نامه‌ی پێنجه‌م!

رێکه‌وتی سێ مای 2008، به‌رانبه‌ر به‌ 14ی بانه‌مه‌ڕ، کاتژمێر 16:42، نامه‌که‌تم به‌ ده‌ست گه‌یشت؛ پاش خوێندنه‌وه‌ی گه‌لێک شادمان بووم. هۆکاری سه‌ره‌کی شاد بوونم پێوه‌ندییه‌کی ئه‌وتۆی به‌ زانیارییه‌کانی نێو نامه‌که‌وه‌ نه‌بوو، ئاگادار بوون له‌ سڵامه‌تیت، له‌ هه‌موو زانیاری‌و هه‌والێک بۆ من شادی هێنه‌رتره‌.

له‌ نامه‌که‌دا فه‌رمووتانه‌، جارێ کومپیوتێره‌که‌تان فۆنتی کوردی تێدا نیه،‌ تاکوو بتوانی به‌ کوردی بۆم بنووسی، به‌ڵام ئه‌مه‌ی نووسیوته‌، بۆ من تامی زمانی زگماکی ده‌دات، ئه‌و زمانه‌ی ئێمه‌ پێیده‌نووسین‌و پێیده‌خوێنینه‌وه‌.نازانم ئه‌ته‌وێ دڵ خۆشیم بده‌یته‌وه،‌ یان به‌راست نامه‌ت بۆ نووسیووم‌و وه‌کوو خۆت ده‌ڵێیت، هه‌ڵت گرتووه‌ تاکوو له‌ ده‌رفه‌تێکدا بۆم پۆست بکه‌یت. تۆ که‌ قه‌ت وڵامی نامه‌کانم ناده‌یته‌وه‌.

ئازیزی مامه‌، له‌م ناونیشانه‌ی خواره‌وه‌، ئه‌توانی به‌ کوردی بنووسی‌؛ فۆنتی کوردی بۆ نێو داتاکه‌ت دابه‌زێنێتhttp://www.kurditgroup.org/

خۆت باشتر ئه‌زانی،‌ نامه‌ نووسین له‌سه‌ر کاغز تاموچێژێکی دیکه‌ی هه‌یه‌، به‌تایبه‌ت ئه‌و کاتانه‌ی نووسینی نامه‌که‌ت به‌ره‌و ته‌واو بوون ده‌ڕوات‌، هه‌ست ده‌که‌یت ئه‌بێ شتێکی دیکه‌شی لێ زیاد بکه‌یت. بۆیه‌ له‌ سوچێکی نامه‌که‌ به‌ وردی شتێکی سه‌رنجڕاکێش ده‌نووسی.یان هێڵێک به‌سه‌ر دێرێکدا دێنێت‌و شتێکی دیکه‌ ده‌نووسی.

له‌بیرته‌، ئه‌و کاته‌ی تازه‌ ده‌ستت دابووه‌ قه‌ڵه‌م، چیرۆکی"سه‌گی به‌ڕه‌ڵا"ی سادق هیدایه‌تت وه‌رگێرابوو، دوایه‌ داوات لێکردم‌ من پێیدا بچمه‌وه‌، له‌ کۆتایی پێداچوونه‌وه‌که‌دا چه‌ند دێرێکم نووسیبوو، به‌ڵام دوایه‌ له‌به‌ر هێندێک شت، ڕه‌شم کرده‌وه‌. زۆر دره‌نگ له‌و دێڕانه‌ت ڕوانی‌، زۆر درنگتر بۆت بوونه‌ هه‌وێنی پرسیار؟قه‌ت نه‌مویستووه‌ باوه‌ڕ به‌ خۆم بێنم، له‌و کاته،‌‌ ماوه‌ی 10 ساڵ تێپه‌ڕ ده‌بێ، من لێره‌و تۆ له‌وێ، پاش ئه‌م ماوه‌ تۆم ته‌نیا دوو جار دیتبێت، ئه‌ویش له‌ دوو وڵاتی جیاواز، به‌سه‌ر یه‌که‌وه‌ که‌متر له‌ دوو حه‌وتوو؟.تۆ ئاوا گه‌وره‌ بوویت، ئه‌و‌نده‌ ژن بوویت، منت سه‌رسام کرد، هێنده‌‌ خۆشحال بووم هه‌ر مه‌پرسه‌.من بوومه‌ مامت، دوایه‌ بۆت گێڕامه‌وه‌ "مام" بوون بۆ تۆ یانی چی...

