Archive

Monday, February 23, 2009

برگزاری مراسم سالروز زبان مادری در دانشگاه تهران

جمعی از دانشجو یان کرد دانشگاههای تهران با همکاری دانشجویان بلوچ دانشگاههای تهران روز دوشنبه 5/12/1387 برای پاسداشت روز زبان مادری (21 فوریه) ساعت 13:00 در مقابل دانشکده ادبیات دانشگاه تهران گرد آمدند.
این تجمع که بیش از 200 نفر بودند، مراسم خود را با سرود [ئه ی ره قیب]آغاز نمودند.
در ابتدا یکی از دانشجویان کرد به ارائه سخنرانی پرداخت که در آن به آسمیله نمودن اقلیتهای ملی در ایران از جانب ساخت سیاسی قدرت اشاره نمود و این سیاست را نشات گرفته شده از سیاستهای رضا شاه پهلوی دانست که تا امروز نیز ادامه داشته است و این سیاست را مدل ناسیونالیسم فرانسوی دانشت و یاداور شد تا زمانیکه حقوق اقلیتهای ملی که آموزش و خواندن به زبان مادری نیز بخشی از آن است،رعایت نشود پروسه دمکراسی در ایران ناقص و عقیم خواهد ماند.
همچنین یکی دیگر از دانشجویان با دوز بان انگلیسی و کردی به ارائه سخنرانی پرداخت که در آن یادآور شد که زبان تنها عنصری فرهنگی نیست بلکه زبان قدرت است و عدم رعایت حقوق زبانی باعث استثمار سیاسی ،فرهنگی،اقتصادی ملت تحت سلطه خواهد شد واین زبان قدرت سیاسی سلطه گر است که باعث و بانی فسادهای اداری و قضائی، فقر، حرمان، بیکاری و غیره می باشد.
در ادامه یکی دیگر از دانشجویان بلوچ به ارائه سخنرانی پرداخت که ضمن آن به ستم فرهنگی در بلوچستان اشاره کرد و خواهان آموزش به زبان مادری بلوچستان شد.
بعد از آن یکی از دانشجویان به نمایندگی از انجمن دمکراسی خواهی دانشگاه تهران و علوم پزشکی بیانیه ای را قرائت نمود،که در این بیانیه حق آموزش به زبان مادری را برای اقلیتهای ملی در ایران به رسمیت شناخت، همچنین به هزینه ای که کردها در ایران به خاطر احقاق حقوقشان و رسیدن به دمکراسی می پردازند،اشاره نمود و آن را تلاش در جهت رسیدن به دمکراسی دانست و دمکراسی واقعی را در ایران در رعایت حقوق سیاسی و فرهنگی اقلیتهای ملی دانست.
در ادامه یکی دیگر از دانشجویان کرد کرمانشاهی در سخنانش سیاست ادغام و آسیمیلاسیون را در کرمانشاه و ایلام را محکوم نمود و حکومت را به ایجاد نفاق در میان کردها متهم نمود. همچنین بیانیه سازمان حقوق بشر کردستان توسط یکی از دانشجویان خوانده شد.
در ادامه یکی از دانشجویان آزادیخواه به نمایندگی از طرف جواد علیزاده فعال حقوق بشر در بند در زندان سنندج به ایراد سخنرانی پرداخت.
یکی دیگر از دانشجویان ترک در سخنانی به حمایت از جنبش کرد در جهت رسیدن به دمکراسی در ایران پرداخت.
در پایان بیانیه برگزار کنندگان این مراسم نیز خوانده شد در این مراسم پلاکاردهایی با این مضامین حمل شد.
Language is the realm of existence
Language not only is speaking but also it is doing
تحصیل به زبان مادری حق انسانی ماست
احقاق حقوق ملت کرد در چهارچوب دمکراسی و حقوق بشر
دانشجوی زندانی آزاد باید گردد
زندانی سیاسی آزاد باید گردد
اگر کرکوک قلب کردستان است کرمانشاه دروازه کردستان است
همچنین یکی از نکات تامل برانگیز در این مراسم تلاش صادقانه دانشجویان کرد بود که موفق شدند دانشجویان بلوچ و جبهه دمکراسی خواهی دانشگاه تهران و علوم پزشکی را با خود همره سازند تا تمرینی باشد جهت رسیدن به دمکراسی واقعی در ایران فردا.

