Archive

Wednesday, March 31, 2021

ئه‌مریكا، كۆماری ئیسلامی به‌ پێشلكردنی مافی خه‌ڵكی ئێران، عێراق، سوریاو یه‌مه‌ن تاوانبار ده‌كات.



ره‌حیم ره‌شیدی\ واشنگتن
ئێوارێی رۆژی دووشه‌ممه‌، ئانتۆنی بلینكن، وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی ئه‌مریكا، له‌ وتاری خۆیدا سه‌باره‌ت به‌ ڕاپۆرتی ساڵانی مافه‌كانی مرۆڤ، كه‌ وه‌زاره‌تی ده‌ره‌وه‌ ئاماده‌ی ده‌كات رایگه‌یاند،‌ به‌رێوه‌به‌رایه‌تی بایده‌ن هه‌وڵ ده‌دات وڵاتانی پێشێلكاری مافه‌كانی مرۆڤ له‌ ئاست كرده‌وه‌كانیاندا وڵامده‌ر بن و هه‌روه‌ها واشنگتن، داكۆكی و پشتیوانی له‌ چالاكانی مافی مرۆڤ په‌ره‌ پێده‌دات.
بلینكن له‌م به‌ستێنه‌داو له‌ كۆنگره‌یه‌كی رۆژنامه‌وانی دا له‌ وه‌زاره‌تی ده‌ره‌وه‌ وتی:
"به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی بایده‌ن، پشتیوانی له‌ چالاكانی مافی مرۆڤ، رۆژنامه‌وانان و خه‌باتكارانی مه‌ده‌نی دوو قات ده‌كات. ئه‌وان كه‌سانێكن داكۆكی له‌ مافی مرۆڤ ده‌كه‌ن، كاتێك ئه‌وان ده‌كه‌ونه‌ به‌ر په‌لامار، چاو له‌ ئه‌مریكا ده‌بڕن، تاكوو ده‌نگیان ببیسترێ، به‌ڵام له‌م ساڵانه‌ی دواییدا ئه‌وان له‌ لایه‌ن ئه‌مریكاوه‌ پشت گوێ خرابوون. سه‌رۆك بایده‌ن، ده‌ڵێ ئه‌مریكا گه‌راوه‌ته‌وه‌ گۆره‌پانه‌كه‌. ئێمه‌ ئاماده‌ین یارمه‌رتی ئه‌و خه‌ڵكه‌ بده‌ین و چیدی بێ ده‌نگ نابین. خه‌بات بۆ ئازادی و شكۆی مرۆڤه‌كان له‌ بایه‌خه‌كانی ئه‌مریكان؛ له‌به‌ر ئه‌وه‌ی ئێمه‌ بۆ ئازادی و دادپه‌روه‌ری خۆمان راپه‌ریوین. به‌شێك له‌ وڵاتانی دیكتاتۆر، پێمان ده‌ڵێن ئێوه‌ مافی ره‌خنه‌گرتن له‌ ئێمه‌تان نیه‌، له‌به‌ر ئه‌وه‌ی خۆتان كێشه‌تان هه‌یه‌. به‌ڵێ، ئێمه‌ ده‌زانیین وڵاته‌كامان له‌ بواری دادپه‌روه‌ری و هه‌ڵاواردنی ره‌گه‌زیدا كێشه‌ی هه‌یه‌، ئێمه‌ هیچكات نه‌مانوتوه‌‌ وڵاته‌كه‌مان ئه‌م گرفتانه‌ی تێدا نیه‌و ئه‌مه‌مان نه‌شاردۆته‌وه‌. ئێمه‌ به رۆژی رووناك و‌ به‌ سه‌رنجه‌وه‌ رووبه‌رووی ئه‌و گرفتانه‌ ده‌بینه‌وه‌، ئه‌مه‌ش ئێمه‌ له‌ وڵاتانی سه‌ره‌رۆ جیا ده‌كاته‌وه‌. كاتێك ئێمه‌ به‌م چه‌شنه‌ رووبه‌رووی كێشه‌كانی خۆمان ده‌بینه‌وه‌، هه‌ر ئه‌مه‌ش ئه‌و مافه‌مان پێده‌دات كه‌ داوا له‌ وڵاتانی دیكه‌ بكه‌ین، مافه‌كانی مرۆڤ پێشل نه‌كه‌ن."
بلینكن له‌ درێژه‌ی قسه‌كانی دا سه‌باره‌ت به‌ سیاسه‌ت و دیدی ئه‌مریكا ده‌رباره‌ی مافه‌كانی مرۆڤ و ئه‌و ره‌خنانه‌ی رووبه‌رووی واشنگتن ده‌بنه‌وه‌ وتی: "هه‌ن‌ پێیان وایه‌ هه‌ڵوێستی ئه‌مریكا ده‌رباره‌ی مافه‌كانی مرۆڤ بێبایه‌خه‌، من باوه‌رم وایه‌، ئه‌م كه‌سانه‌ خالێكی سه‌ره‌كی له‌به‌رچاو ناگرن. داكۆكی له‌ مافه‌كانی مرۆڤ به‌ قازانجی ئه‌مریكایه‌. ئێمه‌ له‌ ئاست دۆست و دوژمن دا سه‌باره‌ت به‌ پێشكل كردنی ماڤه‌كانی مرۆڤ، هه‌ڵوێستمان ده‌بێ."
له‌ راپۆرتی ساڵانه‌ی وه‌زاره‌تی ده‌ره‌وه‌دا ده‌رباره‌ی مافه‌كانی مرۆڤ، سه‌باره‌ت به‌ عێراق باس له‌ گرووپی تیرۆریستی کەتائیبی حیزبوڵڵا، كراوه‌ كه‌ راستەوخۆ لە لایەن ئێرانەوە پاڵپشتی دەکرێن كه ئه‌و تاقمه‌‌ خه‌ڵك به‌ بێ دادگایی كردن له‌ دار ده‌ده‌ن، بێسەروشوێنایان ده‌كه‌ن و به‌م جۆره‌ ماڤی خه‌ڵكی عێراق پێشل ده‌كه‌ن.
هه‌روه‌ها له‌ راپۆرته‌كه‌دا، ئه‌مریكا کۆماری ئیسلامیی ئێران، به‌ پێشلكردنی مافه‌كانی مرۆڤ له‌ ئێران و هه‌روه‌ها پاڵپشتی له‌شكری تاران لە بەشار ئەسەدو حیزبوڵڵا تاونبار ده‌كات كه‌ تاران به‌و هه‌نگاوه‌ی مافه‌كانی مرۆڤی له‌ سوریاش بن پێ كردوه‌.
له‌ به‌شێكی دیكه‌ی راپۆرته‌كه‌دا باس له‌وه‌ كراوه‌ كه‌ ئێران به‌ پشتیوانی كردنی حوسییه‌كانی یه‌مه‌ن، په‌ره‌ی به‌ پێشلكردنی مافه‌كانی مرۆڤ له‌و وڵاته‌ش داوه‌.
وه‌زاره‌تی ده‌ره‌وه‌ی ئه‌مریكا هه‌موو ساڵێك، بارودۆخی مافه‌كانی مرۆڤ، له‌ وڵاتانی دیكه‌ تاوتوێ ده‌كات. 45مین راپۆرتی ئه‌مساڵی مافه‌كانی مرۆڤی وه‌زاره‌تی دره‌وه‌، سه‌رنجی خستۆته‌ سه‌ر دۆخی مافه‌كانی مرۆڤ له‌ نزیك به‌ 200 وڵاتی جیهاندا.

