لە ئەمریکا دادئەستێنانی میکۆنۆس خەڵات کران

بۆ بینینی وێنەی پتر ئێرە بچرکێنن

رەحیم رەشیدی/ نیویۆرک 

رۆژی سێشەممە رێکەوتی ٢٥ی فیوریەی ٢٠١٤، لە کۆبوونەوەیەک دا، کە لە لایەن یەکیەتیی پارێزەرانی ئەمریکا، لە دادگای فیدرال لە شاری نیویۆرك، رێکخرابو، دوو دادوەری دادگای میکۆنۆس رێزیان لێگیراو خەڵات کران.ئەو کۆبوونەوە بە دەستپێشخەری رۆیا حه‌كاكیان نووسەری کتێبی، “بکوژانی کۆشکی فیروزە”، و خانمی جۆوانا سیبرت قازی دادگای فیدرالی ئامریكا له‌ ڕۆژهەڵاتی شاری نیویۆرك پێکهاتبوو. لەو کۆبوونەوەکەدا، وێرای جی.دی.بیندنیگل باڵوێزی پێشووی ویلایه‌ته‌ یه‌كگرتوه‌كانی ئامریكا له‌ ئالمانیا، نەمسا و سوئیرا، چەند کەس لە قازی و پارێزەرەکانی ئەندام لە یەکیەتیی پارێزەرانی شاری نیویۆرك بەشداری ئەو رێورەسمە بوون.لە سەرەتای ئەو کۆبوونەوەدا، پارێزەر وایڵی ستەکلۆ بەخێرهاتنی ئامادەبوانی کرد و ریزبەندی بەرنامەکەی خۆێندەوە. ئەوجار لۆرێتا پرەسکا دادوەری سەرەکی دادگای باشوری شاری نیویۆرک قسەی کردو خۆشحالی خۆی بۆ پێکهێنانی ئەو رێورەسمە دەربڕی و لە بارەی سەروەری یاساو رۆڵی یاسا بۆ هێنانە ئارای دادپەروەری قسەی کردو تێکۆشانی قازییەکانی دادگای میکۆنۆسی بەرز نرخاند.ئەوجار جۆوانا سیبرت قازی دادگای فدرالی ئامریكا له‌ ڕۆژهەڵاتی شاری نیویۆرك، قسەی کردو ئامانجی ئەو رێزلێنانەی روون کردەوە و یاساسەروەری بۆ گەشەو دادپەروەری بە گرینگ وەسف کرد. بە دوای ئەودا، رۆیا حەکاکیان نوسه‌ری كتێبی “قاتڵەکانی كۆشكی فیروزه‌” قسەی کرد. ناوبراو باسی ئەوەی کرد کە کاتێک یه‌كێك له‌ قوتاربووانی تێرۆری میكۆنوس كه‌ له‌ مالیان میوان بوەو بیرەوەرییەکانی خۆی لە بارەی ئەو کارەساتەوە گێڕاوەتەوە، ئەمە بۆتە هۆی ئەوەی کە بیرۆکەی نووسینی کتێبێک سەبارەت بە رووداوی میکۆنۆس لە لای ئەو نووسەرە چێ ببێ و لەئاکام دا و پاش بڵاوبونەوەی پەڕتووکەکە دەنگدانەوەیەکی جیهانی لێکەوتۆتەوە.پاشان باسێكی له‌ سه‌ر نوسینی كتێبه‌كه‌ی و سیسته‌می سەربەخۆی دادوەری ئالمانیا پێشکەش کرد، کە هەموو بەربەستەکانی تێکشکاند و سەڕەڕای هەڕەشە و گورەشەکانی ئێران و پێوەندی ئابوری نێوان ئاڵمانیا و ئێران، بڕیاری شیاوی خۆی دەرکرد و نەکەوتە ژێر کاریگەری بەرژەوەندی سیاسیی و ئابورییەکان...ئینجا، دی.جی.بیندنیگل باڵوێزی بەرێی ئەمریکا لە ئالمان، باسێکی سیاسی پێشکەش کردو وتی کە بە باوەڕی ئەو كاره‌ساته‌كه‌ سیاسیی و شوێندانه‌ر بوە. ناوبراو لە بارەی دۆسیەکانی نۆرێنبێرگ و تێرۆره‌ سیاسیه‌كانی روسیه‌ له‌ ئالمانیا دا، پەروەندەی میكۆنۆسی هاوچەسنی ئەوان هه‌ڵسه‌نگاند. ئەو لە درێژەی باسەکەی دا پەرژایە سەر ئەوە کە ئایەتوڵا خامنەیی کاتی خۆی له‌گه‌ڵ ئەنجوومەنی بەرگری نەتەوەیی وڵاتەکەی کۆبۆتەوەو لەودا حكومه‌تی ئالمانی وەکوو دوژمن ناو بردوە لەبەر ئەوەی رەوتی دادگای میكۆنۆسی پەک نەخستوە. هەر بۆیە فەرمانی دا کە ئەگەر دادگا لەسەر کارەکەی بەردەوام بێ ئەوە هەموو بەرنگاریەک دژ بە ئاڵمانیا، بکرێت.بە گوێرەی قسەکانی ناوبراو، دواتر دەرکەوتوە کە ٣٢ ناوەندی ئیسلامی له‌ ئالمانیا کە بەڵێنی هاوكاریان بە تاران دابوو خرابوونە ژێر چاوەدێرییەوە. هەروەها ئێرانییەکان بە دەوڵەتی ئاڵمانیایان ڕاگەیاند کە لە هەموو جێگایەک بەرژەوەندییەکانیان دەخەنە مەترسییەوە. ئەمەش وای کرد کە ئاڵمانیا خه‌لكێكی زۆر بخاته‌ ژێر چاودێرییەوە. کەچی سه‌ره‌رای هه‌موو كۆسپ و ئاسته‌نگ گەلێک کە كۆماری ئیسلامی بۆ پەک خستنی رەوتی دادگاکە گرتیەبەر، په‌روه‌نده‌كه‌ رۆژ له‌ دوای رۆژ به‌ره‌و پێش چوو کە لە ئاکام داو لە ساڵی ١٩٩٧دا، حوکمی کۆتایی خۆی دەرکرد.ناوبراو لە کۆتایی وتارەکەی دا، پەرژایە سەر ئەوە کە ئه‌گه‌ر كۆماری ئیسلامی دەخوازێ له‌گه‌ڵ رۆژئاوا پێوەندی هه‌بێ، ئەوە پێویستە کە بە روانگەو سیاسەتەکانی دا بچێتەوە بۆ ئەوەی باوەر و متمانەی رۆژئاوایەکان بە دەست بێنێت و پێویستە کە تاران رێز لە یاساو پێوانە نێونەتەوەیەکان بگرێ. ئەو ئەوەشی وت کە، حوكمی دادگای میكۆنۆس ره‌ژیمی كۆماری ئیسلامی ناچار كرد كه‌ ده‌ست له‌ تێرۆر و ره‌شەكوژی نه‌یارانی سیاسی خۆی لە دەرەوەی وڵات هه‌ڵبگرێت.لە بڕگەی کۆتایی ئەو رێورەسمەدا، دادئەستێنی گشتیی و دادستانی پێشوی ئاڵمانیای فیدراڵ ئالكساندر فۆن ئەشتال و برۆنۆ یوست قسەیان کرد. ئالكساندر لە دوو روانگەوە باسی لە دژوار بوونی رەوتی ئەو دادگایە وەکوو پرسێکی سیاسی حقوقی کرد.ئەو باسی لەوە کرد کە، ئاڵمانیا و خەڵکی ئالمانی هەرەشەیان لێ دەکردن کە ئەو دۆسیە سیاسیی نیە و دەبێ رەوتەکە پەک بخرێت. لە لایەکی دیکەوە، دەسەڵاتدارانی تاران، هەرەشەی کوشتنیان لەو کەسانە دەکرد کە بۆ روون بوونەوەی راستیەکان هاوکاری دادگایان دەکرد.ئینجا، برنۆ یوست قسەی کردو لە وتەکانی دا وێرای شیکردنەوەی لایەنەکانی ئەو دادگایە، وتی کە، ئەو دۆسیەکەی وەکوو پرسێکی یاسایی و مرۆڤانی چاو لێکردوە. ناوبراو ئەوەشی نەشاردوە کە بە هۆی کەینوبەینی سیاسیی و ئابوری نێوان بڕڵین و تاران، رەوتی دادگەکە دوورو درێژ بوۆتەوە.لە دواین بەشی به‌رنامه‌كه‌دا، رابرت کۆهێن سەرۆکی یەکیەتیی پارێزەرانی دادگای فیدراڵ، هەر دوو دادئەستێنی ئاڵمانیایی بۆ وەرگرتنی خەڵات و سوپاسنامەکە بانهگێشت کردو رایگەیاند کە ئەمە بۆ یەکەمین جارە لە مێژوودا خەڵاتێکی لەو چەشنە بە دادوەرانی دەرەوەی ئەمریکا پێشکەش دەکرێت. ئەوجار دادئەستێنی گشتیی و دادستانی پێشوی ئاڵمانیای فیدراڵ ئالكساندر فۆن ئەشتال و برۆنۆ یوست، لە نێو چەپلەرێزانی بەشداران و شادی و خۆشی کوردەکان دا، خەڵاتەکەیان وەرگرت.شیاوی بە بیر هێنانەوەیە کە، رۆژی ١٧ی سێپتامبری ١٩٩٢، دوکتور سادق شەرەفکەندی سکرتێری گشتیی حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران، فەتاح عەبدولی ئەندامی کۆمیتەی ناوەندی و نوێنەری حیزب لە دەرەوەی وڵات، هومایون ئەردەڵان نوێنەری حیزبی دێموکڕات لە ئاڵمان و نوری دێهکوردی دۆستی بزوتنەوەی کوردستان، لە بڕلینی پێتەختی ئاڵمان کەوتنە بەهێرشێکی ڕەشە کوژی و لە ئاکام دا شەهید کران. دواتر رەوتی دادگای لێکۆڵینەوەی ئەو ڕووداوە بە “میکۆنۆس” واتە ناوی ئەو چێشخانە ناوبانگی دەکرد کە ڕووداوەکەی لێ خولقابوو. دادگای میکۆنۆس لە رۆژی ١٠ی ئاوریلی ساڵی ١٩٩٧ دا، پاشان لێکۆلینەوەیەکی وردو بەربڵاو ڕایگەیاند کە دەسەڵاتدارانی دەوڵەتی ئێران، بیرۆکەی تیرۆرەکەیان داناوەو کە لەودا "کازم دارابی” خەڵکی ئێران و چوار هاوڵاتی لوبنانی ئەندامی حیزبوڵای ئەو وڵاتە، تیرۆرەکەیان بەرێوە بردوە. دادگا ئەوەی پشت راست کردەوە کە خامنەیی رێبەری رێژیمی ئیسلامیی ئێران، رەفسەنجانی، عەلی ئەکبەر ویلایەتی وەزیری کاروباری دەرەوە و عەلی فەلاحیان وەزیری ئیتلاعاتی ئێران لە بڕیاردەرانی ئەو کۆشتارە بوون و فەرمانی گیرانی نێونەتەوەیان بۆ دەرکرا.ئاکامی دادگاکە بوە هۆی ئەوەی کە وڵاتانی ئورووپایی بۆ ماوەی شەش مانگ سەرجەم باڵوێزەکانی خۆیان لە تاران بانگهێشت بکەنەوەو بەمەش پێوەندییەکانی ئێران ویەکیەتیی ئورووپا کەوتە قەیرانێکی قوڵەوە.​