برگزاری مراسم سالروز زبان مادری در دانشگاه تهران

برگزاری مراسم سالروز زبان مادری در دانشگاه تهران جمعی از دانشجو یان کرد دانشگاههای تهران با همکاری دانشجویان بلوچ دانشگاههای تهران روز دوشنبه 5/12/1387 برای پاسداشت روز زبان مادری (21 فوریه) ساعت 13:00 در مقابل دانشکده ادبیات دانشگاه تهران گرد آمدند .این تجمع که بیش از 200 نفر بودند،مراسم خود را با سرود [ئه ی ره قیب]آغاز نمودند.
1- در ابتدا یکی از دانشجویان کرد به ارائه سخنرانی پرداخت که در آن به آسمیله نمودن اقلیتهای ملی در ایران از جانب ساخت سیاسی قدرت اشاره نمود و این سیاست را نشات گرفته شده از سیاستهای رضا شاه پهلوی دانست که تا امروز نیز ادامه داشته است و این سیاست را مدل ناسیونالیسم فرانسوی دانشت و یاداور شد تا زمانیکه حقوق اقلیتهای ملی که آموزش و خواندن به زبان مادری نیز بخشی از آن است،رعایت نشود پروسه دمکراسی در ایران ناقص و عقیم خواهد ماند.
- همچنین یکی دیگر از دانشجویان با دوز بان انگلیسی و کردی به ارائه سخنرانی پرداخت که در آن یادآور شد که زبان تنها عنصری فرهنگی نیست بلکه زبان قدرت است و عدم رعایت حقوق زبانی باعث استثمار سیاسی ،فرهنگی،اقتصادی ملت تحت سلطه خواهد شد واین زبان قدرت سیاسی سلطه گر است که باعث و بانی فسادهای اداری و قضائی ،فقر،حرمان،بیکاری و غیره می باشد.
3- در ادامه یکی دیگر از دانشجویان بلوچ به ارائه سخنرانی پرداخت که ضمن آن به ستم فرهنگی در بلوچستان اشاره کرد و خواهان آموزش به زبان مادری بلوچستان شد.
- بعد از آن یکی از دانشجویان به نمایندگی از انجمن دمکراسی خواهی دانشگاه تهران و علوم پزشکی بیانیه ای را قرائت نمود.که در این بیانیه حق آموزش به زبان مادری را برای اقلیتهای ملی در ایران به رسمیت شناخت.همچنین به هزینه ای که کردها در ایران به خاطر احقاق حقوقشان و رسیدن به دمکراسی می پردازند ،اشاره نمود و آن را تلاش در جهت رسیدن به دمکراسی دانست و دمکراسی واقعی را در ایران در رعایت حقوق سیاسی و فرهنگی اقلیتهای ملی دانست.
- در ادامه یکی دیگر از دانشجویان کرد کرمانشاهی در سخنانش سیاست ادغام و آسیمیلاسیون را در کرمانشاه و ایلام را محکوم نمود و حکومت را به ایجاد نفاق در میان کردها متهم نمود.
6- همچنین بیانیه سازمان حقوق بشر کردستان توسط یکی از دانشجویان خوانده شد.
- در ادامه یکی از دانشجویان آزادیخواه به نمایندگی از طرف جواد علیزاده فعال حقوق بشر در بند در زندان سنندج به ایراد سخنرانی پرداخت.
8- یکی دیگر از دانشجویان ترک در سخنانی به حمایت از جنبش کرد در جهت رسیدن به دمکراسی در ایران پرداخت. 9
- در پایان بیانیه برگزار کنندگان این مراسم نیز خوانده شد در این مراسم پلاکاردهایی با این مضامین حمل شد. Language is the realm of existence Language not only is speaking but also it is doing تحصیل به زبان مادری حق انسانی ماست احقاق حقوق ملت کرد در چهارچوب دمکراسی و حقوق بشر دانشجوی زندانی آزاد باید گردد. زندانی سیاسی آزاد باید گردد. اگر کرکوک قلب کردستان است کرمانشاه دروازه کردستان است.