ئه‌مه‌ریكا و قه‌ته‌ر ‌700 ملیۆن دۆلار بۆ هاوكاری مرۆیی سووریا ته‌رخان ده‌كه‌ن



ئه‌نتۆنی بلینکن، وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی ئه‌مه‌ریكا، له‌ راگه‌یه‌ندراوێكدا ئاشكرای كرد، وڵاته‌كه‌ی بۆ رووبه‌رووبوونه‌وه‌ی قه‌یرانی سووریا، نزیكه‌ی 700 ملیۆن دۆلار وه‌كوو یارمه‌تی مرۆیی پێشكه‌ش ده‌كات.
به‌ گوێره‌ی به‌یاننامه‌كه‌ی وه‌زیری ده‌ره‌وه‌، ئه‌و یارمه‌تیانه‌، بۆ خه‌ڵكی نێوخۆی سووریا ده‌بێ كه‌ ژماره‌یان نزیكی 13.4 میلیۆن كه‌سه‌، هەروەها به‌شێكی دیكه‌ی ئه‌و یارمه‌تیانه‌ی واشنتن، بۆ پەناخوازانی سووریا له‌ وڵاته‌كانی عێراق، تورکیا، لوبنان، میسرو ئوردن ته‌رخان ده‌كرێ كه پتر له‌‌ 5.6 میلیۆن كه‌س ده‌بن.
بلینكن له‌ به‌یاننامه‌كه‌دا باسی له‌وه‌ش كردووه‌ كه‌ لیندا تۆماس گرینفیڵد، نوێنه‌ری ئه‌مه‌ریكا، له‌ نه‌ته‌وه‌ یه‌كگرتووه‌كان، لە چوارچێوه‌ی کۆنگرەیەکی نێودەوڵەتیدا له‌ باره‌ی سووریا، باسی له‌و هه‌نگاوه‌ی ئه‌مه‌ریكا بۆ یارمه‌تیدانی خه‌ڵكی سوریا كردووه، هاوكات خوازیاریش بووه‌‌ رێگا بدرێ ئه‌و یارمه‌تیانه‌ بە بێ هیچ گرفتێك پێشكه‌ش به‌ گشت سوورییه‌كان بكرێت.
گرێدراو به‌م باسه‌، سه‌رچاوه‌كانی هه‌واڵ ئاشكرایان كرد شێخ محەمەد بن عەبدولڕەحمان ئال سانی، وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی قه‌ته‌ر، وێڕای پێداگری له‌سه‌ر چاره‌سه‌ری سیاسیی بۆ كۆتایی هێنان به‌ قه‌یرانی سووریا، هاوكات زانراوه‌ كه‌ وڵاته‌كه‌ی بڕی 100 میلیۆن دۆلاری بۆ هه‌وڵه‌كانی كۆمه‌ڵی جیهانی سه‌باره‌ت به‌ رووبه‌رووبوونه‌وه‌ی قه‌یرانی سووریا ته‌رخان كردوه‌.
كۆی دانیشتووانی سووریا نزیكه‌ی 20 ملیۆن كه‌سه. به‌ گوێره‌ی زانیارییه‌كانی رێكخراوی (هاوكاری بۆ برسییه‌كانی جیهان)، ئێستا زیاتر‌ 12 ملیۆن كه‌س، پێویستییان به‌ نان و خۆراكه‌. داتاكانی رێكخراوی یونیسێفی سه‌ر به‌ رێكخراوی نه‌ته‌وه ‌یه‌كگرتووه‌كان به‌م جۆره‌ باس له‌ دۆخی منداڵان ده‌كات: "لە نێوان ساڵانی 2011 بۆ 2020، جیا له‌وه‌ی نزیكه‌ی 6000 هه‌زار منداڵ چه‌كدار كراون، زیاتر له‌ 12 هەزار منداڵیش كوژاراون و بریندار بوونه‌".
زانیارییه‌كانی رێكخراوی نه‌ته‌وه ‌یه‌كگرتووه‌كان ده‌ریده‌خه‌ن، له‌‌ ماوه‌ی 10 ساڵی شه‌ڕی ناوخۆیی سووریا، زیاتر لە 500 هەزار کەس كوژراون، هه‌وره‌ها زیاتر له‌ 1 ملیۆن کەسیش بریندار و كه‌مئه‌ندام بوونه‌، پتر له‌ 5 میلیۆن كه‌سیش ئاواره‌ و بێماڵ بوونه‌، ساڵانە نزیكه‌ی 2 ملیۆن و 500 هه‌زار كه‌س له‌ خه‌ڵكی سووریا زێدی خۆیان جێده‌هێڵن و كۆچ ده‌كه‌ن.

Friday, March 26, 2021

43 سیناتۆر له‌ باره‌ی رێككه‌وتن له‌گه‌ڵ ئێران هۆشداری ده‌ده‌نه‌ بایدن

43 سیناتۆر، له‌ هه‌ر دوو حزبی كۆماری و دیموكرات و ئه‌ندامی سه‌ربه‌خۆ، نامه‌یه‌كیان واژوو كردوه‌و داویانه‌ته‌ سه‌رۆكی وڵاته‌كه‌یان، بۆ ئه‌وه‌ی رێككه‌وتنێكی گشتگیر له‌گه‌ڵ تاراندا بێنێته‌‌‌ ئاراوه‌و به‌ بیریان هێناوه‌ته‌وه‌ كه‌ پشتیوانی تاران له‌ تاقمه‌ تیرۆریستییه‌كان، له‌ ناویان دا گروپه‌كانی شیعه،‌ كه‌ په‌لاماری هێزه‌كانی ئه‌مه‌ریكا و به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی ده‌ده‌ن مه‌ترسیین بۆسه‌ر ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی ئه‌مه‌ریكا.
سیناتۆره‌كان، له‌ نامه‌كه‌دا داوایان له‌ بایده‌ن كردوه‌ بۆ رێككه‌وتن له‌گه‌ڵ ئێران، ده‌بێت‌ چالاكی ناووكی، به‌رنامه‌ی موشه‌كی بالستیك، چالاكی دنه‌ده‌رانه‌ی ئێران له‌ رۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاست و كێشه‌ی پێشێلكردنی مافه‌كانی مرۆڤ له‌ لایه‌ن تارانه‌وه،‌ له‌به‌رچاو بگیرێ.
له‌ نامه‌ی سیناتۆره‌كان دا هاتووه،‌ كه‌ كێشه‌ی ئه‌مه‌ریكا له‌گه‌ڵ ئێران ته‌نیا پرسی ناووكی نیه ‌و پێویسته‌ واشنتن پێشێلكردنی مافه‌كانی مرۆڤ له‌ ئێران و ئازاد كردنی ئه‌مه‌ریكاییه‌ گیراوه‌كان بخاته‌ به‌رنامه‌ی كاری خۆیه‌وه‌، هه‌روه‌ها له‌م باره‌وه‌ پێویسته‌ راوێژ به‌ هاوبه‌شه‌ ئه‌ورووپاییه‌كان، ئیسرائیل و وڵاتانی كه‌نداو بكرێت.
له‌ به‌شێكی نامه‌كه‌دا هاتوه‌‌: "ئه‌مه‌ریكا له‌ سه‌رجه‌م توانا دیپلۆماسی و ئابوورییه‌كانی، به‌ هه‌ماهه‌نگی له‌گه‌ڵ هاوپه‌یمانه‌كانی له‌ ئه‌نجوومه‌نی ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یه‌كگرتوه‌كان و ناوچه‌كه‌، كه‌ڵك وه‌رگرێت؛ بۆ ئه‌وه‌ی رێككه‌وتنێك بێته‌ ئاراوه‌ رێگری بكات له‌‌ ئێران كه‌ ده‌ستی به‌ چه‌كی ناوكی رانه‌گات، كاری تێكده‌رانه‌ی ئێران له‌ ناوچه‌كه‌ كه‌م بكاته‌وه‌ و به‌ر به‌ به‌رنامه‌ی مووشه‌كی بالستیك بگرێت.‌"
كوردستان 24، زانیویه‌تی نامه‌كه‌ له‌ لایه‌ن سیناتۆر لینزی گراهام له‌ حزبی كۆماری و بۆب مه‌نه‌نده‌ز له‌ پارتی دیموكرات كه‌ هاوكات سه‌رۆكی كۆمیته‌ی په‌یوه‌ندییه‌كانی ده‌ره‌وه‌ی سیناته،‌ ئاماده‌ كراوه‌. نامه‌كه‌ له‌ لایه‌ن سیناتۆرێكی سه‌ربه‌خۆ، 13 سیناتۆری دیموكرات و 29 سیناتۆری كۆمارییه‌وه‌ واژوو كراوه‌.
هه‌روه‌ها ماوه‌ی دوو هه‌فته‌ به‌ر له‌ ئێستا، 24 ئه‌ندامی كۆنگرێس، 12 دیموكرات و 12 كۆماری، له‌ نامه‌یه‌ك دا بۆ ئانتۆنی بلینكن وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی ئەمەریكا، داوایان كردبوو واشنتن له‌ ئامرازه‌كانی خۆی بۆ رێكه‌وتنێكی باشتر له‌گه‌ڵ ئێران سودمەند بێت، به‌ جۆرێك ئاژانسی وزه‌ی ناووكی بتوانێت به‌ ته‌واوه‌تی چاو‌دێری به‌رنامه‌ی ناوكی ئێران بكات.
له‌ مانگی رابردووشدا، 120 ئەندامی كۆنگرێس، لە نامەیەكدا داوایان لە بایدن كردبوو نەگەڕێتەوە بۆ رێكکەوتنی ناووكی لەگەڵ ئێران.
مانگی 7ی ساڵی 2015، رێككه‌وتنی وڵاتانی 5+1 له‌ ڤیه‌ننا هاته‌ ئاراوه‌ كه‌ ئێرانی ناچار ده‌كرد ده‌ست له‌ په‌ره‌پێدان به‌ به‌رنامه‌ ناووكییه‌كه‌ی هه‌ڵگرێت، بەڵام دۆناڵد تره‌مپ له‌ مانگی 5ی ساڵی 2018دا، یه‌ك لایه‌نه‌ له‌م رێككه‌وتنه‌ هاته‌ده‌رو گه‌مارۆی توندی ئابووری به‌سه‌ر تاراندا سه‌پاند.
ئیدارەی بایدن له‌ سه‌ره‌تای ده‌ست به‌ كاربوونیه‌وه‌ رایگه‌یاندووه: "ئه‌گه‌ر ئێران نیازپاكی خۆی نیشان بدات و خاڵه‌كانی رێكه‌وتنه‌كه‌ جێبه‌جێ بكات و ده‌ست له‌ پشتیوانی تیرۆریزم هه‌ڵگرێ، ئه‌مەریكا ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ ناو رێككه‌وتنه‌كە."
یه‌كێتی ئه‌ورووپاو به‌ریتانیا، له‌گه‌ڵ ئه‌م سیاسه‌ته‌ی واشنتن له‌ هه‌مبه‌ر ئێران، هاوهه‌ڵوێستن.

