هه‌ڤپه‌یڤین له‌گه‌ڵ خاتوو نه‌سرین قاسملوو.

خاتوو نه‌سرین پێشه‌کی سوپاستان ده‌که‌ین ئه‌و ده‌رفه‌ته‌تان بۆ ڕه‌خساندین تاکوو له بیره‌وه‌ری تاڵی کاره‌ساتی هه‌رگیز له‌بیرنه‌کراوی ڤیه‌ن‌دا ئه‌م وتووێژه‌ت بۆ ڕۆژنامه‌ی کوردستان، ئۆرگانی کۆمیته‌ی ناوه‌ندی حدکا، له‌گه‌ڵ پێکبێنیین.

نه‌سرین خانم: منیش خۆشحاڵم بۆ "کوردستان' ده‌دوێم‌، ڕۆژنامه‌یه‌ک که بیره‌وه‌ری زۆرم له‌گه‌لی هه‌یه‌.

پ. هه‌ژده ساڵ له تیرۆری دوکتور قاسملوو‌ هاوڕێکانی تێپه‌ڕده‌بێت، ئه‌م ماوه‌یه‌ به بێ دوکتۆر بۆ ئێوه چۆن تێپه‌ڕ بووه؟

و. له‌ ماوه‌ی ئه‌م 18 ساڵه‌دا ته‌مه‌نم به‌ره‌وژوور چووه‌و باری ته‌ندروستیم ڕووی له خراپی ناوه. به‌ڵام په‌یوه‌ندی من له‌گه‌ڵ گه‌لی کورد ساردی تێنه‌که‌وتووه‌و قه‌ت هه‌ستم نه‌کردوه بۆ کورده‌کان که‌سێکی بیانی بم. من هه‌موو کارو کردارم بۆ کوردو کوردستان بووه‌و خۆم به جیاواز له‌وان نازانم.

پ.له هه‌لومه‌رجی ئێستادا په‌یوه‌ندیت له‌‌گه‌ڵ حدکا چۆنه؟

و. کاتێک زانیم دیسان جوودابونه‌وه ڕووی داوه به‌راستی ناره‌حه‌ت بووم. من ڕێزێکی تایبه‌تیم بۆ حدکا هه‌یه‌. به تایبه‌تی که قاسملوو له‌و حیزبه‌دا ڕۆڵێکی به‌ڕچاوی گێڕاوه. من لایه‌نگری میلله‌تم‌و پشتیوانی له‌و که‌سانه ده‌که‌م میلله‌ت بۆ پێشه‌وه ده‌به‌ن.

پ.با پرسیارێکی تایبه‌تی‌تان عه‌رز بکه‌م، ئه‌و تاقمه‌ی که له‌م دوایانه‌دا له حدکا جوودا بوونه‌وه، به‌شێکی زۆر له‌و تۆمه‌تانه‌یان دووباره ده‌کرد‌ه‌وه که جوودابوو‌انی پاش کۆنگره‌‌ی 8، ده‌یانخسته پاڵ قاسملوو شه‌ره‌فکه‌نی‌و ئه‌وانیان به دیکتاتۆر ناو ده‌برد، ئێوه له نزیکه‌وه ئه‌م ڕێبه‌رانه‌تان ده‌ناسی، به‌راستی ئه‌وان دیکتاتۆر بوون؟

و. من له هه‌موو ژیانم‌دا بینیین‌و بیستنم لێک جوودا کردۆته‌وه. ببووره ره‌حیم گیان، من زۆر جار له‌گه‌ڵ سه‌رۆکه خۆشه‌ویسته‌که‌شت به‌ شه‌ڕ هاتووم. ئه‌زانیت، ده‌بێ له ده‌ورانی شه‌ڕدا نه‌زم هه‌بێت. من سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی ئه‌ندامی حیزب نه‌بووم به‌ڵام دیسیپیلینی حیزبیم ده‌پاراست. ئه‌گه‌ر قاسملوو گوتبای نه‌ڕۆم بۆ ده‌ره‌وه نه‌ده‌ڕۆیشتم. له‌و هه‌لومه‌رجه‌دا بۆ خۆتان ده‌زانن که شه‌ڕێکی گه‌وره له ئارادا بوو. حیزب پێویستی به نه‌زم‌و دیسیپلینی پتر هه‌بوو. له حاڵێک‌دا هه‌لومه‌رجی ئێستا زۆر باشترو له‌بارتره بۆ مانه‌وه‌ له حیزب‌دا. من بۆ خۆم له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی زۆر شتم قبووڵ نه‌بوو، به‌ڵام به جێگای بیانوو داتاشین‌و کارشکێنی، هاریکاریم ده‌کرد. به‌ هه‌ر حاڵ بۆم سه‌خته قاسملوو شه‌ره‌فکه‌ندی به دیکتاتۆر بزانم، له هه‌مان کات‌دا من له جیابوونه‌وه بێزارم.