ڕێوڕه‌سمی زمانی زگماکی له‌ زانستگای تاران به سرودی ئه‌ی ره‌قیب ده‌ستی پێکرد

رێکه‌وتی 5ی ڕه‌شه‌مه‌ی 1387، به‌رانبه‌ر به‌ 23ی فیوریه‌ی 2009، پتر له‌ 200 که‌س له خوێندکارانی کوردی زانکۆکانی تاران به هاوکاری خوێندکارانی به‌لوچ، بو رێز گرتن له روژی زمانی زگماکی واته 21 ی فیوریه کاتژمێری 13:00 له به‌ر زانکۆی ئه‌ده‌بیاتی تاران کۆبوونه‌وه‌.
سه‌ره‌تا یه‌کێک له خوێندکاران وتارێکی پێشکه‌ش کرد، ئه‌و ئاماژه‌ی به هه‌وڵی تواندنه‌وه‌ی نه‌ته‌وه‌ کانی ئێران کرد که له لایه‌ن ده‌سه‌ڵاتی سیاسیه‌وه‌ به‌ڕێوه ده‌چێ ‌و ئه‌م سیاسه‌ته‌ی گه‌ڕاندوه بۆ سه‌رده‌می ره‌زا شای په‌هله‌وی که تا ئیستاش به‌رده‌وامه، خوێندکاره‌که‌ ئه‌و سیاسه‌ته‌ی به سیاسه‌تی توانده‌وه‌ به شێوازی ناسیۆنالیستی فه‌رانسه‌وی زانی و ئاماژه‌ی به‌وه کرد تا کاتێک کێشه‌ی زمانی زگماکی له لایه‌ن ده‌سه‌ڵاته‌وه به شێوازیی دمۆکراتیک چاره‌سه‌ر نه‌کرێ پرۆژه‌ی دێموکراسی خوازی له ئێران ناته‌واوه.
دواتر یه‌کێکی تر له خویندکاران وتاری به دوو زمانی ئینگلیسی و کوردی پێسکه‌ش کرد.
ئه‌و خوێندکاره‌ ئاماژه‌ی به‌وه کرد زمان ته‌نیا دیارده‌یه‌کی کولتووری نیه‌، به‌ڵکوو زمان به‌شێکه‌ له‌ هێزو ده‌سه‌ڵات، کێشه‌ی زمان ئه‌بێ به هۆی چه‌وسانده‌وه‌ی سیاسیی، کولتووری، ئابووری هه‌روه‌ها باسێکی زانستی له سه‌ر زمان‌و زمانناسی کرد.
ئینجا یه‌کێک له خوێندکارانی به‌لوچ وتارێکی پێشکه‌ش کرد، ئاماژه‌ی به چه‌وسانده‌وه‌ی کولتووری له به‌لوچه‌ستان کرد، خوازیاری نووسین‌و خوێندن به زمانی به‌لوچی له ئێراندا بو.
ئه‌وجار خوێندکارێک به نوێنه‌رایه‌تی له ئه‌نجومه‌نی دێموکراسی خوازانی زانکۆی تاران‌و پزشکی ئێران به‌یانیه‌یه‌کی خوێنده‌وه، له‌ودا رێزی له زمانی زگماکی نه‌ته‌وه ‌بن ده‌سته‌کانی ئێرانی نابوو، خوێندن به‌ زمانی زگماکی به‌ مافی ئه‌و نه‌ته‌وانه‌ زانی.
هه‌روه‌ها ئاماژه‌ی به گوشاروو خه‌سارێک کرد که له کورد دراو ه‌، بۆ گه‌یشتن به‌ دیمۆکڕاسی له ئێراندا ئه‌ویش له پێناو پاراستنی مافی نه‌ته‌وه‌کانی ئێران.
پاشان یه‌کێک له خوێندکارانی کوردی کرماشانی وتارێکی زانستی پێشکه‌ش کرد، ئاماژه‌ی به سیاسه‌تی تواندنه‌وه له کرماشان‌و کردو ئه‌و سیاسه‌ته‌ی به ‌توندی مه‌حکوم کرد، وتی ئه‌بێ داگیرکه‌ران له کرماشان بچنه ‌ده‌روو حکومه‌تی به‌وه تاوانبار کرد که له کرماشان له‌ سیاسه‌تی کورد دژ به کورد که‌ڵک وه‌رده‌گیرێت.
له‌ لایه‌کی دیکه‌وه‌ بیانیه‌ی رێکخراوی مافی مروڤی کوردستان له لایه‌ن یه‌کێک له خوێندکاران خوێندرایه‌وه‌.
یه‌کێکی تر له‌خوێندکارانی ئازادیخواز به‌ نوێنه‌رایه‌تی له جه‌واد عه‌لیزاده چالاکی به‌ندکراو له گرتووخانه‌ی شاری سنه وتارێکی پێشکه‌ش کرد.
له پاڵ ئه‌مه‌دا خوێندکارێکی تورک زمان له قسه‌کانیدا ئه‌و روژه‌ی به‌رز نرخاندو دروشمی بژی کوردستان‌و بژی ئازه‌ربایجانی سه‌ردا.
له کۆتایی‌دا به‌یاننامه‌ی به‌رێوبه‌رانی رێوڕه‌سمه‌که‌ خوێندرایه‌وه‌.
خاڵی سه‌رنج راکێشی ئه‌م مه‌ڕاسمه ئه‌وه بوو که خوێندکارانی کورد له هه‌وڵێکی بێ وێنه‌دا توانیان ئه‌نجومه‌نی دیموکراسی خوازی زانکۆی تاران، هه‌ر وه‌ها خوێندکارانی به‌لووچ له‌گه‌ڵ خۆیان هاوده‌نگ بکه‌ن.
له‌سه‌ر به‌شێک له‌ پلاکارده‌کان نووسرابو:
ده‌بێ گیراوی سیاسیی ئازاد بکرێت.
خوێندن به‌ زمانی زگماکی مافێکی ڕه‌وایه‌.
وه‌دیهاتنی مافی نه‌ته‌وه‌یی کورد له‌ چوارچێوه‌ی دێموکڕاسی‌و جارنامه‌ی جیهانی مافی مرۆڤ‌دا ئه‌گه‌ر که‌رکووک دڵی کوردستانه‌، ئه‌وا کرماشان ده‌روازه‌که‌یه‌تی
Language is the realm of existence
Language not only is speaking but also it is doing