مسؤولة في الحكومة المكسيكية تعرض مأساة حلبجة على شعوب امريكا اللاتينية

باسنيوزـ واشنطن ـ رحيم رشيدي 

 في اطار الجهود الرامية للتعريف بعمليات الابادة الجماعية التي تعرض لها الشعب الكوردي على يد النظام العراقي البائد في اواخر ثمانينات القرن الماضي، تقوم نائبة مسؤول مكتب الهجرة في الحكومة المكسيكية هانا جاف  بالاعداد لافتتاح معرض خاص بصور و مشاهد القصف الكيمياوي الذي تعرضت له مدينة حلبجة (83كم جنوب شرق السليمانية) عام 1988من قبل النظام العراقي السابق ، في اول محاولة من هذا النوع ، لتعريف شعوب امريكا اللاتينية بهذه القضية .

وفي اتصال مع مراسل وكالة انياء (باسنيوز ) ، في واشنطن ، اكدت هانا جاف النبأ وقالت: ' سيتم عرض مشاهد وصور لعمليات الابادة الجماعية التي تعرضت لها مدينة حلبجة ، في متحف العاصمة مكسيكو'. لتعريف اكبر عدد من شعوب امريكا اللاتينية بهذه المأساة الانسانية .
وكشفت جاف 'انهم تمكنوا من نيل موافقة اللجنة المنظمة لمعرض خاص بجرائم الابادة الجماعية في العالم والتي ستقام في المكسيك ويستمر على مدى 4 أشهر ،لعرض صور ومشاهد عن القصف الكيمياوي لمدينةحلبجة ضمن هذا المعرض. و اضافت، ان الهدف من اقامة هذا المعرض هو تعريف الجيل الجديد بمخاطر الاسلحة الكيمياوية، وحثهم على العمل المستمر ضد انتشار و استخدام اسلحة الدمار الشامل.
هانا جاف، التي تشغل منصب نائبة مسؤول مكتب الهجرة في الحكومة المكسيكية ، هي فتاة كوردية، اصلها من منطقة كلار التابعة لادارة كرميان في اقليم كوردستان، وهي ابنة سرياس جاف ، حفيد داود بيك جاف احد شخصيات عشيرة جاف المشهورة في كوردستان، اما والدتها فهي مكسيكية الاصل ، هاجر والدها الى ايران حيث اكمل تعليمه الجامعي هناك قبل ان يغادرها الى الولايات المتحدة الامريكية عام 1978 ويقيم في مدينة سانتياغو، وتعرف هناك على فتاة مكسيكية تدعى ليليا بوسديت غونزاليس وتزوجها.
 هانا المولودة في الولابات المتحدة ، تحمل شهادة الماجستير في العلوم السياسية من جامعة هارفارد، تتقن اللغات الفرنسية و الانكليزية والاسبانية بطلاقة، كما تتقن الكوردية و العربية. وقد قامت في شهر اكتوبر/ تشرين الاول من العام 2012بتنظيم مهرجان في المكسيك باسم (مهرجان كوردستان).
وهي سفيرة السياحة لولاية موريولوس المكسيكية ، وعضو المجلس الاستشاري للحزب الثوري المؤسس للمكسيك.
 تجدر الاشارة الى ان مدينة حلبجة تعرضت في الأيام الأخيرة من الحرب العراقية ـ الإيرانية ابان الثمانينات، الى الهجوم بالاسلحة الكيميائية (الغازات السامة) من جانب الجيش العراقي ما أدى إلى مقتل أكثر من 5500 من أهالي المدينة وأصابة 7000- 10000 منهم.  

Foto-Ausstellung zum Halabja-Angriff in Mexico City

Rahim Rashidi/ Washington/ Basnews

Mexico City (BasNews) – Die aus Kurdistan stammende Abgeordnete für Immigration in Mexiko, Hanna Jaff, half bei der Organisation einer Fotoausstellung zu dem Chemiewaffen-Angriff Saddam Husseins auf Halabja. Das ist der erste Versuch, ein historisches Ereignis Kurdistans in Mexiko wie auch in Lateinamerika insgesamt in einer Ausstellung darzustellen.

Jaff erklärte, dass sie die Ausstellung in der Hauptstadt Mexico City plane. „Nach zahlreichen Versuchen habe ich endlich die Bewilligung erhalten, diese Bilder des Chemiewaffen-Angriffs zu zeigen. Die Ausstellung wird vier Monate lang geöffnet haben“, sagte sie.

„Mein Hauptziel ist es, den kurdischen Genozid Ausländern vorzustellen, besonders der neuen Generation, um gegen die Nutzung chemischer Waffen einzustehen und zu kämpfen“, ergänzte Jaff. Die Abgeordnete half auch dabei, das Kurdistan-Festival in Mexiko im Oktober 2013 zu organisieren.