Wednesday, March 24, 2021

گرێكوێره‌ی تاران له‌ پێوه‌ندییه‌كانی نێوان به‌غداو واشنگتن دا

 گرێكوێره‌ی تاران له‌ پێوه‌ندییه‌كانی به‌غداو واشنگتن دا

#مسته‌ر_كورد

ئه‌مریكا ستایشی ئازایەتی و قوربانیدانی هێزی پـێشمەرگە دژی داعش ده‌كات.


ره‌حیم ره‌شیدی، واشنگتن: K24
له‌ بیره‌وه‌ری دووهه‌مین ساڵیادی تێكشكاندنی داعشدا، ئەنتۆنی بلینکن، وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی ئه‌مریكا، له‌ به‌یاننامه‌یه‌كدا، كه‌ نوسخه‌یه‌كی بۆ كوردستان 24، ناردراوه‌، ستایشی ئازایەتی هێزەکانی پێشمه‌رگه‌، عێراق و سوریای دێمۆکرات دەکات.
وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ له‌ ده‌سپێكی ئه‌و به‌یاننامه‌دا نووسیوویه‌تی: "2 ساڵ له‌مه‌وبه‌ر، هاوبه‌ندی نێونه‌ته‌وه‌یی بۆ تێكشكاندنی داعش، وێرای هاوپه‌یمانه‌كانمان له‌ هه‌رێمه‌كه‌، سه‌ركه‌وتوو بوون له‌وه‌ی ئه‌و ڕووبه‌ڕه‌ ڕزگار بکەن کە داعش لە عێراق و سوریا خستبوویه‌ ژێر ركێفی خۆی، ئەمەش زۆر خاڵێکی بایه‌خداره‌ له‌و هه‌وڵانه‌ی بۆ تێكشكاندنی ئه‌و گروپه‌ تیرۆریستییه‌ ده‌درێن. پێزانینمان بۆ هێزه‌كانی ئاسایش له‌ عێراق، هێزی پـێشمەرگەی كورده‌كان له‌ عێراق و هێزەکانی سوریای دێموکرات هه‌یه‌ بۆ ئەو ئازایەتی و قوربانیانه‌ی لە شەڕی دژواری دژ به‌ داعشدا داویانە. ئێمە هاوشانی ئەم هێزە هاوبەشانە لە کارکردن بۆ هێشتنەوەی گوشاره‌كان لەسەر پاشماوەکانی داعش به‌رده‌وام ده‌بین."
بلینكن له‌ به‌شێێكی دیكه‌ی‌ به‌یاننامه‌كه‌ی دا باس له‌ درێژه‌دان به كاری‌ هاوپه‌یمانی نێوده‌ڵه‌تی بۆ تێكشكاندنی داعش ده‌كات و له‌م به‌ستێنه‌دا ده‌ڵێ:
"له‌و كاته‌وه‌ی خه‌لافه‌ته‌ وه‌همیه‌كه‌ی داعش تێكشكاوه‌، هاوپه‌یمانی نێونه‌ته‌وه‌یی، كه‌ له‌ 83 ئه‌ندام پێكهاتوه‌، له‌ چالاكی خۆی بۆ كه‌م كردنه‌وه‌ی تواناكانی داعش له‌ باره‌ی خۆ رێخستنه‌وه‌، دانانی به‌رنامه‌ی په‌لاماردان و بڵاوكردنه‌وه‌ی توندوتیژی و كۆكردنه‌وه‌ی ئه‌ندام له‌ رێگای ئینترنێته‌وه‌، به‌رده‌وامه‌. ئێمه له‌ پێناو بنه‌بڕ كردنی داعشدا‌ سه‌ركرده‌ سه‌ره‌كییه‌كانمان كوشتون‌، هه‌روه‌ها بۆ له‌ نێو بردنی ئه‌وانه‌ی دیكه‌ش به‌رده‌وام ده‌بین، هه‌روه‌ها تێده‌كۆشین بۆ ئه‌وه‌ی راپێچی به‌رده‌م دادگایان بكه‌ین."
وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی ئه‌مریكا له‌ به‌شی كۆتایی به‌یاننامه‌كه‌ی دا ئاماژه‌ به‌ گه‌رانه‌وه‌ی به‌شێك له‌ ئاواره‌كان بۆ سه‌ر ماڵ و حاڵی خۆیان ده‌كات و له‌م بواره‌شدا ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌ ئه‌ركه‌كانیان كۆتایی نه‌هاتوه‌: "نزیکەی 8 میلیۆن کەس گەڕانەوە بۆ سەر ماڵ و حاڵی خۆیان، هێزه‌كانی هاوپه‌یمانان هه‌وڵیان داوه‌ سەقامگیری ئه‌و ناوچانه‌ بپارێزن و ئه‌مه‌ش یارمه‌تی خه‌ڵكه‌كه‌ی داوه‌ تاكوو دیسان ده‌ست به‌ ژیانی خۆیان بكه‌نه‌وه‌. له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی له‌ شه‌ری دژی داعشدا ڕزگارکردنی ناوچەکان لە عێراق و سوریا وەرچەرخانێکی گرینگ بوو، بەڵام هێشتا زۆر ئه‌ركمان ماوه‌ تاكوو ده‌گه‌ینه‌ كۆتایی. هه‌نووكه‌ هاوپەیمانه‌تی نێودەوڵەتی یه‌كریز ماوەتەوە، سوورە لەسەر تێكشكاندنی ئەم دوژمنە، بۆ تێكشكاندنی یه‌كجاره‌كه‌ی داعش له‌ سوریا، عێراق و وڵاتانی دیكه‌ به‌رده‌وام ده‌بین. ئه‌مریكا له‌ پێناو تێكشكاندنی داعشدا، شێلگیرانه‌ پابەندە بە هاوپەیمانه‌تی نێودەوڵەتییه‌وه‌."