هێندی جار له‌ خۆم پرسیار ده‌که‌م، ئه‌م ماوه دوور له‌ چاوه‌کانت‌ چۆن ژیاوم‌؟ هه‌ستی دیتنه‌وه‌ت منی زیندوو ڕاگرتووه‌، که‌واته‌ زیندووم!

باست له‌وه ‌کردووه‌، وه‌کوو هه‌میشه‌ به‌رنامه‌کانم ده‌بینی، پرسیوته‌ چی ده‌که‌م‌، فێر بوونی زمانی فه‌رانسه‌و‌یم چۆن ئه‌ڕواته‌ پێش، ئه‌گه‌ر ڕاستت ده‌وێت‌، خۆم هه‌ڵناکێشم، به‌خێرایی رۆیشتنی کیسه‌ڵ خه‌ریکه‌ فێری فێربوونی زوانی فه‌رانسه‌یی ئه‌بم.به‌ تایبه‌ت ئه‌م ماوه‌، مه‌نسوور لێره‌ نییه‌، زۆربه‌ی کاره‌کان ئه‌بێ من به‌ڕێوه‌یان به‌رم.‌هه‌ڵبه‌ته‌ ئه‌مه‌ بیانوویه‌کی باشه‌ بۆ پاساوی ته‌بنه‌ڵی!

ڕاستی زۆر سوپاس بۆ ناردنی کتێوی فه‌رهه‌نگی فه‌رانسه‌وی_فارسی، له‌سه‌ر به‌رگه‌که‌ی نووسیوته‌: "هیوادارم خه‌ونه‌کانیشت به‌ فه‌رانسه‌وی ببینیت". له‌ نامه‌که‌شدا باست له‌وه‌ کردووه‌،‌ له‌گه‌ڵ خاڵوزاکه‌ت کڕیوته‌و ئه‌و زمانی فه‌راسه‌وی ئه‌زانێ. که‌مێکی لێ فێربه‌ باشه‌؟!، به‌ڵکوو ڕێگات که‌وته‌ پاریس، زووتر من ده‌بینیته‌وه‌‌.وه‌رده‌ ورده‌ خه‌ریکه‌ فه‌رانسه‌وی فێر ئه‌وم، ناهێڵم دووا که‌وم، ته‌له‌فوون بۆ ماۆستاکه‌م مه‌که‌، زۆر به‌ قسه‌وباسه‌، له‌ پشت ته‌له‌فوون زۆرت ڕاده‌گرێ‌، خه‌رجت زۆر ئه‌بێ. ئه‌وه‌ی ئه‌ته‌وێ خۆم بۆت باس ئه‌که‌م!

سه‌باره‌ت به‌ سه‌فه‌ره‌کم بۆ ئامریکاو کانادا، پرسیووته‌، ئه‌بێ چاوه‌رێ بکه‌م تاکوو ئه‌و هاورێیه‌م دێته‌وه‌، "تیشک" نابێ چۆڵ بێ. به‌ڵام، وڵامی "نا"م به‌و شوێنه‌ داوه‌ته‌وه‌، وا قه‌رار بوو بۆ کار کردن بچم بۆ واشنگتۆن.ئه‌مه‌وێت لێره‌ بمێنمه‌وه‌، ڕه‌نگه‌ خه‌ونه‌کانم به‌ فه‌ڕانسه‌وی ببینم...

ئه‌وه‌ی راستی بێ، ئه‌م ماوه‌ هیچی تازه‌م نه‌کرێوه‌، خوێندنه‌وه‌ش وه‌کوو هه‌میشه‌، به‌رده‌وامم‌و بۆی نه‌وسنم، شه‌قامه‌کانی پاریس ده‌گه‌ڕیم، شوێنه‌کان ده‌بینمه‌وه‌، به‌ڵکوو رۆژێک تۆم لێره‌ بینی‌و له‌ کۆڵانێک، شه‌قامێک، گه‌ره‌کێک، ماڵێ، شوێنێک تووشت هاتم‌و له‌ ئامێزم گرتی...

