كۆماری ئیسلامی ئێران شه‌ڕی كولتووری له‌گه‌ڵ كورد ده‌كات‌و له‌و نێوه‌نده‌دا هه‌وڵی سووككردنی فه‌رهه‌نگی كورده‌واریی‌و
چه‌واشه‌كردنی مێژوو شكاندنی سه‌ركرده نه‌ته‌وه‌ییه‌كانی كورد ده‌دات. ئێوه مه‌ترسیی
ئه‌م سیاسه‌ته له چیدا ده‌بیننه‌وه؟.
سەرەتا دەبێ ئەو راستییە بزانیین کە ئامانجی شەڕی کۆماری ئیسلامی ئیران، لە بوارەکانی کولتووری، ئابووری، رۆشنبیری‌‌و کۆمەڵایەتی‌دا، بە تەواوەتی سیاسییە‌و دەخوازێ کورد بە چۆک‌دا بێنێت.
رێژیمی ئێران، وەکوو هەر رژیمێکی سەرەرۆو نادێموکراتیک، هەر لە سەرەتاوە هەوڵی داوە کە کولتوورو مێژووی کوردەکان چەواشەو خەوشدار بکات. من پتر مەترسی ئەم سیاسەتە لەوەدا دەبینمەوە کە لە ئاست پیلانگێڕی فرە ڕەهەندی ئەو رژیمەدا بۆ شێواندنی مێژوو خەوشدار کردنی کەسایەتی ئەو رێبەرانەی کە بوونەتە هێمای نەتەوەیی، بێ دەروەست بین.
یان وەکوو پێویست لەگەڵ فێل‌و تەڵەکە جۆراوجۆرەکانی ئەم بوارەدا ئاشنا نەبین، تاکوو لە شوێنی خۆی‌و لە کاتی پێویست‌دا ئەو بەن‌و داوە ئاڵۆزەش بە دژکردەوەی شیاوو پشت بەستوو بە بەڵگەو لۆژیک، نەک هەڵچوون‌و سۆز؛ لەبەر یەک هەڵوەشێنینەوەو لە ئاکام‌دا ئەو سیاسەتە بکەینە بڵقی سەرئاو.
مەترسییەکە کاتێک چڕتر خۆ دەردەخات لەبەر ناکۆکی‌و دووبەرەکی کوردەکان‌و ئەو کەلێن‌و مەودایانەی بە هۆی دابڕان‌و لێکترازانی حیزبەکانی ئێمەوە داوێنی زۆربەی تاکەکانی کۆمەڵگای کوردستانی لە هەموو شوێنێک گرتۆتەوە، کە هەندێک جار کەس یان لایەنێک بۆ خۆ دزینەوە لە ژێر باری بەرپرسایەتی، هاوکات تێکشکاندنی رەخنەگرانی خۆیان، هەمان بەڵگەو قسەو قسەڵۆکی دوژمن دووپات دەکەنەوە، ئەمەش دیاردەیەکی زۆر قیزەون‌و مەترسیدارە کە سەرتاپای جومگەکانی کۆمەڵگای کوردستانی گرتۆتەوەو دوژمن لەو کەلێنەوە بە کەمتریین نرخ زۆرتریین زیانی بە هەموو ئێمە گەیاندوە. یان باشترە بێژم کە ئەوەی دوژمن پێی نەکراوەو بۆی نەچۆتەسەر، خۆمان بە یەکتری دەکەین.
سەرەتا دەبێ ئەو راستییە بزانیین کە ئامانجی شەڕی کۆماری ئیسلامی ئیران، لە بوارەکانی کولتووری، ئابووری، رۆشنبیری‌‌و کۆمەڵایەتی‌دا، بە تەواوەتی سیاسییە‌و دەخوازێ کورد بە چۆک‌دا بێنێت.
رێژیمی ئێران، وەکوو هەر رژیمێکی سەرەرۆو نادێموکراتیک، هەر لە سەرەتاوە هەوڵی داوە کە کولتوورو مێژووی کوردەکان چەواشەو خەوشدار بکات. من پتر مەترسی ئەم سیاسەتە لەوەدا دەبینمەوە کە لە ئاست پیلانگێڕی فرە ڕەهەندی ئەو رژیمەدا بۆ شێواندنی مێژوو خەوشدار کردنی کەسایەتی ئەو رێبەرانەی کە بوونەتە هێمای نەتەوەیی، بێ دەروەست بین.