Thursday, February 12, 2009

مامه‌ قاله‌ ده‌باغی له‌ ئاوێنه‌ی مێژوودا

هه‌ر گه‌ل‌و نه‌ته‌وه‌یه‌ک خاوه‌نی کۆمه‌ڵێک که‌سایه‌تی‌ سیاسیی، رووناکبیری‌، زانستی‌و کۆمه‌ڵایه‌تیی تایبه‌ت به‌ خۆیانن که‌ به‌ تێپه‌ڕ بوونی کات‌ ‌پتر جێ په‌نجه‌یان ده‌رده‌که‌وێت‌‌، هرچی کاتژمێری ده‌وران پتر خول بخوات‌و به‌ ده‌وری خۆی‌دا بسوورێته‌وه‌، ئه‌ستێره‌ی بایه‌خ‌و نرخی ئه‌و که‌سایه‌تیانه‌ پتر ده‌دروشێته‌وه‌و بریسکه‌ ده‌دات.
ئه‌م بواره‌ بۆ نه‌ته‌وه‌یه‌کی خێر له‌ خۆ نه‌دیتوو که‌ له‌ خه‌باتێکی سه‌خت‌و دژواردا بێ بۆ گه‌یشتن به‌ مافه‌کانی، ڕۆڵ‌و جێگاو پێگه‌ی که‌سایه‌تییه‌ مه‌زنه‌کان له‌ سه‌رده‌می خۆیان‌دا که‌متر، له‌ درێژ ماوه‌دا به‌ گشتیی، ته‌نانه‌ت به‌ نه‌مانیان گه‌لێک باشتر بایه‌خ‌‌و ڕۆڵیان له‌ ڕه‌وتی ئاڵوگۆڕه‌کان‌و ئاوێنه‌ی دیرۆکی ڕووداوه‌کان‌دا ده‌رده‌که‌وێ‌.
خه‌باتی ماف ویستانه‌ی نه‌ته‌وه‌ی کورد بۆ گه‌یشتن به‌ ئازادی، دێموکڕاسی، سه‌ربه‌ستی‌‌و یه‌کسانی، زۆر ژ‌ن‌و پیاوی به‌بڕشت، شێلگیرو شوێندانه‌ری له‌ هه‌ناوی خۆی‌دا په‌روه‌رده‌ کردوه‌و ده‌کات.
ئه‌و ژن‌و پیاوانه‌ی به‌ کرده‌وه‌ له‌ مه‌یدانی خه‌باتی سه‌ربه‌رزانه‌دان، خولقێنه‌رانی ڕووداوه‌کانی ئه‌مرۆو پێکهینه‌ری مێژووی سبه‌ینێی بزوتنه‌وه‌ی رزگاری خوازانه‌ی گه‌لێکی بنده‌ستن، هه‌ر بۆیه‌ ئه‌و خه‌باتگێرانه‌ ئیدی هینی بنه‌ماڵه‌، گوند، گه‌ره‌ک، شار یان باژێڕێک نین‌، ئه‌وان به‌هۆی تێکۆشانی ماندوویی نه‌ناسانه‌ی خۆیان ئی هه‌موو ڕۆڵه نیشتمانپه‌روه‌ره‌کانی نه‌ته‌وه‌که‌ن.
له‌م سۆنگه‌وه‌ ده‌گه‌ینه‌ ئه‌و ده‌ره‌نجامه‌، مامه‌ قاله‌ ده‌باغی که‌سایه‌تی سیاسیی‌و ڕۆشنبیری کورد که‌ سه‌رتاپای ته‌مه‌نی پڕ شکۆی خۆی بۆ خزمه‌ت به‌ نه‌ته‌وه‌ی کورد ته‌رخان کرد، بۆ ئه‌وه‌ ده‌شێ هه‌مووان شانازی به‌ ڕێگاو رێبازه‌که‌یه‌وه‌ بکه‌ین‌و مه‌رگی پڕ له‌ ژانی ئه‌و له‌ هه‌نده‌ران‌و دوور له‌ دایکی نیشتمان، هانده‌رمان بێ بۆ درێژه‌دان به‌ خه‌بات تاکوو وه‌دیهاتنی ئاوات‌و ئامانجه‌کانی ئه‌و نه‌مرانه‌ی که‌ هه‌موو ژیانی خۆیان بۆ ده‌سته‌به‌ر بوونی ته‌رخان کرد‌.