زۆر جاران هه‌ست ده‌که‌م، ئه‌م دونیا بریتییه‌ له‌ جاده‌یه‌کی بێ کۆتایی، به‌ میلیۆنان ڕیبواره‌وه‌، هه‌موو شته‌کان‌و پێشهاته‌کان، له‌م سه‌فه‌ره‌دا رووده‌ده‌ن، سه‌فه‌رێک که‌ ناومان ناوه‌، ژیان، ژیان. له‌ ڕیگادا، مرۆڤه‌کان پێکده‌گه‌ن‌و لێکهه‌ڵده‌بڕێن، یه‌ک ده‌ناسن‌و یه‌کتر له‌بیر ده‌که‌ن، یه‌کتر شاد یان غه‌مگین ده‌که‌ن.ئه‌وانه‌ی پێش ئێمه‌ هاتن‌و ڕۆیشتن، نه‌یانتوانی ئاکامی ئه‌م سه‌فه‌ره‌ بگۆڕن، ئێمه‌ش ئه‌بێ هه‌ر به‌و ئاقاره‌دا هه‌نگاو بنێین...به‌م هه‌موو جادانه‌دا دێم‌و ده‌چم، گه‌وره‌تریین ترس، ترسی نه‌دیتنه‌وه‌ته‌...

باست له‌وه‌ کردووه،‌ له‌ کوردستانی گه‌رمێنه‌وه‌، له‌ بانه‌، مه‌ریوان، سه‌قزو مه‌هاباده‌وه‌ میوانت بۆ هاتووه، هه‌مووان چوون بۆ پێشانگای کتێب، تۆ تاقه‌تت نه‌بووه ئه‌وڕۆ له‌گه‌ڵیان‌ بچی...

ئه‌زانم ئه‌م رۆژانه‌ زۆر ماندوو ئه‌بی، من له‌ لات نییم به‌ره‌ڵبێنه‌ت بۆ گرێده‌مه‌وه‌، ئاوی ساردت بۆ بێنم، چایه‌کت بۆ تێکه‌م‌و که‌مێک شانه‌کانت بۆ بشێلم، نیم، تاکوو یارمه‌تیت بده‌م‌و تۆ هێنده‌ ماندوو نه‌بیت.ببووره‌ بۆ هه‌موو خراپییه‌کانم.

له‌و‌ وڵاته‌ به‌قوڕ گیراوه‌، کتێوه‌کان سانسۆر ده‌کرێن، ده‌قه‌ سه‌ره‌کییه‌ بیانییه‌کان نابێ له‌گه‌ڵ ده‌سه‌ڵات‌و ڕوانگه‌ سه‌ده‌ نێوه‌ڕاستییه‌کانیان له‌ دژبه‌ریدا بێ، وێنه‌ی نێو په‌ڕتووکه‌کان نابێ ڕووت‌و هه‌ست بزوێن بن، گرانی کاغزو وه‌شان با له‌ولاوه‌ بوه‌ستێت. ئیدی که‌س ناوێری به‌دڵی خۆی بۆنی کاغز بکات.زۆر بیری کتێبی کاغز "کاهی"م کردوه‌.

له‌وێ نووسه‌ره‌کان سانسۆڕیان له‌سه‌ره‌، ده‌گیردرێن، ئه‌شکه‌نجه‌ ئه‌درێن، ده‌رفێندرێن‌و ده‌کوژرێن، نرخی ڕاستوێژی چ قورس‌و گرانه‌.!

کچێ، کوا من تۆم توڕه‌ کردووه‌، منی هه‌ژارو بێ ده‌ره‌تان، کوا ئه‌زانم تووڕه‌ت بکه‌م.ئه‌زانی، قه‌ت فێری ئه‌وه‌م مه‌که‌ ئه‌گه‌ر توڕه‌شت بکه‌م، هه‌ر خۆشت بوێم، نا، نابێ من بیر له‌وه‌ بکه‌مه‌وه‌ توڕه‌ت بکه‌م. هیچ کات.سوپاس بۆ هه‌موو باشیه‌کانت، بۆ ئه‌وه‌ی له‌ دوور، نزیک، شه‌وو یان رۆژ بێ، بێ جیاوازی خۆشت ئه‌وێم. خۆشم ئه‌وێت.