Wednesday, March 17, 2021

رۆڵی ئێران له‌ كیمیابارانكردنی هه‌ڵه‌بجه‌دا



سه‌باره‌ت به‌ ده‌وروو كرده‌وه‌ی تاوانكارانه‌ی رژیمی به‌عسی رووخاو سه‌باره‌ت به‌ تاوانی كۆمه‌ڵكوژی هه‌ڵه‌بجه‌ زۆر نووسراوه‌و وتراوه‌، به‌ڵام دیوێكی دیكه‌ی ئه‌م باسه‌ هه‌یه‌ كه‌ كه‌متر قسه‌ی له‌سه‌ر كراوه‌، ئه‌ویش رۆڵی پڕ له‌ تاوانی ئێرانه‌.
مۆفه‌ق جاسم ئه‌لعانی، له‌سه‌رده‌می كیمیابارانكردنی هه‌ڵه‌بجه‌دا، ‌ له‌ وه‌زاره‌تی ده‌ره‌وه‌ی عێراق پۆستی باڵیۆزی هه‌بووه‌، ناوبراو به‌رپرسی په‌یوه‌ندییه‌كانی وه‌زاره‌تی ده‌روه‌ بووه‌‌ له‌گه‌ڵ ئه‌مریكا، كه‌نه‌دا، ژاپۆن، ئوسترالیاو نیوزله‌ند، ئه‌و پێیوایه‌ ئێران بكه‌ری سه‌ره‌كی كیمیابارانكردنی هه‌ڵه‌بجه‌یه‌.
ئه‌لعانی له ‌یاداشتێكی تایبه‌تیدا ده‌رباره‌ی كیمیابارانكردنی هه‌ڵه‌بجه‌، به‌م شێوه‌یه‌ باس له‌و كاره‌ساته‌ ده‌كات:
دوای دوو مانگ له‌ كیمیابارانكردنی هه‌ڵه‌بجه‌، شاندێكی باڵای ئه‌مریكا كه‌ به‌رپرسانی ده‌زگای هه‌واڵگریی ئه‌مریكا (CIA) تیایدا ئه‌ندام بوون، سه‌ردانی عێراق و شاری هه‌ڵه‌بجه‌یان كرد، ئه‌وان لێكۆڵینه‌وه‌ی خۆیان به ‌چڕوپڕی كردو گه‌ڕانه‌وه‌ ئه‌مریكا، دواتر له‌ ڕێگه‌ی باڵیۆزخانه‌ی عێراق له‌ واشنتۆن به‌دواداچوونمان بۆ ئه‌نجامه‌كانی لێكۆڵینه‌وه‌كه‌ كرد، ئه‌وان وتیان، لێكۆڵینه‌وه‌كان له‌ تاقیگه‌كانی ئه‌مریكا ده‌ریخستووه‌ ئه‌و چه‌كه‌ی له‌ هه‌ڵه‌بجه‌ به‌كار هاتووه‌ جۆری "سیانیدی هایدرۆژنه‌"، ئێران خاوه‌نی ئه‌و جۆره‌ چه‌كه‌یه‌ نه‌ك عێراق، ته‌نانه‌ت عێراق نه‌یتوانیوه‌ به‌رهه‌میشی بهێنێت".
تارق عه‌زیز،‌ له‌ كاتی كیمیابارانكردنی هه‌ڵه‌بجه‌دا،‌ وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی عێراق بوو، ناوبراو له‌ ‌دانیشتنی دادگایكردنی سه‌رانی ڕژێمی پێشووی عێراقدا وتی: "ئێران بوو بۆردومانی هه‌ڵه‌بجه‌ی به‌ چه‌كی كیمیاوی كرد نه‌ك عێراق. ئه‌و چه‌كه‌ی عێراق سه‌رده‌مێك له شه‌ر له‌گه‌ڵ ‌ر ئێران دا به‌كاری هێنا گازی خه‌رده‌له‌، كه‌ ڕێژه‌ی مردن به‌و گازه‌ ناگاته‌ دوو له‌ سه‌د. (2%)، به‌ڵام ئه‌وه‌ی ئێران به‌كاری هێنا گازی سیانیدی بكوژه‌. كاتێك له ‌ساڵی 1991 شاندی به‌ره‌ی كوردستانیی به ‌سه‌رۆكایه‌تی مه‌سعود بارزانی و جه‌لال تاڵه‌بانی بۆ دانوستان هاتنه‌ به‌غدا، ئه‌و تۆمه‌تانه‌ی ئێستا دادگا له ‌باره‌ی هه‌ڵه‌بجه‌ ڕووبه‌ڕوومانی ده‌كاته‌وه‌، ئه‌وان باسیان لێوه ‌نه‌كرد".
سه‌رچاوه‌:
شارپرێس

Tuesday, March 16, 2021

ئه‌مەریكا و چوار هاوبه‌شی ئەوروپی داوای رێگاچاره‌ی سیاسیی بۆ قه‌یرانی سووریا ده‌كه‌ن


K24 - ره‌حیم ره‌شیدی\ واشنگتن

له‌ 10هه‌مین ساڵیادی ده‌ستپێكردنی شه‌ری ناوخۆیی سووریادا، شه‌وی دووشه‌ممه‌، وه‌زیرانی ده‌ره‌وه‌ی ئه‌مریكا، فه‌رانسا‌، ئاڵمانیا، ئیتاڵیا و بەریتانیا، به‌یاننامه‌یه‌كیان بڵاوكرده‌وه‌و  رایانگه‌یاند كه‌ هه‌وڵدان بۆ دۆزینه‌وه‌ی رێگاچاره‌یه‌كی سیاسی له‌ سه‌روو هه‌ڵبژاردنێكه‌وه‌یه‌ كه‌ پێوانه‌كانی دادپه‌روه‌ری و دیموكراستی تێدا ڕه‌چاو نه‌كراوه‌.