Jaff hat einen Masterabschluss in politischer Wissenschaft an der Universität von Harvard. Sie ist derzeit die Abgeordnete für Immigration in Mexiko. Ihre Wurzeln können auf eine Familie aus Kalar zurückverfolgt werden. Jaff ist die Enkelin von Fatah Bag Mohammed Pasha, der die Sherwana-Zitadelle in Kalar baute.

یادێک لە مامۆستا هەژار

وێنە: مامۆستا هەژار

رەحیم رەشیدی / واشینگتۆن/ باسنیوز

هه‌موو ساڵێك، رێکه‌وتی ٢١ی مانگی فورییه، به‌رانبه‌ر به 2ی ڕه‌شمه، یادی كۆچی دوایی مامۆستا هه‌ژار ئه‌دیب‌و زمانه‌ڤانی به‌توانا‌و لێهاتووی کورد دەکرێتەوە. ئەو گەورە ئەدیبە له ساڵی ١٩٩١ زایینی، به‌رانبه‌ر به ١٣٧٠ی هه‌تاوی، له ته‌مه‌نی هه‌فتاد ساڵی‌دا كۆچی دوایی کرد.  

عه‌بدولڕه‌حمان شه‌رفكه‌ندی که به مامۆستا هه‌ژار ناسراوه، ساڵی ١٩٢١ له بنه‌ماڵه‌یه‌کی ئایینی له شاری مه‌هاباد له دایک بووه.

شایانی باسه هه‌ژار برا گه‌وره‌ی دوکتور شه‌ره‌فکه‌ندی سکرتێری گشتیی پێشووی حدکا بووه‌.

مامۆستا هه‌ژار که خوێندنی ئایینی تەواو کردبوو، شاره‌زایه‌کی ته‌واوی له زمان‌و وێژه‌ی کوردی هه‌بوو. ناوبراو یه‌کێک له به‌شدارانی پێکهاتنی کۆماری کوردستان‌و ئه‌ندامی کۆمه‌ڵه‌ی ژیانه‌وه‌ی کورد (ژێ کاف) بووه.

پاش ڕووخانی ده‌وڵه‌تی جمهوری کوردستان، هه‌ژار ڕووی كردۆته كوردستانی باشوورو دواییش له شاری به‌غدا نیشته‌جێ بووه.

به دوای ڕێككه‌وتتنامه‌ی ١١ی ئازاری ١٩٧٠ی زایینی، پەرێوەی شاری به‌غداد بوەو لەوێش بۆ سازدان‌و ڕێکخستنی كارووباری یه‌كیه‌تیی نووسه‌رانی كورد که رێکه‌وتی ١٠ ٠٢ ١٩٧٠ دامه‌زرا بوو تێکۆشاوە. هه‌ژار بۆ ماوه‌یه‌ک سه‌رۆکی یه‌کیه‌تیی نووسه‌رانی کورد بووه. ناوابراو پاش شۆرشی گه‌ڵانی ئێران لە ساڵی ١٩٧٩دا، گۆڤاری ئه‌ده‌بی ئاوێنه‌ی له ئێران بڵاو ده‌کردوه‌وه. مامۆستا هه‌ژار ساڵی ١٩٩١ی زایینی، بەرامبەر بە ١٣٧٠ هه‌تاوی له شاری که‌ره‌ج کۆچی دوایی کردو پاشان ته‌رمه‌که‌ی به‌رێزه‌وه لە لایەن کوردستانیانەوە هێنرایەوە شاری مەهابادو له گۆرستانی بوداغسوڵتان دا، له نێو ئاپۆڕای جه‌ماوه‌رێکی زۆردا، له ته‌نیشت کۆنه‌ یاری خۆی، واته شاعیری گەورەی کورد مامۆستا هێمن‌، به خاک سپێردرا. 

هه‌ژار له ژیانی‌دا کوێره‌وه‌ری‌و چه‌رمه‌سه‌ری زۆری دیتووەو لە باری سیاسییەوە خۆی بە قوتابی بارزانی زانیوەو  ئەویندارێکی سەوداسەری مەرحومی مەلا مستەفای بارزانی بوە، دیارە نەمر بارزانی، رێزێکی زۆری بۆ ئەو گەورەی پیاوەی دونیای ئەدەب و هونەر هەبوە... 

رۆحی مامۆستا هەژار شاد بێت‌و نموونه‌ی وه‌کوو هه‌ژار بۆ خزمه‌تی زمان‌و وێژه‌ی کورد زۆر بن.

هه‌ژار وێرای وه‌رگێرانی شه‌رفنامه‌و چوارینه‌کانی خه‌یام‌و " قانون در طب" ئه‌بو عه‌لی سینا، زۆر بابه‌تی دیکه‌ی به‌پێزو سوودمه‌ند، ئه‌م بڵاوو کراوانه‌شیی هه‌ن.

١. دیوانه شێعری بۆ كوردستان 

٢. به‌یتی سه‌ره مه‌ڕ.

٣. هۆزی له بیركراوی گاوان، له عه‌ره‌بییه‌وه كردوویه به كوردی، له نووسینی دوكتۆر مسته‌فا جه‌واد.

٤. دیوانی شێخ ئه‌حمه‌دی جزیری، ده‌ق‌و مانا لێكدانه‌وه.

٥. فه‌رهه‌نگی هه‌مبانه بۆرینه (كوردی، كوردی، فارسی) .

٦. په‌رتووكی چێشتی مجێوه‌ر، ژیان‌و بیره‌وه‌ریه‌کانی هه‌ژار له خۆ ده‌گرێت.

٧. وه‌رگێڕانی قورئان بۆ سه‌ر زمانی كوردی...هتد.

پیته‌ر گالبرێت دەڵێ ئەوە گەمژەیی ئەمریکایە کە کورد بە تیرۆریست بزانێ

پیته‌ر گالبرێت دەڵێ ئەوە گەمژەیی ئەمریکایە کە کورد بە تیرۆریست بزانێ 

رۆژی نێونەتەوەیی زمانی دایک و نیمچە ئاوڕێک لە ئێران

رەحیم رەشیدی/ واشنگتۆن

لە راستیدا، هاتنە گۆرێی رۆژی جیهانی زمانی دایک، لە بنەڕەت دا کردەوەیەکی شوناس خوازانە بو کە لەگەڵ دەربرینی نارزایەتییەکانی بزووتنەوەی ئازادیخوازانەی قوتابی و خوێندکارانی زانکۆکانی بنگڵادیش لە ساڵی ١٩٥٢ زایینی دەستی پێکرد و لە دایک بوو.

کاتێک کە ژمارەیەکی بەرچاو لە خوێندکارانی "بنگاڵی" بە هۆی دەربرینی نارەزایەتی لەسەر سپاندنی زمانی "ئوردو" وەک زمانی فەرمیی لە بەنگڵادیش (پاکستانی خۆرهەڵاتی ئەوکات) لە لایەن دەوڵەتی پاکستانەوە، لە دەوروبەری "داکا" و لە لایەن هێزە نیزامیەکانی دەوڵەتی ئەودەمی پاکستان، درانە بەر دەسرێژ و لە ئاکامدا ژمارەیەک لە خوێندکارانی شوناس خواز و عەوداڵی یەکسانی؛ کوژران و بریندار بوون.

 لەو سەردەمەدا، خوێندکارانی نارازی بە مەبەستی بە فەرمیی ناسینی زمانی دایکی خەڵکی وڵاتەکەیان واتە "نگڵا" یا “بنگاڵی"، دەستیان بە خۆپیشاندانی بەرین کرد. لەبەر ئەوەی زمانی فەڕمیی کە لە خوێندنگا و زانکۆکانی بەنگڵاش دەگوترایەوە، زمانی پاکستانی "ئۆردو" بوو. درێژەی خۆپیشاندانە گەورە و بەرینەکانی خوێندکاران و مامۆستایانی زانکۆی "داکا" لە رۆژانی ٢١ و ٢٢ی فێورییەی ساڵی ١٩٥٢ی زایینی رووی دا.

هێزەکانی دەوڵەتی پاکستان لە ئاکامی تەقە کردنێکدا لە خوێندکاران و مامۆستایانی زانکۆ ، ژمارەیەک لەوان و هەر یەک لە "مامۆستا عەبووئەل بەرەکەت” مامۆستای زانکۆ، "رەفیع ئەلدین ئەحمەد"، خوێندکار و "شوفێر رەحمان" کارمەندی باڵایی دەزگای دادی بەنگلادشیان کوشت و هێزە نیزامییەکانی پاکستان هەموو هەوڵی خۆیان خستە گەڕ تا خوێندکاران و مامۆستایانی زانکۆ دەست لە خواستە مرۆییەکانی خۆیان هەڵبگرن.