پ.له‌م ساڵانه‌ی دوایدا هێندێک به‌ڵگه‌ ده‌ست که‌وتوون که نیشان ده‌ده‌ن مه‌حمود ئه‌حمه‌دینژاد سه‌رۆککۆماری ئێستای کۆماری ئیسلامی ئێران ئه‌ندامێکی گرووپی تیرۆری دوکتۆرو هاوڕێکانی بووه، له‌م باره‌وه چیتان هه‌یه‌ بیفه‌رموون؟

و. زستان‌و هاوینی ئه‌و ساڵه، واته ساڵی به‌رێوه‌چوونی تیرۆره‌که دوو تیمی تیرۆر هاتوونه‌‌ته‌ وڵاتی ئوتریش، بۆ ئه‌وه‌ی حه‌تمه‌ن تیرۆره‌که سه‌ر بگرێ. ده‌وترێ به‌رپرسی تیمی دووهه‌می تاقمی تیرۆره‌که ئه‌حمه‌دی نیژاد بووه. بوزورگیان واته یه‌کێک له تیرۆریسته‌کان پێشتر ماتۆرێکی بۆ ئاسانکاری کڕیبوو که پاش تیرۆره‌که له زبڵدانێک‌دا وێرای هێندێک به‌ڵگه‌ی دیکه بینرایه‌وه‌و ده‌ست پۆلیس که‌وت. به‌ڵام ڕاستی‌یه‌که‌ی ئه‌وه‌یه‌ ده‌وڵه‌تی ئوتریش نه‌یده‌ویست هیچ هاریکاری‌یه‌کمان بکات‌و ته‌نانه‌ت به زۆر ته‌رمی شه‌هیده‌کانیان دایه‌وه. چوونکا ده‌و‌ڵه‌تی ئوتریش ده‌ترسا مه‌سه‌له‌ی فرۆشتنی چه‌ک‌و چۆل که به قاچاغ به ده‌وڵه‌تی عێراقی فرۆشتبوو که شه‌ڕی هه‌بوو له‌گه‌ڵ ده‌وڵه‌تی ئێران، ئاشکرا بێت. به‌ڵام ده‌م هه‌وێت ئه‌وه‌ش بڵێم میدیای ئوتریش لایه‌نی ئێمه‌ بوون.

پ.ئه‌دی ئه‌و قسانه‌ی "پیتر پیلز" ئه‌ندامی په‌ڕلمانی ئوتریش سه‌باره‌ت به تیرۆره‌که ده‌یان کات‌ له‌مه‌ڕ ڕۆڵی ئه‌حمه‌دی نیژاد له‌و تیرۆره‌دا چۆن لێده‌ده‌نه‌وه؟