وه‌زیرانی ده‌ره‌وه‌ی ئه‌و پێنج وڵاته‌ له‌ به‌شێكی به‌یاننامه‌كه‌یاندا ده‌رباره‌ی هه‌ڵبژاردنی سه‌رۆكایه‌تی له‌ سووریا كه‌ دواین جار ساڵی 2014 ئەنجامدراوە و بڕیارە ئەمساڵ جارێکی دیکە بەڕێوەبچێت ده‌ڵێن: "هه‌ڵبژاردنی سه‌رۆكایه‌تی ئه‌مساڵ له‌ سووریا ئازاد و دادپه‌روه‌رانه‌ نیه‌. هه‌ر بۆیه‌ نابێ هه‌ڵبژاردنێكی له‌م چه‌شنه‌ ببێته‌ هۆكاری ئاسایی بوونه‌وه‌ی پەیوه‌ندی وڵاته‌كان له‌گه‌ڵ ده‌سه‌ڵاتی ئه‌سه‌د، له‌ سووریا. بۆ هه‌ر چه‌شنه‌ رێگا چاره‌یه‌كی سیاسیی، پێویسته به‌شداری سه‌رجه‌م خه‌ڵكی سووریا بۆ وێنه‌ ئاواره‌كان، هه‌روه‌ها ئه‌وانه‌ش كه‌ له‌ وڵاتانی ده‌ره‌وه‌ نیشته‌جێن، له‌به‌رچاو بگیرێ، تاكوو ده‌نگی ئه‌وانیش ببیسترێ.‌"

له‌ به‌شێكی دیكه‌ی ئه‌و به‌یاننامه‌ پێنج قۆڵییه‌دا سه‌باره‌ت به پێویستی ناردنی‌ یارمه‌تییه‌ مرۆییه‌كان بۆ خه‌ڵكی سووریا، داوا كراوه‌ كه‌ رژیمی ئه‌سه‌د كۆتایی به‌ به‌ربه‌سته‌كان بهێنێت. هه‌روه‌ها وڵاتانی رۆژئاوایی له‌م باره‌وه‌ داوا ده‌كه‌ن‌: "رژێمی ئه‌سه‌د و لایه‌نگره‌كانی، به‌ جیددی بێنه‌ نێو پرۆسه‌ی رێگاچاره‌ی سیاسیی، هه‌روه‌ها مۆڵەت بده‌ن یارمه‌تییه‌ مرۆییه‌كان بگاته‌ ده‌ست ئه‌و خه‌ڵكه‌ی كه‌ پێویستیانه‌."

گرێدراو به‌م باسه‌وه‌، لیندا تامه‌س گریینفیڵه‌د، باڵیۆزی ئه‌مەریكا له‌ نه‌ته‌وه‌یه‌كگرتوه‌كان، له‌ به‌یاننامه‌یه‌ك دا به‌ بۆنه‌ی یادی 10 ساڵه‌ی شه‌ری ناوخۆیی سووریا نووسیویه‌تی: "بۆ ماوه‌ی 10 ساڵ، خه‌ڵكی سووریا له‌ دۆخێكی نامرۆڤانه‌دا تووشی ده‌رد و ژانێكی له‌ راده‌به‌ده‌ر بوون. هه‌نووكه‌ كاتی یه‌كڕیزیی و به‌ره‌وپێشبردنی رێگا چاره‌یه‌كی سیاسیی بۆ خه‌ڵكی سووریایه،‌ كه‌‌ ئامانجی ده‌ستبه‌ر كردنی داهاتوویه‌كی هیوابه‌خش، سه‌قامگیر و پارێزراو بێ‌ كه‌ شایانی ئه‌وانه‌."

هه‌روه‌ها جۆی هوود، راوێژكاری كاتی وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ بۆ كاروباری رۆژهه‌ڵاتی نێوه‌راست، له‌ په‌یامێك دا كه‌ له‌ ماڵپه‌ری باڵیۆزخانەی ئه‌مریكا بۆ سووریادا بڵاوكراوته‌وه،‌ ده‌ڵێت: "هه‌نووكه‌ ئێمه‌ رێز له‌ یادی خه‌ڵكی به‌جه‌رگی سووریا ده‌گرین كه‌ ماوه‌ی یه‌ك ده‌یه‌ پتره‌، بۆ مافی مرۆڤ، ئازادی و مافی خه‌ڵكی سووریا، هه‌ر ئێستا بۆ نه‌وه‌كانی داهاتووداش تێده‌كۆشن."

به‌هاری ساڵی 2011، خۆپیشاندانی مه‌ده‌نی خه‌ڵكی سووریا، له‌ بازنه‌ی كێشمه‌كێش و ئالۆگۆڕه‌كانی ''بەهاری عه‌ره‌بی''، وڵاته‌كه‌ی ته‌نی‌. رێكه‌وتی 15ی مانگی ئاداری هه‌مان ساڵ، سه‌ره‌تا له‌ شاری دەرعا، دواتر شارەکانی حمس، حەلەب، ئیدلب خۆپیشاندانی میلیۆنان كه‌سی هاته‌ ئاراوه‌، به‌ڵام‌ رژێمی به‌شار ئه‌سه‌د به‌ پشتیوانی راسته‌وخۆی ئێران و رووسیا، به‌ توندترین شێوه‌ ناڕه‌زایه‌تی خه‌ڵكی سووریایان سه‌ركوت كرد.

كۆی دانیشتوانی سووریا نزیكه‌ی 20 ملیۆن كه‌سه. به‌ گوێره‌ی زانیارییه‌كانی رێكخراوی (هاوكاری بۆ برسییه‌كانی جیهان)، ئێستا زیاتر‌ 12 ملیۆن كه‌س، پێویستییان به‌ نان و خۆراكه‌. داتاكانی رێكخراوی یونسێفی سه‌ر به‌ رێكخراوی نه‌ته‌وه ‌یه‌كگرتوه‌كان پێی وایه‌ لە نێوان ساڵانی 2011 بۆ 2020، جیا له‌وه‌ی نزیك به‌ 6000 هه‌زار منداڵ چه‌كدار كراون، هه‌روه‌ها زیاتر له‌ 12 هەزار منداڵیش كوژاراو و بریندار بوون.

زانیارییه‌كانی رێكخراوی نه‌ته‌وه ‌یه‌كگرتوه‌كان ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كه‌ن له‌‌ ماوه‌ی 10 ساڵی شه‌ڕی ناوخۆیی سووریادا، زیاتر لە 500 هەزار کەس كوژراون، هه‌وره‌ها زیاتر له‌ 1 ملیۆن کەسیش بریندار و كه‌مئه‌ندام بوون‌، زیاتر له‌ 5 ملیۆن كه‌سیش ئاوارە بوون، ساڵانە نزیكه‌ی 2 ملیۆن و 500 هه‌زار كه‌س له‌ خه‌ڵكی سووریا زێدی خۆیان جێده‌هێڵن و كۆچ ده‌كه‌ن.

#مسته‌ر_كورد

Monday, March 15, 2021

شه‌ڕی نێوخۆیی سووریا پێی نایه‌ 11هه‌مین ساڵه‌وه‌




 K24 :ره‌حیم ره‌شیدی\ واشنگتن

 رێكه‌وتی 15ی مانگی 3ی ساڵی 2011، چه‌خماخه‌ی شه‌ری نێوخۆیی له‌ سووریا لێدرا. ئه‌و شه‌ره‌‌ ته‌نیا كوشتار، ماڵوێرانی، ئاواره‌یی و برسیه‌تی بۆ گه‌لانی ئه‌و وڵاته‌ به‌ دواوه‌ بوه‌، شه‌ڕه‌كه‌ ئه‌مرۆ پێده‌نێته‌ 11هه‌مین ساڵی خۆی و ئاسۆیه‌ك بۆ كۆتایی هاتنی به‌دی ناكرێ.

رۆژی یه‌كشه‌ممه‌، پاپای ڤاتیكان، له‌ رێوره‌سمی نزای حه‌وتوانه‌ی خۆیدا، داوای كۆتایی هێنان به‌ شه‌ڕو خوێنرێژی له‌ سووریا كرد كه‌ به‌ هۆی شه‌ڕی نێوخۆییه‌وه،‌ تووشی وێرانی و قه‌یرانی مرۆیی هاتوه‌. پاپا له‌م به‌ستێنه‌داو له‌ وتاره‌كه‌ی دا داوای كردوه‌: "دیسان داوا لە لایەنەکان دەکەمەوە، تا نیازپاكی خۆیان نیشان بدەن، بۆ ئه‌وه‌ی قه‌یرانه‌كه‌ كۆتایی بێ و به‌مه‌ش تروسكه‌ی هیوا بە خه‌ڵكی ره‌نجدیده‌ی سوریا ببه‌خشن."