بەڵام خەبات و خۆڕاگری قوتابیان و مامۆستایانی زانکۆکان و چالاکانی فەرهەنگی و مەدەنی بنگلادش و پێداگرییان لەسەر وەدی هاتنی خواستەکانیان، بوە هۆکاری سەر لە نوێ بە فەرمیی ناسینەوەی زمانی "بنگاڵی" لە ساڵی ١٩٥٦ی زایینی دا. درێژە پێدانی خەباتی خەڵک و چالاکانی سیاسیی و فەرهەنگی بنگڵادش، وای کرد کە ئەو وڵاتە لە ساڵی ١٩٧١دا، بە یەکجاری جیابوونەوەی خۆی لە پاکستان راگەیاند و سەربەخۆیی بە دەست هێنا.

پاش بە دەست هێنانی سەربەخۆیی بەنگڵادش، ڕێورەسمی رۆژی نەتەوەیی زمانی دایک، هەموو ساڵێک لەم وڵاتەدا و لە رۆژی ٢١ی فێورییە بە شێوەیەکی بەشکۆ بەڕێوە دەچوو، کە لەودا لە خەباتی خەڵک بۆ سەربەخۆیی و پارێزگاری و هەوڵدانی بێ پسانەوەی خوێندکاران و مامۆستایان بۆ پاراستنی شوناس و زمانی دایک، رێز دەگیردرا.

دواتر، وڵاتی "بەنگڵادش" داوای لە "یۆنسکۆ" ڕێکخراوی پەروەردە، زانست و کولتووری نەتەوە یەکگرتووەکان کرد تا رۆژی ٢١ی فێورییە وەک رۆژی نێونەتەوەیی زمانی دایک بە فەڕمیی بناسێ. 

سەرئەنجام پێشنیاری وڵاتی بنگڵادش بۆ ڕاگەیاندنی رۆژی ٢١ی فێورییە وەک رۆژی جیهانی زمانی دایک، لە ١٧ی نوامبری ساڵی ١٩٩٩ی زایینی دا پەسند کرا و ١٨٨ وڵاتی ئەندامی یۆنسکۆ دەنگی ئەرێنی پێ دا.

لەو کاتەوەو دوای ئەو رووداوە، بۆی یەکەم جار ڕێورەسمی رۆژی جیهانی زمانی دایک لە مانگی فێورییەی ساڵی ٢٠٠٠ی زایینی لە پاریس و بە ئامادە بوونی نوێنەرانی وڵاتە جیاجیاکانی جیهان، زمان ناسان و سەرۆکی ئەو کاتی یۆنسکۆ، بەرێوە چوو.

بە بۆچوونی شارەزایان، بوونی مەترسی بۆ لە نێو چوونی زمانەکان، دەگەرێتەوە بۆ لە نێو چوونی قەوم و خێڵە بچووکەکان کە ئەوەش بە هۆکاری لە نێوچوونی سروشت و ژینگەکانیانە. یان کۆچ پێکردنی ئەوان بۆ قەراغ شارە گەورەکان و شوێنگەلی دوور لە زێدی خۆیان و  مەڵبەدنی نەتەوەییان، بە یەکێک لە هەڕەشەکان بۆ فەوتان و سرینەوەی زمانی دایک بە ئەژمار دێت.

لە ماوەی ساڵانی ڕابردودا و بە پێی پرۆسەیەکی مێژوویی، زۆر لە عەشیرەکانی دارستان نشین، زمان و شوناسی نەتەوەییان لە دەست داوە. شەڕی نێوخۆیی و کۆچی بەربڵاوی نەتەوە بن دەستەکان بۆ وڵاتانی دراوسێ، یەکێکی تر لە هۆکارەکانی لە نێو چوونی زمانی دایکە.

لە ئێستادا و بە هۆی گۆڕانکارییەک کە لە بنچینەی نەریتی ژیانی مرۆڤ دا رووی داوە، گۆرەپانی ژیان بۆ تاقم و گرووپە بچووکەکان بەرتەسکتر بۆتەوە و هەر ئەوەش بۆتە هۆی پەرەپێدان و زاڵ بوونی چەن زمانێک لە نێوان زۆرینەی کۆمەڵگای جیهانی دا.

ئەو زمانانەی قسەیان پی دەکەن و ژمارەکەیان بە پتر لە ١٢٠٠ زمان مەزندە دەکرێ، زیاتر هەڕەشەی لە نێوچوونیان لەسەرە. بەشێکی بەرچاو لەم زامانانە تایبەت بە خەڵکی قارەی ئەفریقایە کە بە ٢ هەزار زمان قسەیان پی دەکرێ.

بە گوێرەی مەزندەی یۆنسکۆ، لە کۆی ٦ هەزار زمان کە لە جیهان د ا قسەیان پێ دەکرێ، پتر لە ٣ هەزار دانەیان لە حاڵی لە نێوچوون دان. ئەم زمانانە لە ئێستادا لە لایەن گرووپی بچووکەوە بە کار دەبردرێن و  تاکوو رادەیەک هیچکام لەوانە شانسی مانەوەیان نییە. ٩٦ لە سەدی سەرجەم زمانەکان، بە تەنیا لە نێوان ٤ لە سەدی حەشیمەتی جیهان  بەکار دەبردرێن یان برەویان هەیە. بۆ وێنە لە دوورگەی پاپۆئاگینە هەڵکەوتوو لە ئەقیانووسی ئارام، زیاتر لە ٨٠٠ زمان بوونی هەیە کە هێندێک لەوانە تایبەت بە گرووپێکی کمتر لە ٢٠٠ کەسین، ژمارەی سەرجەم دانیشتووانی ئەم دوورگانە کەمتر لە حەوت میلیۆن کەسە. 

بە پێی تێگەیشتنی ڕێکخراوی یۆنسکۆ، پێویستە هەوڵ بدرێ تا ئەو زمانانەی کە بە زۆری کەڵکیان لێ وەرناگیردرێ، لە تەنیشت زمانگەلێک کە زیاتر بە کار دەبردرێن، کەڵکیان لێ وەرگیردرێ تا بەم چەشنە شانسی زیندوو مانەوەیان هەبێ. هەوڵگەلێکی لەو چەشنە بە سەرنجدان بە رۆڵی زمان لە وێنا کردنی کەسایەتی تاک و شوناسی کولتووری نەتەوەکان، دەتوانێ کولتووری جیهانی زەنوێرو رازاوەتر بکات.

کۆڕی گشتیی نەتەوە یەکگرتووەکان، بە هۆی بایەخی زۆری زمانی دایکەوە، ساڵی ٢٠٠٨ی بە ساڵی جیهانی زمانەکان ناوزەد کرد. ئەم ڕۆژە لە رۆژمێری فەرمیی کۆماری ئیسلامی دا سراوەتەوە. جێگای سەرنجە کە کۆماری ئیسلامی یەکێک لە ئەندامانی واژۆکەری بە فەرمیی ناسینی رۆژی ٢١ی فێورییە لە ڕێکەوتی ١٧ی نەوامبری ١٩٩٩ی زایینی لە یۆنسکۆیە کە بە پێی ئەو بریارە، ١٨٨ ئەندام دەنگی ئەرێنییان بەو داواکارییە دا.

بەندی پازدەی یاسای بنەڕەتی رێژیمی ئێران "کەڵک وەرگرتن لە زمانەکانی نێوچەیی و قەومی لە مێدیا و بڵاوکراوەکان و خوێندنی ئەو زمانانە لە قوتابخانەکان" لە تەنیشت زمانی فارسی وەک زمانی فەڕیی بە ڕەوا دەزانێت. لێ ئەم مافە یاسایی و مرۆییە هەرگیز لە کردەوەدا نەخراوەتە خانەی جێبەجێ کردن و تاکوو ئێستا کاری پێ نەکراوە.

هەنووکە بۆ ئێمە پرسیاری بنەڕەتی ئەوەیە گەڵو قەدەغە کردن و ڕێگەری لە پەرەئەستاندن و کار پێ کردن  بە زمان و ئەدەبی خەڵکانی غەیرە فارسی دانیشتووی ئێران، ستەمێکی ئاشکرا نە تەنیا لە دژی ئەو خەڵکە، بەڵکوو لە دژی کولتوورە جیاجیاکانی جیهان نییە؟.