یان وەکوو پێویست لەگەڵ فێل‌و تەڵەکە جۆراوجۆرەکانی ئەم بوارەدا ئاشنا نەبین، تاکوو لە شوێنی خۆی‌و لە کاتی پێویست‌دا ئەو بەن‌و داوە ئاڵۆزەش بە دژکردەوەی شیاوو پشت بەستوو بە بەڵگەو لۆژیک، نەک هەڵچوون‌و سۆز؛ لەبەر یەک هەڵوەشێنینەوەو لە ئاکام‌دا ئەو سیاسەتە بکەینە بڵقی سەرئاو.
مەترسییەکە کاتێک چڕتر خۆ دەردەخات لەبەر ناکۆکی‌و دووبەرەکی کوردەکان‌و ئەو کەلێن‌و مەودایانەی بە هۆی دابڕان‌و لێکترازانی حیزبەکانی ئێمەوە داوێنی زۆربەی تاکەکانی کۆمەڵگای کوردستانی لە هەموو شوێنێک گرتۆتەوە، کە هەندێک جار کەس یان لایەنێک بۆ خۆ دزینەوە لە ژێر باری بەرپرسایەتی، هاوکات تێکشکاندنی رەخنەگرانی خۆیان، هەمان بەڵگەو قسەو قسەڵۆکی دوژمن دووپات دەکەنەوە، ئەمەش دیاردەیەکی زۆر قیزەون‌و مەترسیدارە کە سەرتاپای جومگەکانی کۆمەڵگای کوردستانی گرتۆتەوەو دوژمن لەو کەلێنەوە بە کەمتریین نرخ زۆرتریین زیانی بە هەموو ئێمە گەیاندوە. یان باشترە بێژم کە ئەوەی دوژمن پێی نەکراوەو بۆی نەچۆتەسەر، خۆمان بە یەکتری دەکەین.
پاشان
پێتان وانییه به‌شێك له كورد له ژێر ناوی جۆراوجۆر بوونه‌ته دارده‌ستی داگیركه‌ری
ئێرانی بۆ هێنانه‌دی ئه‌و سیاسه‌ته؟.
بە داخەوە بەڵێ. کۆماری ئیسلامی، لە پاش شۆڕشی گەلانی ئێران لە ساڵی ١٩٧٩ی زایینی‌دا، بە رێکخستنی جاشەکان لە لە ژێر ناوی "پێشمەرگە موسڵمان"دا دەستی بە شەڕی هەمە لایەنە لەگەڵ کوردەکان کردوە. ئەم جاشانە بە جلوبەرگی پێشمەرگەوە هەموو کارو کردەوەیەکی نەشیاویان وەکوو درۆ، چەتەیی، دەسدرێژی بۆ سەر ناموو‌سی خەڵک بەڕێوە بردوەو دەیبەن. بەڵام دوژمن لەم بوارەدا، بە هۆی خۆشەویستی‌و هەڵسووڕانی هێزی پێشمەرگە لە هەناوی کۆمەڵی کوردەواری‌‌و دژکردەوەی ئەرێنی شۆڕشگێرانی کورد، سەرکەوتنی بە دەست نەهێنا.
دواتر رژیم هەوڵی‌‌دا کە لە چوارچێوەی بەرنامەی ئەدەبی‌و شتی لەو بابەتەدا لە نێو کوردەکانی ئێران‌دا "جاش قەڵەم" دروست بکات‌و سەرنەکەوت. هەنووکە لە هەرێمی کوردستان بە دوای ئەو پرۆژەوەیەو هیوادارم هەمووان لەو بارەوە چاوکراوە بن.
ئینجا بە سازکردنی فیلمەکانی "چریکەی هەورام‌و کانی مانگا"و هتد...، تێکۆشا کە شەری دژ بە کورد لە بواری فەرهەنگ‌و رۆشبیری‌دا بەرینتر بکاتەوە. یان هونەرمەندانی کورد ناچار دەکات لە بۆنەو رێورەسمەکانی‌دا دەرکەون‌‌‌و تەنانەت بۆ چەواشە کردنی کوردی پارچەکانی دیکە بەشی کوردی تەلەویزیۆنی "سەحر"ی لە مێژە دامەزراندوە.
هەروەها لەم ساڵانەی دوایی‌دا، بە دەرکردنی گۆڤارێک بە ناوی "چشم انداز"و بە زەق کردنەوەی کەسانی وەکوو "عیرفان قانعی فەردو ئێحسان هوشمەند"و دامەزراندنی چەند پێگەی ئێنترنێتی ئەم شەڕەیان پەرە پێداوە.
