشتنت ده‌ده‌نێ، ئازایه‌تی بڕینی رێگا دوره‌کانت پێ ده‌به‌خشن. فێری نا کوتنیان کردووی. بناغه‌ی باوه‌ڕ به‌خۆبوونیان تاکوو سنوورێکی بێ کۆتایی به قایمی تێدا داڕشتووی.
ئه‌و هه‌ست‌و بیرانه‌ی "ره‌ها" زۆری کوێره‌وه‌ری دیت، گه‌لێک دژواری تووش هات، زۆری پرته‌‌و بۆڵه له‌سه‌ر کرا، وتیان وانابێ، واناکرێ، تۆ بۆ ئه‌وه نابی، نه‌شیاوه، جوان نیه، تۆو ئه‌م کاره‌یان نه‌وتووه، به‌ڵام دوو پێی له تای پێلاوێک کردو وتی: ((هه‌رچی به دڵی خۆم بێت، هه‌ر جۆرێک پێم وابێت به‌خته‌وه‌رم وا ده‌که‌م، ده‌ست بۆ هه‌موو ئه‌و شتانه ده‌به‌م ئاوپڕژێنی دڵه سافه ئۆقره نه‌گرتووه‌که‌ی من ده‌که‌ن، به بێ ئه‌وه‌ی مافی که‌سێکی دیکه پێشێل بکه‌م.))
بۆ ئه‌وه‌ی گه‌وره‌یی خۆم بپارێزم، قه‌ت سنووری ئازادیو ویستی که‌س نابه‌زێنم، که‌س له که‌س ناسێنمه‌وه، ڕۆحی مرۆڤه‌کان ناشکێنم، به مێهره‌بانی وڵامی نامێره‌بانی‌یه‌کانیان ده‌ده‌مه‌وه تاکوو ئه‌و جێگای هه‌وڵی ڕووخانم نه‌ده‌ن، تاکوو ئه‌و جێگای سه‌ربه‌ستی بڕیاردانم لێ زه‌وت نه‌که‌ن. بۆ ئه‌وه‌ی وا بم، هه‌زاران جار خۆمم خواردۆته‌وه، پیشم بردۆته‌وه، هه‌زاران ته‌ماحم له ڕۆحم‌دا کووشتووه‌‌و ده‌یکوژم.
دیواره پیره‌کانم رووخاند، دژوارییه‌کانم تێپه‌ڕاند، زۆر رێگام پێواوو له‌م ڕیگادا هه‌بوون‌و هه‌ن که‌سانێک به بێ ئه‌وه‌ی به ناخم‌دا شۆر ببنه‌وه، به بێ ئه‌وه‌ی له هه‌ستم تێبگه‌ن، ئه‌یان هه‌وێت قه‌ڵای دڵم داگیر بکه‌ن. به‌ڵام کلیلی قه‌ڵای ئه‌م دڵه، له "کوێستانه"، لای کوێستانێکی باراناوی دوور به‌جێ ماووه، ئه‌م ڕۆژانه هه‌ست ده‌که‌م ئیدی ئه‌و کوێستانه ناتوانێ، بۆی ناکرێ ئیدی ئه‌م کلیله لای خۆی ڕاگرێ. هه‌ر بۆیه ده‌یهه‌وێت من له په‌ری دڵی بتۆرێنی، بۆیه ده‌خوازێ ئه‌م کلیله به فریشته‌یه‌ک بسپێرێ. بیر له چاره‌نووس ده‌که‌مه‌وه، هه‌نگاونان له تاریکی‌دا...
به‌ده‌م پیاسه کردنی ئێوارانی شاره‌وه، خۆره تاوێکی نیوه گیان پرچه‌کانم شانه ده‌کات‌و کزه‌ی سه‌رمایه‌کی ئاسایی سیمای ماندووم ده‌ڵێسێته‌وه، وه‌ڕزوو داهێزراوو، په‌شۆکاوو بێ هێز به ئه‌سپایی هه‌نگاو ده‌نێم‌و بیر له چه‌ند مرۆڤی شاره دووره‌کان ده‌که‌مه‌وه.