ئایا کاتی ئەوە نەهاتووە کە سیاسەتوانان، کەسایەتییەکان، گرووپ و ڕێکخراوە سیاسییە سەراسەرییەکانی ئێران، بە هۆی ئەو زوڵم و ستەمانەی لە نەتەوەکانی تری ئێران دەکرێ، داوای لێبوردنیان لێ بکەن و بە شوێن قەرەبوو کردنەوەی خەسارەکانەوە بن؟

پێویستە چ کەسێک وڵامدەری بێبەش کردنی منداڵانی نەتەوەکانی ئێران لە سەرەتایترین مافە مرۆییەکانی ئەوان، بۆ وێنە خوێندن و نووسین بە زمانی دایک بێ؟.

پیرۆز بێ رۆژی جیهانی زمانی دایک 

ژێدەر: ماڵپەری یونسکۆ

وەرگێران بۆ کوردی، رەشید زەرواوی

لە مەکسیک هەوڵی ناساندنی جینۆسایدی کورد دەدرێت

وێنە: هانا جاف

واشینگتن (باسنیوز) رەحیم رەشیدی

هانا جاف بریکاری به‌رپرسی نووسینگه‌ی کۆچبەرانی مەکسیک هاوكاری بۆ كردنه‌وه‌ی پێشانگایەک بۆ نیشاندانی وێنە و دیمەنەکانی كیمیابارانی شاری هەڵەبجە لە وڵاته‌كه‌ دەکات.

ئەمە یەکەمین جارە کە هەوڵێکی لەو بابەتە لە وڵاتی مەکسیک پێکدێت و کەیسی کیمیابارانکردنی هەڵەبجە بە خەڵکی ئەمریکای لاتین ده‌ناسرێت.

لە په‌یوەندییەکی تایبەتدا هانا جاف ئەوەی پشتڕاست کردەوە کە وێنە و دیمەنەکانی تایبەت بە جینوسایدی هەڵەبجە، لە پێشانگایەكی فۆتۆدا لە مۆزەخانەی شاری مەكیسكۆی پایتەختی وڵاتی مەكسیك پێشان دەدرێت و ئەو کچە کوردە هەوڵ دەدات کە کارەساتی کیمیابارانکردنی هەڵەبجە زۆرتر بە خەڵکی ئەمریکای لاتین بناسێنێت.

لە درێژەی لێدوانەکەیدا ئاشکرای کرد 'پاش هەوڵدانێکی بەرچاو توانیمان ڕەزامەندی دەستەی ئامادەكارانی ئەو پێشانگەیە بۆ نیشاندانی چەند وێنەیەكی كارەساتی كیمیابارانكردنی شاری هەڵەبجە وەربگرم'.

هانا جاف لە درێژەی زانیارییەکانیدا باسی لەوەش کرد کە کردنەوەی ئەو پێشانگەیە كە تایبەتە بەو جینۆسایدانەی کە لە دونیادا روویان داوە و پێشانگاکە بۆ ماوەی چوار مانگ کراوە دەبێت.

ئەو خانمە کوردە رایگەیاند کە ئامانج لەو هەوڵە ئاگاداركردنەوەی نەوەی نوێ لە مەترسی چەكی كیمیاییە و دەمانەوێت لە ڕێگەی ئەو وێنانەوە هانیان بدەین بۆ ئەوەی هەمیشە دژی بەكارهێنانی ئەو جۆرە چەكە بە كۆمەڵکوژانە تێبکۆشن.

جێی وەبیرهێنانەوەیە کە بە هەوڵ و خەباتی هانا جاف، بۆ یەکەمین جار لە مانگی ئۆکتۆبه‌ری ساڵی ٢٠١٣دا، فیستیڤاڵی کوردستان، لە مەکسیک بەرێوە چوو.

فیستیڤاڵی 'تامی مۆریۆلۆس' ماوەی ٥ ساڵە بە بەردەوامی بەرێوە دەچێت.

هەموو ساڵێک وڵاتێک وەکو میوان بۆ بەشداری لەو فیستیڤاڵەدا بانگهێشت دەکرێت.

ساڵی یەکەمی فیستیڤاڵەکە تەرخان کراوە بۆ باس و رێزلێنان لە کولتووری مەکسیک، تاکو ئێسته‌ وڵاتانی ژاپۆن، پاراگوا، شیلی و کولومبیا، میوانی فەرمیی ئەو فیستیڤاڵە بوون.

لەو فیستیڤاڵەدا، وڵاتی میوان بە چالاکی جۆراوجۆر باس لە کولتوور و کەلەپووری خۆیان دەکەن و لەو رێگاوە تێدەکۆشن کە خۆیان وەکو نەتەوەیەک بە مەکزیکیەکان بناسێن. ئەمساڵیش کوردستان بە فەرمیی میوانی ئەو فێستڤاڵەیە.

هانا جاف کچی سەریاس جاف و کوڕەزای داود بەگی سەرۆکی هۆزی جافە. دایکی هانا بە رەچەڵەک مەکزیکییە. خاوەنی بڕوانامەی ماستەره‌ لە زانستی ڕامیاری، لە زانستگای هارڤارد.

ئەو زمانەکانی فەره‌نسی، ئینگلیزی، ئیسپانی بە باشی دەزانێ و کەمێک شارەزای کوردی و عەرەبیشە.

هەنووکە، هانا باڵوێزی گەشتوگوزاری ویلایەتی مۆریۆلۆس لە دەوڵەتی فێدراڵی مەکزیک دایە و هاوکات بریکاری وەزارەتی کۆچی مەکزیک لە نێو کۆمیتەی راوێژکاری، لە حیزبی شۆڕشگێڕی دامەزرێنەری مەکسیکە.

روز جهانی زبان مادری با نیم نگاهی بە ایران

رحیم رشیدی/ واشنگتن

در حقیقت پيدايش روز جهانی زبان مادری، یک حرکت هویت طلبانە بود و این حرکت نیز با اعتراظات جنبش های ازادی خواهانە دانشجويان دانشگاه‌های بنگلادش در سال ۱۹۵۲ میلادی آغاز و بە وجود امد.

زمانی كه تعداد چشمگیری از دانشجويان "بنگالی" در اعتراض به تحميل زبان "اردو" به عنوان زبان رسمی در بنگلادش (پاكستان شرقی آن زمان) توسط دولت پاكستان در محوطه دانشگاه "داكا"، توسط ماموران دولت وقت پاكستان به رگبار بسته شدند و در نتیجە تعدادی از این دانشجویان هویت طلب و عدالت خواە کشتە و زخمی شدند. 

در آن دوران، دانشجويان معترض با هدف به رسميت شناساندن زبان مادری مردم سرزمين‌شان يعنی زبان "بنگلا" يا "بنگالی" اقدام به تظاهرات وسيع کردە بودند.

زیرا زبان رسمی كه در مدرسەها و دانشگاه‌های بنگلادش در آن زمان تدريس می شد زبان پاكستانی "اردو" بود. ادامە تظاهرات گسترده و وسیع دانشجويان و اساتيد دانشگاه "داكا" در روزهای ۲۱ و ۲۲ فوريه سال ۱۹۵۲ اتفاق افتاد.

ماموران دولت پاكستان در تيراندازی به دانشجويان و اساتيد دانشگاه تعدادی از آنان از جمله ماموستا ابوالبركت استاد دانشگاه "داكا"، رفيع الدين احمد دانشجو، شوفير رحمان كارمند عاليرتبه دادگاه عالی بنگلادش را كشتند و نظامیان پاکستان با تمام توان تلاش نمودند کە دانشجویان و اساتید دانشگاە از خواستەهای انسانی خویش دست بکشند...

اما مقاومت و ایستادگی دانشجويان و اساتيد دانشگاهها و فعالان فرهنگی و مدنی بنگلادش و پافشاری در راە تحقق خواستەهای خویش باعث شد كه در سال ۱۹۵۶ میلادی مجدداً زبان "بنگالی" به رسميت شناخته شود و تداوم مبارزات مردم و فعالان سياسی و فرهنگی بنگلادش باعث شد كه در سال ۱۹۷۱ بنگلادش کنونی رسما از پاكستان جدا شود و استقلال پيدا كند.