بەڵام با ئەو گلەیەش بکەین، ئەوە رێبەری حیزبە دەسەڵاتدارەکانی هەرێمی کوردستان بوون کە بە دابین کردنی کەرەستەو ئاسانکاری بۆ هێندێک بەکرێگیراو ئاگایانە یان نا ئاگایانە یارمەتیان بە ناساندنی ئەو جۆرە خۆ فرۆشانە کردوە.
جێگای داخ‌و لێوربوونەوەیە کە بیرەوەری کەسایەتییەکی وەکوو بەرێز "مام جەلال" لە پلەی سکرتێری حیزبێکی سەرەکی کوردستانی‌و سەرۆککۆماری عێراق‌دا، سەرەتا نە بە زمانی کوردی یان عەرەبی، بەڵکوو بە زمانی فارسی‌و لە تاران، ئەویش لە لایەن کەسێکی بەد ناوو بەکرێگیراوەوە چاپ‌و بڵاو بکرێتەوە!
بە داخەوە بەڵێ. کۆماری ئیسلامی، لە پاش شۆڕشی گەلانی ئێران لە ساڵی ١٩٧٩ی زایینی‌دا، بە رێکخستنی جاشەکان لە لە ژێر ناوی "پێشمەرگە موسڵمان"دا دەستی بە شەڕی هەمە لایەنە لەگەڵ کوردەکان کردوە. ئەم جاشانە بە جلوبەرگی پێشمەرگەوە هەموو کارو کردەوەیەکی نەشیاویان وەکوو درۆ، چەتەیی، دەسدرێژی بۆ سەر ناموو‌سی خەڵک بەڕێوە بردوەو دەیبەن. بەڵام دوژمن لەم بوارەدا، بە هۆی خۆشەویستی‌و هەڵسووڕانی هێزی پێشمەرگە لە هەناوی کۆمەڵی کوردەواری‌‌و دژکردەوەی ئەرێنی شۆڕشگێرانی کورد، سەرکەوتنی بە دەست نەهێنا.
دواتر رژیم هەوڵی‌‌دا کە لە چوارچێوەی بەرنامەی ئەدەبی‌و شتی لەو بابەتەدا لە نێو کوردەکانی ئێران‌دا "جاش قەڵەم" دروست بکات‌و سەرنەکەوت. هەنووکە لە هەرێمی کوردستان بە دوای ئەو پرۆژەوەیەو هیوادارم هەمووان لەو بارەوە چاوکراوە بن.
ئینجا بە سازکردنی فیلمەکانی "چریکەی هەورام‌و کانی مانگا"و هتد...، تێکۆشا کە شەری دژ بە کورد لە بواری فەرهەنگ‌و رۆشبیری‌دا بەرینتر بکاتەوە. یان هونەرمەندانی کورد ناچار دەکات لە بۆنەو رێورەسمەکانی‌دا دەرکەون‌‌‌و تەنانەت بۆ چەواشە کردنی کوردی پارچەکانی دیکە بەشی کوردی تەلەویزیۆنی "سەحر"ی لە مێژە دامەزراندوە.
هەروەها لەم ساڵانەی دوایی‌دا، بە دەرکردنی گۆڤارێک بە ناوی "چشم انداز"و بە زەق کردنەوەی کەسانی وەکوو "عیرفان قانعی فەردو ئێحسان هوشمەند"و دامەزراندنی چەند پێگەی ئێنترنێتی ئەم شەڕەیان پەرە پێداوە.
بەڵام با ئەو گلەیەش بکەین، ئەوە رێبەری حیزبە دەسەڵاتدارەکانی هەرێمی کوردستان بوون کە بە دابین کردنی کەرەستەو ئاسانکاری بۆ هێندێک بەکرێگیراو ئاگایانە یان نا ئاگایانە یارمەتیان بە ناساندنی ئەو جۆرە خۆ فرۆشانە کردوە.
جێگای داخ‌و لێوربوونەوەیە کە بیرەوەری کەسایەتییەکی وەکوو بەرێز "مام جەلال" لە پلەی سکرتێری حیزبێکی سەرەکی کوردستانی‌و سەرۆککۆماری عێراق‌دا، سەرەتا نە بە زمانی کوردی یان عەرەبی، بەڵکوو بە زمانی فارسی‌و لە تاران، ئەویش لە لایەن کەسێکی بەد ناوو بەکرێگیراوەوە چاپ‌و بڵاو بکرێتەوە!
تێبینی: ئەم
وتووێژە لەگەڵ گۆڤاری "شەپۆل" کراوە. کە لە ژومارە ٧داو لە سەرەتای
مانگی مارس‌دا لە باشوری کوردستان بڵاوبۆتەوە.
No comments:
Post a Comment