کام یه‌ک له‌ میوانه‌کانت من ئه‌ناسێ؟چاوه‌ڕێم قسه‌م بۆ بگێریته‌وه‌‌، هه‌میشه‌ له‌ سڵامه‌تی خۆت ئاگادارم بکه‌ره‌وه‌، تووڕه‌یه‌کانیشت به‌سه‌ر مندا به‌تاڵ به‌که‌، به‌ڵام قه‌ت دڵته‌نگ مه‌به‌‌.شاد، زیندوو، هیوادارو شایی به‌خۆبه‌.

رێکه‌وتی ناردنی نامه‌که‌ت هاوکاته‌ له‌گه‌ڵ، رۆژی جیهانی ئازادی چاپه‌مه‌نی، له رێکه‌وتی‌ 20ی مانگی 12ی 1993دا، کۆڕی گشتیی ریکخراوی نه‌ته‌وه‌ یه‌كگرتووه‌كان، له‌ بڕیاری ژوماره‌ 432/48ی خۆیدا، ڕایگه‌یاند: "رێکه‌وتی 3ی مای بـبێته‌ ڕۆژی نێونه‌ته‌وه‌یی ئازادی چاپه‌مه‌نی".ئه‌م کاره‌ش، ئامانج رێزلێنان له‌ ڕاگه‌یاندنی ویندهۆك " Windhoek" بوو.

ڕاگه‌یاندنی ویندهۆك، له‌ لایه‌ن كۆمه‌ڵێـك‌ ڕۆژنامه‌نووسه‌وه‌ له‌ چه‌ند سمینارێـكی یۆنیسـكۆ "UNESCO "دا له‌ رێکه‌وتی 29ی ئاوریل، تاکوو 3ی مای، سـاڵی 1991، ‌ له‌ شاری ویندهۆكی پێته‌ختی وڵاتی نامیبیا به‌رێوه‌ چوو. پاشـان، 26هه‌مین کۆنگره‌ی رێکخراوی یۆنیسـكۆ، 3ی مای وه‌کوو رۆژی جیهانی ئازادی چاپه‌مه‌نی دیاری کرد.

له‌م بانگه‌وازه‌دا، داوا کرا، وه‌کوو بنه‌ماکانی دێموکراسی‌و مافی مرۆڤ، ڕه‌وتی ئازادی‌و سه‌ربه‌خۆیی چاپه‌مه‌نی، ده‌ستتێوه‌رنه‌دانی ده‌وڵه‌تان له‌ کاروباری ڕۆژنامه‌نووسی، له‌ سه‌رانسه‌ری دونیادا، مسۆگه‌ر بکرێ.

لێره‌ ڕۆژنامه‌ نووسه‌کان ئازادن، به‌ڵام هه‌ڕه‌شه‌ی تاقمه‌کانی مافیا‌، کێشه‌ شه‌خسییه‌کان، هه‌ڕه‌شه‌ی بانده‌ شاراوه‌کان له‌ رۆژنامه‌‌نووسه‌کان، گرفتێکه‌.به‌ڵام ئه‌وه‌ی گرینگه‌، ئه‌وه‌یه‌، یاسایه‌ک بۆ به‌ربه‌ستی ئازادی به‌یان له‌ گۆڕێدا نییه‌.

له‌ لای ئێوه‌، کۆماری ئیسلامی له‌ نێو 167 وڵاتی جیهاندا، له‌هه‌مبه‌ر ئازادی چاپه‌مه‌نی، له‌ پله‌ی 148دا ڕاوه‌ستاوه‌، به‌ گوێره‌ی راپۆرتی رێکخراوی هه‌والنێرانی بێسنوور، ئه‌وێ، گه‌وره‌ترین گرتووخانه‌ی رۆژنامه‌نووسه‌کانه‌. به‌ باوه‌ڕی من ئه‌مه‌ سه‌لمێنه‌ری کاری بوێرانه‌ی ئێوه‌یه‌ له‌ پێناوی وتن‌و ده‌رکاندنی راستیدا، کارێک که‌ نرخه‌که‌ی له‌ چاوی تیژی مێژوو ون نابێ.

ماندوو نه‌بن، هه‌میشه‌ سڵامه‌ت، هه‌میشه‌ شاد.
مه‌ستانه‌که‌م، گیانه‌که‌م، ئاگات له‌ خۆت بێت.
به‌ هیوای دیدار!
پاریس
04 05 2008