و. ساڵی پار ئاگادار کرام که‌سێک له کار به‌ده‌ستانی ده‌‌وڵه‌تی ئێران هه‌ڵاتووه‌و زانیاری زۆری له‌باره‌ی تیرۆری ڤیه‌ن هه‌یه‌. من له‌گه‌ڵ لایه‌نه‌ پێوه‌ندی داره‌کانی ئوتریش قسه‌م کرد‌و پاشان رۆژنامه‌ نووسێکی دۆستم هه‌یه‌ له ئوتریش‌ ئه‌ویشم ئاگادار کرده‌وه. دیاره ئه‌و که‌سه گوایه "به‌نی سه‌در"یشی دیتبوو. به‌ڵام به داخه‌وه دوایه ئاگادار کرامه‌وه به‌ڵگه‌کان ئه‌ونده به‌هێز نیین په‌روه‌نده‌ی تیرۆری ڤیه‌ن وه‌گڕ بخاته‌وه. به‌ڵام ده‌وڵه‌تی ئوتریش هه‌ر له سه‌ره‌تاوه هاوکاری پێویستی نه‌کردووه بۆ جێبه‌جێ بوونی دادپه‌روه‌ری له‌م باره‌وه. کاتی خۆی به‌رێز "فیشێر" سه‌رۆککۆماری ئێستای ده‌وڵه‌تی ئوتریش‌و سکرتێری ئه‌وکاتی حیزبی سۆسیال دێموکرات لایه‌نی ئێمه‌ی ده‌گرت‌و ده‌یووت ده‌وڵه‌ت که‌مته‌رخه‌می ده‌کات له‌ باره‌ی ڕوونبونه‌وه‌ی چۆنیه‌تی تیرۆره‌که‌وه. به‌ڵام حه‌ز ده‌که‌م هه‌موو لایه‌ک له‌وه دڵنیا به‌که‌م رۆژێک دادێت راستی‌یه‌کانی پێوه‌ندی دار به‌م تیرۆره، ئاشکرا بن‌‌و خه‌ڵک ئاگاداری هه‌موو شتێک بن.

پ. راستی نه‌سرین خانم، بیره‌وه‌ری‌یه‌کتان له‌گه‌ڵ کاک عه‌بوڵا هه‌یه بۆمان باس بکه‌یت؟

و. کاک عه‌بدوڵا قادری ئازه‌ر به‌راستی وه‌کوو کوڕی من بوو. دیاره ئه‌م هه‌سته دوو لایه‌نه‌ بوو. ئه‌و هاوته‌مه‌نی منداڵه‌کانی من بوو. دواین جار له‌گه‌ڵ قاسملوو بوو، گه‌رایه‌وه به پێکه‌نینه‌وه به منی وت ئه‌وو قاسملوو پێکه‌وه شه‌هید ده‌بن. ئه‌م قسه‌یه‌ی هه‌میشه له مێشکی من‌دا ده‌زرنگێته‌وه.

پ.خاتوو نه‌سرین، پێم وایه 22ی پووشپه‌ڕی ئه‌م ساڵ خه‌ڵکی کوردستان وێڕای داخستنی دوکان‌و بازار، له‌سه‌ر داوای حدکا بڕیاره کاتژمێر 22 تاکوو 22:03 خوله‌ک چرای ماڵه‌کانیان بکوژێنه‌وه، تاکوو به‌م جۆره یادوبیری قاسملوو به‌رز ڕاگرن‌و دژایه‌‌تی تیرۆرو ره‌شه کوژی بکه‌ن، له‌م باره‌ به‌رێزتان چیتان هه‌یه‌ بیفه‌رموون؟

و. به‌راستی زۆر خۆشحاڵم به بیستنی ئه‌م هه‌واڵه. هیوای سه‌رکه‌وتن بۆ ئه‌م حه‌ره‌که‌ته ده‌خوازم‌و ئاواتم وایه به بێ هیچ چه‌شنه توندو تیژ‌ی‌یه‌ک کۆتایی بێت. به‌راستی قاسملوو دژی توندوتیژی بوو، منیش هه‌ر وام. سه‌رکه‌وتنی ئه‌م ئه‌زموونه بۆ خه‌باتی ئاشتی خوازانه‌ی کوردو هه‌موو گه‌ڵانی ئێران‌ گرینگه‌و له هه‌مان حاڵ‌دا ده‌سکه‌وتێکی گه‌وره‌یه‌.

پ.خه‌ڵکی کورد به هۆی ئه‌وه‌ی به‌رێزتان هاوسه‌ری دوکتۆر قاسملوو بوون‌، له لایه‌کی دیکه‌وه بۆ وه‌دی هاتنی ئامانجه‌کانی بزوتنه‌وه‌ی کورد زۆر تێکۆشاون، بۆ وێنه‌ له ده‌ستپێکی ئه‌م وتووێژه‌تان‌دا فه‌رمووتان بیره‌وه‌ری زۆرتان له‌گه‌‌ڵ "کوردستان" هه‌یه‌، تکایه سه‌باره‌ت به‌‌م بیره‌وه‌ری‌یه‌‌و ئه‌و خزمه‌تانه‌ی به دۆزی ڕه‌وای کوردتان کردووه بۆمان بدوێ.