پاپا له‌ به‌شێكی دیكه‌ی په‌یامه‌كه‌ی دا ئاواته‌خوازه‌‌ به‌رنامه‌ی ئاشتی بێته‌ ئاراوه‌و وڵات به‌ هاوكاری كۆمه‌ڵی جیهانی ئاوه‌دان بكرێته‌وه‌و له‌م باره‌وه‌ ده‌ڵێ‌:

 ئاواته‌خوازم له‌ پێناو ئاشتی دا، له‌ سووریا، چه‌كه‌كان فڕێ بدرێن، پەیماننامەیەکی نوێ و كارساز بخرێتە بەردەم كۆمه‌ڵی نێونەتەوەیی و كار بكرێ‌ بۆ بونیادنانه‌وه‌، ئاوه‌دانكردنه‌وه‌ی سووریاو گه‌شه‌پێدانی ئابووری له‌و وڵاته‌دا."

ئەنتۆنیۆ گوتیرێز، سکرتێری گشتیی ڕێكخراوی نەتەوە یەکگرتووەکان، لە گوتارێکدا به‌ بۆنه‌ی 10 ساڵەی شەڕ لە سووریا، وتی: "سه‌دان هەزار كه‌س له‌ خه‌ڵكی سووریا گیانیان لە دەستدا، ملیۆنان كه‌س دەربەدەربوون، خەڵکی له‌ ڕاده‌به‌ده‌ر به‌ شێوه‌ی هه‌ڕه‌مه‌كی ده‌سبه‌سه‌ر، ئەشکەنجە كراون و بێ سەروشوێن كراون، 10 ساڵە به‌ به‌رچاوی جیهانه‌وه‌ سووریا وێران ده‌بێ و خوێنی خه‌ڵكه‌كه‌ی ده‌رژێت. پێویستە یارمه‌تی مرۆیی له‌ ده‌ره‌وه‌ به‌ هەموو سوورییەکان بگات، بۆیە من بەردەوام داوا لە ئەنجوومەنی ئاسایش دەکەم ‌له‌سه‌ر ئه‌م بابه‌ته‌ هاوده‌نگ بن. له‌وانه‌یه‌، ئێستا پرسیار لە هەر سووریایه‌ك بکرێت بڵێ ماندوو بووین لە جەنگ و ململانێ، ئەوە بۆ وڵاتان و نه‌ته‌ه‌یه‌كگرتوه‌كانیش هه‌روایه‌، داوا دەکەین ئەو شه‌ره‌ی هەڵگیرسانی ساناو  کوژاندنەوەی قورسه‌، چیدیکە ماڵوێرانی زیاتر بۆ سووریایه‌كان به‌دواوه‌ نه‌بێ. ئه‌مه‌ش كاتێك دێته‌ ئاراوه‌ كه‌ تاوانبارانی شه‌ڕ لە سووریا رووبه‌ڕووی دادگا بكرێنه‌وه‌و سزا بدرێن." 

حه‌شیمه‌تی سووریا نزیك به‌ 20 میلیۆن كه‌سه. به‌ گوێره‌ی زانیارییه‌كانی رێكخراوی (هاوكاری بۆ  برسییه‌كانی جیهان)، هه‌نووكه‌ پتر له‌ 12 میلیۆن كه‌س، پێویستیان به‌ نان و خۆراكه‌. داتاكانی یونیسێف سه‌ر به‌ رێكخراوی نه‌ته‌وه‌یه‌كگرتوه‌كان به‌م جۆره‌ باس له‌ دۆخی منداڵان ده‌كات: "لە نێوان ساڵانی 2011 بۆ 2020، جیا له‌وه‌ی نزیك به‌ 6000 هه‌زار منداڵ چه‌كدار كراون، هه‌روه‌ها پتر له‌ 12 هەزار منداڵ كوژاراو بریندار بوون."

زانیارییه‌كانی رێكخراووی نه‌ته‌وه‌یه‌كگرتوه‌كان پێمان ده‌ڵێن له‌‌ ماوه‌ی 10 ساڵ شه‌ری نێوخۆیی سووریادا، پتر لە 500 هەزار کەس كوژراون، هه‌روه‌ها پتر له‌  1 میلیۆن کەس بریندارو نوقستان بوون، زیاتر له‌ 5 میلیۆن كه‌س ئاراوه‌ بوون، ساڵانە نزیكه‌ی 2 میلیۆن و نیو خه‌ڵكی سووریا زێدی خۆیان جێدێڵن و كۆچ ده‌كه‌ن.

Saturday, March 13, 2021

دیداری دۆستانه‌ له‌گه‌ڵ هونه‌رمه‌ندی هێژا لالۆ ره‌نجده‌ر

rehimreshidi's profile picture


هەولێر، بنكەی یەكیەتیی نووسەران: هاوڕێ لەگەڵ بەڕێز لالۆ ڕەنجدەر، هونەرمەندی هونەرو هەلوێست، دەنگی زوڵاڵی پێشمەرگە، قورگی پڕ هاواری كوردایەتی، چریكەی خۆشئاوازی ئازادی، پیرە لالۆی سەنگەر، مێرخاسی نەسەرەوتن تا سەركەوتن!