پس از استقلال بنگلادش، مراسم روز ملی زبان مادری در این کشور هر سال در ۲۱ فوريه با شكوه خاص برگزار می شد و در ان از مبارزە مردم برای استقلال و پاسداری و تلاش همە جانبە دانشجویان و اساتید برای حفظ هویت و زبان مادری قدردانی می شد. کشور بنگلادش از "یونسکو" سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد درخواست نمود کە روز ٢١ فوریە را بە عنوان روز جهانی زبان مادری را بە رسمیت بشناسد.

سپس پيشنهاد رسمی كشور بنگلادش برای اعلام روز ۲۱ فوريه به عنوان روز جهانی زبان مادری در تاریخ ۱۷ نوامبر ١٩٩٩ پذيرفتە شد و ۱۸۸ كشور عضو يونسكو بە این درخواست رای مثبت دادند.

پس از این واقعە و برای اولين بار مراسم روز جهانی زبان مادری در ماە فوريه سال ۲۰۰۰ در شهر پاريس و با حضور نمايندگان كشورهای مختلف جهان، زبان شناسان و دبير كل وقت سازمان يونسكو برگزار شد.

طبق نظر کارشناسان خطر روز افزون نابودی زبان‌ها از میان رفتن قبیله‌ها و قوم‌های کوچک بر اثر از میان رفتن زیستگاه‌های طبیعی، یا کوچ دادن آنها به حاشیه‌ی شهرهای بزرگ و مکانهای غیر بومی و ملی، یکی از تهدیدهای نابودی و حذف زبان مادری است.

در طول سالیان گذشتە و در یک پروسە تاریخی، بسیاری از قبیله‌های جنگل‌نشین زبان و هویت ملی شان را از دست داده‌اند. جنگ‌های داخلی و مهاجرت وسیع ملیتهای مغلوب به کشورهای همسایه نیز از دیگر عوامل از بین بردن بعضی از زبان‌ها هستند.

امروز و بنا بە تغییراتی که در ساختار سنتی زندگی بشر پدید آمده، عرصه‌ی زندگی برای گروه‌های کوچک تنگ شدە است و همین امر باعث گسترش و تسلط چند زبان در میان اکثریت جامعه‌ی جهانی شده است.

زبان‌های شفاهی که تعدادشان حدود ۱۲۰۰ زبان تخمین زده می‌شود، بیشتر در معرض خطر نابودی قرار دارند. بخش عمده این زبان‌ها متعلق به مردم قاره آفریقاست که به ۲ هزار زبان سخن می‌گویند.

مطابق برآورد یونسکو، از حدود ۶ هزار زبانی که در جهان شناخته شده است، بیش از سه هزار زبان در حال نابودی هستند. این زبان‌ها هم اکنون نیز توسط گروه‌های بسیار کوچکی به کار برده می‌شوند و تقریبا هیچکدام شانسی برای بقا ندارند. ۹۶ درصد از زبان‌ها تنها در بین ۴ درصد از جمعیت جهان رواج دارند.

برای نمونه، در جزایر پاپوآ گینه نو واقع در اقیانوس آرام، بیش از ۸۰۰ زبان وجود دارد که بعضی از آنها متعلق به جمعیتی کمتر از ۲۰۰ نفر هستند. تعداد کل ساکنان این جزایر به هفت میلیون نفر نمی‌رسد.

به باور سازمان یونسکو، باید تلاش کرد تا زبان‌هایی که گسترش زیادی ندارند در کنار زبان‌های فراگیر شانس ادامه حیات داشته باشند. چنین تلاشی با توجه به نقش زبان در شکل‌گیری شخصیت فردی و هویت فرهنگی ملیت‌ها، می‌تواند فرهنگ جهانی را شکوفاتر کند.

مجمع عمومی سازمان ملل متحد نیز به دلیل اهمیت زیاد زبان مادری، سال ۲۰۰۸ را سال جهانی زبان‌ها اعلام کرد. این روز از تقویم رسمی جمهوری اسلامی ایران حذف شده است. قابل توجە است کە جمهوری اسلامی یکی از اعضای امضاء کنندە بە رسمت شناختن روز ٢١ فوریە در تاریخ ١٧ نوامبر ١٩٩٩ در یونوسکو بودە است کە طبق ان ۱۸۸ كشور عضو بە این درخواست رای مثبت دادند. اصل پانزدهم قانون اساسی رژیم ایران "استفاده از زبان های محلی و قومی در مطبوعات و رسانه های گروهی و تدریس ادبیات آنها در مدارس" را در کنار زبان فارسی، به عنوان زبان رسمی، آزاد خوانده است. ولی این حق قانونی و انسانی هیچ گاە در عمل، به اجرا در نیامده است.

حال سوال اساسی برای ما این است کە، آيا ممنوع نمودن و جلوگيری از رشد و بالندگی زبانها و ادبيات مردم غير فارس ساکن ايران، ظلمی آشکار نه تنها عليه اين مردمان، بلکه عليه فرهنگ گونه گونه جهانيی نيست؟

آيا زمان آن نرسيده است که سياستمداران، شخصيتها، گروهها و سازمانهايی سياسی سراسری ايران به سبب ستمهای گستردەای که بر ديگر مليتهای ايران رفته است از اين مليتها عذر خواهی کرده و در پی جبران مافات باشند؟

چه کسی بايد پاسخگوی محروم نمودن فرزندان مليتهای ايران از ابتدايترين حقوق انسانی خود برای نمونه خواندن و نوشتن به زبان مادری باشد؟ 

خجستە باد روز جهانی زبان مادری.

منبع: سایت یونسکو

پیته‌ر گالبریه‌ت دیپلۆماتكاری ئه‌مه‌ریكی دەڵێ کوردستان دەبێتە دەوڵەت

پیته‌ر گالبریه‌ت دیپلۆماتكاری ئه‌مه‌ریكی دەڵێ کوردستان دەبێتە دەوڵەت 

واشینگتۆن پۆست: درگا لەسەر کوردەکان بکەنەوە

رەحیم رەشیدی/ واشینگتۆن

دەستەی بەرێوەبەری رۆژنامەی واشینگتۆن پۆست، لە نوێترین ژومارەی ئەو بڵاوکراوەیەدا لە بارەی کوردەوە، پەرژاوەتە سەر ئەم بابەتەو لە ڕاپۆرتێک دا لە ژێر ناوی، “درگا لەسەر کوردەکان بکەنەوە”، نووسیویەتی: “لە دۆخێک دا کە شەڕ لە سوریەو عێراق لە ئارادایە و لێشاوی خوێن پەرەی گرتوە، هاوپەیمانەتی هەرێمایەتی ئەمریکا بایەخدارتر دەبێت. هەرێمی کوردستان کە دەڤەرێک ئیدارە دەکات لە نێوان، ئێران تورکیاو سوریا، کە نێوچەیەکی دێموکراتیک، سکولار و دۆستی رۆژئاوایە کە دوژمنێکی سەرسەختی ئەلقاعیدەیە کە لە سنوورەکانی سوریەو عێراق چالاکن.

جێگای سەرسوڕمان نیە کە سەرۆک ئۆباما بە فەرمیی داوەتنامەی نارد بۆ سەرۆکی ئەو هەرێمەو داوای کرد لەگەڵیان کۆببنەوە”.

لە درێژەی ڕاپۆرتەکەدا هاتوە کە، “نەهاتنی بارزانی چاوەڕواننەکراو بوو بۆیە نیگەرانی لێکەوتۆتەوە، رێزدار بارزانی بۆیە ئەو هەڵوێستەی گرتوە چوونکە حکومەتی ئەمریکا نەیتوانی ئەو بەربەستانە لابدات کە دەبنە هۆی کێشە لە نێوان ئەمریکاو کوردستان دا”.

لە بەشێکی دیکەی راپۆرتەکەی رۆژنامەی ئاماژە بۆ کراودا هاتوە، “تەنیا پارتی و یەکیەتی نەبونەتە قوربانی لیستی رەشی ئەمریکا، بەڵکو ئەم لیستە کۆمەڵێک لەو رێکخراوانەی لە خۆ گرتوە کە دژی رژیمە دیکتاتۆرو چەوسسێنەرەکان تێکۆشاون”.