مامه‌ قاله ده‌باغی،‌ نموونه‌ی مرۆڤێکی به‌ وه‌فا بوو که‌ به‌ر له‌ دامه‌زراندنی کۆماری کوردستان‌، به‌ ئه‌ندامه‌تی له‌ کۆمه‌ڵه‌ی ژیانه‌وه‌ی کورد، ژێکاف، پێی نایه‌ مه‌یدانی خه‌باتی پڕ له‌ سه‌روه‌ری کوردایه‌تی‌، بۆ ساتێکیش له‌ تێکۆشان هه‌دای نه‌دا، هه‌موو ته‌نگ‌و چه‌ڵه‌مه‌کان، گرتووخانه‌و ژیانی دژوارو دووری له‌ که‌س‌وکار چۆکی پێ دانه‌داو وره‌ی لاواز نه‌کرد. ئه‌مه‌ش باشترین ئاماژه‌یه‌ بۆ وه‌فاداری مامه‌ قاله‌ به‌ رێگاو رێبازه‌ پڕ له‌ شانازیه‌که‌ی که‌ رێگاو رێبازی به‌ هه‌زاران هه‌زار تێکۆشه‌ری کورده‌‌.
مامه‌ قاله‌ی تێکۆشه‌رو ماندووی نه‌ناس، له‌ رێکه‌وتی 1ی 1ی 1921ی زایینی، به‌رانبه‌ر به‌ 12ی به‌فرانباری 1299ی هه‌تاوی، له‌ شاره‌ سه‌ر سه‌وزو سه‌ربه‌رزه‌که‌ی بانه‌ له‌ دایک بوه‌، پاشان له‌ سه‌قز نیشته‌جێ ده‌بن، مامه‌ی ده‌م به‌ بزه‌و ره‌زا شیرین له‌ هه‌ڕه‌تی لاوی‌دا پێ ناوه‌ته‌ مه‌یدانی نه‌به‌ردیه‌وه‌‌، ئه‌و که له‌ ساڵی 1324ی هه‌تاوی‌دا ‌هێشاتا ته‌مه‌نی نه‌گه‌یشتۆته‌ 20 ساڵ، بۆ بڵاوکراوه‌کانی گڕوگاڵی منداڵان، کوردستان‌و هاواری نیشتمان وتاری ده‌نووسی، بیری مرۆڤ دۆستی‌و نیشتمان ویستی ئه‌و‌ له‌و کاته‌وه‌ شکۆفه‌ ده‌کات‌، ئیدی به‌ هه‌ڵکشانی داری ته‌مه‌نی ئه‌و جوامێره‌ ده‌م به‌ بزه‌یه‌، ئه‌بێته‌ که‌سایه‌تێکی ڕووناکبیری به‌ بیروباوه‌ڕی پێشه‌نگ‌ که‌ به‌ هزروبیر، به‌ قه‌ڵه‌م‌و کرده‌وه‌ هه‌موو ژیانی داکۆکی له‌ کوردو کوردستان کرد.
مامه‌ قاله‌ سوارچاکی هه‌تا سه‌ری رێبازی پێشه‌وا قازی مه‌حه‌ممه‌دو کۆماری کوردستان، ساڵی 1327ی هه‌تاوی وێرای 11 هاورێی دیکه‌ی له‌ شاری سه‌قز، ده‌که‌وێته‌ گرتووخانه‌ی حکومه‌تی ملهوڕی پاشایه‌تی‌، پاشان ماوه‌ی سێ ساڵ دوور خرانه‌وه‌ی بۆ بورازجان به‌سه‌ردا ده‌سه‌پێ، به‌ڵام به‌ هۆی دانی به‌رتیل‌و پاره‌وپولێکی زۆر به‌ کاربه‌ده‌ستانی چاوچنۆکی ئه‌و کاتی شا له‌ کوردستان، بڕیاری سێ ساڵ گیرانه‌که‌ی بۆ یه‌ک ساڵ‌‌و شوێنی دوور خرانه‌وه‌که‌ی له‌ بورازجانه‌وه‌ بۆ بۆکان ده‌گۆڕدرێ‌.
مامه‌ قاله که‌سایه‌تی‌ ڕچه‌شکێن‌و پێشه‌نگ، له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی له‌ گرتووخانه‌ تاریک‌وتنووکه‌کانی شای دیکتاتۆڕدا گه‌لێک ئازارو جه‌زره‌به‌ی دیبوو، سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی ده‌یزانی خه‌بات‌و تێکۆشان بۆ ئازادی هاسان‌و بێ گرێ‌وگۆل نیه، مرۆڤ ئه‌بێ له‌ پێناوی سه‌ربه‌رستی‌دا خۆی بۆ زۆر تاڵی‌وتفتی ئاماده‌ بکات‌، له‌گه‌ڵ سه‌رکه‌وتنی شۆرشی گه‌لانی ئێران له‌ ساڵی 1357ی هه‌تاوی‌دا، بۆ جارێکی دیکه‌ پێ نایه‌وه‌ مه‌یدانی خه‌باتی به‌ کرده‌وه‌، به‌ هۆی ڕابردووی پڕ له‌ شانازی‌ خۆیه‌وه‌ له‌ کۆنگره‌ی 4ی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان‌دا له‌ ساڵی 1358ی هه‌تاوی، به‌ ئه‌ندامی ڕاوێژکاری کۆمیته‌ی ناوه‌ندی حدکا هه‌ڵده‌بژێردرێ.