كۆنگرێس فشارەكانی بۆ سەر ئێران چڕدەكاتەوە

24 ئه‌ندامی كۆنگرێس، له‌ نامه‌یه‌ك دا بۆ ئانتۆنی بلینكن وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی ئەمەریكا، داوایان كردوه‌ واشنتن له‌ ئامرازه‌كانی خۆی بۆ رێكه‌وتنێكی باشتر له‌گه‌ڵ ئێران سودمەندبێت، به‌ جۆرێك ئاژانسی وزه‌ی ناوكی بتوانێت به‌ ته‌واوه‌تی چاو‌دێری به‌رنامه‌ی ناوكی ئێران بكات.
نامه‌كه‌ له‌ لایه‌ن 12 ئه‌ندامی دێموكرات، هه‌روه‌ها 12 ئه‌ندامی كۆماری واژۆ كراوه، ده‌قی نامه‌كه‌ له‌ ماڵپه‌ڕی لیژنەی ده‌ره‌وه‌ی كۆنگرێس دا بڵاو كراوه‌ته‌وه‌و تێیدا هاتووه‌: "ئێمه‌ لەو بڕوایەداین رێككه‌وتنی ناوكی، به‌ راده‌ی پێویست ئه‌و دڵنیایه‌ی مسۆگه‌ر نه‌كردوه‌‌‌، ئێران هه‌رگیز ده‌ستی به‌ چه‌كی ناوكی رانه‌گات. ئێران گه‌وره‌ترین پشتیوانی تیرۆریزمە له‌ جهیان‌، ده‌بێ تاران سه‌باره‌ت به‌ پیتاندنی ئۆرانیۆم و پێشێلكردنی ئاشتی و تێكدانی سه‌قامگیری ناوچه‌، وەڵامی ھەبێت".
ھەر پەیوەست بەم پرسە ھەفتەی رابردوو 31 سیناتۆری كۆماری، له‌ نامه‌یه‌كدا بۆ ئیدارەی جۆو بایدن، ‌ داوایان كردبوو به‌ر له‌ لابردنی گه‌مارۆ ئابوورییه‌كانی سه‌ر تاران، كاروكرده‌وه‌ تێكده‌رانه‌كانی ئێران پشت گوێ نه‌خرێن. له‌و نامه‌دا ئاماژە بەوەكراوە: "پێویسته‌ به‌ر له‌ لابردنی گه‌مارۆكان، پێداچوونەوە بە كرده‌وه‌ شەڕانگێزەکانی ئێران، بەرنامە ئەتۆمییەکەی، تواناكانی له‌ باره‌ی مووشەكه‌كانی بالستیک و کروز، بڵاوکردنەوەی چەک، پشتیوانی لە تیرۆر، بارمتەگرتن، پێشێلکردنی بەرچاوی مافەکانی مرۆڤ و ئه‌و چالاكیانه‌دا بكرێت‌ كه‌ ناسه‌قامگیری له‌ ناوچه‌كه‌دا دروست ده‌كه‌ن."
له‌ مانگی رابردووشدا، 120 ئەندامی كۆنگرێس، لە نامەیەكدا داوایان لە بایدن كردبوو نەگەڕێتەوە بۆ رێكکەوتنی ناوەكی لەگەڵ ئێران.
بە بڕوای ئەوان رێككەوتنەكە خاڵی لاوازی بەرچاوی تێدایە و پێویستە بەر لە گەڕانەوەی ئەمەریكا بۆ ئەو رێكکەوتنە، پێداچوونەوەی پێدا بكرێت.
ئەو 120 ئەندامەی كۆنگرێس پێیان وایە‌: "رێكکەوتن نابێتە رێگر لەبەردەم ئێران بۆ ئەوەی دەستی بە چەكی ناوەكی رانەگات، بەڵكو ئێران لە رێگەی رێكکەوتنەوە هەوڵدەدات دەستی بە چەك و پارەیەكی زۆر بگات."
له‌ پاڵ ئه‌م گوشارانه‌ی كۆنگرێسدا، رۆژی 12/3/2021 جیك سۆلڤان، راوێژكاری ئاسایشی نیشتمانی ئه‌مەریكا، له‌ كۆنگره‌یه‌كی رۆژنامه‌وانیدا له‌ كۆشكی سپی، رایگه‌یاند: "ئه‌مەریكا و ئێران، به‌ شێوه‌ی ناڕاسته‌خۆ، له‌ رێگای چه‌ند هاوبه‌شی ئەوروپا و خه‌ڵكی دیكه‌وه‌، له‌ دیالۆگدان تاكوو بگه‌ڕێنه‌وه‌ بۆ رێككه‌وتنی ناوكی ساڵی 2015."
ئیدارەی بایدن لە سەرەتای دەستبەکاربوونیدا رایگەیاند، ئەگەر ئێران پابەند بێت بە جێبەجێکردنی خاڵه‌كانی رێککەوتنە ناوکییه‌كه‌ی ساڵی 2015، ئه‌مەریكا دەگەڕێتەوە بۆ ناو رێککەوتنەکە، كه‌ تره‌مپ، سەرۆکی پێشووی ئەمەریکا، لە ساڵی 2018دا، بە شێوەیەکی یەک لایەنە، لەو رێككه‌وتنه‌ کشایەوە.

Monday, March 1, 2021

ترمپ رایگه‌یاند له‌ حیزبی كۆماری جیا نابێته‌وه‌


  K24 ره‌حیم ره‌شیدی\ واشنگتن

پاش مانگ و نیوێك له‌ به‌جێهێشتی كۆشكی سپی، شه‌وی یه‌كشه‌ممه‌، تره‌مپ له‌ شاری ئۆرلاندۆ، له‌ ولایه‌تی فلۆریدا، قسه‌ی كردو له‌ چوارچێوه‌ی وتاره‌كه‌ی دا لە کۆنفرانسی كۆنه‌پارێزه‌كانی ئه‌مریكادا، سه‌باره‌ت به‌ ڕاگه‌یاندنی پارتێكی نوێ وتی: "حیزبێكی نوێ دانامه‌زرێنیین، دەیانگوت بەنیازم حیزبی نوێ دابمەزرێنێم، بەڵام ئێمە حیزبی کۆماریمان هەیە، لە هەموو کاتێک یەکگرتووترو بەهێزتر دەبین. من به‌ ته‌ما نیم پارتێکی نوێ دابمه‌‌زرێنم."

تره‌مپ ناراسته‌وخۆ ئه‌وه‌ی ئاشكرا كرد‌ مه‌یلی له‌ درێژه‌دان به‌ كاری سیاسییه، له‌م به‌ستێنه‌داو له‌ به‌شێكی وتاره‌كه‌ی دا وێرای په‌سه‌ندان و تاریفكردنی چوارساڵ سه‌رۆكایه‌تیه‌كی خۆی، وتی: "بیرم دەکەن؟، ئێمه‌ پێكه‌وه‌ هه‌ڵمه‌تێكی بێ وێنه‌مان دەستپێکرد، لێ ئه‌و هه‌ڵمه‌ته‌ تاكوو ئێستا كۆتایی نه‌هاتووه‌و ره‌نگه‌ بۆ جاری سێیەم لە دێمۆکراتەکان ببینه‌وه‌‌."

 تره‌مپ هه‌روه‌كوو چاوه‌ڕێ ده‌كرا، هێرشی توندی كرده‌ سه‌ر جۆو بایده‌ن؛ وێرای ئاماژه‌دان به‌وه‌ی كه‌ 30 رۆژی ده‌سپێكی سه‌رۆكایه‌تی بایده‌ن كاره‌ساتبارترین سه‌ۆركایه‌تی بوه‌ له‌ دیرۆكی ئه‌مریكادا، هاوكات وتی:  "جۆو بایدن، دژی بنه‌ماڵه‌‌، ژن، كار، سنوور، وزه‌و زانستە."

دۆناڵد تره‌مپ، سه‌رۆكی پێشووی ئه‌مریكا پێشتر له بەیاننامەیەکدا، داوای كرد‌بوو "میچ مه‌ككۆنه‌ڵ"، رێبه‌ری كه‌مینه‌ی كۆمارییه‌كانی ئه‌نجومه‌نی پیران له‌سه‌ر كاره‌كه‌ی لاببه‌ن.

تره‌مپ، له‌ به‌یاننامه‌كه‌یدا سه‌باره‌ت به‌ رێبه‌ر‌ی كۆمارییه‌كان باسی له‌وه‌ كردبوو ناوبراو‌ پێگه‌ی جه‌ماوه‌ری له‌ كه‌می داوه‌، له‌ درێژه‌دا نووسیبووی: "میچ، سیاسییەکی رەزا قورس و خوێن تاڵه، ده‌م به‌ بزه‌و رووخۆش نییه‌، ئەگەر سیناتۆرە کۆمارییەکان لەگەڵیدا درێژه‌ به‌ كاركردن بده‌ن، ئەوا جارێکی دیکە ناتوانن سه‌ركه‌وتن به‌ ده‌ست بهێننه‌وه‌."

له‌ كاتی لێپێچینه‌وه‌ی تره‌مپدا، 43 کەس لە ئەندامانی ئەنجومەنی پیران دەنگیان بۆ بێتاوانی تره‌مپ دا، میچ مه‌ككۆنه‌ڵ، یه‌كێك له‌و 44 ئه‌ندامه‌ی كۆمارییه‌كان بوو، كه‌ به‌ قازانجی تره‌مپ ده‌نگی دا.چونكه‌ له‌سه‌ر ئه‌و باوه‌ڕه‌ بوو،‌ لێپێچینه‌وه‌ی تره‌مپ له‌ ده‌ره‌وه‌ی ده‌ستووری ئه‌مریكایه، له‌به‌ر ئه‌وه‌ی ناوبراو سه‌رۆكی ئه‌مه‌ریكا نه‌ماوه‌.

سه‌ره‌ڕای هێرشه‌ تونده‌كانی تره‌مپ، "میچ مه‌ككۆنه‌ڵ" رایگه‌یاندوه‌ ئه‌گه‌ر تره‌مپ خۆی بۆ كێبه‌ڕكێی سه‌رۆكایه‌تی ساڵی 2024ی بپاڵێوێ، ئه‌و پشتیوانی لێده‌كات.