بە گوێرەی راپۆرتەکەی واشینگتۆن پۆست، “ئەو یاسایە تەنیا سیمبولیک نیە، چوونکە بە پێی یاساکە، ئەوانەی ئەندامی ئەو گروپانە بن؛ کە ناویان لە لیستی ڕەش دایە، ناتوانن سەفەری ئەمریکا بکەن، ئەوە لە حاڵێک دایە کە ئەمریکا بۆ خۆی بانگهێشتنامەی بۆ بارزانی ناردوە”.

هەروەها هاتوە، “ئیدارەی ئەمریکا ساڵهایە پەیمانی داوە بە کوردەکان، کە ئەم ئاستەنگە چارەسەر بکات، لێ بەڵێنەکەی نەبردۆتە سەر. مانەوەی ناوی پارتی و یەکیەتی لەو لیستەدا، زیان بە پێوەندی نێوان ئەمریکاو کوردستان دەگەیەنێت و بەردەوامی ئەم کێشەیەش بە زیانی واشینگتۆن دەشکێتەوە.

هەر بۆیە سیناتۆر جان مەکین، کە هەوڵی بێوچانی داوە، سەزا لەسەر کورد نەمێنێ، چاوەرێ دەکرێ لە حەوتووی داهاتوودا، بە پشتگیری ئیدارەی ئۆباما، پرۆژەیەک بۆ ئەم بابەتە پێشکەش بە ئەنجوومەنی پیران بکات”.

لە کۆتایی ڕاپۆرتەکەدا نووسراوە، “وا پەسەندە کە کۆنگرێس بە پەلە کارەکەی ئەنجام بدات و هێژا بارزانیش وادەیەکی دیکە بۆ سەردانەکەی دەستنیشان بکات”.

واشینگتۆن پۆست نوسیویەتی درگا لەسەر کوردەکان بکەنەوە

واشینگتۆن پۆست نوسیویەتی درگا لەسەر کوردەکان بکەنەوە 

لە واشنتن کۆبوونەوەیەک سەبارەت بە لاوان و پاراستنی ناسنامە سازدرا

لە واشنتن کۆبوونەوەیەک سەبارەت بە لاوان و پاراستنی ناسنامە سازدرا 

پیرۆز بێ رۆژی کۆمەڵە

رەحیم رەشیدی

ئەمرۆ ٢٦ی رێبەندان، ساڵوەگەری دامەزراندنی کۆمەڵەیە. وێرای پیرۆزبایی ئەم رۆژە لە ئەندام و لایەنگرانی کۆمەڵە، هیوام وایە کە کۆمەڵەیەکی یەکگرتوو، بەهێز، چەپ و سوسیالیست لە کوردستان بوونی هەبێت... ئەمە بێ گومان، دەتوانێ بە قازانجی دێموکراسی و دادپەروەری کۆمەڵایەتی بێ، بەو مەرجەی ڕەچاوی بەرژەوەندی نەتەوەیی خەڵکی کوردستان و قازانجی گشتیی نەتەوەی کورد، لە ئەولەویەتی سیاسەت و بەرنامە درێژخایەنەکانی ئەو ڕەوتەدا بێت...

رۆژباش بەرێز ئۆجەلان!

رەحیم رەشیدی

١٥ ساڵ لەمەو پێش، لە وەها رۆژێکدا، بەرێز "عەبدوڵا ئوجالان”، لە پیلانێکی نێونەتەوەیی و پیلانگێڕیەکی دژ بە مافەکانی کورددا، رفێندرا. بێ گومان، ناوبراو لە ماوەی دەسبەسەر بوونی دا، هەڵسوکەوتی شیاوی لەگەڵ نەکراوە، لێ بەو حاڵەش گرتوخانەی کردۆتە مەتەرێزێکی گەورەی ماف ویستی و بەرخۆدان... هەر بۆیە هیوای لەش ساخی و سەربەرزی بۆ دەخوزازم و لەم یادە تاڵەدا، وێنەیەکی دەگمەنی ئەو رێبەرە، وەکوو رێزگرتن لە خەبات و تێکۆشانی بڵاو دەکەمەوە...

لە کۆشکی سپی وترا کە پرۆژەی ئەمریکا بە بێ گرینگیدان بە کورد سەرناکەوێ

لە کۆشکی سپی وترا کە پرۆژەی ئەمریکا بە بێ گرینگیدان بە کورد سەرناکەوێ 

کلوو کلوو بیرت دەکەم.

رەحیم رەشیدی

هیچ چرکەیەکی ژیانم شک نابەم کە تۆم تێدا خۆش نەویستبێ. کلوو کلوو بیرت دەکەم. 

ئەگەر لێرەش نەبی و ماوەیەک بێ درگای ئەم ماڵەت داخستبێ، درگای دڵی من هەر دەم بۆت لەسەر پشتە. ئەمەوێ نامەیەکی ئاگرینت بۆ بنێرم لە نێو هەناوی ئەو زستانە سەختەوە، کە تەنیا گەرمی یادوەریەکانت سڕو سەرمای ئەم بەفرستانە ڕادەماڵێ...

کەسم تاکوو کۆتایی خوداکان بیرت دەکەم، ئەبێ چ ئازارێکی بە سوێ بێ کە هەنووکە لە تاووتینی ئامێزت بێبەشم. ئەبێ چەندە بەرگە بگرم و پێستم چەند ئەستوور بێ کە، بتوانم ئەم ستەمانەی ژیان بنووسمەوە. ئەمن دەروێشی خانەقای چاوەکانتم و لە یادخانەی تۆ زیکری بوونت دەکەم...

لێ بەختەوەرم کە ساخ و سڵامەتی و من بۆ سەر لەنوێی دیداری چاوەکانت، دیسان نەخشە دەکێشمەوەو رێگا دوورەکان دەپێموم تاکوو بچینە پێستی یەکەوە...

نگاهی بە دستاوردهای انقلاب اسلامی برای اقوام ایرانی در ایران فردا با جمشید چالنگی

نگاهی بە دستاوردهای انقلاب اسلامی برای اقوام ایرانی در ایران فردا با جمشید چالنگی 

salvegera damezrandina Komara Kurdistanê li Washingtonê

salvegera damezrandina Komara Kurdistanê li Washingtonê 

ئامریکا دەڵێ بە هەڵە ناوی کورد لە لیستی تیرۆردا هاتوە

ئامریکا دەڵێ بە هەڵە ناوی کورد لە لیستی تیرۆردا هاتوە 

مسؤول امريكي بارز : سنرفع اسمي الحزبين الديمقراطي والوطني الكوردستانيين من لائحة الارهاب في اسرع وقت