مامه‌ قاله‌ له‌گه‌ڵ ڕاپه‌ڕاندنی کارو ئه‌رکی رێکخراوه‌یی که‌ پتر نووسین‌و وه‌رگێران بۆ رادیۆ ده‌نگی کوردستان‌و رۆژنامه‌ی کۆردستان بوو، له‌ کاری ئه‌ده‌بی‌و ڕووناکبیری له‌ ئاستێکی به‌رینتردا غافڵ نه‌بو.
کاتێ دوکتۆر قاسملووی رێبه‌ر مامه‌ قاله‌ی له‌به‌ر دڵان شیرین، ڕاده‌سپێرێ چی له‌سه‌ر ژێکاف ده‌زانێ بینووسێته‌وه‌، له‌ ژێر سێبه‌ری داربه‌ڕوه‌کانی کوردستان‌دا به‌ ئه‌مگدارییه‌وه‌ ئه‌و هه‌وڵه‌ ده‌ست پێ ده‌کات‌و پاشان به‌رهه‌می حه‌وله‌کانی له‌و بواره‌دا چاپ‌و بڵاوکردنه‌وه‌ی په‌رتووکی پڕ نێوه‌رۆکی ڕاپه‌ڕینی کۆمه‌ڵه‌ی ژێکاف بو.
هاورێ له‌گه‌ڵ ئه‌مه‌، مامه‌ قاله‌ کتێبی "حاجی آقا"ی سادقی هیدایه‌تی کردوه‌ به‌ کوردی‌، کۆمه‌لیک به‌رهه‌می دیکه‌شی ئاماده‌ی چاپ‌و بڵاوکردنه‌وه‌ن.
ئه‌م پیره‌ به‌ته‌دبیرو ڕه‌زا شیرینه‌، ئه‌م مرۆڤه‌ به‌ساڵداچوه‌ به‌ ئیمانه‌، جوان ویست‌و ئه‌وینداری ژیان بو، دڵته‌ڕو هه‌ست ناسک‌، دادپه‌روه‌رو ژیان خۆشه‌ویست، لایه‌نگری به‌ کرده‌وه‌ی مافی یه‌کسانی‌و پڕ له‌ سۆزو به‌زه‌یی بو.
له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی له‌ رێگای ئازادی نه‌ته‌وه‌ی کورددا، زۆر چه‌رمه‌سه‌ری‌و نه‌هامه‌تی دیتبوو، له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی تامی تاڵی دووری له‌ خێزانه‌ وه‌فادارو جگه‌رگۆشه‌کانی چێشتبوو، به‌سه‌روماڵ له‌ خزمه‌تی حیزبه‌که‌ی‌دا بو، قه‌ت بۆ ساتێکیش منه‌تی له‌سه‌ر که‌س دانه‌نا، ئه‌و هه‌موو ڕابردوه‌ پڕ شکۆیه‌ی به‌ چاوی که‌س‌دا نه‌داوه‌و نه‌یکرده‌‌ به‌ستێنێک بۆ ئه‌وه‌ی خۆی له‌ هاوسه‌نگه‌رانی جیا کاته‌وه، یان له‌ ده‌ره‌وه‌ی پێوانه‌و یاساورێسا رێکخراوه‌یه‌کان داوایه‌کی هه‌بێ‌...