له هه‌موو ژیانت‌دا، به ڕاده‌ی ئه‌م ڕۆژانه گومان، ترس، دوو دڵی، ئاڵۆزی‌و شڵه‌ژان داگیری نه‌کردووی. هه‌زاران پرسیاری جۆراوجۆر زه‌ینی ماندووت به خۆیانه‌وه سه‌رقال دکه‌ن، بۆ به‌شی زۆری ئه‌م پرسیارانه وڵامێکی ئه‌وتۆ سۆراغ ناکه‌ی.
ئه‌م ڕۆژانه ئاخێکی قووڵ، هه‌موو چرکه‌ساته‌کانی تۆی داگیر کردووه. ئیدی پاش ئه‌م هه‌موو ساڵه په‌ری به‌ختت هه‌لنافڕێ، خۆ به زۆریش هه‌ڵیفڕێنی ده‌زانی له جێگایه‌ک، دوور یان نزیک ده‌نیشێته‌وه. سێ ڕۆژی وه‌رزی هاوین، حه‌وت ڕۆژی وه‌رزی پاییز، هه‌موو حه‌سره‌تێکیان کوشتووه، هه‌موو شتێکیان تۆراندووه. وه‌کوو گریانی دره‌نگانی شه‌وکێکی پر له به‌فر، پر له شه‌راب پڕ له ته‌نیایی، یان هه‌وای ژووانێکی دیکه‌یان له کویستان‌دا پێک هیناووه؟!
ڕازه‌کانم نادرکێنم، بۆ که‌سیان باس ناکه‌م، قسه‌ی ئه‌م دڵه زامداره خۆشی له خۆ نه‌دیتووه نابێ بۆ که‌س باس بکرێت، ئاخر ڕه‌نگی ئه‌م عه‌شقه ئه‌فلاتونی‌یه نابێ کاڵ بێته‌وه، من سفره‌ی دڵم بۆ که‌س ناکه‌مه‌وه، ته‌نانه‌ت بۆ "فریشته"کانی شاره سارده دووره‌کان. بۆ "ئازاده" شه‌رمنه‌کانی شاره پڕ له به‌فره‌کان.
"فریشته‌یه‌ک" نازانێ چه‌نده به‌خته‌وه‌ره، عه‌شقێکی ئه‌فسووناوی سالانێکی دوور ئیهێنێته نێو ژیانی ئه‌م بازنه‌یه‌وه. بیر ده‌که‌یته‌وه، خۆت ئاماده ده‌که‌ی له قه‌راغ ده‌ریا, چوار که‌سی برۆنه نێو ئاوه‌که، به‌ڵام ئیدی ده‌بێ بزانی‌و تاقه‌ت بێنی عیشقه‌که‌ت له باوشی یه‌کێکی دیکه دایه. ئه‌کرێ؟!
خۆمم پێ فریوو نادرێ، من بۆ سه‌ر گرتنی ئه‌م کاره شێلگر نه‌بووم، شێلگیر نابم، ژیان له‌گه‌ڵ که‌سێکی لاواز بۆ من ئه‌سته‌مه. ببووره من ته‌نیا بیر له دیدارێک ده‌که‌مه‌وه‌و هیچی دیکه. بیر له بیانوویه‌ک که له هه‌ر کوێ بێ دیدارت که‌م.
عه‌زیزی، عه‌زیزم، کوێستانه‌که‌م که له‌م وه‌رزی سه‌ری ساڵی نوێیه‌دا سه‌وز نانوێنی، گوڵم، نیشتمانی موژده به‌خشی به‌یانێکی پڕ له بۆنی هه‌نجیروو هه‌تاو، ببووره، وه‌کوو هه‌میشه خۆشم ده‌وێیت. لیلاکه‌م، من به که‌س مه‌سپێره، به خۆت‌و ده‌سته‌کانت نه‌بێت.
ئه‌مشه‌و دڵنیاتر له ئێوارانی دیکه خۆم په‌نجه‌ره‌کان ده‌به‌ستم‌و سپێده‌ش بۆنی تۆ به‌سه‌ر هه‌موو ڕۆژه‌کانم‌دا ده‌پرژێنم، تاکوو هه‌موو ساته‌کان ئێره گه‌رمێن بێت، با هه‌واری ساردوو سڕی ئه‌م دڵه گه‌رمیان بێت، گه‌رمیان.
ئاره‌زووه‌که‌م، سوپاس بۆ هه‌میشه‌ی چاوه‌کانت.
Subscribe to:
Posts (Atom)