اص بــ (باسنیوز) ـ واشنطن

اعلن نائب مساعد وزير الخارجية الامريكي، بأن بلاده سترفع اسمي الحزبين الديمقراطي والوطني الكوردستانيين من لائحة الارهاب في اسرع وقت .
بعد ان اعلن رئيس اقليم كوردستان مسعود بارزاني ، مؤخرا ، عن عدم استعداده زيارة الولايات المتحدة حتى تقوم الادارة الامريكية برفع اسمي الحزبين الكورديين الديمقراطي الكوردستاني والاتحاد الوطني الكوردستاني ، اتصل مراسل وكالة باسنيوز في العاصمة الامريكية واشنطن ، رحيم رشيدي ، بعدد من المسؤولين الامريكيين لمعرفة ، موقف الادارة الامريكية بخصوص هذا الموضوع . لكن الكونغرس والبيت الابيض امتنعا عن الادلاء بأي تصريح ، قبل ان يوجه رئيس لجنة الشؤون الخارجية في الكونغرس الامريكي إيد رويس (بعد الحاح) من مراسل الوكالة ، السؤال الى نائب مساعد وزير الخارجية الامريكي لشؤون العراق وايران بريت ماكغورك ، بخصوص لماذا وضع اسمي الديمقراطي والاتحاد الوطني الكوردستانيين ، وهما من اقرب حلفاء الولايات المتحدة في المنطقة ، على لائحة الارهاب ، فرد ماكغورك ، قائلا ' صحيح ، فالكورد من اقرب  حلفائنا ، وهم ضد الارهاب ويدعمون السلام والاستقرار ' ، مضيفا ' ان  وضع اسمي الحزبين الكورديين في لائحة الارهاب الامريكية ، جاء عن طريق الخطأ ، وسيتم رفعها من اللائحة ، في اسرع وقت ' .
تجدر الاشارة الى انه كان من المقرر، ان يقوم رئيس اقليم كوردستان مسعود بارزاني بزيارة الى الولايات المتحدة (الجمعة 31ـ1ـ 2014) الا ان الزيارة تأجلت الى اشعار اخر ، بسبب هذه اللائحة الامريكية القديمة للارهاب.
كون ان اسمي اكبر حزبين سياسيين في اقليم كوردستان ، الديمقراطي الكوردستاني والوطني الكوردستاني مازال على اللائحة الامريكية للمنظمات الارهابية ، ولم يتم رفعهما منها، على الرغم من علاقات التعاون والتنسيق بين الحزبين والولايات المتحدة الامريكية منذ العام 2003، و بعث بارزاني برسالة الى الادارة الامريكية مطالبا فيها برفع الحزبين من اللائحة الامريكية للمنظمات الارهابية ، وقد طمأن نائب الرئيس الامريكي جوبايدن رئيس اقليم كوردستان بهذا الشأن .
وكانت صحيفة (باس) ، قد نشرت في تموز من العام الماضي 2013 ،تقريرا حول هذا الموضوع ، مستندا الى رسالة للكاتب الكوردي والاستاذ في جامعة تينسي ستيت الامريكية كرمانج كوندي ،  كان قد ارسله الى الرئيس الامريكي باراك اوباما ، بهذا الخصوص ، وطالب فيها برفع اسمي الحزبين الكورديين الديمقراطي الكوردستاني والاتحاد الوطني الكوردستاني من اللائحة الامريكية السوداء للمنظمات الارهابية ، قائلا ، بعد كل هذه الاعوام من التعاون بين الحزبين الكورديين والولايات المتحدة في العراق ، مازالت الحكومة الامريكية محتفظة باسميهما في لائحتها السوداء . مضيفا ، بأن هذا الاجراء الامريكي استخفاف بالكرامة القومية للكوردستانيين .
مصدر مطلع في رئاسة اقليم كوردستان ، كان قد اكد في وقت سابق لوكالة (باسنيوز) ، بأن المكالمة الهاتفية التي تلقاها رئيس الاقليم مسعود بارزاني من نائب الرئيس الامريكي جو بايدن ،كان بخصوص طلب رئاسة الاقليم من الادارة الامريكية رفع اسمي كل من الحزبين الديمقراطي والوطني الكوردستاني من تلك اللائحة ، وقد طمأن بايدن بارزاني بهذا الخصوص .
ومن المتوقع ان تعقب الاستجابة الامريكية لمطلب رئاسة الاقليم ، هذا ، الزيارة المنتظرة من رئيس اقليم كوردستان مسعود بارزاني الى الولايات المتحدة والاجتماع بالرئيس الامريكي باراك اوباما .
وكان رئيس ديوان رئاسة اقليم كوردستان الدكتور فوئاد حسين قد اعلن الجمعة 31ـ1، انه تم خلال المكالمة الهاتفية التي جرت بين رئيس اقليم كوردستان ونائب الرئيس الامريكي ، التطرق الى الزيارة التي كان ينتظر ان يقوم بها رئيس الاقليم الى واشنطن ، مضيفا ان نائب الرئيس الامريكي جو بايدن اعلن عن اسفه لعدم  حصول الزيارة كون الوقت لم يكن مناسبا ، كما اكد الجانبان، على ضرورة ان تتم الزيارة في اقرب فرصة مناسبة .

‘Zûtirîn dem navê PDK û YNK’ê ji lîsteya terorê tê derxistin’

BasNews (Taybet-Washington): Cîgirê Wezîrê Derve yê Amerîkayê ragehand ku welatê wî di zûtirîn dem de navê Partiya Demokrata Kurdistanê (PDK) û Yekîtiya Niştimanî ya Kurdistanê (YNK) ji lîsteya terorê derdixe.

Piştî ku Serokê Herêma Kurdistanê Mesûd Barzanî amade nebû serdana Amerîkayê bike, heta PDK û YNK ji lîsteya terorê neyên derxistin, yekem car hevkarê BasNewsê rojnamevan Rehîm Reşîdî li Washingtonê ligel berpirsekî Amerîkayê ket têkiliyê daku helwêsta hikûmeta xwe li ser vê meseleyê zelal bikin.

Destpêkê Kongres û Koşka Spî amade nebûn hîç daxwiyaniyekê bidin, lê piştî hewldanên berdewam, ew pirs ji Serokê Komîteya Karûbarê Derve yê Kongresê Ed Roise û Cîgirê Wezîrê Derve yê Amerîkayê bo Karûbarê İraq û Îranê Brett Macgurk hat kirin ka gelo çima PDK û YNK ku nêzîktirîn hevpeymanên Amerîkayê ne li navçeyê, di nav lîsteya terorê de cîh digirin?

Cîgirê Wezîrê Derve yê Amerîkayê bo Karûbarê İraq û Îranê Brett Macgurk bersiva vê pirsê da û got: ‘’Rast e Kurd nêzîktirîn dostên me ne, li dijî teror û alîgirên aramiyê ne, lê bi şaşî navê PDK û YNK’ê ketiye nav lîsteya terorê ya Amerîkayê, loma di zûtirîn dem de emê navê PDK û YNK’ê ji wê lîsteyê derxînin.’‘

Roja sêşema dahatû di raporteke taybet de xwendevanên BasNewsê dikarin teksta birsyar û bersivên taybet bi vê meseleyê hem di heftenameya Basê û hem jî di malpera BasNewsê de bixwînin.

‘PDK ve YNK’yi en kısa zamanda terör örgütleri listesinden çıkaracağız’

BasNews (Washington) 

Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Dışişleri Bakanlığı İran ve Irak Danışmanı Brett McGurk en kısa zamanda Kürdistan Demokrat Partisi (PDK) ve Kürdistan Yurtseverler Birliği’nin (YNK) Amerika’nın terör örgütleri listesinden çıkarılacağını açıkladı. 

Kürdistan Bölgesi Başkan Mesut Barzani’nin Amerika ziyaretinin ertelenmesinden sonra gündeme gelen PDK ve YNK’nin halen Amerika’nın terör örgütleri listesinde yer aldığına dair muhabirimiz Rehîm Reşîd’in yaptığı haberlerden sonra ABD Dışişleri Bakanlığı’ndan resmi bir açıklama geldi. 

ABD Kongresi dış ilişkiler komisyonu tarafından konuya ilişkin bir soru önergesi sunuldu. Dışişleri Bakanlığı İran ve Irak Danışmanı McGurk, yanıtlaması istemiyle verilen soru önergesine cevaben yaptığı açıklamada ‘Kürdler bizim Irak’taki en yakın müttefikimiz. Terörizme karşı savaşta bölgede barış ve huzuru sağlamak için çok ciddi katkıları oldu. Bu yüzden PDK ve YNK gibi önemli iki Kürd partisinin halen ABD’nin terör örgütleri listesinde olması kabul edilemez. En kısa zamanda iki parti de bu listeden çıkararılacaktır’ dedi. 

Canada prevents Kurdish singer from traveling to U.S.

Rahim Rashid

BasNews, Washington,

Canadian authorities at the Toronto International Airport have prevented Syrian Kurdish singer Khayro Abbas from visiting the United States.

Abbas, a German citizen, was expected to hold a concert in the U.S. for the anniversary of the formation of the first Kurdish republic in 1946 in Muhabad, an Iranian Kurdish city.

Abbas previously held two concerts in Canadian cities Vancouver and Toronto. He was on his way to perform in Washington when Toronto authorities reportedly refused to let him travel to the U.S. without giving an explanation.

According to information obtained by BasNews, Abbas and his accompanying entourage were arrested for a week after airport officials in Toronto asked Abbas what was in his bag and Abbas jokingly answered, “There is a bomb in my bag.”  

This is not for the first such a case has happend to Kurdish singer in North America.

In the past some Kurdish singer were barred from enterying US or Canada on basis of being supporters of Kurdish Worker’s Party (PKK) which both Canada and the U.S. still classify as a terrorist group

There have been numerous cases in the past of Kurdish artists with close ties to the PKK being denied entry to the U.S., that of famous Kurdish singer Shivan Perwer being one of the most notable.