ئه‌مساڵ، ڤایرۆسی جیهانداگری كۆرۆنا، رێگر بوو له‌وه‌ی کۆنفرانسی ساڵانه‌ی كۆنه‌پارێزه‌كانی ئه‌مریكا، له‌ واشنگتن به‌ڕێوه‌ بچێت.

سه‌رۆك بایده‌ن بۆ كۆنگرێس: هێرشه‌كانمان مافی به‌رگری كردن له‌ خۆمانه‌و هۆشداریدانه‌ بوه‌ به‌ ئێران‌


سه‌رۆك بایده‌ن، له‌ نامه‌یه‌كدا بۆ كۆنگرێسی ئه‌مریكا، ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات هێرشه‌كانی ئه‌مریكا بۆسه‌ر تاقمه‌ چه‌كداره‌كانی سه‌ر به‌ ئێران له‌ سووریا، كه‌ڵك وه‌رگرتن بوه‌ له‌ مافی به‌رگری كردن له‌ خۆیان و له‌م باره‌وه‌ نووسیوویه‌تی: "مافی سه‌ره‌كی به‌رگری له‌ خۆمان بوه‌و ئه‌مه‌ش به‌ گوێره‌ی ماده‌ی 51ی بڕیارنامه‌ی رێكخراوی نه‌ته‌وه‌یه‌كگرتوه‌كانه‌‌."


ره‌حیم ره‌شیدی\ واشنگتن


سه‌رۆك بایده‌ن، له‌ به‌شێكی دیكه‌ی نامه‌كه‌یدا بۆ كۆنگرێس، باسی له‌وه‌ كردوه: "سه‌رۆك له‌ پێناو پاراستنی هاوڵاتیانی ئه‌مریكا، له‌ نێوخۆ ده‌ره‌وه‌، هه‌روه‌ها بۆ به‌ره‌وپێش بردنی ئاسایشی نه‌ته‌وه‌تی و به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی سیاسه‌تی ده‌ره‌وه‌ی ئه‌مریكا، به‌ گوێره‌ی ئه‌و ده‌سه‌ڵاته‌ی كه‌ یاسای بنه‌ڕه‌تی وڵات پێیداوم‌ وه‌كوو فه‌رمانده‌ی گشتیی هێزه‌ چه‌كداره‌كان و سه‌رۆكی ده‌سه‌ڵاتی ده‌زگای به‌رێوه‌بردن، بڕیای هێرشه‌كانی بۆسه‌ر تاقمه‌ چه‌كداره‌كانی سه‌ر به‌ ئێران له‌ سووریاو عێراقم داوه‌."

سه‌رۆك بایده‌ن له‌ به‌شێكی نامه‌كه‌ی دا ده‌ڵێ: "رۆژی 25ی مانگی 2ی 2021، هێزەکانی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا، بنه‌مای پێگەیەکی تایبەتی ئه‌و میلیشیا چەکدارەکانه‌ی کردە ئامانج كه‌ ئێران پاڵپشتیان ده‌كات. ئەو میلیشیایانە لە هێرشکردنە سەر سەربازو ستافی ئەمریکی و هاوپەیمانەکانه‌مان لە عێراق و هێرشەکانی سەر هەولێر به‌رپرسن كه‌ بە هۆیانەوە به‌ڵێده‌رێك كوژراو  چوار سه‌ربازی ئەمریکی دیكه‌ش برینداربوون".

سه‌رۆك بایده‌ن پێی وایه‌ ده‌بێ ئێران سه‌باره‌ت به‌ بڕیای ئه‌و بۆ لێدانی ئه‌و میلیشیایانه‌ وه‌كوو هۆشدارێك چاو لێبكات كه‌ پشتیوانی تاران له‌و تاقمانه‌ی كه‌ هه‌ره‌شه‌ له‌ به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی ئه‌مریكا ده‌كه‌ن، بێ وڵام نامێنه‌ته‌وه‌و واشنگتن كاردانه‌وه‌ی ده‌بێت.

ئه‌و كات لۆید ئۆستن، وەزیری بەرگری ئه‌مریكا ده‌رباره‌ی ئه‌و هێرشانه‌ بۆسه‌ر تاقمه‌كانی کەتائیب حزبوڵڵاو کەتائیب ئەلشوهەدای له‌ سووریا، وتی: "بۆردمانه‌كان لەسەر بڕیاری سەرۆک بایدن بوون وه‌كوو وه‌ڵامدانه‌وه‌یه‌ك به‌و گروپە چەکدارە شێعانه‌یه،‌ كه‌ له‌  رێكه‌وتی 15ی ئه‌م مانگه‌دا هێرشی موشه‌كیان كرده‌ سه‌ر شاری هەولێرو له‌ ئاكامدا  بەڵێندەرێکی سیڤیل كوژرا و چه‌ند سەربازێکی ئه‌مریكایی و هاوپەیمانان بریندار بوون."

شەوی دووشەممە، (15ی شوبات/ فێبرایه‌ری 2021)، چەند مووشەکێك هه‌ولێری پایه‌ته‌خت و فڕۆكه‌خانه‌ی نێوده‌وڵه‌تی شاره‌كه‌یان كرده‌ ئامانج. رۆژێك دوای هێرشه‌كه‌، گرووپی "سەرایا ئەولیای دەم"، ئه‌و په‌لاماره‌ تیرۆریستییه‌یان له‌ئه‌ستۆ گرت، كه‌ تێیدا بەڵێندەرێکی مه‌ده‌نی كوژرا و 9 کەسی دیكه‌ش بریندار بوون. ئه‌و كرده‌وه‌ تیرۆریستییه‌، كاردانه‌وه‌ی به‌رینی نێوخۆیی، نێوچه‌یی و نێونه‌ته‌وه‌یی لێكه‌وته‌وه‌ شه‌پلێكی به‌رینی پشتیوانی هه‌مه‌ لایه‌نه‌ له‌ هه‌ولێر دووپات كرایه‌وه‌.


#مستەر_كورد

لە یادی بارزانی دا




نەنوەر سوڵتانپەنا

وەرە پێنوس لە منت کەوێ
شێعرێکی بەرزم لێت دەوێ
شێعرێک شەیدای ئازادی بێ
دژی زولم و بێدادی بێ
پەردەی ڕەشی خەمان بدڕێ
ئەسرینان لە چاوان بسڕێ
شێعرێک بێ راستی بنوێنی
سەرۆک بارزانی بدوێنێ
بژی هاورێی پێشەوای کورد
قارەمانی بە دەستوبرد
سەرکردەی پێشمەرگەی کۆمار
کوردپەروەری دژی زۆردار
کام کەژی ئەم کوردستانە
کام شوێنی ئەم نیشتمانە
کام دۆڵ و دەرەو سەراوێ
کامە ئەشکەوت و بەر کاوێ
کام چۆلەوانی و دەشت و دەر
مەتەرێزی کام سەنگەر
شوێنی ژینی کامە هەژار
کامە بلەنگاز و نەدار
ئەتۆ سەرت لێ نەدابێ
رەنجت لەگەڵ نەکێشابێ
تۆ بە هەوڵ و تیکۆشانت
بە زحمەتی بێوچانت
تێکتدا هەموو بەربستێ
تاکوو کورد لە خەم خەلەستێ
بارزانی دۆستی هەژاران
بێزار لە کۆشک و تەلاران
تۆ نەمردووی ئێستاش ماوی
هەر هێزی دڵ و هەناوی
تۆ هەر نێشتەجێی دەروونی
ئەستێرەی بێ ئاوابوونی
ئێستەش هەموو خێزانی کورد
پیرو لاوو درشت و ورد
هاوار ئەکەن هەستە، رابە
رێگای ژینمان رێنما بە
وەرە دادمان بستێنەوە
ورەمان وەبەر بێنەوە
ورەمان وەبەر بێنەوە

سه‌رچاوه‌:
دیوانی زایەڵەی خەیاڵ

لیللەسترۆم\ نورێژ