بۆ جارێکیش که‌س نه‌یدی بزه‌ له‌ سه‌ر لێوه‌کانی بتورێ‌و بێ هیوای دایگرێ، ته‌نانه‌ت له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی ماوه‌یه‌ک بو به‌ هۆی نه‌خۆشی جه‌سته‌ نه‌رم‌ونیانه‌که‌ی ئێش‌و ژانی تێزابو، ئه‌و کاتانه‌ی هه‌ڤاڵ، دۆست‌و ناسیاوان له‌ ده‌وری کۆده‌بونه‌وه‌‌و سه‌رێکیان لێ هه‌ڵدێنا، ئه‌م مرۆڤه‌ ئێسک سووک‌و خۆشمه‌شره‌فه‌ چاوه‌ گه‌ش‌و پڕ هیواکانی وردو له‌سه‌ره‌خۆ ده‌تروکاند، چه‌ند دێر شێعری ده‌خوێنده‌وه‌، هیوای دوارۆژیکی خۆشی به‌ لاوان‌و هاوسه‌نگه‌رانی ده‌داو ئه‌وانی بۆ یه‌گرتن‌و رێز له‌ یه‌کتر گرتن هان ده‌داو پێکه‌وه‌بوونی به‌ دیارترین نیشانه‌ی سه‌رکه‌وتن ده‌زانی.
مامه‌ قاله‌‌ له‌ ساڵی 1997وه‌، به‌رانبه‌ر به‌ 1376ی هه‌وتاوی له‌سه‌ر داوای هاوسه‌نگه‌رانی هاتبوه‌ له‌نده‌ن، به‌ڵام قه‌ت به‌ دڵ‌و به‌ بیر کردنه‌وه‌ بۆ تاوێکیش له‌ خه‌باتگێرانی دێموکڕات‌و خه‌ڵکی کوردستان دانه‌بڕا، قه‌ڵه‌مه‌ به‌بڕشته‌که‌ی له‌ نووسین‌و هۆنینه‌وه‌ نه‌که‌وت‌، دڵه‌ ده‌ریا ئاساکه‌ی که‌ پڕ له‌ هیواو خۆشه‌ویستی بو به‌ هیوای ئازادی‌و شه‌کانه‌وه‌ی ئاڵای کوردستان ترپه‌ی ده‌هات.
به‌داخه‌وه‌، پاش ماوه‌یه‌ک به‌ربه‌ره‌کانێ بۆ درێژه‌دان به‌ ژیان، رێکه‌وتی 18ی رێبه‌ندانی 1387ی هه‌تاوی، له‌ یه‌کێک له‌ نه‌خۆشخانه‌کانی شاری له‌نده‌ن مه‌رگی بێ ئه‌مان رێگای نه‌دا مامه‌ قاله‌ رزگاری کوردستان‌و وه‌دیهاتنه‌وه‌ی ئاواته‌کانی کۆماری کوردستان له‌ ڕۆژهه‌ڵاتی کوردستان به‌ چاو ببینێ، وه‌کوو سه‌رده‌می کۆمار‌ بۆ ڕاپه‌ڕاندنی کاره‌کانی ئه‌رکردارو له‌ شایی‌‌و گۆڤه‌ندی سه‌رکه‌وتن‌دا چۆپی کێش بێ.
مانگی رێبه‌ندان مانگی دامه‌زراندنی کۆمار، مانگی مه‌رگی مامه‌ قاله‌، مانگی له‌ سێداره‌ دانی 11 که‌سایه‌تی هۆزی کوردپه‌روه‌ری فه‌یزوڵابه‌گی سه‌قز که‌ له‌ 25ی رێبه‌ندانی 1325دا له‌ لایه‌ن ده‌سه‌ڵاتدارانی شاوه‌ به‌ تاوانی کوردپه‌روه‌ری له‌و شاره‌ له ‌سێداره‌ دران.
بێ گومان هاوسه‌نگه‌رانی‌ مامه‌ قاله‌‌و ئه‌و 11 سه‌رداره‌ که‌ سه‌ردارانه‌ چوونه‌ سه‌ردار، ‌ له‌ دورو نزیک تاکوو وه‌دی هاتنی ئاواتی ئه‌وان ساتێک له‌ خه‌بات هه‌دا ناده‌ن‌، ڕۆژیک دێت ته‌رمی پیرۆزی ئه‌م که‌سایه‌تیانه‌ له‌ گۆڕ غه‌ریبی قوتارو له‌سه‌ر شان‌وباهۆی کچان‌و کوڕانی نیشتمان له‌ ته‌نیشت یه‌ک به‌ خاکی هه‌میشه‌ خۆشه‌ویستی کوردستان بسپێردرێ‌و گڵکۆکه‌یان بکرێته‌ قوتابخانه‌ بۆ وتنه‌وه‌ی وانه‌ی ئه‌وین‌و خۆشه‌ویستی خاک‌و وڵات.
تیشک تی‌ڤی به‌و په‌‌ڕی رێزه‌وه‌ له‌ ڕابردووی پڕشنگداری مامه‌ قاله‌ ده‌باغی ده‌ڕوانێ‌، ‌ناوو یادی به‌رزو به‌رێز ده‌نرخێنێ.
یادی به‌خێرو ڕۆحی شاد بێ.