و. من شانازی ده‌که‌م توانیوومه رێگایه‌کی دوورو درێژ له‌گه‌ڵ قاسملوو ببڕم‌و ئه‌گه‌ر توانیبێتم یارمه‌تی‌یه‌ک بکه‌م. که‌س ناتوانێ حاشا له‌وه بکات قازی رێگای دیاری کردووه، قاسملووش سه‌لماندوویه‌تی حیزب شایانی به ده‌سته‌وه گرتنی ده‌سه‌ڵاته. قاسملوو به هێنانه گۆڕی به‌رنامه‌یه‌کی تۆکمه‌، به پێداگری له‌سه‌ر مافی به‌رانبه‌ر بۆ ژن‌و پیاو، سه‌ره‌رای ئه‌و شه‌ره‌ی که به‌سه‌ر حیزبیان‌دا سه‌پاند هه‌موو ئه‌ندامانی حیزبی‌و ته‌نانه‌ت خه‌ڵکی دیکه‌شی زۆر وشیار کرده‌وه‌‌. بیره‌وه‌ری من له‌گه‌ڵ "کوردستان" ئه‌گه‌ر هه‌ڵه‌م نه‌کردبێ ده‌گه‌ڕێته‌وه بۆ ساڵی 1954ی زایینی، ئه‌و کات ئێمه‌ له تاران به نهێنی ده‌‌ژیاین. ده‌م دیت قاسملوو زۆر خه‌ریکی نووسینه‌‌و دوایه نووسینه‌کان ده‌بات بۆ چاپ، ئه‌و کات کاری چاپ‌و بڵاوو کردنه‌وه زۆر ئاسته‌م بوو، ئیدی منیش ده‌ستم کرد به هاوکاری‌و زۆرتر کاری فه‌نی‌و ته‌‌دارووکاتیم له ئه‌ستۆ بوو، پاشان کاری بڵاوو کردنه‌وه‌ش وێرای هاورێکانی قاسملوو له ئه‌ستۆی من بوو. قاسملوو ئه‌و کات حه‌وڵێکی زۆری ده‌دا "کوردستان" دوو مانگ جاڕێک بڵاوو بکرێته‌وه، ئێستا زۆر خوشحالم ده‌بینم ئاوا پێشکه‌وتووه. هیوای پێشکه‌وتنی زۆرتری بۆ ده‌خوازم. پێویسته ئه‌وه‌ش بڵێم که له پراگ هه‌ر درێژ‌ه‌مان به چاپ‌و بڵاوو کردنه‌وه‌ی ده‌دا تاکوو هاتینه پاریس.

پ.راستی چ په‌یامێکتان بۆ ئه‌ندامانی حدکاو بنه‌ماڵه‌ی شه‌هیدان هه‌یه‌؟

و. من هه‌میشه ئه‌وینێکی تایبه‌تیم بۆ پێشمه‌رگه هه‌یه‌. پێسمه‌رگه که‌سێکه ده‌زانێ چی ده‌کات‌و بۆ بۆته پێشمه‌رگه. سڵاوو رێزم بۆ بنه‌ماڵه حیزبی‌یه‌کان هه‌یه‌و رێز بۆ شه‌هیدان‌و بنه‌ماڵه‌کانیان داده‌نێم‌و ده‌زانم که هه‌میشه له ناخی خۆیان‌دا ئازارێکی به‌ژانیان هه‌ڵگرتووه. هیوای ئاسووده‌یی‌و سه‌ربه‌رزیان بۆ ده‌خوازم‌و داوام ئه‌وه‌یه له خه‌با‌ت کردن به‌رده‌وام بن.

تێبینی:
ئه‌م وتووێژه یه‌که‌م جار له ژوماره 465ی "کوردستان" ئۆرگانی کۆمیته‌ی ناوه‌ندی حدکا، بڵاو کراوه‌ته‌وه.