Sunday, February 8, 2009

(...)

من با شهرها زندگی می کنم
با خاطرات گذشتن از آنها
یا توقفی کوچک
هر بار که از یکی از آنها می گذرم
مردگانی در من زنده می شوند
که این مکانها را می آرایند
به آرایشی که نخستین روز را به خاطرم می آورد
و واپسین روز را
من عاشق شهرهایم
برایم هم فرقی نمی کند
می خواهد آمستردام باشد یا ونکور
بوداپست باشد یا اورشلیم
برلین یا لندن و یا حتا کابل
مهم این هست که شهر هستند و من با شهر ها زندگی می کنم
و در یکی از همین شهر ها هم
خواهم مرد

Friday, February 6, 2009

کۆچی دوایی مامه‌ قاله‌ ده‌باغی.

کۆچی دوایی مامه‌ قاله‌ ده‌باغی.
خه‌باتگێری نه‌سره‌وتووی رێگای کوردایه‌تی مامه‌ قاله‌ ده‌باغی له‌ یه‌کێک له‌ نه‌خۆشخانه‌کانی شاری له‌نده‌ن پێته‌ختی وڵاتی بریتانیا پاش ماوه‌یک به‌ربه‌ره‌کانێ له‌گه‌ڵ مه‌رگ، له‌ ته‌مه‌نی 88 سآڵی‌دا کۆچی دوایی کرد
عه‌بدولقادر ده‌باغی ئه‌و جوامێره‌ وره‌ به‌رزه‌ بوو که‌ سه‌ختی‌و دژواریه‌کانی خه‌بات‌، ته‌نگ‌وچه‌ڵه‌مکانی تێکۆشانی کوردایه‌تی‌‌و دێموکڕاسی خوازی، چۆکیان پێ دانه‌دا.
مام قاله‌ ده‌باغی، پێشمه‌رگه‌ی كۆماری كوردستان‌و ئه‌ندامی هه‌تا هه‌نووكه‌یی حیزبی دێمۆكراتی كوردستانی ئێران بو.
عه‌بدولقادر ده‌باغی ناسراو به‌ مامه‌ قاله‌، 1ی 1ی 1921 زایینی به‌رامبه‌ر به‌ 12ی‌ به‌فرانباری 1299ی‌ هه‌تاوی، له‌ شاری بانه‌ له‌ دایك بو.
پاشان چوونه‌ته‌ سه‌قز‌و له‌وێ بڕوانامه‌ی دواناوه‌ندی وه‌رگرتووه‌.
مامه‌ قاله‌ له‌ ته‌مه‌نی 19 ساڵیدا بوو به‌ ئه‌ندامی كۆمه‌ڵه‌ی ژێکاف‌و له‌ ده‌زگای راگه‌یاندنی كۆماردا بۆ بڵاڤۆكه‌كانی، گڕوگاڵی منداڵان، كوردستان‌و هاواری نیشتمان‌ وتاری نووسیوه‌.
مامه‌ قاله‌ پاش رووخانی كۆمار له‌گه‌ڵ یازده‌ 11 كه‌سی تر له‌ هاورێیانی گیراو كه‌وته‌ گرتووخانه‌ی رێژیمی په‌هله‌وی.
پاش ماوه‌یه‌كی كورت یازده‌ هاورێکه‌ی له‌ سێداره‌ دران، به‌ڵام مامه‌ قاله‌ به‌ دانی پووڵ‌و پاره‌یه‌كی زۆر پاش 19 مانگ ده‌ستبه‌سه‌ر بوون له‌ مه‌رگ رزگاری بوو.
ساڵی‌ 1327 جارێكی تر مامه‌ قاله‌ كه‌وته‌ گرتووخانه‌‌و 3 ساڵ دوور خستنه‌وه‌ بۆ بورازجانی به‌ سه‌ر دا سه‌پا، به‌ڵام دیسان به‌ خه‌رجیه‌كی زۆر‌و پووڵ‌و پاره‌ دان به‌ به‌رپرسانی په‌یوه‌ندیدار حكوكمه‌كه‌ی له‌ 3 ساڵ بۆ 1 ساڵ گیران‌‌و شوێنی زیندانیه‌كه‌شی له‌ بورازجانه‌وه‌ بۆ بوكان گۆڕدرا.
مامه‌ قاله‌ به‌ هۆی هه‌ڵسووڕان‌و تێكۆشانی ماندوونه‌ناسانه‌ی خۆی، پاش كۆنگره‌ی چواره‌می حیزب دێموکڕات وه‌كوو ئه‌ندامی راوێژكاری كومیته‌ی ناوه‌ندی ئه‌و حیزبه‌ هه‌ڵبژێردرا.
ناوبراو جگه‌ له‌ نووسین بۆ رۆژنامه‌ی كوردستان‌و رادێو ده‌نگی كوردستان له‌ بواری ئه‌ده‌بیشه‌وه‌ كتێبی حاجی ئاغای سادقی هیدایه‌تی بۆ سه‌ر زمانی كوردی وه‌رگێڕاوه‌‌و هه‌روه‌ها كتێبێكی به‌ ناوی راپه‌ڕینی كۆمه‌ڵه‌ی ژێكاف به‌ چاپ گه‌یاندووه‌. چه‌ند كتێبی دیكه‌ی ئاماده‌ی چاپ‌و بڵاوكردنه‌وه‌ن.
مامه‌ قاله‌ ده‌باغی له‌ ساڵی 1997ته‌وه‌ له‌ وڵاتی بریتانیا گیرساوه‌ته‌وه‌، به‌ داخه‌وه‌ رۆژی هه‌ینی 18ی‌ رێبه‌ندانی 1387ی هه‌تاوی، به‌رانبه‌ر به‌ 06 02 2009، ماڵئاوایی یه‌كجاری له‌ گه‌ل‌و نیشتمان كرد‌، مه‌رگ مه‌ودای نه‌دا بۆ جارێكی تر به‌ خاك‌و وڵاتی خۆی شاد بێته‌وه‌.
به‌رێوه‌به‌ران‌و کارگێرانی ته‌له‌ویزیۆنی نه‌ته‌وه‌یی کوردستان تیشک تی‌ڤی، به‌ بۆنه‌ی کۆچی نا به‌وه‌ختی خه‌باتگێری نه‌سره‌وتوو به‌ بیروباوه‌ڕی رێگای رزگاری کوردو کوردستان، پێشمه‌رگه‌ی به‌ وه‌فای کۆماری کوردستان‌، سوارچاکی هه‌تاسه‌ری رێبازی تژی له‌سه‌روه‌ری حیزبی دێموکراتی کوردستان، پرسه‌و سه‌ره‌خۆشی پێشکه‌ش به‌ خه‌ڵکی کوردستان به ‌گشتیی، شاری سه‌قز به‌ تایبه‌تی‌، هاوسه‌نگه‌ران‌و بنه‌ماڵه‌ی به‌رێزی مامه‌ قاله‌ ده‌باغی ده‌کات‌و خۆی له‌ غه‌م‌و په‌ژاره‌یان‌دا به‌ شه‌ریک‌و به‌شدار ده‌زانێت
رۆحی شادو رێگای پڕ له‌ شانازی مامه‌ قاله‌ پڕ رێبوار بێت.